Διαδικασία και έννομες συνέπειες της άσκησης της εγκατάλειψης ΕΚΠΑ, Νομική Σχολή ΠΜΣ Ναυτικού Δικαίου 2016-2017 Δίκαιο της Θαλάσσιας Ασφάλισης Επικ. Καθηγητής Κος Δ. Χριστοδούλου Λεκτορας Κα Έφη Κινινή Διαδικασία και έννομες συνέπειες της άσκησης της εγκατάλειψης Φωτεινή Παπαδοπούλου-Παπαβασιλείου 8 Μαΐου 2017

Άσκηση Δικαιώματος Εγκατάλειψης (1/2) Με δήλωση (κρατ. γραπτή) (284 ΚΙΝΔ) Ανεπίδεκτη αίρεσης ή προθεσμίας. Κοινοποίηση στον ασφαλιστή (δικαιοπραξία μονομερής απευθυντέα) Εντός 3μηνης αποκλειστικής προθεσμίας (283 ΚΙΝΔ) Έναρξη: από την επομένη της ημέρας που (α) έγινε γνωστό στον ασφαλισμένο το ατύχημα (= η ακριβής έκταση της ζημίας) ή (β) συμπληρώθηκε η προθεσμία των περιπτώσεων εγκατάλειψης γ’ ή δ’ ά. 281 ΚΙΝΔ (282, 283 ΚΙΝΔ). Δυνατότητα του ασφαλιστή να τάξει εύλογη (αποκλειστική) προθεσμία για την άσκηση του δικαιώματος εγκατάλειψης, χωρίς να υποχρεούται να αναμείνει την παρέλευση του τριμήνου (288 ΚΙΝΔ). Από την κοινοποίηση στον ασφαλιστή η δήλωση καθίσταται αμετάκλητη. Δεν απαιτείται αποδοχή από τον ασφαλιστή.

Άσκηση Δικαιώματος Εγκατάλειψης (2/2) Ποιός νομιμοποιείται: ο ασφαλισμένος και έχων εξουσία διαθέσεως του εγκαταλειπόμενου κατά το χρόνο επέλευσης του κινδύνου και κατά την κοινοποίηση της δήλωσης. Για το πλοίο: ο κύριος του πλοίου ή ο πλοιοκτήτης. Για το ναύλο: ο πλοιοκτήτης, ο εφοπλιστής ή ο ναυλωτής (σε περίπτωση προκαταβολής ναύλου). Για το φορτίο: απαιτείται νόμιμη κατοχή ασφαλιστηρίου και φορτωτικής (279 ΚΙΝΔ). Εγκατάλειψη πλοίου ή φορτίου ή ναύλου: το δικαίωμα ασκείται χωριστά και ανεξάρτητα για καθένα εκ των τριών. Χωρεί παραίτηση από το δικαίωμα, ακόμα και πριν την επέλευση λόγου εγκατάλειψης (ωστόσο, περιοριστική η απαρίθμηση περιπτώσεων του 281 ΚΙΝΔ, επομένως δεν επιτρέπεται η δημιουργία νέων περιπτώσεων εγκατάλειψης ή η τροποποίηση των εκεί αναφερόμενων με τη βούληση των μερών). Δεν χωρεί μερική εγκατάλειψη. Εφαρμογή 281 ΑΚ. Προϋπόθεση άσκησης του δικ.: η ασφάλιση του εγκαταλειπόμενου κατά θαλάσσιων κινδύνων.

Δικαιώματα ασφαλιστή μετά τη δήλωση εγκατάλειψης Δικαίωμα αμφισβήτησης (285 ΚΙΝΔ) Για τους λόγους ότι: Ο ασφαλιστής δεν ευθύνεται από την ασφαλιστική σύμβαση, Δεν συντρέχουν τα γεγονότα που επικαλείται ο ασφαλισμένος, Ακόμη κι αν συντρέχουν, δε συνιστούν λόγο εγκατάλειψης κατά το νόμο. Ασκείται με δήλωση (γραπτή). Κοινοποίηση στον ασφαλισμένο. Εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών από την κοινοποίηση της δήλωσης εγκατάλειψης. Δυνατότητα άσκησης αναγνωριστικής αγωγής από τον ασφαλισμένο. Δικαίωμα αποποίησης (287 ΚΙΝΔ) Σε περίπτωση που η μεταβίβαση του εγκαταλειπόμενου ενδέχεται να έχει δυσμενείς συνέπειες για τον ασφαλιστή (π.χ. επιβάρυνση με δαπάνες ανέλκυσης πλοίου, βεβαρημένο πλοίο). Υπό την προϋπόθεση ότι προσφέρεται να καταβάλει το σύνολο του ασφαλίσματος ανεπιφύλακτα  διακανονισμός αποζημίωσης όπως σε ολική απώλεια. Με δήλωση που κοινοποιείται στον ασφαλισμένο αμελλητί (χωρίς υπαίτια βραδύτητα). Θεωρείται ότι δεν αποκτήθηκε ποτέ από τον ασφαλιστή η κυριότητα στο εγκαταλειπόμενο  κυριότητα, υποχρεώσεις και βάρη στον ασφαλισμένο.

