e-mail: athanassiou@agr.uth.gr ΕΝΤΟΜΑ ΑΜΠΕΛΟΥ Χρήστος Γ. Αθανασίου e-mail: athanassiou@agr.uth.gr

Βλαστικά στάδια αμπέλου Α Β C D E F G

ΕΝΤΟΜΑ ΑΜΠΕΛΟΥ Κύριοι εχθροί Lobesia botrana (Lepidoptera: Tortricidae): ευδεμίδα της αμπέλου, σκουλήκι των σταφυλιών Viteus vitifoliae (Hemiptera: Phylloxeridae): φυλλοξήρα της αμπέλου Δευτερεύοντες εχθροί Sparganothis pilleriana (Lepidoptera: Tortricidae): πυραλίδα της αμπέλου Eupoecilia ambiguella (Lepidoptera: Cochylidae): κογχυλίδα της αμπέλου Άλλα φυλλοφάγα λεπιδόπτερα Planococcus ficus (Hemiptera: Pseudococcidae) ψευδόκοκκος της αμπέλου Διάφορα ξυλοφάγα Κολεόπτερα

Lobesia botrana (Lepidoptera: Tortricidae) ευδεμίδα της αμπέλου, σκουλήκι των σταφυλιών Κυρίως αμπέλι, αλλά και ελιά (ανθοταξίες), πυρηνόκαρπα κα. Δεν φαίνεται πέραν του αμπελιού να μπορεί να συμπληρώσει >1 γενεά Τέλειο: Μήκος 6 mm, άνοιγμα πτερύγων 11-13 mm. Πρόσθιες πτέρυγες με χαρακτηριστικές κηλίδες και σχήματα. Προνύμφη: 10-12 mm, ευκίνητη, κιτρινοπράσινη-καστανοπράσινη 3-4 γενεές/έτος (συνήθως 3)

Διαχειμάζει: ως νύμφη Άνοιξη (Απρίλιος): έξοδος ακμαίων Σύζευξη, Ωοτοκία Δραστήρια το λυκόφως Αν υπάρχουν ταξιανθίες ωοτοκούν στα κλειστά άνθη, ποδίσκους, βράκτια Αν δεν υπάρχουν σε νεαρά φύλλα, βλαστούς Κάτω από ξηρούς φλοιούς πρέμνων και άλλων ξενιστών, ή στο έδαφος Εισέρχονται στις άγουρες ράγες και τις καταστρέφουν Συνδέουν με νήματα τις προσβεβλημένες ράγες Μπαίνουν στη ράγα σε σημείο επαφής με την διπλανή ράγα Εμφάνιση Προνυμφών Ανοίγει οπή στα άνθη Τρώει στήμονες, ύπερο Συνδέει τα άνθη που προσβάλλει με μετάξινους ιστούς Εμφάνιση προνυμφών 2ης γενεάς Ωοτοκούν στις άγουρες ράγες, ποδίσκους, άξονες των βοτρύων Έξοδος Ακμαίων 1ης γενεάς Σε βομβύκιο στα άνθη Ή κάτω από φλοιούς Ή στο έδαφος Νύμφωση Προνυμφών

Ζημιές που προκαλούνται από την ευδεμίδα Έξοδος Ακμαίων 2ης γενεάς Εμφάνιση προνυμφών 3ης γενεάς Νύμφωση προνυμφών Μέσα στις ράγες, ή σε άλλα καταφύγια Προσβάλλουν τις ράγες που είναι ώριμες ή που ωριμάζουν Ωοτοκούν στους βότρεις Ζημιές που προκαλούνται από την ευδεμίδα Άμεση ζημιά λόγω καταστροφής των ραγών (σοβαρότερη ζημιά σε πυκνόρραγες ποικιλίες) λόγω ρύπανσης Νύμφωση προνυμφών Έμμεση ζημιά Σήψεις από μύκητες και άλλα παθογόνα ιδίως όταν επικρατεί αυξημένη υγρασία Botrytis cinerea (τερφά σήψη) Botryosphaeria dothidea (όξινη σήψη) Ράγες προσβεβλημένες από βοτρύτη είναι καταλληλότερες για τροφή των προνυμφών, δηλ. και το έντομο ευνοείται από τον μύκητα Τα τραύματα ευνοούν και την προσβολή από άλλα έντομα, όπως τα είδη Drosophila Διαχείμαση Μπορεί να υπάρξει και 4η γενεά

