Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού

Δομή κατώτερου αναπνευστικού

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος ανά ανατομική περιοχή

Μη ειδικοί αμυντικοί μηχανισμοί αναπνευστικού συστήματος

Το αναπνευστικό σύστημα είναι φυσιολογικά στείρο μικροβίων Οι πνεύμονες προφυλάσσονται από τα μακροφάγα των βρογχιολίων που φαγοκυτταρώνουν κάθε μικροοργανισμό και τον απομακρύνουν από τους πνεύμονες με τη λεμφική κυκλοφορία

Βακτηριακές λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού Κοκκύτης – Bordetella pertussis Φυματίωση- Mycobacterium tuberculosis

Κοκκύτης Bordetella pertussis, μικρό, υποχρεωτικά αερόβιο, gram-αρνητικό κοκκοβακτηρίδιο, με έλυτρο, παραγωγή τοξινών Παθογένεια: προσκόλληση στα κύτταρα του κροσσωτού επιθηλίου, αναστέλλοντας την κίνηση των κροσσών και τελικά καταστροφή τους Κλινική εικόνα: καταρροïκή φάση- κοινό κρυολόγημα παροξυσμική φάση- περιοδικές κρίσεις βήχα ανάρρωση- μπορεί να διαρκεσει αρκετούς μήνες Παιδικός εμβολιασμός: DTP Διάγνωση : κλινική, καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος, ορολογικά

Χρόνια βρογχίτιδα Χαρακτηρίζεται από παραγωγικό βήχα που εμφανίζεται σχεδόν καθημερινά και διαρκεί τουλάχιστον 3 διαδοχικούς μήνες το χρόνο για 2 διαδοχικά χρόνια (προσβάλλει το 10-25% του ενήλικου πληθυσμού) Αίτια: -υποκείμενη νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος (κυστική ίνωση) -Κάπνισμα Παθολογοανατομικό εύρημα: αύξηση βλεννοπαραγωγών κυττάρων goblet του επιθηλίου των βρόγχων Μικροβιολογικό εύρημα: αποικισμός στόματος και τραχείας με H.influenzae (μη ελυτροφόρα στελέχη) S.pneumoniae

Πνευμονικά αποστήματα Νεκρωτική πνευμονία αίτια: αναερόβια βακτήρια αερόβια βακτήρια S. aureus S.pyogenes K. pneumonia Μυκητιασικά αποστήματα Αμοιβαδικά αποστήματα

Δειγματοληψία Ι Πτύελα (βαθιά απόγχρεμψη) σωστή δειγματοληψία, αποφυγή επιμόλυνσης από φυσιολογική χλωρίδα ανωτ. αναπνευστικού, με βοήθεια φυσιοθεραπευτή. Μόνος του ο ασθενής ή με τη «μέθοδο ψεκασμού» για πρόκληση έντονου βήχα βρογχοπνευμονικά εκκρίματα Βρογχοπνευμονικά εκπλύματα Βρογχοπνευμονικά εκπλύματα με χρήση βρογχοκψελιδικού εκπλυντή Εκκρίματα τραχειοστομίας Εκκρίματα που λαμβάνονται με προστατευμένο βρογχικό καθετήρα που φέρει στο άκρο του μικρή βούρτσα Διαδερμικά διατραχειακά εκκρίματα Διαδερμικά ενδοκυψελιδικά εκκρίματα

Δειγματοληψία ΙΙ Υλικό από παρακέντηση θώρακα Υλικό από βιοψία πνεύμονα σε επικίνδυνες για τη ζωή πνευμονίες π.χ. ερπητική, από P.carinii Υλικό από γαστρικές αναρροφήσεις κυρίως σε παιδιά με υποψία λοίμωξης από μυκοβακτηρίδια

Χρώσεις Gram χρώση πτυέλων ελέγχεται: η καταλληλότητα του δείγματος x100 <10 πλακώδη επιθήλια κ.ο.π. ≥ 25 πυοσφαίρια κ.ο.π. Η παρουσία βακτηρίων και μυκήτων Χρώση Ziehl-Neelsen ή Kinyoun πτυέλων για εντοπισμό οξεοάντοχων βακτηρίων (μυκοβακτηρίδια) Τροποποιημένη χρώση Gomori και Toluidine blue O πτυέλω για τον εντοπισμό Pneumonocystis, Nocardia asteroides, μυκήτων Χρώσεις άμεσου ανοσοφθορισμού πτυέλων -Legionella pneumonophila, Chlamydia trachomatis, ιός απλού έρπητα, κυτταρομεγαλοïου, αδενοïών, αναπνευστικού συγκυτιακού ιού

