ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Αρούση Σανίγια Γ1

1. ΠΕΖΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ Μη αυστηρή τήρηση των μετρικών κανόνων ή του ρυθμού. Ανομοιοκατάληκτος στίχος ή με χαλαρή ομοιοκαταληξία. Το ποίημα μοιάζει με πεζό.

2. ΛΑΚΩΝΙΚΗ ΛΙΤΟΤΗΤΑ Απλότητα στην έκφραση και στο ύφος. 3. ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Χρησιμοποίηση εικόνων παραστατικών. Αμεσότητα, ζωντάνια, θεατρικότητα, δραματικότητα

4. ΓΛΩΣΣΣΙΚΗ ΕΥΣΤΟΧΙΑ Η γλώσσα των ποιημάτων του Καβάφη δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί ένα τυχαίο συνταίριασμα γλωσσικών τύπων και ιδιωματισμών, καθώς είναι γνωστό ότι ο ποιητής πρόσεχε και την παραμικρή λεπτομέρεια στα ποιήματά του.

5. ΙΔΙΟΤΥΠΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Στοιχεία καθαρεύουσας αλλά και δημοτικής διανθισμένης με ιδιωματισμούς από την Αλεξάνδρεια. 6. ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΙΚΟΥ

7. ΛΕΠΤΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ Η ειρωνεία χρησιμοποιείται σε κάθε της μορφή και με τέτοια συχνότητα ώστε θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Καβάφη ως ειρωνικό ποιητή. Αποκτά πολλές εκφάνσεις και αποτελεί ουσιαστικά το υλικό που δίνει στην ποίησή του τη μοναδικότητά της.

8. ΥΠΟΒΟΛΗ Τεχνική με την οποία ο συγγραφέας προσπαθεί να εισαγάγει στην περιγραφόμενη στο έργο ατμόσφαιρα τον αναγνώστη και να τον επηρεάσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να του δημιουργήσει την κατάλληλη συναισθηματική διάθεση με αυτή που περιγράφεται στο έργο.

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΝΟΣ Στα «φιλοσοφικά» ποιήματά του όπου προβάλλει τη βιοθεωρία του. 10. ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Μέσα από αυτά τα σύμβολα εκφράζονται τα συναισθήματα και οι σκέψεις του ποιητή.

11. ΗΔΟΝΙΣΜΟΣ Εξιδανίκευση των ερωτικών κυρίως απολαύσεων. 12. ΑΙΣΘΗΤΙΣΜΟΣ Η καλλιτεχνική τάση προς την ωραιοποίηση του φαντασιακού κόσμου.

13. Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 13. Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Κυρίως εμπνέεται από την Ελληνιστική εποχή με τα έντονα σημάδια παρακμής τα οποία τα χρησιμοποιεί για τις αναλογίες που βρίσκει με το παρόν. Μερικά ποιήματα χαρακτηρίζονται ψευδοϊστορικά στα οποία ο Καβάφης δημιουργεί πλαστά ιστορικά γεγονότα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ποιητικής του ιδέας.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ

«Όσο μπορείς» Ο διδακτικός τόνος/Η καβαφική αξιοπρέπεια: προβάλλεται στο ποίημα και αποτελεί βασική αξία του. Ο άνθρωπος οφείλει όταν βλέπει ότι διάφορα όνειρά του δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, να είναι αξιοπρεπής και να μη θυσιάζει την ατομικότητά του στο βωμό ανούσιων συναναστροφών μόνο και μόνο για να γίνει κοινωνικά αποδεκτός. Η γλώσσα: είναι η γνωστή ιδιότυπη καβαφική γλώσσα : δημοτική (π.χ. εξευτελίζεις αντί ευτελίζεις), καθαρεύουσα/ αρχαΐζουσα (την καθημερινήν) και ιδιωματισμούς (στες αντί στις, πηαίνοντας) Ο Πεζολογικός τόνος: δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία, ούτε πολλά επίθετα και εκφραστικά μέσα. Μοιάζει σαν προφορικός λόγος, κάτι που εξυπηρετεί το παραινετικό στυλ του ποιήματος