Φερομονικές παγίδες για τον έλεγχο της πτήσης των αρρένων ακμαίων Τροφικές παγίδες για τα θήλεα Η φερομόνη φύλου του L. botrana E7Z9-12Ac (E,Z)-7,9-Dodecadienyl acetate

Ωοτοκία σε άνθη ή (αν δεν υπάρχουν ακόμα) σε βλαστούς και φύλλα Προνύμφες: ανθοφάγες 1η γενεά 3η γενεά Ωοτοκία σε βότρεις Προνύμφες: ράγες (άγουρες) Ωοτοκία σε βότρεις Προνύμφες: ράγες 2η γενεά Ωοτοκία Ακμαία/παγίδα Νεαρές προνύμφες Ανεπτυγμένες προνύμφες Έναρξη νύμφωσης Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Άρρενα ακμαία ευδεμίδας/φερομονική παγίδα, σε αμπελώνα στην Ν. Αγχίαλο Μαγνησίας το 2004

Παράδειγμα καταπολέμησης Επέμβαση στο μέγιστο Παράδειγμα καταπολέμησης 3η γενεά Ακμαία (σύζευξη-ωοτοκία) Επέμβαση σε 7 ημ. μετά το μέγιστο Επέμβαση σε 2-3 ημ. μετά το μέγιστο Επέμβαση πριν το μέγιστο Νεαρές προνύμφες Προνυμφοκτόνο Ωά Νεοεκκολαφθείσες προνύμφες Ωοκτόνο Ρυθμιστής ανάπτυξης Επέμβαση σε 14 ημ. μετά το μέγιστο Νύμφες (στο έδαφος) Ανεπτυγμένες προνύμφες Ανεπτυγμένες προνύμφες Η ζημιά έχει ήδη γίνει

Αμέσως μετά (ή κατά) το μέγιστο: ρυθμιστές ανάπτυξης Με την εμφάνιση των νεαρών προνυμφών: προνυμφοκτόνα

Μιμητές ορμόνης νεότητας Παρεμποδιστές βιοσύνθεσης χιτίνης Ανταγωνιστές εκδυσόνης

Παρεμπόδιση συζεύξεων (mating disruption)

‘’Κρίσιμη περίοδος’’ προστασίας (παρεμπόδιση σύζευξης) Τοποθέτηση dispensers Μείωση φερομόνης στα dispensers Ακμαία/παγίδα Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Ακμαία ευδεμίδας/παγίδα σε τρεις αμπελώνες

Καταπολέμηση 1. Βιοτεχνική καταπολέμηση Εφαρμογή της μεθόδου της παρεμπόδισης της συνεύρεσης των δύο φύλλων 2. Βιολογική καταπολέμηση Σκευάσματα που περιέχουν τον κρύσταλλο της δ-ενδοτοξίνης του Bacillus thuringiensis 3. Χημική καταπολέμηση Η καταπολέμηση της ευδεμίδας γίνεται σε πολλές περιοχές της χώρας με βάση τα Δελτία Γεωργικών Προειδοποιήσεων, που εκδίδονται από τα Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου, του ΥΠΑΑΤ (κατευθυνόμενη καταπολέμηση) Υπάρχουν ‘’επίσημα’’ δίκτυα παρακολούθησης, για την παρακολούθηση της πληθυσμιακής παρουσίας του εντόμου

3. Χημική καταπολέμηση (2) 1η γενεά Συνήθως η ζημιά δεν είναι σημαντική από την πρώτη γενεά Επεμβαίνουμε μόνο όταν έχουμε μεγάλους πληθυσμούς (σημαντικός αριθμός ‘’φωλιών’’ στις ανθοταξίες) Στην περίπτωση αυτή, ένας ψεκασμός με B-t παρέχει ικανοποιητική προστασία 2η γενεά Παρακολούθηση με φερομονικές παγίδες, αλλά και του επιπέδου προσβολής και των ωοτοκιών (2-5 % των βοτρύων με ωά ή προνύμφες) Ρυθμιστές: κατά την αύξηση των συλλήψεων πριν ή κατά το μέγιστο (μέχρι 2-3 ημέρες μετά), για ωοκτόνο δράση Άλλοι ρυθμιστές: κατά το μέγιστο (όχι ωοκτόνος δράση) Παρέχουν ικανοποιητική προστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (συχνά >3 εβδομάδες) Προνυμφοκτόνα μετά το μέγιστο (7-12 ημέρες από το μέγιστο, δηλαδή κατά την εκκόλαψη). Να δίδεται έμφαση σε σκευάσματα χαμηλής τοξικότητας για τον άνθρωπο B-t Λοιπά προνυμφοκτόνα (οργανοφοσφωρικά, καρβαμιδικά, πυρεθροειδή)

