Το δίκτυο των σιδηροδρόμων

Εγκαίνια γραμμής Πειραιά- Αθηνών

Βιομηχανική επανάσταση 19ος αι. Η πιο χαρακτηριστική αλλαγή : η εμφάνιση η εξάπλωση και τελικά η κυριαρχία του σιδηρόδρομου στις χερσαίες μεταφορές Γιατί συνέβη αυτό; μεταφορά μεγάλου όγκου προϊόντων με μικρό κόστος σε αποστάσεις στην κλίμακα καρτών και ηπείρων

Γραμμή Πειραιά- Αθηνών- Πελοποννήσου

Σιδηρόδρομος = προϋπόθεση βιομηχανική επανάσταση αύξηση της παραγωγής δημιουργία μεγάλων πόλεων τροφοδοσία μεγάλων πόλεων με τρόφιμα των εργοστασίων με πρώτες ύλες της αγοράς με προϊόντα άρα : ο σιδηρόδρομος = σύμβολο των νέων καιρών + συνώνυμο της ανάπτυξης κατά τον 19ο αι.

Η σιδηροδρομική γραμμή στο Θησείο

Οι σχετικές συζητήσεις στην Ελλάδα ξεκινούν ίσως το 1835 ο σιδηρόδρομος ως προϋπόθεση για την είσοδο της χώρας στον χώρο των ανεπτυγμένων κρατών Όμως : ανυπέρβλητες δυσκολίες περιόριζαν τις συζητήσεις στον χώρο των θεωρητικών αναλύσεων και των απλών επιθυμιών για πολλές δεκαετίες

Γιατί καθυστερούσε η σιδηροδρομική υποδομή; Πολυέξοδη υπόθεση > απαιτούσε κεφάλαια που το ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να εξοικονομήσει Η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, επιχειρήσεων ή πιστωτικών ιδρυμάτων > προϋπέθετε ότι το υπό κατασκευήν δίκτυο θα ήταν αποδοτικό > δηλαδή; μεταφορά πρώτων υλών > ζωτικών για τη βιομηχανία και καταναλωτικών αγαθών> προς απορρόφηση από τις τοπικές αγορές η γειτνίαση με τη θάλασσα > περιόριζε την αποδοτικότητα του σιδηροδρομικού δικτύου

μέχρι τη δεκαετία του 1880 μόνη σιδηροδρομική γραμμή > Αθηνών – Πειραιά μόλις 9 χλμ. ! κι αυτή κατασκευάστηκε με δυσκολίες! φιλόδοξα σχέδια > ανεφάρμοστα > γιατί συγκινούσαν αμφίβολής αξιοπιστίας κερδοσκόπους οι γενικότερες αλλαγές ως το 1881 > δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου

Σταθμός Πειραιά

Καλαμπάκα

Ευνοϊκή διεθνής συγκυρία κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων που συνέδεαν Κεντρική Ευρώπη με Κωνσταντινούπολη Μικρά Ασία και Ανατολή με Ινδία διαδρομή : Ευρώπη > Πρίντεζι της Ιταλίας > Σουέζ > Ινδικός Ωκεανός

ατμομηχανή

Στόχος ελληνικών κυβερνήσεων κυρίως επί κυβερνήσεων Τρικούπη ταχύτατη προώθηση ελληνικών συγκοινωνιακών υποδομών ώστε να συνδεθεί η χώρα με τους διεθνείς άξονες

βασιλικό βαγόνι

Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας ολοκληρώθηκε σε τρεις δεκαετίες από το 1880 και μετά η μεγάλη ώθηση; επί Χαρίλαου Τρικούπη, τη δεκαετία 1882-1892 900 χλμ. σιδηροδρομικής γραμμής !

Τα οικονομικά προβλήματα κράτους επιβράδυναν την κατασκευή το δίκτυο ολοκληρώθηκε μόλις το 1909! το δίκτυο ήταν κυρίως μετρικό (πλάτος γραμμής 1 μ.) ΕΝΩ στην Ευρώπη οι προδιαγραφές όριζαν πλάτος γραμμής 1,56 μ. γιατί; Συμπεραίνουμε : Το δίκτυο σχεδιάστηκε για να εξυπηρετήσει τις τοπικές ανάγκες και όχι για να συνδεθεί με το διεθνές δίκτυο

Ποιοι χρηματοδότησαν τον σιδηρόδρομο; κυρίως το κράτος > επωμίστηκε το μεγαλύτερο βάρος του δανεισμού (από ξένα πιστωτικά ιδρύματα) Οι ιδιώτες συμμετείχαν σε μικρότερο ποσοστό (30%) > λόγω της αμφίβολης αποδοτικότητας οικονομική δραστηριότητα : κυρίως διακινούνταν αγροτικά προϊόντα σοβαρή υστέρηση στα έσοδα > σε σύγκριση με τους αισιόδοξους υπολογισμούς αποτέλεσμα; > διακόπηκαν οι περαιτέρω επενδύσεις στον χώρο του σιδηροδρόμου

Πειραιάς

αποτίμηση Το σιδηροδρομικό δίκτυο πρόσφερε πολλά σε μια χώρα που δεν είχε γνωρίσει αξιόπιστο χερσαίο συγκοινωνιακό δίκτυο πρόσφερε υπηρεσίες στον καιρό των πολέμων : α) γρήγορη επιστράτευση β) εφοδιασμός ελληνικού στρατού ΟΜΩΣ : δεν κατόρθωσε να φέρει την ανάπτυξη και την εκβιομηχάνιση στις περιοχές όπου έφτασε δεν εκπλήρωσε τις αναπτυξιακές προσδοκίες που στηρίχθηκαν πάνω του > ΒΕΒΑΙΑ οι οικονομικές και κοινωνικές δομές δεν αλλάζουν από ένα συγκοινωνιακό δίκτυο