https://youtu.be/up19QwLecR0

«Δέησις» Η τραγική ειρωνεία: ο τραγική μητέρα αγνοεί την αλήθεια ή εκλαμβάνει κάτι ψευδές ως αληθές και συνεχίζει να δρα και να συμπεριφέρεται απελπισμένα και πάσχοντας, ενώ εμείς την ίδια στιγμή γνωρίζουμε τις πραγματικές διαστάσεις των γεγονότων.(Ο ναύτης γιος της είναι νεκρός) Η γλώσσα: καθαρεύουσα/ αρχαΐζουσα (Δέησις, εικών, υιός) με ιδιωματισμούς (πηαίνει, ανάφτει, ξεύροντας) Η παραστατικότητα: μέσα από εικόνες κορυφώνεται η δραματικότητα και η αμεσότητα(η εικόνα της Παναγίας είναι λυπημένη καθώς γνωρίζει πως ο ναύτης δε θα γυρίσει)

https://youtu.be/ROMoiOLyUq8?t=43

«Από υαλί χρωματιστό» Η αναφορά σε ένα ιστορικό γεγονός: Η στέψη του Καντακουζηνού και της συζύγου του, της εγγονής του τσάρου των Βουλγάρων Ιωάννη Ασάν Γ΄, Ειρήνης Ανδρονίκου Ασάν, η οποία γίνεται στην Παναγία των Βλαχερνών. Η παραστατικότητα: η περιγραφή των ελάχιστων πολύτιμων λίθων στα στέμματα δίνει στο ποίημα αμεσότητα και ζωντάνια. Η γλωσσική ευστοχία: «Μοιάζουνε τουναντίον σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων» Η τραγικότητα: Η ένδεια της αυτοκρατορικής ενδυμασίας είναι εμφανής και δηλωτική της τραγικής κατάστασης στην οποία είχε περιέλθει η κάποτε ακμάζουσα αυτοκρατορία.

«Τα παράθυρα» Η χρήση συμβόλων: Τα παράθυρα συμβολίζουν τις αναζητούμενες από τον ποιητή αιτίες για την κατάσταση που έχει περιέλθει η ζωή του. Η αίσθηση του τραγικού: Το ποίημα μιλάει για τον εγκλωβισμό που χαρακτηρίζει τις ζωές των ανθρώπων και παρουσιάζει μια ζωή μοναξιάς και θλίψης. Ο πεζολογικός τόνος: Ανομοιοκατάληκτοι στίχοι, το ποίημα μοιάζει με πεζό.

https://youtu.be/Vzm7sC8JPus?t=64

«Μακρυά» Η λακωνική λιτότητα:Ο Καβάφης στο ποίημα καταγράφει με τρόπο ελλειπτικό μια από τις πρώτες ερωτικές του μνήμες. («Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια· ήσαν, θαρρώ, μαβιά...») Ο ηδονισμός/Ο αισθητισμός: Μέσα σε λίγους στίχους ο ποιητής περιγράφει την ερωτική αυτή στιγμή, αρχίζοντας με το δέρμα του ερωτικού συντρόφου, διευρύνοντας αμέσως την εικόνα για να αποκαλυφθεί η καλοκαιρινή νύχτα, κι ύστερα καταλήγει στα βαθυγάλανα μάτια που έμειναν στη μνήμη του ακέραια

«Μέρες του 1903» Ο πεζολογικός τόνος: ο Καβάφης σε α΄ πρόσωπο μας δίνει ένα είδος μονολόγου, χωρίς κάποια ομοιοκαταληξία. Η ιδιοτυπία της γλώσσας: καθαρεύουσα/ αρχαΐζουσα (ηύρα/παραίτησα). Μελαγχολικό κλίμα:ο ποιητής εκφράζει το πόσο έχει μετανιώσει για το γεγονός ότι κάποτε παράτησε την τυχαία γνωριμία μιας βραδιάς, τα ίχνη της οποίας δεν κατόρθωσε μετά να εντοπίσει ξανά όσο κι αν το θέλησε.

https://youtu.be/z5PPOlHJA7M?t=20

«Che fece… il gran rifiuto» Ο πεζολογικός τόνος: δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία, ούτε πολλά επίθετα και εκφραστικά μέσα. Η γλωσσική ευστοχία: «Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του» Ο διδακτικός τόνος: Το ποίημα αυτό είναι εξόχως αντιπροσωπευτικό κυρίως για τη ζωή του ποιητή, που δε δίστασε να έρθει σε σύγκρουση με όλες τις συμβάσεις της εποχής του και καταγράφει τις σκέψεις του σχετικά με τη δύναμη που έχουν μερικοί άνθρωποι να κάνουν τη μεγάλη άρνηση.