Αποτελέσματα εγκατάλειψης Εάν ο ασφαλιστής δεν αμφισβητήσει το δικαίωμα εντός προθεσμίας 30 ημερών ή εάν αυτό αναγνωριστεί δικαστικά (τελεσίδικα): (α) τα δικαιώματα στα εγκαταλειπόμενα αντικείμενα μεταβιβάζονται στον ασφαλιστή (285 ΚΙΝΔ) Από την κοινοποίηση της δήλωσης εγκατάλειψης (αναδρομικά). Παράγωγος τρόπος κτήσης κυριότητας πλοίου και πλωτού ναυπηγήματος (εμπράγματα βάρη και προνόμια: ισχυρά). Μεταβίβαση εκ του νόμου. Εξαίρεση από το ά. 6 εδ.β’ ΚΙΝΔ: η εγγραφή στο νηολόγιο έχει δηλωτικό χαρακτήρα (κρατ., αντίθ. Α. Κιάντου-Παμπούκη). (β) καταβάλλεται το σύνολο της ασφαλιστικής αποζημίωσης, όπως επί ολικής απώλειας. Διαπλαστικό δικαίωμα. Μεταγενέστερα της κοινοποίησης της δήλωσης γεγονότα δεν επιδρούν στα αποτελέσματα της εγκατάλειψης.

Άσκηση Αξιώσεων Συρροή αξιώσεων: λόγω αβαρίας/ λόγω εγκατάλειψης. με την άσκηση του δικ. (εμπρόθεσμη κοινοποίηση δήλωσης εγκατάλειψης), ο ασφαλισμένος κάνει χρήση της διαζευκτικής ευχέρειας: επιλογή μεταξύ αγωγής αποζημίωσης (269§1 ΚΙΝΔ) ή εγκατάλειψης (280 ΚΙΝΔ). σε περίπτωση αμφισβήτησης από τον ασφαλιστή, ο ασφαλισμένος δύναται να ασκήσει αγωγή για την αναγνώριση του δικαιώμ. εγκατάλ. και την υποχρέωση του ασφαλιστή σε καταβολή όλου του ασφαλίσματος. δυνατότητα διαζευκτικής άσκησης των αγωγών (κύρια βάση: αξίωση λόγω εγκατάλειψης/επικουρική βάση: αξίωση λόγω αβαρίας), υπό την προϋπόθεση μη κοινοποίησης δήλωσης εγκατάλειψης. Η έγερση αγωγής λόγω εγκατάλειψης διακόπτει την παραγραφή και της αξίωσης λόγω ζημιών (291§1 ΚΙΝΔ)  η τελεσίδικη απόρριψη της αγωγής λόγω εγκατάλειψης δεν αποκλείει τη μεταγενέστερη άσκηση της αξίωσης αποζημίωσης. Αγωγή εγκατάλειψης: υπόκειται στη διετή παραγραφή του άρθρου 290 ΚΙΝΔ, που εκκινεί από το τέλος του έτους κατά το οποίο πληρώθηκαν οι προϋποθέσεις εγκατάλειψης, δηλ. ξεκίνησε να τρέχει η προθεσμία για τη δήλωση εγκατάλειψης. Προϋπόθεση: η εμπρόθεσμη κοινοποίηση δήλωσης εγκατάλειψης.

Βιβλιογραφία- Αρθρογραφία Β. Κιάντος, Ασφαλιστικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, 1984. Β. Κιάντος, Ασφαλιστικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2005. Δ. Χριστοδούλου, Προϋποθέσεις και αποτελέσματα της εγκατάλειψης στη θαλάσσια ασφάλιση, Ναυτιλία και θαλάσσια ασφάλιση, Πρακτικά διημερίδας - Χίος 12-13 Μαΐου 2006, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2007. Γ. Οικονόμου, Εγκατάλειψη πλοίου κτλ. στον ασφαλιστή κατά το ελληνικό δίκαιο, Πρακτικά 6ου Διεθνούς Συνεδρίου Ναυτικού Δικαίου (2007), Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 2010. Α. Κιάντου-Παμπούκη, Ναυτικό Δίκαιο, Τόμος Ι, Ε’ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2005. Ι. Ρόκας, Συμβατικό Ασφαλιστικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2016. B. Κιάντος, Μερικές σκέψεις σχετικές με τη δυνατότητα εγκαταλείψεως στον ασφαλιστή της απαιτήσεως για την παραχώρηση εκμεταλλεύσεως του πλοίου και της απαιτήσεως του ναύλου, ΕπισκΕΔ 1998, 639.