Τρέχουσα/Ανοικτή Ασφάλιση ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΕΝΙΑΙΟ Π.Μ.Σ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ: 2016 - 2017 Τρέχουσα/Ανοικτή Ασφάλιση ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ι. ΜΗΤΣΑΚΟΣ Μάθημα: Δίκαιο της Θαλάσσιας Ασφάλισης Επιβλέποντες: Επικ. Καθ. κ. Δ. Χριστοδούλου Λεκτ. κα. Έφη Κινινή Αθήνα, 6/6/2017

1. Νομοθετική Ρύθμιση Η ανοικτή ή τρέχουσα (open cover) ή κυμαινόμενη (κατά τη διεθνή ορολογία) ασφάλιση (floating policy), ρυθμίζεται για πρώτη φορά ως γενική μορφή ασφάλισης ζημιών στο άρθρο 18 Ασφ.Ν. Ενώ, πριν υπήρχε ρύθμιση μόνο για τη θαλάσσια ασφάλιση φορτίου (άρθρο 261 ΚΙΝΔ) Άρθρο 261 ΚΙΝΔ: « Εάν η ασφάλισις αφορά εις πράγματα μη καθωρισμένα ή ωρισμένα μόνον κατά γένος, μέλλοντα να φορτωθούν κατά τμήματα ή και εφ’ άπαξ επί πλοίων ορισθέντων ή μη (τρέχουσα ασφάλισις), η ασφάλισις καλύπτει εκάστην γενομένην φόρτωσιν, του ησφαλισμένου υποχρεούμενου, επί ποινή αποζημιώσεως, όπως γνωστοποιεί ταύτην αμελλητί εις τον ασφαλιστήν.» 2. Έννοια √ Τρέχουσα ή ανοικτή ασφάλιση λέγεται η ασφάλιση, όταν είτε τα ασφαλιζόμενα συμφέροντα ή παθητικά, είτε οι ασφαλιζόμενοι κίνδυνοι καθορίζονται μόνο κατά γένος τη στιγμή, που καταρτίζεται η ασφαλιστική σύμβαση. √ Υπάρχει αοριστία αφενός σχετικά με τα προς φόρτωση φορτία, αφετέρου ως προς τον προσδιορισμό του ανώτατου ποσού κάλυψης για όλη την ασφάλιση. Η αοριστία δεν καθιστά τη σύμβαση τρέχουσας/ανοικτής ασφάλισης ανυπόστατη, αφού τα ελλείποντα στοιχεία δυνάμει νομοτεχνικής επιλογής πληρούνται σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο, με δήλωση του ασφαλισμένου πριν από κάθε φόρτωση, ακόμα και μετά την επέλευση του κινδύνου..  Αν και ισχύει η αρχή της καθολικότητας των (θαλάσσιων) κινδύνων, απομένουν δύο κατηγορίες κινδύνων που μπορούν να συγκεκριμενοποιηθούν εκ των υστέρων, ήτοι α) εκείνοι που συνδέονται με τον προσδιορισμό του πλοίου και β) λοιποί κίνδυνοι (π.χ. πολεμικοί). Αθήνα, 6/6/2017

3. Κατάρτιση Θεωρείται πλήρως καταρτισμένη από τη σύναψή της (από την υπογραφή του ασφαλιστηρίου), αδιάφορα εάν δεν έχει όλα τα κατά νόμο στοιχεία. Ο ασφαλιστής ύστερα εκδίδει ένα ασφαλιστήριο, το οποίο όμως επειδή δεν καθορίζει τι πραγματικά είναι ασφαλισμένο, δεν μπορεί να χρησιμεύσει σαν έγγραφο συναλλαγής – έτσι δύναται να εκδοθεί κατ’ αίτηση του ασφαλισμένου το κατ’ ιδίαν συμβόλαιο/πιστοποιητικό ασφαλίσεως . 4. Νομική Φύση Κρατούσα και ορθή άποψη: είναι μία οριστική και ενιαία ασφαλιστική σύμβαση παρόντων και, κυρίως, μελλοντικών συμφερόντων («…αφορά εις πράγματα μη καθωρισμένα ή ωρισμένα μόνον κατά γένος…») Έτσι και στο Αγγλικό δίκαιο, χαρακτηρίζεται ως σύμβαση «ομπρέλα» - “The first type of umbrella arrangement to be developed was the “ floating policy”…” (section 29 (1) of MIA 1906) “ A floating policy is a policy which describes the insurance in general terms, and leaves the name of the ship or ships and other particulars to be defined by subsequent declaration.” Είναι ασφάλιση μελλοντικού συμφέροντος, διότι αυτός που θα υποστεί τη ζημία από τη βλάβη ή απώλεια των πραγμάτων, δεν θα την υποστεί κατά το χρόνο της σύναψης της σύμβασης, αφού τότε δεν έχει την κυριότητα των πραγμάτων. Επιπλέον, ο κίνδυνος δεν έχει γεννηθεί ακόμα ώστε να μεταφερθεί στον ασφαλιστή, αφού δεν υπάρχει ακόμα η ασφαλισμένη περιουσία και το ασφαλιστικό συμφέρον για τη διατήρησή της. 5. Δήλωση/Γνωστοποίηση Αποτελεί προϋπόθεση του πραγματικού της ρύθμισης και υποχρέωση (όχι ασφαλιστικό βάρος) του ασφαλισμένου ή του λήπτη της ασφάλισης έναντι τον ασφαλιστή. Πρέπει να γίνει αμέσως* («…αμελλητί…») μετά τη λήψη γνώσης κάθε στοιχείου προσδιοριστικού της σύμβασης, ώστε να υπολογιστεί το ασφάλιστρο – επέρχεται μετασχηματισμός της σύμβασης από γένους σε ειδική. Αθήνα, 6/6/2017