«Απ` τες εννιά» Ο πεζολογικός τόνος: δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία και το ποίημα μοιάζει με πεζό. Ο διδακτικός τόνος: Το δίστιχο που κλείνει το ποίημα, είναι το παραινετικό μήνυμα του ποιητή. Με τρόπο διακριτικό, μας υπενθυμίζει πως δεν υπάρχει τίποτε το στατικό στη ζωή, όλα περνούν και περνούν πολύ γρήγορα. Η παραστατικότητα: Μέσα από τις εικόνες ο ποιητής προσδίδει στο ποίημα ζωντάνια και αμεσότητα. Η χρήση συμβόλων: Η αναμμένη λάμπα υποδηλώνει πως η διαδικασία αναπόλησης γίνεται ενώ ο ποιητής βρίσκεται σε εγρήγορση. Από την άλλη, το είδωλο του νέου σώματός του, εκφράζει τη σταθερή επιθυμία του να θυμάται τον εαυτό του απαλλαγμένο από τη φθορά του χρόνου Η υποβολή:Αναπόληση και έντονο εξομολογητικό, προσωπικό ύφος.

https://youtu.be/YZe7O3OgH9E?t=5

«Τείχη» Η χρήση συμβόλων: Ο ποιητής νοιώθει εγκλωβισμένος μέσα στα τείχη που άλλοι έχτισαν γύρω του, τα οποία συμβολίζουν τη φρικτή πραγματικότητα που τον περιβάλλει Η λακωνική λιτότητα: Επιδίωξη ακριβολογίας με λιτά μέσα και εκφραστική αυστηρότητα, η εκφραστική δύναμη του ποιητή βρίσκεται στα ρήματα. Η αίσθηση του τραγικού:Με βάση τον τελευταίο στίχο του ποιήματος θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον ποιητή ως τραγικό ήρωα, αφού κάποιοι άλλοι έδρασαν για εκείνον χωρίς αυτός να το γνωρίζει. Η υποβολή: Το αίσθημα του εγκλωβισμού που βιώνει ο ποιητής δημιουργεί στον αναγνώστη μια υποβλητική ατμόσφαιρα.

«Θάλασσα του πρωιού» Η λακωνική λιτότητα: Ο Καβάφης περιγράφει με τρόπο ελλειπτικό, χωρίς πολλά επίθετα («Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο») Η γλωσσική ευστοχία: «…τα ινδάλματα της ηδονής» Η παραστατικότητα: μέσα από την περιγραφή του τοπίου, το ποίημα αποκτά ζωντάνια και θεατρικότητα Ο ηδονισμός/ο αισθητισμός: Η σκέψη του Καβάφη παραμένει προσηλωμένη στον έρωτα και στις ιδανικές μορφές που τον συγκινούν κι ενεργοποιούν τη φαντασία του πολύ περισσότερο απ’ ότι θα μπορούσε να το κάνει η φύση.

https://youtu.be/mq-NmHSNyfg?t=2

«Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» Η παραστατικότητα: Συχνή χρήση εικόνων και επιθέτων Ο διδακτικός τόνος: Όσο κι αν ένας άνθρωπος θρηνεί μπροστά στο αναπόφευκτο του χαμού και της απώλειας, τίποτε δεν αλλάζει, γι’ αυτό το λόγο ο ποιητής μας προτρέπει να αποφύγουμε ένα ανώφελο συναισθηματικό ξέσπασμα. Η αίσθηση του τραγικού: Στο ποίημα τονίζεται η τραγική στιγμή κατά την οποία ο καθένας μας βιώνει την απώλεια. Ο συμβολισμός:Ο Αντώνιος συμβολίζει κάθε άνθρωπο, που έχοντας αγωνιστεί στη ζωή του για να πετύχει τους στόχους και τα όνειρά του, έρχεται κάποια στιγμή αντιμέτωπος με την απώλεια όλων αυτών. Η υποβολή: Ο ποιητής με τη λεπτομερή περιγραφή της ατμόσφαιρας που επικρατεί βάζει τον αναγνώστη στην κατάλληλη διάθεση. («Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές..»)

«Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης» Η ειρωνεία: Ο Καβάφης σατιρίζει την τάση ορισμένων ανθρώπων να παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως κάτι που προφανώς δεν είναι, υποκρινόμενοι ανυπόστατες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Η γλωσσική ευστοχία: «κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του» Η ιδιοτυπία της γλώσσας:καθαρεύουσα/ αρχαΐζουσα, με ιδιωματισμούς (θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο) Η αναφορά σε ιστορικά γεγονότα: Το ποίημα είναι ψευδοϊστορικό καθώς ο πρωταγωνιστής του, ο Αριστομένης ο υιός του Μενελάου, δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο

https://youtu.be/goVsF9_luhw?t=19

ΤΕΛΟΣ