Εγκεντρισμοί και ενοθφαλμισμοί

Ως εμβολιασμό εννοούμε την καλλιεργητική τεχνική με την οποία ενώνουμε τα μέρη δύο διαφορετικών φυτών με σκοπό την δημιουργία ενός καινούριου φυτού Για να επιτευχθεί η ένωση των δύο αυτών φυτών και να επιβιώσει το νέο φυτό που σχηματίζεται πρέπει να ενωθούν τα κάμβια τους

Υποκείμενο - Εμβόλιο Υποκείμενο : ονομάζουμε το φυτό αυτό που στον εμβολιασμό προσφέρει το ριζικό του σύστημα και την βάση του κορμού του. Τα υποκείμενα μπορεί να παράγονται με σπόρο (σπορόφυτα) ή με αγενή πολλαπλασιασμό (κλωνικά υποκείμενα) Εμβόλιο : ονομάζουμε το φυτό αυτό που στον εμβολιασμό προσφέρει το υπέργειο μέρος του (μέρος του κορμού και κόμη). Είναι η επιθυμητή ποικιλία που θέλουμε να καλλιεργήσουμε.

Λόγοι πραγματοποίησης εμβολιασμού 1) Εκμετάλλευση ιδιοτήτων υποκειμένου 1α) προσδίδει στην καλλιεργούμενη ποικιλία νανισμό και ομοιομορφία στην ανάπτυξη 1β) αντοχή σε διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες που αφορούν κυρίως το έδαφος, όπως αντοχή στα άλατα και CaCO3, στα βαριά εδάφη σε παθογόνα εδάφους (μύκητες, νηματώδεις) 1γ) γρήγορη είσοδο στην καρποφορία σε σχέση με τα σπορόφυτα

2) πολλαπλασιασμός ποικιλιών που αναπαράγονται δύσκολα 3) αντικατάσταση παλιών μη εμπορικών ή κατεστραμμένων από φυσικά αίτια (φωτιά, παγετός) ποικιλιών χωρίς εκρίζωσή τους οπότε έχουμε γρηγορότερη είσοδο στην καρποφορία 4) έλεγχος ιώσεων

Παράγοντες που ευνοούν την επιτυχία του εμβολιασμού Βοτανική συγγένεια Επαφή καβιών υποκειμένου και εμβολίου και επίσης το κάμβιο να είναι ενεργό Επιδεξιότητα εμβολιαστή Εποχή εμβολιασμού Περιβαλλοντικοί παράγοντες που ακολουθούν τον εμβολιασμό Καλλιεργητικές φροντίδες μετά τον εμβολιασμό Υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό (ιδίως ιώσεις)

Ενοφθαλμισμοί Τι είναι ποιοι ονομάζονται έτσι Είδη εμβολιασμών Τεχνικές εμβολιασμών

Στους ενοφθαλμισμούς ως εμβολιο χρησιμοποιείται ένας οφθαλμός και ένα μικρό μέρος του φλοιού του βλαστού που οπωσδήποτε πρέπει να περιλαμβάνει το κάμβιο (για αυτό και ο εμβολιασμός αυτός ονομάζεται ενοφθαλμισμός)

Κάμβιο απαραίτητο για την επιτυχία του εμβολιασμού η ένωση των δύο καμβίων Είναι στρώμα κυττάρων που βρίσκεται ανάμεσα στο φλοίωμα (εξωτερικά του και το ξύλωμα εσωτερικά του) Το βλέπουμε σαν μια γυαλιστερή περιοχή που εσωτερικά παράγει καινούριο ξύλωμα και εξωτερικά καινούριο φλοίωμα Είναι υπεύθυνο για την ένωση των δύο φυτών και την ένωση των αγγείων τους

Ασπιδωτός ή Τ ενοφθαλμισμός Το εμβόλιο αποτελείται από έναν οφθαλμό και τμήμα του φλοιού το οποίο όμως να έχει οπωσδήποτε κάμβιο Στο εμβόλιο έχει σχήμα ασπίδας που στο κέντρο έχει τον οφθαλμό Η τομή στο υποκείμενο έχει σχήμα Τ με δύο τεμνόμενες τομές Καλή τοποθέτηση εμβολίου μέσα στη σχισμή

Καλή επαφή των καμβίων Πολύ καλό δέσιμο, όχι υπερβολικό σφίξιμο, αλλά και να μην ξεραίνεται η τομή Έλεγχος μετά από 7 – 10 ημέρες για το εάν αποκολλάται ο μίσχος του εμβολίου Αποκόλληση μίσχου → επιτυχής εμβολιασμός Κοπή υπέργειου μέρους υποκειμένου σε απόσταση 7 cm από το σημείο εμβολιασμού και αργότερα πολύ κοντά σε αυτό

Προτείνεται για εμβολιασμό νεαρών υποκειμένων Πραγματοποιείται την περίοδο όπου το κάμβιο είναι ενεργό (Απρίλιο με Σεπτέμβριο)