Αν δεν παρακολουθείται ο πληθυσμός: Ημερολογιακά 3η γενεά Ισχύουν τα όσα αναφέρθηκαν για την 2η Για τη γενεά αυτή ο ψεκασμός πρέπει να συνδυάζεται με τη χρήση ενός μυκητοκτόνου (κατά του βοτρύτη κα) Εάν χρησιμοποιηθούν προνυμφοκτόνα, ο ψεκασμός θα πρέπει να επαναληφθεί μετά από 10-12 ημέρες (ιδιαίτερα εάν μεσολαβήσει βροχερός καιρός) Περισσότερη προσοχή: επιτραπέζιες ποικιλίες Αν δεν παρακολουθείται ο πληθυσμός: Ημερολογιακά 1η γενεά: όταν τα άνθη είναι κλειστά και λίγες ημέρες πριν ανοίξουν 2η γενεά: όταν οι ράγες έχουν μέγεθος μπιζελιού 3η γενεά: μεταχρωματισμός (έναρξη γυαλίσματος) των ραγών

Eupoecilia (Clysia) ambiguella (Lepidoptera: Tortricidae) κοχυλίδα της αμπέλου Ακμαίο: 6-7 mm και διακρίνεται εύκολα από την ευδεμίδα, διότι έχει κιτρινωπές πρόσθιες πτέρυγες με μια σκοτεινόχρωμη ζώνη Προνύμφη: 11-12 mm κοκκινωπή (ευδεμίδα κιτρινοπράσινη) Υπάρχει κυρίως στη Β. Ευρώπη (2 γενεές/έτος) ενώ νοτιότερα κυριαρχεί η ευδεμίδα Βιολογία και καταπολέμηση όπως και στην ευδεμίδα Παρακολούθηση με φερομονικές παγίδες Στην Ελλάδα δεν προκαλεί σημαντικές ζημιές συνυπάρχει όμως με την ευδεμίδα σε ορισμένες περιοχές

Sparganothis pilleriana (Lepidoptera: Tortricidae) πυραλίδα της αμπέλου Πολυφάγο, με προτίμηση την άμπελο Ακμαίο: 10-15 mm, καστανές πρόσθιες πτέρυγες με τρεις εγκάρσιες ζώνες Προνύμφη: 30 mm πρασινοκόκκινη Μια γενεά/έτος Διαχειμάζει ως νεαρή προνύμφη (1ου σταδίου) κάτω από το φλοιό, σχισμές κα. Άνοιξη: έξοδος προνυμφών, τρέφονται με οφθαλμούς, φύλλα (τα ενώνουν με μετάξινα νήματα, φτιάχνοντας ‘’φωλιά’’) Αργότερα προσβάλλουν και βότρεις Νύμφωση μέσα στις ‘’φωλιές’’ Ιούνιος-Ιούλιος εμφάνιση ακμαίων-ωοτοκία Οι νεαρές προνύμφες υφαίνουν βομβύκιο και εισέρχονται σε διάπαυση Αν χρειαστεί, ένας ψεκασμός την άνοιξη

Holocacista rivillei (Lepidoptera: Heliozelidae) Ακμαίο: άνοιγμα πτερύγων 4 mm, πρόσθιες πτέρυγες μαύρες με 4 κηλίδες Διαχειμάζει ως νύμφη στο έδαφος Ωοτοκεί στα φύλλα Προνύμφες ορύσσει οφιοειδή στοά στο μεσόφυλλο Αργότερα η στοά διευρύνεται (θάλαμος νύμφωσης στο φύλλο) Στην Ελλάδα δεν προκαλεί σημαντικές ζημιές

