ΥΠΕΡΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ Ουρανία Βαλτά ΠΜΣ Ναυτικού Δικαίου 2016-2017 Μάθημα: Δίκαιο της Θαλάσσιας Ασφάλισης Επιβλέποντες: Επικ. Καθ. Δ.Χριστοδούλου, Λεκτ. Έφη Κινινή

Υπερασφάλιση (αρ. 17 παρ. 2 και 3 ΑσφΝ) Περίπτωση Υπερασφάλισης συντρέχει όταν το ασφαλιστικό ποσό ή η ασφαλιστική αξία είναι μεγαλύτερη από την τελική ασφαλιστική αξία Ασφαλ. Ποσό > Ασφαλ. Αξία  Υπερασφάλιση Ασφαλιστικό ποσό: Το ανώτατο όριο ευθύνης του ασφαλιστή, η αποζημίωση δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από τη ζημία που υπέστη το συμφέρον Ασφαλιστική Αξία: Η αξία του ασφαλιστικού συμφέροντος / Η αξία της οικονομικής σχέσης που συνδέει τον ασφαλισμένο με το ασφαλισθέν συμφέρον  ο προσδιορισμός του ασφ. συμφέροντος υπόκειται κατ’ αρχήν στη συμφωνία των μερών με όριο τις θεμελιώδεις αρχές του ασφαλιστικού δικαίου Η ασφαλιστική αξία αποτελεί εκ του νόμου ένα δεύτερο όριο πέρα από το ασφαλιστικό ποσό, πάνω από το οποίο δεν μπορεί να εκτείνεται η ασφαλιστική αποζημίωση  απαγόρευση πλουτισμού ασφαλισμένου

Αρχική Υπερασφάλιση: Αν το ασφαλιστικό ποσό υπερβαίνει την ασφαλιστική αξία εξ αρχής, δηλαδή κατά την έναρξη της ασφαλιστικής κάλυψης (θαλάσσια ασφάλιση) Επιγενόμενη Υπερασφάλιση: Αν το ασφαλιστικό ποσό/ η αρχική ασφαλιστική αξία υπερβαίνει την τελική ασφαλιστική αξία κατά το χρόνο επέλευσης του κινδύνου (χερσαία ασφάλιση) Ειδικότερα στη θαλάσσια ασφάλιση η ασφαλιστική αξία με βάση την οποία θα υπολογιστεί το ασφάλισμα σε περίπτωση επέλευσης του κινδύνου ανατρέχει στο χρόνο σύναψης της σύμβασης, δηλ. λαμβάνεται υπ’ όψιν η αρχική ασφαλιστική αξία. (Αρ. 268 παρ. 1 ΚΙΝΔ)  κανόνας του αμετάβλητου της ασφαλιστικής αξίας Αντίθετα με βάση το άρθρο 17 του Ασφ.Ν στις άλλες συμβάσεις ασφάλισης ζημιών (χερσαία ασφάλιση) λαμβάνεται υπ’ όψιν η τελική ασφαλιστική αξία

Η Υπερασφάλιση διακρίνεται σε καλόπιστη (Αρ. 17 παρ. 2 Ασφ Η Υπερασφάλιση διακρίνεται σε καλόπιστη (Αρ. 17 παρ. 2 Ασφ.Ν) και δόλια (Αρ. 17 παρ. 3 Ασφ.Ν) Καλόπιστη Υπερασφάλιση Έγκυρη σύμβαση μέχρι το ύψος της αντικειμενικής ασφαλιστικής αξίας (πλήρης ασφάλιση) Άκυρη ως προς το υπερβάλλον Μείωση ασφαλιστικής αξίας - ασφαλίστρου για το υπολειπόμενο διάστημα Αν έχει ήδη καταβληθεί ασφάλισμα το υπερβάλλον αναζητείται με 904ΑΚ Δόλια Υπερασφάλιση Άκυρη σύμβαση Ο καλόπιστος ασφαλιστής δικαιούται δεδουλευμένα ασφάλιστρα Αντίκειται στη δημόσια τάξη Παραβιάζει την αποζημιωτική αρχή Αν επιτρεπόταν τότε η σύμβαση ασφάλισης θα είχε χαρακτήρα παίγνιου ή στοιχήματος

