ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΤΡΕΙΣ Δήμητρα Βεργιώτη ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΤΡΕΙΣ www.filologikos-istotopos.gr

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ

ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΑ: ΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ, ΓΕΓΟΝΟΤΑ, ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΘΕΝΤΙΕΣ) ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ [=ορισμός του επιχειρήματος: «ένα σύνολο προτάσεων/κρίσεων οι οποίες ονομάζονται προκείμενες από τις οποίες συνάγεται (ως αναγκαία λογική απόληξη) ένα συμπέρασμα»]. Το ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ το καταστρώνει ο νους ακολουθώντας μία συγκεκριμένη διαδικασία/ μία συγκεκριμένη μέθοδο/μία συγκεκριμένη πορεία. Αυτή η διαδικασία ή μέθοδος ή πορεία με την οποία καταστρώνεται το επιχείρημα λέγεται ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ.

ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΡΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΔΙΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ. ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΔΙΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΗΚΟΥΝ ΟΙ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ. ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΔΙΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ.

ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΟΥ. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ (από το γενικό στο ειδικό) ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ( από το ειδικό στο γενικό) ,διακρίνεται σε ατελή επαγωγικό συλλογισμό και τέλειο επαγωγικό συλλογισμό. ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ (από το ειδικό στο ειδικό).

ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΗΚΟΥΝ ΟΙ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ. ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ. ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ.

ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΑΜΕΣΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΜΜΕΣΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Παραγωγικός ονομάζεται ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑ (αναχωρεί) από μια γενική και αφηρημένη αρχή (αποδεδειγμένα ορθή) για να καταλήξει μέσα από το συσχετισμό συναφών με αυτήν κρίσεων (=προκείμενες) σε ένα συγκεκριμένο και ειδικό συμπέρασμα. Με άλλα λόγια, στον παραγωγικό συλλογισμό η αλήθεια του ΟΛΟΥ αποδεικνύει την αλήθεια του Μέρους. Θυμήσου ότι παραγωγικός συλλογισμός σημαίνει από το γενικό στο ειδικό. Παράδειγμα ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΦΩΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ.(προκείμενη) Η ΓΗ ΕΙΝΑΙ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. (προκείμενη) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η ΓΗ ΦΩΤΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ.

ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΑΦΗΡΗΜΕΝΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ. ΔΗΛΑΔΗ, ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΟΥ. ΘΥΜΗΣΟΥ ΟΤΙ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα…….είναι θηλαστικά.(προκείμενη) Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα……..είναι ζώα. (προκείμενη) Άρα, τα θηλαστικά είναι ζώα. (συμπέρασμα) Υπάρχει τέλειος και ατελής επαγωγικός συλλογισμός.

ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αναλογικός ονομάζεται ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ που ξεκινά (εκκινεί) από μια ειδική διαπίστωση για να καταλήξει σε μια, επίσης, ειδική διαπίστωση. Δηλαδή, στον ΑΝΑΛΟΓΙΚΟ συλλογισμό η αλήθεια του μέρους αποδεικνύει πάλι την αλήθεια του μέρους. Θυμήσου ότι αναλογικός συλλογισμός σημαίνει από το ειδικό στο ειδικό. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: -Στο παλιό μου σχολείο υπάρχει γυμναστήριο -Στο διπλανό σχολείο, επίσης, υπάρχει γυμναστήριο. -Στο σχολείο του φίλου μου , ομοίως, υπάρχει γυμναστήριο. Άρα, και στο νέο μου σχολείο θα υπάρχει γυμναστήριο.

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Ανάλογα με την ΠΟΡΕΙΑ των συλλογισμών διακρίνουμε τους Παραγωγικούς - Επαγωγικούς - Αναλογικούς. Ερώτημα κατανόησης : Από τα τρία είδη συλλογισμών ποιον κρίνεις λιγότερο αξιόπιστο και γιατί;

Με κριτήριο το ΕΙΔΟΣ των προκείμενων προτάσεων οι ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ διακρίνονται σε: κατηγορικούς – υποθετικούς- διαζευκτικούς. Κατηγορικός ονομάζεται ο συλλογισμός που οι προκείμενές του είναι κατηγορικές προτάσεις ( προτάσεις ρητές, κατηγορηματικές). Παράδειγμα Κατηγορικού συλλογισμού: Κάθε πολύγωνο έχει περισσότερες από τέσσερις πλευρές και γωνίες. Το γεωμετρικό σχήμα ΑΒΓΔΕ έχει πέντε πλευρές και γωνίες. Άρα , το γεωμετρικό σχήμα ΑΒΓΔΕ είναι πολύγωνο.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Υποθετικός ονομάζεται ο συλλογισμός που μία ή δύο προκείμενές του ΕΙΝΑΙ Υποθετικές Προτάσεις. Παράδειγμα Υποθετικού Συλλογισμού: ΑΝ υπάρχει άπνοια, η θάλασσα θα είναι ακύμαντη (=χωρίς κύμα). Υπάρχει άπνοια. Άρα, η θάλασσα θα είναι ακύμαντη (χωρίς κύμα).

ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Διαζευκτικός ονομάζεται ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ που μία ή περισσότερες προκείμενές του είναι διαζευκτικές προτάσεις. Παράδειγμα ΔΙΑΖΕΥΚΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: Οι μαθητές Λυκείου φοιτούν ΕΙΤΕ στο Ενιαίο Λύκειο ΕΙΤΕ στα ΤΕΕ.(προκείμενη) Η Μαρία, μαθήτρια Λυκείου, ΔΕ φοιτά στα ΤΕΕ. (προκείμενη) Επομένως, η Μαρία είναι μαθήτρια του Ενιαίου Λυκείου. (Συμπέρασμα)

ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΜΕΣΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΕΜΜΕΣΟΥΣ. ΑΜΕΣΟΣ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΟΝΟ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΜΕΣΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: Πολλές φορές τον συνέλαβε η αστυνομία στο παρελθόν. (προκείμενη) Άρα, είναι σεσημασμένος κακοποιός (συμπέρασμα)

ΕΜΜΕΣΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΜΜΕΣΟΣ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΔΥΟ Ή ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΜΜΕΣΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ: Όλοι οι μαθητές του Γ1 είναι καλοί στα μαθηματικά. (προκείμενη) Ο Γιάννης ανήκει στο Γ1. (προκείμενη) Άρα ο Γιάννης είναι καλός στα μαθηματικά. (συμπέρασμα)

Ε Γ Κ Υ Ρ Ο Τ Η Τ Α Α Λ Η Θ Ε Ι Α ΚΑΙ Ο Ρ Θ Ο Τ Η Τ Α ΕΝΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

Έγκυρο είναι το επιχείρημα στο οποίο οι προκείμενές του προτάσεις οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σε ένα βέβαιο συμπέρασμα. Επομένως, η εγκυρότητα ενός επιχειρήματος εξαρτάται από τη λογική μορφή του επιχειρήματος, δηλαδή τη σύμφωνη με τους κανόνες της Λογικής σχέση των προκείμενων προτάσεων με το συμπέρασμα. Παράδειγμα έγκυρου επιχειρήματος: Ο χρυσός είναι μέταλλο. Η σιωπή είναι χρυσός. Επομένως, η σιωπή είναι μέταλλο.

ΑΝΤΙΘΕΤΑ, Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ, ΔΗΛΑΔΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. ΣΥΝΕΠΩΣ, ΕΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΗΣ, ΟΤΑΝ ΟΙ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ/ΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ: Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ : Ο ΧΡΥΣΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΑΛΛΟ. Η ΣΙΩΠΗ ΕΙΝΑΙ ΧΡΥΣΟΣ. ΆΡΑ Η ΣΙΩΠΗ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΑΛΛΟ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΗΣ;

ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΟΝΤΑΙ.

ΟΡΘΟΤΗΤΑ: ΛΟΓΙΚΩΣ ΟΡΘΟ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΚΑ ΕΓΚΥΡΟ (ΜΟΡΦΗ) ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΣ(ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ). ΤΟ ΛΟΓΙΚΩΣ ΟΡΘΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΞΗ, ΓΙΑΤΙ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΟΡΘΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ. Η ΓΗ ΕΙΝΑΙ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. ΆΡΑ ,Η ΓΗ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ Δήμητρα Βεργιώτη ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ Η αποδεικτική αξία των επιχειρημάτων εξαρτάται από τη ΜΟΡΦΗ (εγκυρότητα) και κυρίως από το περιεχόμενό τους( αληθινό, πραγματικότητα). Ισχυρό είναι ένα επιχείρημα , όταν το συμπέρασμά του απορρέει με λογική αναγκαιότητα (μορφή/εγκυρότητα) από αληθείς προκείμενες (προκείμενες που αποτελούν πραγματικότητα / περιεχόμενο). Σημαντικό στοιχείο στην αξιολόγηση του επιχειρήματος είναι να ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ κατά πόσο οι προκείμενες αποτελούν γενικά παραδεκτές αλήθειες, οπότε και η αποδεικτική ισχύς του επιχειρήματος είναι μεγάλη Η΄ οι προκείμενες αποτελούν προσωπικές γνώμες, οπότε η αποδεικτική ισχύς του επιχειρήματος είναι σχετική και ελεγχόμενη. ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ. Τεκμηριωμένος είναι ο λόγος που αποτελείται από Πειστικά Επιχειρήματα. Πειστικό είναι το επιχείρημα που στηρίζεται σε εξακριβωμένα στοιχεία (επιστημονικά, στατιστικά…..) www.filologikos-istotopos.gr