Frankliniella occιdentalis (Thysanoptera: Thripidae) θρίπας της Καλιφόρνια Εξαιρετικά πολυφάγο (>240 φυτά, >60 οικογένειες Τέλειο: Μήκος 0.8-1 mm, κίτρινο-καστανό Νύμφη: όπως το ακμαίο, χωρίς πτέρυγες 5-7 γενεές/έτος

Στο αμπέλι: Διαχειμάζει: ως ενήλικο Άνοιξη: Συμπτώματα ή νύμφη Άνοιξη: πρώτες προσβολές Συμπτώματα Τύπος στοματικών μορίων: ξέων μυζητικός Καχεξία κατσάρωμα, κηλίδες σε φύλλα-καρπούς σε διάφορες καλλιέργειες (βαμβάκι, κηπευτικά κα) Στο έδαφος, ή σε χαμηλή βλάστηση Στο αμπέλι: Σχισμές ωοτοκίας σε άνθη, ράγες, ταξικαρπικούς άξονες Αυτές οι σχισμές εξελίσσονται σε σκοτεινόχρωμα στίγματα όταν αναπτυχθούν οι ράγες Αργότερα περιβάλλονται από χλωρωτική άλω που καταλήγει σε εσχάρωση Μείωση της εμπορικής αξίας επιτραπέζιων ποικιλιών Δευτερογενώς από τις οπές αναπτύσσονται μύκητες Τα συμπτώματα μοιάζουν με συμπτώματα τοξικότητας (π.χ. από χαλκούχα)

Θρίπας: αρχική προσβολή Θρίπας: εσχαρώσεις Τοξικότητα από χαλκούχα

Καταπολέμηση 1. Καλλιεργητικά μέτρα Έλεγχος 2. Χημική καταπολέμηση Η ζημιά γίνεται νωρίς (στην άνθηση) και η επισήμανση των συμπτωμάτων στις ράγες δείχνει ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει Ψεκασμοί στην έναρξη της άνθησης ή κατά την πλήρη άνθηση, με διάφορα σκευάσματα. Παρακολούθηση πληθυσμών με χρωματιστές (μπλε) κολλητικές παγίδες (10-15 έντομα/παγίδα ορίζεται σαν όριο για επέμβαση στην Ιταλία), διότι έτσι επισημαίνουμε την δραστηριότητα των ακμαίων (pupa, prepupa στο έδαφος) Εναλλαγή εντομοκτόνων και συνδυασμένη καταπολέμηση με άλλους εχθρούς, λόγω του ότι το είδος αυτό αναπτύσσει ταχύτατα ανθεκτικότητα

Παρασιτισμένα άτομα Θρίπα 3. Βιολογική καταπολέμηση Διάφορα αρπακτικά έντομα (Macrolophus, Nabis, Orius) και ακάρεα (Phytoseidae) είναι δυνατόν να περιορίσουν σημαντικά τους πληθυσμούς Παρασιτισμένα άτομα Θρίπα Amblyseius sp. Orius sp. Orius sp.

Drepanothrips reuteri (Thysanoptera: Thripidae) θρίπας της αμπέλου Πολλοί ξενιστές (άμπελος, φουντουκιά, ιτιά, αυτοφυή κα) Τέλειο: Μήκος 0.6-0.9 mm, κίτρινο Νύμφη: υπόλευκη με κόκκινους οφθαλμούς Διαχειμάζει ως ενήλικο κάτω από τον φλοιό των πρέμνων ή σε άλλα καταφύγια Άνοιξη: προσβάλλει νεαρή βλάστηση (οφθαλμούς, φύλλα, βλαστούς, ανθοταξίες Βραχυγονάτωση, μικροφυλλία, παραμόρφωση φύλλων Ψεκασμός στα πρώτα βλαστικά στάδια (D-E, δηλ. στην έκπτυξη των φύλλων), με όσα αναφέρθηκαν για το F. occidentalis

Viteus vitifoliae (Homoptera: Phylloxeridae) φυλλοξήρα της αμπέλου Ξενιστές: είδη Vitis Πολυμορφική αφίδα Στα αμερικάνικα είδη Vitis παρατηρούνται 5 μορφές ατόμων Στην ευρωπαϊκή άμπελο Vitis vinifera παρατηρείται μόνο η ριζόβια και σπάνια η φυλλόβια μορφή Ακμαίο (ριζόβιο): άπτερο, 0.8-1.2 mm, πλατύτερο στο θώρακα, πράσινο, κίτρινο ή καστανό