* Βάσει του αρθ. 29 (3) MIA 1906, η δήλωση μπορεί να γίνει έγκυρα και μετά την επέλευση του κινδύνου, αν ο ασφαλισμένος ενήργησε με καλή πίστη ,που σημαίνει, ότι δεν έγινε στο πλαίσιο πρόθεσής του να δηλώνει μόνο τις περιπτώσεις που έχουν παρουσιάσει ζημία. Εάν δεν προβλέπεται στη σύμβαση συγκεκριμένος χρόνος υποβολής της δήλωσης, αυτή θα πρέπει να γίνεται εντός εύλογου χρόνου μετά τη φόρτωση. Τύπος: η δήλωση δεν υπόκειται σε συγκεκριμένο τύπο κατά νόμο – γίνεται είτε γραπτά (π.χ. με επιστολή) είτε προφορικά (π.χ. δια τηλεφώνου) Νομική φύση: πρόκειται για δήλωση πραγματικών γεγονότων (αγνώστων κατά τη σύναψη τη σύμβασης), όπου η τυχόν πλημμελής εξωτερίκευση της επιτρέπει την απλή διόρθωση. Αποτελεί συμβατική υποχρέωση για την ενεργοποίηση της σύμβασης τρέχουσας ασφάλισης – ΔΕΝ εξομοιώνονται με τις προσυμβατικές δηλώσεις κατά τη σύναψη της σύμβασης. Περιεχόμενο δήλωσης:  προσδιορισμός του πράγματος/περιουσίας (λ.χ. είδος φορτίου χύδην)  η ασφαλιστική αξία (λ.χ. είδος αργού πετρελαίου)  οι καλυπτόμενοι κίνδυνοι (λ.χ. είδος μεταφορικού μέσου, ιδιοσυστασία φορτίου) το ασφαλιστικό συμφέρον (λ.χ. το χρονικό σημείο μετάβασης του κινδύνου σε πώληση) Παράλειψη δήλωσης: α) λόγω αμέλειας: αξίωση του ασφαλιστή να ζητήσει αποζημίωση (αρθ. 18 παρ.3 Ασφ.Ν., αρθ.261 ΚΙΝΔ) – κατά κανόνα για το καταβληθέν ασφάλισμα αλλά και κάθε άλλη ζημία (λ.χ. μη καταβληθέντα ασφάλιστρα, ή ζημία λόγω μη έγκαιρης σύναψης αντασφάλισης) – η ασφαλιστική σύμβαση παραμένει ισχυρή. Αθήνα, 6/6/2017

β) λόγω δόλου ( αρθ. 18 παρ. 3 Ασφ. Ν β) λόγω δόλου ( αρθ. 18 παρ.3 Ασφ.Ν.): δικαίωμα του ασφαλιστή μετά από καταγγελία της ασφαλιστικής σύμβασης (ενεργεί άμεσα), εντός μηνός από τη λήψη γνώσης της παράβασης, για απαλλαγή από την υποχρέωση προς καταβολή του ασφαλίσματος (αρθ. 3 παρ. 6-7 Ασφ.Ν.) Για να επέλθει απαλλαγή του ασφαλιστή, ειδικότερα στη θαλάσσια ανοικτή/τρέχουσα ασφάλιση που αφορά θαλάσσιους κινδύνους, βάσει του αρ. 261 ΚΙΝΔ, πρέπει να προβλέπεται στο ασφαλιστήριο ως κύρωση για την υπαίτια ή ανυπαίτια μη δήλωση. Μετά από κάθε δήλωση, ο ασφαλιστής εκδίδει βεβαίωση που προσδιορίζει το ασφάλιστρο που αναλογεί κάθε φορά στη συγκεκριμένη κάλυψη που δηλώθηκε. Η βεβαίωση προσαρτάται στο αρχικό ασφαλιστήριο και δεν υπέχει θέση επιμέρους ασφαλιστηρίου, αλλά επιβεβαιώνει την ενεργοποίηση της κάλυψης ως προς συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο. Αθήνα, 6/6/2017

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ιωάννης Ρόκας, Συμβατικό Ασφαλιστικό Δίκαιο, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2016 Ιωάννης Ρόκας, Ασφαλιστική Σύμβαση, Κατ’ άρθρο ερμηνεία του Ν. 2496/1997, Αθήνα 2014 Ράνια Χατζηνικολάου – Αγγελίδου, Ιδιωτικό Ασφαλιστικό Δίκαιο, Δ’ έκδοση, Αθήνα – Θεσσαλονίκη 2014 Γιάννης Βελέντζας, Το νέο Δίκαιο της Ιδιωτικής Ασφάλισης, Θεσσαλονίκη 1998 Γεωργία Μπεχρή – Κεχαγιόγλου, Η τρέχουσα, κειμενόμενη ή ανοικτή ασφάλιση στη θαλάσσια ασφάλιση, Ναυτιλία και Θαλάσσια Αφάλιση, Πρακτικά διημερίδας, Χίος 12-13 Μαΐου 2006 Howard Bennett, Law of Marine Insurance, 2nd ed., OUP 2007 Αθήνα, 6/6/2017