Strongyloides stercoralis

Καλλιέργειες S.pneumoniae Μη ειδικά θρεπτικά υλικά: αιματούχο άγαρ McConkey agar σοκολατόχρωμο άγαρ Ειδικά θρεπτικά υλικά: Lowenstein- Jensen (μυκοβακτηρίδια) BCYE άγαρ (Legionella) Bordet-Gengou άγαρ (B. pertussis) Sabouraud (μύκητες) σοκολατόχρωμο άγαρ+ δίσκος βακιτρακίνης (10U) (Haemophilus sp) Εμπλουτισμός σε θειογλυκολικό ζωμό (μόνο σε άσηπτο υλικό) Καλλιέργειες πτυέλων ή/και αίματος BCYE

Μη καλλιεργητικές μέθοδοι Ανοσοδιαγνωστικές Χρώσεις άμεσου ανοσοφθορισμού Ραδιοανοσολογική μέθοδος (RIA) Legionella pneumonophila Ορολογικές Ανοσοενζυματική μέθοδος (ELISA) Μοριακές In situ υβριδισμός (HSV, CMV, αδενοïοί) Υβριδισμός (Legionella sp, Mycoplasma pneumoniae, Mycobacterium sp, Chlamydia trachomatis) PCR Σημαντικό ρόλο παίζει ο ακτινολογικός έλεγχος

Βακτηριακές πνευμονίες Πνευμονιοκοκκική πνευμονία- S. pneumonia Haemophilus influenzae Πνευμονία από μυκόπλασμα- Mycoplasma pneumonia

Πνευμονιοκοκκική πνευμονία S. Pneumoniae, gram-θετικός διπλόκοκκος ωοειδούς σχήματος, έλυτρο, ανθεκτικό στη φαγοκυττάρωση Ορολογική ταξινόμηση σε 90 οροτύπους Κλινική εικόνα: υψηλός πυρετός, δύσπνοια, θωρακικό άλγος, σκωριόχρωμα πτύελα (αιμόπτυση) Απομόνωση μικροβίου από το φάρυγγα, τα πτύελα ή άλλα βιολογικά υγρά Στην κ/α αναστολή ανάπτυξης γύρω από το δίσκο οπτοχίνης Θεραπεία: πενικιλλίνη, φθοριοκινολόνες Εμβόλιο έναντι 23 οροτύπων πνευμονιοκόκκου

Πνευμονία από H.influenzae Gram- αρνητικό κοκκοβακτηρίδιο. Προδιαθεσικοί παράγοντες: αλκοολισμός, νεοπλασίες, σακχαρώδης διαβήτης Θεραπεία: κεφαλοσπορίνες

Πνευμονία από μυκόπλασμα Mycoplasma pneumoniae, ενδοκυττάριο χωρίς κυτταρικό τοίχωμα Προσβάλλει νέους ενήλικες και παιδιά Κλινική εικόνα: χαμηλός πυρετός, βήχας και κεφαλαλγία (άτυπη πνευμονία) Καλλιέργεια σε ειδικό θρεπτικό υλικό, σχηματίζει χαρακτηριστικές αποικίες σαν τηγανητά αυγά, που διακρίνονται μόνο στο μικροσκόπιο. PCR, ορολογικές δοκιμασίες Θεραπεία: τετρακυκλίνες

Λεγιονέλλωση Legionella pneumonohila, ενδοκυττάριο, πολλαπλασιάζεται μέσα στα μακροφάγα, αποπμονώνεται από τα νερά στο περιβάλλον, δημιουργούν βιομεμβράνες (biofilms) Κλινική εικόνα: υψηλό πυρετό, βήχα, συμπτώματα πνευμονίας Διάγνωση: καλλιέργεια σε εκλεκτικό θρεπτικό υλικό (BCYE άγαρ), άμεση ανίχνσυση στις αναπνευστικές εκκρίσεις με ανοσοφθορισμό ή DNA ανιχνευτές Θεραπεία:ερυθρομυκίνη, άλλες μακρολίδες

Ψιττάκωση (ορνίθωση) Chlamydophila psitacci, gram- αρνητικό, υποχρεωτικά ενδοκυττάριο βακτήριο. Στον κύκλο ζωής τους (βασικά, δικτυωτά, ενδιάμεσα σωμάτια) τα βασικά σωμάτια είναι ανθεκτικά στις περιβαλλοντικές συνθήκες Μετάδοση: επαφή με περιττώματα ή εκκρίματα πτηνών και σπάνια από άνθρωπο σε άνθρωπο (εισπνοή αποξηραμένων σωματιδίων από περιττώματα ζώων) Διάγνωση: απομόνωση βακτηρίου σε κυτταροκαλλιέγεια ή εμβρυοφόρα ωάρια όρνιθας, ορολογική ταυτοποίηση Θεραπεία: τετρακυκλίνες

Χλαμυδιακή πνευμονία Chlamydophila pneumoniae Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της αναπνευστικής οδού Διάγνωση: ορολογικές δοκιμασίες Θεραπεία : τετρακυκλίνη