Προέρχεται από την Β. Αμερική, όπου εξαπλώθηκε στην Ευρώπη (διαπιστώθηκε στην Αγγλία, Γαλλία το 1863) Η εξάπλωση συνεχίζεται και έχουν θεσπιστεί ειδικά μέτρα για τον περιορισμό της Όλη η Ελλάδα θεωρείται ότι έχει πληγεί από το έντομο

Τρόποι εξάπλωσης της ριζόβιας φυλλοξήρας Διαφορετικός βιολογικός κύκλος στην ευρωπαϊκή άμπελο και στα αμερικάνικα είδη Παρατηρείται μόνο η ριζόβια μορφή Διαχειμάζει: νύμφη στο έδαφος Vitis vinifera Είτε «αυτόρριζη» είτε πάνω σε αμερικανικό υποκείμενο Σπάνια η κηκιδόβια Αύξηση θερμοκρασιών: προσβολή Μυζούν τα ριζίδια και τις ρίζες >5 γενεές/έτος (φθάνει και τις 15) Το νύγμα της φυλλοξήρας δημιουργεί φυμάτια στα ριζίδια και εξογκώματα στις ρίζες Ακολουθεί σήψη και καταστροφή του ριζικού συστήματος του φυτού Στο υπέργειο μέρος χλώρωση, ξήρανση φύλλων, φυλλόπτωση, ξήρανση όλου του φυτού (χωρίς να βλέπουμε αφίδες) Τρόποι εξάπλωσης της ριζόβιας φυλλοξήρας Με άτομα που μετακινούνται στο έδαφος από ρίζα σε ρίζα Με άτομα που μετακινούνται στην επιφάνεια του εδάφους, κυρίως κατά μήκος των ρωγμών (καλοκαίρι) Με μέρη φυτών (μοσχεύματα) από μολυσμένα εδάφη Με μολυσμένο χώμα, εργαλεία (άροτρα κτλ.)

Διαχειμάζει: ως ωό ‘Ανοιξη: εκκόλαψη Εγκατάσταση στα φύλλα Αμερικάνικα είδη Εμφανίζονται τα ‘’θεμελιωτικά’’ ή ‘’ιδρυτικά’’ άτομα Στην πάνω επιφάνεια των νεαρών φύλλων Νύσσουν το έλασμα Κάτω από φλοιούς και άλλα καταφύγια 5 μορφές: Κηκιδόβια (gallicola) Ριζόβια (radicicola) Δημιουργία νέων κηκίδων Δημιουργία Αρχικών κηκίδων Φυλογόνος (sexupara) Κάθε ιδρυτικό κηκιδόβιο θήλυ γεννά παρθενογενετικά 300-500 ωά Οι νεαρές νύμφες διασπείρονται από τη μητρική κηκίδα και δημιουργούν νέες κηκίδες, όπου και εγκαθίστανται Κάθε νύγμα ενός ιδρυτικού προκαλεί και μια κηκίδα (θύλακας 4-5 mm) με άνοιγμα στην άνω πλευρά του φύλλου Μέσα στη κηκίδα ζει το άπτερο θηλυκό ιδρυτικό κηκιδόβιο άτομο Αρσενικό Θηλυκό

Ακολουθούν 4-7 γενεές που δίνουν και φυλλόβια και ριζόβια άτομα Όσο προχωρούμε προς το φθινόπωρο αυξάνονται οι ριζόβιες και μειώνονται οι φυλλόβιες Κάθοδος στις ρίζες Επόμενες γενεές Ορισμένες από τις νύμφες της γενεάς αυτής κατεβαίνουν στις ρίζες και αναπτύσσονται ως ριζόβιες Εμφάνιση φυλογόνων Το φθινόπωρο και οι τελευταίες φυλλόβιες κατεβαίνουν στις ρίζες και δίδουν, μαζί με τις ριζόβιες, νύμφες που θα διαχειμάσουν Το ποσοστό που θα διαχειμάσει εξαρτάται από τις συνθήκες της περιοχής Φθινόπωρο: ορισμένα ωά ριζοβίων δίδουν φυλογόνα άτομα, δηλ. άτομα που θα γεννήσουν έμφυλα άτομα Τα φυλογόνα είναι πτερωτά Άλλα είναι αρρενογόνα και άλλα θηλυγόνα Κάθοδος φυλλόβιων Μετανάστευση φυλογόνων Σύζευξη έμφυλων Μεταναστεύουν σε γειτονικά πρέμνα Γεννούν 1-8 ωά στο φλοιό Από τα ωά αυτά βγαίνουν θήλεα και άρρενα Το κάθε θήλυ γεννά ένα χειμερινό ωό

