Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ο Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο “ Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας στη μεταμοντέρνα εποχή: έρευνα και συμβουλευτική πρακτική” 23 & 24 Νοεμβρίου 2013 ΕΟΠΠΕΠ - ΕΛΕΣΥΠ Τίτλος εργασίας: Μέντορες Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε μαθητές/τριες Β` Λυκείου MSc. Τσαπουρνάς Κωνσταντίνος, e-mail: tsapman@sch.gr, Απόφοιτος Α.Σ.Ε.Τ.Ε.Μ.-Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε., Νομικής Α.Π.Θ., ΣΥ.Π. & ΓΕ.ΤΕ. της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Υπεύθυνος Σ.Ε.Π. στο ΚΕ.ΣΥ.Π. Λευκού Πύργου, τηλ.2310230613, Εθνικής Αμύνης 8, Τ.Κ. 54621, Θεσσαλονίκη Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας (Ε.Κ.Π.Α.-Ε.Ε.Δ.Ε.)

Με την πρόταση που ακολουθεί, υποστηρίζεται η ενδυνάμωση της συνεργασίας Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με σκοπό την ενίσχυση της αυτογνωσίας των μαθητών της Β` Λυκείου ως προς τα αντικείμενα σπουδών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και την ενθάρρυνσή τους ώστε να μετέχουν με αυτοπεποίθηση και αυτενέργεια στην επιλογή σπουδών και επαγγελμάτων, αξιοποιώντας την εμπειρία από τη ζωή, το σχολείο, την εργασία κ.α. που εθελοντικά θα διαθέσει ως Μέντορας ο Εκπαιδευτικός της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που αποτελεί αναγνωρισμένη προσωπικότητα επιστημονικού κύρους και κοινωνικής καταξίωσης.

Λίγα λόγια για τον Μέντορα Ο Μέντωρ ήταν ένα πρόσωπο της Οδύσσειας στο οποίο ο Οδυσσέας εμπιστεύθηκε «τα του οίκου του» όταν έφευγε για τον Τρωικό Πόλεμο. Τη μορφή του Μέντορα έπαιρνε η θεά Αθηνά σε πολλές περιστάσεις, όπως για να συνοδεύσει τον Τηλέμαχο στην Πύλο και στη Σπάρτη σε αναζήτηση του πατέρα του, ή για να προστρέξει σε βοήθεια του Οδυσσέα κατά τη «μνηστηροφονία», δηλαδή την εξόντωση των μνηστήρων της Πηνελόπης (Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια).

Τα γενικότερα χαρακτηριστικά του Μέντορα: Ο Μέντορας έχει περισσότερη εμπειρία από τους μαθητές, ειδικά στο ίδιο αντικείμενο σπουδών που υπηρετεί. Ο Μέντορας θα βρεθεί δίπλα στους μαθητές για να μοιραστεί τη «σοφία» του, τα λάθη του ενδεχομένως αλλά και τις επιτυχίες του. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ο Μέντορας δεν εκπαιδεύει, δεν αξιολογεί και δεν εμπλέκεται στην καθημερινότητα του Mentee. Ποια είναι η ανταμοιβή του Μέντορα? Είναι μια σχέση που δουλεύει και προς τις δύο κατευθύνσεις διότι όπως οι μαθητές θα μαθαίνουν από το Μέντορα τους έτσι και εκείνος μαθαίνει από αυτούς.

Ο ρόλος του Μέντορα: Ακούει και ρωτάει πολύ, γιατί συνήθως ο μαθητής θα βρει μόνος του τη λύση όταν προηγηθούν οι σωστές ερωτήσεις Καθοδηγεί και μπορεί να συμβουλεύει, αλλά αφήνει πάντα ανοικτό το πεδίο λήψης της τελικής απόφασης στον μαθητή Επικεντρώνεται στη δράση και κάθε φορά στο τέλος της συνεδρίας μπορεί να ρωτήσει στο μαθητή τι ακριβώς θα κάνει και πότε (http://www.iforu.gr/index.php/el/how-it-all-started)

Μεθοδολογία Μαθητές της Β`Λυκείου εθελοντικά δηλώνουν τη συμμετοχή τους στο τοπικό ΚΕ.ΣΥ.Π. ώστε να δημιουργηθούν μικρές και ευέλικτες ομάδες 5-8 μαθητών που θα επιλέξουν μαθητοκεντρικά να ενημερωθούν για συγκεκριμένο αντικείμενο σπουδών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και θα υποστηριχθούν από εθελοντή εκπρόσωπο του εκπαιδευτικού προσωπικού του αντίστοιχου τμήματος. Ο εκπρόσωπος του εκπαιδευτικού προσωπικού του τμήματος λειτουργεί ως Μέντορας της ομάδας μαθητών που επέλεξε το τμήμα του, σύμφωνα με το σχέδιο (Επίπεδο Mentoring) και το χρονοδιάγραμμα που ο ίδιος μαζί με τους μαθητές θα συναποφασίσουν χωρίς να επηρεάζεται η τυπική παρουσία τους στο Λύκειο, χωρίς τυπικές-χρονικές δεσμεύσεις αλλά με ουσιαστικές παρεμβάσεις και συμμετοχές των μαθητών και φυσικά με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων για τους ανήλικους.