Υπερασφάλιση και Δημόσια τάξη Η δόλια υπερασφάλιση θίγει τον πυρήνα της σύμβασης ασφάλισης ζημιών  αποζημιωτική αρχή Πρόκειται για πρακτική που αντίκειται στην ηθική των συναλλαγών και ενδέχεται να οδηγήσει σε ασφαλιστική απάτη Η απαγόρευση της υπερασφάλισης αποτελεί κανόνα αναγκαστικού δικαίου (ΑΚ 3) που συνδέεται με την έντιμη συμπεριφορά στις συναλλαγές Αποτελεί επίσης κανόνα δημόσιας τάξης (ΑΚ 33)

Υπερασφάλιση και ΑΚ 33 Η απαγόρευση της υπερασφάλισης και η αποζημιωτική αρχή αποτελούν θεμελιώδεις κανόνες της κοινωνικής ζωής Επειδή κατά τα λοιπά στην καλόπιστη υπερασφάλιση η σύμβαση είναι έγκυρη και δύναται να τροποποιηθεί ώστε να μην παραβιάζει την αποζημιωτική αρχή, θεωρείται ότι δεν προσβάλλει τη δημόσια τάξη Η δόλια υπερασφάλιση είναι ηθικά αποδοκιμαστέα και αντίκειται στα χρηστά ήθη και τις συναλλακτικές συνήθειες

Εκτός από την ασφαλιστική απάτη, η υπερασφάλιση συνδέεται και με άλλες αξιόποινες πράξεις, τις οποίες προκαλούν οι ασφαλισμένοι προκειμένου να επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος ή να εισπραχθεί το ασφάλισμα (πρόκληση ναυαγίου) Η διατάραξη της δημόσιας τάξης έγκειται στο ότι οι ασφαλισμένοι επιχειρούν με δόλια μέσα να πλουτίσουν από την ασφαλιστική σύμβαση (κρίνεται ad hoc) Απαιτείται άμεσος ή ενδεχόμενος δόλος του ασφαλισμένου

Η ηθελημένη υπερασφάλιση δεν είναι ανεκτή ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Κατά την ΑΠΟλ 6/1990 η απαγόρευση της υπερασφάλισης είναι κανόνας δημόσιας τάξης είτε πρόκειται για καλόπιστη είτε πρόκειται για κακόπιστη υπερασφάλιση Μη αναγνώριση και εκτέλεση στην Ελλάδα Διαιτητικής Απόφασης που αναγνωρίζει υποχρέωση στους διαχειριστές να ασφαλίσουν πλοίο στο 130% της αξίας του Αγγλική νομολογία: η υπερασφάλιση πλοίου, με συμβατική αποτίμηση της αξίας του, ακόμα και για ποσό διπλάσιο της πραγματικής αξίας του θεωρήθηκε έγκυρη, εφόσον δεν υπήρχε περίπτωση απάτης, διότι δεν υπήρχε δόλος και γιατί οι ασφαλιστές ήταν σε θέση να εκτιμήσουν την αξία του πλοίου. βλ. ενδ. Glafki v. Pinios Shipping Co Νο 1, (The Maira) (Νο 2), [1985] Lloyd’s Rep. 300 (CA) Κρατούσα άποψη: επιτρέπεται ο πλουτισμός του ασφαλισμένου αρκεί να δικαιολογείται από κάποια σκοπιμότητα διαφορετική από τον πλουτισμό και η απόκλιση να μην είναι ουσιώδης, να μην αποτελεί δηλαδή πρόκληση (κανόνας 7%) Η ηθελημένη υπερασφάλιση δεν είναι ανεκτή ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