Καταπολέμηση Δεν υπάρχει χημική καταπολέμηση Τα αμερικάνικα είδη, προσβάλλονται στο ριζικό τους σύστημα από την φυλλοξήρα, αλλά έχουν την ικανότητα να δημιουργούν γρήγορα φελλώδη ιστό που απομονώνει το προσβεβλημένο μέρος και εμποδίζει την επέκταση της σήψης Μόνη λύση: χρησιμοποίηση ανθεκτικών φυτών, δηλ. εμβολιασμός ευρωπαϊκών ποικιλιών σε αμερικάνικα υποκείμενα Έτσι, έχουμε πρέμνα με απρόσβλητο φύλλωμα και ανθεκτικό ριζικό σύστημα

Planococcus spp. (Homoptera: Pseydococcidae) ψευδόκοκκοι της αμπέλου Τουλάχιστον δύο (πολυφάγα) είδη: P. ficus (κυρίως άμπελο) και P. citri (εσπεριδοειδή, άμπελο κα) Σώμα ωοειδές, καστανό, που περιβάλλεται από άσπρη κηρώδη σκόνη Διαχειμάζει σε όλα τα στάδια, σε ρωγμές του φλοιού, ρίζες (ακόμα και σε βάθος 60 cm) Την άνοιξη εξέρχεται και προσβάλει τρυφερούς βλαστούς, άξονες και ποδίσκους σταφυλιών Ζημιές άμεσες (μύζηση, παρουσία ατόμων εκδυμάτων κτλ. στα σταφύλια) και έμμεσες (μελίτωμα, καπνιά)

Καταπολέμηση 1. Καλλιεργητικά μέτρα Την περίοδο της βλάστησης, δεν πρέπει να σκιάζονται τα σταφύλια (αραίωμα φύλλων): βοηθά την καλύτερη κάλυψη των σταφυλιών με το ψεκαστικό υγρό 2. Χημική καταπολέμηση Σημαντική (όπως και για όλα τα κοκκοειδή) η διενέργεια ενός ψεκασμού με ένα χειμερινό ορυκτέλαιο κατά το στάδιο του ληθάργου (Α), ιδιαίτερα σε αμπελώνες που την προηγούμενη χρονιά είχαν υψηλούς πληθυσμούς Ψεκασμοί όταν χρειαστεί κατά την περίοδο της βλάστησης εάν χρειαστεί 3. Βιολογική καταπολέμηση Υπάρχουν είδη αρπακτικών (κυρίως Coleoptera) και παρασιτοειδών που μπορεί να έχουν αποτελεσματική δράση

Jassidae (=Cicadellidae) (Homoptera) τζιτζικάκια Διάφορα (πολυφάφα) είδη, κυρίως τα Empoasca vitis και E. decedens (το τελευταίο κυρίως σε βαμβάκι, καπνό κα) Ακμαίο: σφηνοειδές σχήμα, 1.5 mm, χρώμα υποπράσινο, ημιδιαφανείς πτέρυγες Νύμφη: όπως και το ακμαίο. Χαρακτηριστικά πλάγιες κινήσεις Νύσσουν και μυζούν τα φύλλα, βλαστούς και άλλα όργανα Γενικά όταν χρειάζεται (μεγάλος αριθμός ατόμων) ψεκασμός με ένα εντομοκτόνο (σε συνδυασμό με την καταπολέμηση των άλλων εχθρών)