Εκτός από την 1η συνάντηση γνωριμίας (Επίπεδο Mentoring 1) κατά την Ημέρα Μεντόρων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που θα οργανώνεται κεντρικά σε ετήσια βάση από την τοπική Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κάθε Νοέμβριο με σκοπό την αρχική ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων, η εξέλιξη του προγράμματος και η περαιτέρω υποστήριξη (Επίπεδα Mentoring 2 ή 3 όπως περιγράφονται παρακάτω) εναπόκεινται στην διάθεση προσφοράς του Μέντορα και στην αποδοχή της ομάδας των μαθητών.

Ετήσιο Χρονοδιάγραμμα ενεργειών Ιούλιος. Αποστολή της πρότασης από το τοπικό ΚΕ.ΣΥ.Π. διαμέσου της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης προς τα Τριτοβάθμια Ιδρύματα του Νομού ή των όμορων Νομών Έως τις 20 Σεπτεμβρίου. Συγκέντρωση θετικών απαντήσεων από τα τμήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που ενδιαφέρονται να μετέχουν στο πρόγραμμα και δημιουργία σχετικής λίστας ανά Τριτοβάθμιο Ίδρυμα, από το ΚΕ.ΣΥ.Π.

Αρχές Οκτωβρίου. Αποστολή της λίστας τμημάτων ανά Τριτοβάθμιο Ίδρυμα και της πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από το ΚΕ.ΣΥ.Π. προς τις Β` τάξεις των Λυκείου ευθύνης του σχετικά με την συμμετοχή μαθητών. Επικοινωνία του συμβούλου Σ.Ε.Π. του ΚΕ.ΣΥ.Π. με τους συνδέσμους Λυκείων, μαθητές και γονείς που επιθυμούν περαιτέρω ενημέρωση, και επίσκεψή του στα κατά τόπους στα Λύκεια. Για τα τμήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που παρουσιάζεται μεγαλύτερη αριθμητική συμμετοχή άνω των 8 μαθητών θα ακολουθήσει κλήρωση ή άλλος τρόπος επιλογής.

Νοέμβριο. Με τη διοικητική αρμοδιότητα της Δ. Δ. Ε. , το ΚΕ. ΣΥ. Π Νοέμβριο. Με τη διοικητική αρμοδιότητα της Δ.Δ.Ε., το ΚΕ.ΣΥ.Π. διοργανώνει την Ημέρα Μεντόρων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για μαθητές της Β` Λυκείου. Αποτελεί τη μόνη ημέρα του προγράμματος που δικαιολογείται η απουσία των συγκεκριμένων μαθητών από το σχολικό πρόγραμμα με σκοπό να υλοποιηθεί η πρώτη συνάντηση (Επίπεδο Mentoring 1) της μαθητικής ομάδας με τον Μέντορά της, ο οποίος την αξιοποιεί τόσο στην αναλυτική παρουσίαση του αντικειμένου σπουδών του τμήματος εντός του Ιδρύματος όσο και στον σχεδιασμό των επόμενων συναντήσεων της ομάδας.

Για το επίπεδο Mentoring 2 προτείνονται ως επιμέρους στόχοι η παρακολούθηση διδασκαλίας ενδεικτικών μαθημάτων του τμήματος, η οργανωμένη επίσκεψη στα εργαστήρια και στη βιβλιοθήκη του τμήματος καθώς και η ασφαλής συμμετοχή σε εργαστήριο-πείραμα του τμήματος. Για το επίπεδο Mentoring 3 προτείνονται η συμμετοχή σε παρουσιάσεις εργασιών και διατριβών, διαλέξεις, ημερίδες ή και συνέδρια καθώς και άλλες δραστηριότητες που διοργανώνει το τμήμα και σχετίζονται με τη σύνδεση αντικειμένου σπουδών και Αγοράς Εργασίας.

Τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής κατά το σχολικό έτος 2012-13. Για την πιλοτική εφαρμογή στην Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης απεστάλησαν στο ΚΕ.ΣΥ.Π. Λευκού Πύργου, 9 αξιολογήσεις από τα 19 Λύκεια που συμμετείχαν και 33 αξιολογήσεις Μεντόρων από τους 68 συμμετέχοντες Μέντορες. Στο σύνολό τους οι αξιολογήσεις, τόσο των Μεντόρων όσο και των Λυκείων, ήταν θετικές ως προς τη ωφέλεια του προγράμματος και μάλιστα στις περισσότερες από αυτές προτάθηκε η επανάληψή του για την επόμενη σχολική χρονιά. Σε ορισμένες αξιολογήσεις υπήρχαν παράλληλα και παρατηρήσεις με προτεινόμενες βελτιώσεις κυρίως στη διαδικαστική πορεία της υλοποίησης. Ειδικότερα οι αξιολογήσεις που λάβαμε από τα Λύκεια αναφέρουν ότι το πρόγραμμα χαιρετίστηκε από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (μαθητές - γονείς - καθηγητές) με ενθουσιασμό, πλαισίωσε τα προγράμματα Αγωγής Σταδιοδρομίας και τις δράσεις επαγγελματικού προσανατολισμού του ΚΕ.ΣΥ.Π. με τρόπο βιωματικό και η διαπροσωπική επαφή  Μέντορα- μαθητή δημιούργησε έναν σύνδεσμο στήριξης στην πορεία του μαθητή προς την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Επίσης, αναφέρθηκε ότι το πρόγραμμα αυτό είναι περισσότερο αποτελεσματικό σε σχέση με τις ομαδικές ενημερωτικές ημερίδες των μαθητών της Γ΄ Λυκείου. Σε κάθε αξιολόγηση Λυκείου αναφέρεται ότι η προσφορά του προγράμματος είναι σημαντική και σε ορισμένες προτείνεται η διεύρυνσή του, η οποία μπορεί να αποδώσει περισσότερα θετικά αποτελέσματα, εννοώντας τα επίπεδα 2 και 3 που προτείνονται ως δράσεις, για τα οποία αρκετοί Μέντορες υλοποίησαν σχετικές προτάσεις.