Πυρετός Q Coxiella burnetii, υποχρεωτικά ενδοκυττάριο Κλινικές εκδηλώσεις: ποικίλουν, 60% ασυμπτωματικοί, υψηλός πυρετός, κεφαλαγίες, μυαλγίες, βήχας, αίσθημα κακουχίας, ενδοκαρδίτιδα Παρασιτεί σε αρθρόποδα και μεταδίδεται από το ένα ζώο στο άλλο (βοοειδή, αιγοπρόβατα) με το δήγμα τους. Στον άνθρωπο μεταδίδεται με κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλακτος και εισπνοή αερολυμάτων στους στάβλους Καλλιέργεια σε εμβρυοφόρα αυγά όρνιθας ή κυτταροκαλλιέργεια. Ορολογικά ανίχνευση ειδικών αντισώματων

Μελιοείδωση Burkholderia pseudomallei, gram-αρνητικό βακτηρίδιο Συχνή στη νοτιοανατολική Ασία και βόρεια Αυστραλία Μετάδοση: εισπνοή ή ενοφθαλμισμό του μικροβίου από διατριταίνοντα τραύματα και με κατάποση Διάγνωση: απομόνωση μικροβίου από βιολογικά υγρά Θεραπεία: κεφταζιδίμη

Ιός της γρίπης Ι RNA ιός (8 τμήματα RNA) με πρωτεινικό καψίδιο και έλυτρο. Από τη λιπιδική διπλοστιβάδα προσεκβάλλουν μόρια αιμαγλουτινίνης (H) και μόρια νευραμινιδάσης (Ν) Με βάση τα πρωτεïνικά αντιγόνα του καψιδίου ταξινομούνται σε A, B, C Τα στελέχη των ιών της γρίππης ταυτοποιούνται με βάση τα αντιγόνα Η και Ν Αντιγονική μετατροπή (antigenic shift) σημαντική αλλαγή στη δομή της πρωτεΐνης Η ή Ν. Παρατηρείται ανασυνδυασμός μεταξύ των μορίων των RNA των ιών των ζώων και εκείνων του ιού του ανθρώπου Αντιγονική εκπτροπή (antigenic drift) ετήσια παραλλαγή της αντιγονικής δομής. Η αντιγονική ομάδα παραμένει η ίδια (π.χ. Η1Ν1) αλλά προκύπτουν διαφορετικάστελέχη

Ιός της γρίπης

Ιός της γρίπης ΙΙ Ρίγος, πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες Είναι πολύ μεταδοτική, σχεδόν κάθε χρόνο παρατηρούνται επιδημίες της νόσου Θνητότητα <1% πλήττονται τα πολύ νεαρά και τα πολύ ηλικιωμένα άτομα Διάγνωση: ταχείες δοκιμασίες ανίχνευσης του ιού της γρίπης Α και Β από κλινικά δείγματα εντός 20’ Ταυτοποίηση και τυποποίηση των ιών σε εξειδικευμένα εργαστήρια Πρόληψη: εμβόλιο πολυδύναμο, μα στόχο τα σημαντικότερα στελέχη που κυκλοφορούν τη συγκεκριμένη περίοδο Θεραπεία: αμανταδίνη, ραμανταδίνη, ζαναμιβίρη, οσελταμιβίρη

Μυκητιασικές λοιμώξεις Ιστοπλάσμωση Κοκκιδιοειδομύκωση Πνευμονία από πνευμονοκύστη Βλαστομύκωση Βορείου Αμερικής

Κοκκιδιοειδομύκωση - Histoplasma capsulatum, δίμορφος μύκητας Υποκλινική λοίμωξη , με ασαφή συμπτώματα λοίμωξης ανώτερου αναπνευστικού→ 0.1% βαρειά γενικευμένη νόσο Μεταδίδεται με την εισπνοή αερογενώς μεταφερομένων κονιδίων Η διάγνωση γίνεται με απομόνωση και ταυτοποίηση του μύκητα σε δείγματα ιστών Θεραπεία με αμφοτερικίνη Β ή ιτρακοναζόλη

Κοκκιδιοειδομύκωση Coccidiodes immitis , δίμορφος μύκητας Υποκλινική λοίμωξη → <1% προϊούσα νόσο που μοιάζει με φυματίωση Μεταδίδεται με την εισπνοή αερογενώς μεταφερομένων αρθροκονιδίων Απομόνωση του μύκητα σε καλλιέργεια και ανίχνεση των σφαιριδίων στους ιστους ή βιολογικά υγρά Θεραπεία: αμφοτερικίνη Β

Πνευμονία από Pneumocystis jiroveci (P. carinii) Πνευμονική λοίμωξη συνήθως σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς Διάγνωση: ανίχνευση κύστεων της πνευμονοκύστης στα πτύελα πασχόντων Θεραπεία: τριμεθοπρίμη- σουλφομεθοξαζόλη

Βλαστομύκωση Βορείου Αμερικής Blastomyces dermatitidis , δίμορφος μύκητας Ξεκινά από τους πνεύμονες και μπορεί να διασπαρεί προκαλώντας εκτεταμένα αποστήματα Απομόνωση του μύκητα από πύον ή υλικό βιοψίας Θεραπεία με αμφοτερικίνη Β