Πλακίτης ενοφθαλμισμός Διαφέρει λόγω σχήματος εμβολίου (ορθογώνιο παραλληλόγραμμο ή τετράγωνο) Σε δένδρα με παχύ φλοιό όπου δεν μπορεί να εφαρμοστεί ο ασπιδωτός (ελιά, καρυδιά) Προσοχή να χρησιμοποιηθεί ελαστική ταινία Πολύ καλά αποτελέσματα δίνει μια παραλλαγή του πλακίτη (δακτυλιοειδής ενοφθαλμισμός) όπου το εμβόλιο και η τομή του υποκειμένου είναι ένα ολόκληρο δακτυλίδι που περιβάλλει το βλαστό

Ημιμαγιόρκιος Εφαρμόζεται κυρίως σε είδη όπου δεν αποκολλάται εύκολα ο φλοιός Εφαρμόζεται κυρίως στο αμπέλι Είναι απαραίτητα ειδικά εμβολιαστήρια ώστε οι τομές στο εμβόλιο και στο υποκείμενο να είναι ακριβώς ίδιες

Εγκεντρισμοί Τι είναι ποιοι ονομάζονται έτσι Ειδή εγκεντρισμών Τεχνικές εγκεντρισμού

Στους εγκεντρισμούς ως εμβολιο χρησιμοποιείται ένα μικρό κομμάτι βλαστού το οποίο περιλαμβάνει λίγους οφθαλμούς (εως 5) Το κομμάτι αυτό του βλαστού ονομάζεται κεντρί για αυτό και ο εμβολιασμός αυτός ονομάζεται εγκεντρισμός

Χρησιμοποιούνται για αλλαγή ποικιλίας Για αλλαγή με πιο αποδοτική ή με μεγαλύτερη ζήτηση ποικιλία Για αποφυγή επαναφύτευσης μετά από καταστροφές (φωτιές, παγετούς) Για εισαγωγή επικονιάστριων ποικιλιών

Είδη εγκεντρισμών Αγγλικός με ειδικά σχεδιασμένα εμβολιαστήρια χρησιμοποιείται κυρίως στην αμπελουργία, εφαρμόζεται κυρίως σε κλαδιά που έχουν πάχος από 0.5 έως 2 cm. Μετά το δέσιμο είναι απαραίτητη η χρήση κόλλας

Σχιστός εμβολιασμός Εφαρμόζεται κυρίως στις αρχές της άνοιξης (Μάρτιο ) αλλά και το χειμώνα Μη αναγκαίο να είναι το κάμβιο ενεργό Ο εγκεντρισμός αυτό εφαρμόζεται σε κλαδιά των οποίων η διάμετρος είναι μεγαλύτερη από 2 cm

Προετοιµασία υποκειµένου(Εικόνες 2-3) αποµακρύνουµε κάθε πλάγια βλάστηση η οποία µπορεί να αποτελέσει εµπόδιο στην πρόσβασή µας στην περιοχή εµβολιασµού. 70 Στο ύψος που θέλουµε να εµβολιάσουµε κόβεται το υποκείµενο κάθετα στον άξονα του κλαδιού, βραχίονα ή κορµού (σπανιότερα).

Με τη βοήθεια σχίστη και σφυριού εκτελούµε κατακόρυφη τοµή κατά τη µεγαλύτερη διάµετρο του κλάδου σε βάθος περί τα 10 εκατοστά (ανάλογα µε το πάχος του κλάδου) προσέχοντας να διαιρεί όσο είναι δυνατόν τον κλάδο σε δύο ίσα µέρη. Με τη γλωσσίδα που φέρει ο σχίστης (τύπου λοφίου) κρατάµε ανοιχτή την τοµή του υποκειµένου προκειµένου να τοποθετήσουµε το εµβόλιο (κεντράδι).

Προετοιµασία εµβολίου (Εικόνα 2) Ο εµβολιοφόρος βλαστός κόβεται σε τόσα τεµάχια ανάλογα µε το µήκος του κεντραδιού που θα χρησιµοποιήσουµε. Τα κεντράδια συνήθως φέρουν από 2- 4 κόµβους ενώ σπανιότερα µπορεί να φέρουν παραπάνω.

Ο εµβολιοφόρος βλαστός – κεντράδι κρατιέται προσεκτικά µε το ένα χέρι και λίγο κάτω από έναν οφθαλµό και πλάγια από αυτόν διενεργείται µία τοµή κατά µήκος του µεσογονατίου µε µικρή κλίση προς το κέντρο της διατοµής του βλαστού µήκους περί τα 3-5 εκατοστά. Το κεντράδι στρέφεται κατά 180 µοίρες και διενεργείται µια αντίστοιχη τοµή απέναντι ουσιαστικά από την πρώτη.