Από τις αξιολογήσεις των Μεντόρων καταγράφουμε ότι στο σύνολό τους οι Μέντορες χαρακτηρίζουν το πρόγραμμα σημαντικό έως και απόλυτα ικανοποιητικό, με ευρύτερα και αμοιβαία οφέλη, τόσο για τους μαθητές όσο και για τα τμήματα της Τριτοβάθμιας και σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρουν ότι επιβάλλεται η επανάληψή του για την επόμενη σχολική χρονιά. Αρκετοί παρατηρούν ότι θα πρέπει να σχηματιστούν μεγαλύτερες ομάδες πχ 20-25 μαθητών, όπως και η διεύρυνση του προγράμματος στην Α` Λυκείου, η συμμετοχή περισσότερων Μεντόρων από όλες τις σχολές. Στο σύνολό τους οι Μέντορες δήλωσαν ότι θα συμμετείχαν με ευχαρίστηση σε κάθε μελλοντική επανάληψη του προγράμματος. Σε κάθε ερώτημα-πρόταση που τέθηκε για το πρόγραμμα πριν ή μετά την «Ημέρα Μεντόρων» ή και κατά την αξιολόγησή του, ο υπεύθυνος Σ.Ε.Π. του ΚΕ.ΣΥ.Π. Λευκού Πύργου απάντησε καταλλήλως και έδωσε τις διευκρινίσεις που ζητήθηκαν, οι οποίες στη συντριπτική τους πλειοψηφία συμπεριλαμβάνονταν ήδη στη βασική πρόταση που εγκρίθηκε από τη Δ/νση ΣΕΠΕΔ και στα κατοπινά σχετικά έγγραφα της Δ.Δ.Ε.Ανατολικής Θεσσαλονίκης.

Διεύρυνση του προγράμματος σε όλα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Θεσσαλονίκης (2η φάση). Κατά την 2η φάση εφαρμογής του προγράμματος εκτός της συμμετοχής του Α.Π.Θ., του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, του Α.Τ.Ε.Ι.Θ., της Σ.Σ.Α.Σ., της Α.Ε.Ν. Μηχανιώνας και της Α.Ε.Α.Θ., αξιοποιήθηκε η προσφορά Μεντόρων από την Σ.Υ.Δ., την Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε Θεσσαλονίκης με στόχο την παρουσίαση των τμημάτων της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Αθήνας και δυνατότητα πρόσθετης Συμβουλευτικής στήριξης και του Διεθνούς Πανεπιστήμιου της Ελλάδος παρέχοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε μαθητές/τριες που δεν έχουν συγκεκριμένη επιλογή αντικειμένου ή αμφιταλαντεύονται μεταξύ 2 ή και περισσότερων αντικειμένων ή ακόμη και όταν το αντικείμενο που επιθυμούν δεν προσφέρεται από τα Τριτοβάθμια Ιδρύματα του Νομού Θεσσαλονίκης.

Επίλογος Το πρόγραμμα Μέντορες Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για μαθητές/τριες της Β` Λυκείου αποτελεί δείγμα εξαιρετικής συνεργασίας εκπαιδευτικών φορέων και λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού με μοναδικό γνώμονα τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών μας προς το κοινωνικό σύνολο. Οι συντελεστές που μετείχαν, εργάστηκαν με μόνο κριτήριο τη διάθεση και την προσφορά, υπεράνω των καθημερινών εργασιακών υποχρεώσεων και από την δράση τους διαφαίνεται ότι όταν αναδεικνύεται κοινός στόχος που αποτελεί συλλογική ανάγκη, δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες δράσης που μας οδηγούν σε επιτυχή αποτελέσματα.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία David L. DuBois,1 Bruce E. Holloway, Jeffrey C. Valentine, and Harris Cooper (2002), Effectiveness of Mentoring Programs for Youth: A Meta-Analytic Review, American Journal of Community Psychology, Vol. 30, No. 2, April 2002 ( C ° 2002), University of Missouri at Columbia