Οι τοµές αυτές συγκλίνουν η µία προς την άλλη µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται µια αµφίπλευρη σφήνα. Αν χρειαστεί η σφήνα λειαίνεται µε επάλληλα απαλά κοψίµατα µε το εµβολιαστήρι, προσέχοντας όµως να αποφύγουµε ανισόπεδα κοψίµατα, που θα εµποδίσουν την καλή συγκόλληση. Οι τοµές θα πρέπει να είναι όσο πιο λείες γίνεται λοιπόν.

Τοποθέτηση του εµβολίου και χειρισµός του εµβολιασµένου φυτού (Εικόνα 2). Κρατώντας µε τη γλωσσίδα του σχίστη ανοικτή την τοµή του υποκειµένου γλιστράµε τη σφήνα του εµβολίου εντός της τοµής. Προσέχουµε ώστε οι περιοχές του καµβίου του υποκειµένου και του εµβολίου να συµπέσουν. Σε περίπτωση που τα δύο συµβαλλόµενα µέρη έχουν διαφορετική διάµετρο, τότε µπορούµε να τοποθετήσουµε δύο κεντράδια, στις άκρες της τοµής του υποκειµένου.

Σε αυτήν την περίπτωση η επαφή των καµβίων µπορεί να δυσκολευτεί, και για αυτό το λόγο δίνουµε µια κλίση στο εµβόλιο, ώστε κατά µήκος της τοµής του (της σφήνας) να εξασφαλίσουµε ότι σε κάποιο σηµείο θα υπάρξει επαφή καµβίων, ώστε να ξεκινήσει η δηµιουργία καλλογέφυρας, που θα καλύψει αυξανόµενη τα υπόλοιπα κενά.

Στη συνέχεια δένουµε καλά το υποκείµενο και καλύπτουµε µε κόλλα εµβολιασµού την τοµή του υποκειµένου, προσέχοντας να µην εισχωρήσει ανάµεσα στις κοµµένες επιφάνειες. Απαγορεύεται αυστηρά η επάλειψη της επιφάνειας τοµής µε λάσπη (Εικόνα 6), αφού µπορεί να µεταφέρουµε εδαφογενή φυτοπαθογόνα απ΄ευθείας στο αγγειακό σύστηµα του φυτού.

Οι περισσότεροι παραγωγοί εφαρµόζουν αυτή την τεχνική χωρίς προβλήµατα, εµείς όµως θα πρέπει να συνιστούµε κόλλα εµβολιασµού ή αλοιφή επούλωσης πληγών. Προς αποφυγή ξήρανσης του εµβολίου κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης τοποθετούνται πολλές φορές κηρωµένες χαρτοσακούλες επί των εµβολίων, καλύπτοντάς τα ολόκληρα, ενώ παράλληλα εμποδίζουν την αύξηση της θερµοκρασίας σε υψηλά επίπεδα στην περιοχή της συγκόλλησης και προστατεύουν την τοµή από είσοδο νερού

(Εικόνα 9). Προσέχουµε µετά τον εµβολιασµό να καλύπτεται επαρκώς η τοµή µε την κόλλα εµβολιασµού και αυτή να ανανεώνεται συχνά και να προστίθεται όπου 71 χρειάζεται, λόγω πιθανών σκασιµάτων και ρωγµών στη συνέχεια της στρώσης της. Κάθε λαίµαργη βλάστηση του υποκειµένου κάτω από το σηµείο εµβολιασµού πρέπει να αποκόπτεται, µέχρι να διαπιστωθεί η επιτυχία ή µη του εµβολιασµού.

Αρκετές φορές αφήνουµε µικρή βλάστηση του υποκειµένου, ώστε να τροφοδοτεί τη ζώνη εµβολιασµού µε απαραίτητες οργανικές ενώσεις ώστε να βοηθηθεί η συγκόλληση. Αυτή η βλάστηση αφαιρείται όταν διαπιστωθεί η έκπτυξη των οφθαλµών και η ανάπτυξη βλαστών του εµβολίου. Άλλες φορές η βλάστηση αυτή του υποκειµένου διατηρείται λόγω φόβου αποτυχίας του εµβολιασµού, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα γρήγορης ανάπτυξης του υποκειµένου και εµβολιασµός αυτού το καλοκαίρι µε ενοφθαλµισµό

Υπόφλοιος ή Υπόφλοιος Στεφανίτης Αναγκαίο να είναι το κάμβιο ενεργό Εφαρμόζεται κυρίως στις αρχές έναρξης της βλάστησης (Μάρτιο -Απρίλιο) αλλά και το χειμώνα Συλλογή εμβολίων νωρίτερα και αποθήκευση σε ψυγείο Πλεονέκτημα ότι δεν τραυματίζεται το ξύλο σε σχέση με τον σχιστό

Καταβολάδες Παραφυάδες Βλαστοί που ριζοβολούν ενώ είναι ακόμα ενωμένοι με το φυτό, τροφοδοσία βλαστού με νερό θρεπτικά στοιχεία Κοινή , κατά αυλάκια και πολλαπλή καταβολαδα Παραφυάδες