Pulvinaria vitis (Homoptera: Coccidae) Πολυφάγο (φουντουκιά, τριανταφυλλιά, άμπελος, ιτιά κα) Σώμα ωοειδές, σκοτεινό-καστανό, με λευκά κηρώδη νήματα στο πίσω μέρος (ωόσακκος) Νύμφη: πορτοκαλί-καστανή 1 γενεά/έτος

Ζημιές από το P. vitis Μύζηση ιστών Μελίτωμα Καπνιά Διαχειμάζει ως νύμφη ή ακμαίο Απρίλιο-Μάιο Εμφάνιση ακμαίων Ιούνιος-Ιούλιος Νύμφες 1ου σταδίου Κυρίως ως ανεπτυγμένη νύμφη (3ου σταδίου) Κάτω από φλοιούς φυτών ξενιστών Εγκαθίστανται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων Κυρίως στο κεντρικό νεύρο αλλά και στα άλλα νεύρα Ωοτοκούν παρθενογενετικά 1500-2000 ωά/θήλυ Ζημιές από το P. vitis Αύγουστος-Σεπτέμβριος Νύμφες 2ου σταδίου Μύζηση ιστών Μελίτωμα Καπνιά Σεπτέμβριος-Οκτώβριος Νύμφες 3ου σταδίου Στάδιο που διαχειμάζει

Καταπολέμηση Χημική καταπολέμηση Συνήθως οι ζημιές είναι σποραδικές Αν χρειαστεί, ψεκασμός με ορυκτέλαιο ή οργανοφοσφωρικό Σημαντική η επισήμανση του χρόνου εμφάνισης των προνυμφών 1ου σταδίου (άνοιγμα του ωόσακκου)

Anomala vitis (Coleoptera: Scarabaeidae) Πολυφάγο (άμπελο, καλλωπιστικά, καρποφόρα, δασικά) Ακμαίο: 1.5 mm και χρώμα πράσινο μεταλλικό Προνύμφη: εδαφόβια κυρτή (Scarabaeidae) 1 γενεά/έτος

Διαχειμάζει ως προνύμφη στο έδαφος Άνοιξη: νύμφωση Καλοκαίρι: Έξοδος ακμάιων Κάτω από φλοιούς φυτών ξενιστών Συχνά τα ακμαία εξέρχονται μαζικά σε σμήνη Προκαλούν ζημιές σε άμπελο και άλλους ξενιστές Τρώνε τα φύλλα (αφήνουν μόνο τα κύρια νεύρα), τους οφθαλμούς, τις τρυφερές κορυφές των βλαστών και τους καρπούς Καταπολέμηση Ωοτοκία Προτιμά αμμώδη και ελαφρά εδάφη (για αυτό το συναντάμε σε παραθαλάσσιες και παραποτάμιες περιοχές) Οι προνύμφες προσβάλλουν τη ρίζα (όχι αξιόλογες ζημιές) Χημική καταπολέμηση Συνήθως οι ζημιές είναι σποραδικές Αν χρειαστεί, ψεκασμός με ένα κατάλληλο εντομοκτόνο

Buctiscus betulae (Coleoptera: Attelabidae, Curculionidae) τσιγαρολόγος ή τσιγαράς της αμπέλου Πολυφάγο (άμπελο, καρποφόρα, δασικά) Ακμαίο: 4.5-7 mm με ρύγχος και χρώμα χαλκοπράσινο μεταλλικό ή χρυσίζον ή ιώδες Προνύμφη: άποδη (Curculionidae) 1 γενεά/έτος

Διαχειμάζει ως ενήλικο στο έδαφος Άνοιξη (νωρίς): Εμφάνιση ενηλίκων Μάιος-Ιούνιος: ωοτοκία Τα θήλεα ωοτοκούν τυλίγοντας 1-2 φύλλα σε στενόμακρη θήκη (σαν τσιγάρο) και τοποθετεί μέσα 1-6 ωά Μέσα στο κελί νύμφωσης Συχνά και σε καταφύγια πάνω στα δένδρα Τρέφονται από το παρέγχυμα των φύλλων και το φλοιό τρυφερών βλαστών Καταπολέμηση Προσβολή από προνύμφες Τρέφονται από το εσωτερικό του ‘’τσιγάρου’’ Με τη συμπλήρωση της ανάπτυξης πέφτουν στο έδαφος σε κελί νύμφωσης Τον Αύγουστο γίνονται ακμαία και παραμένουν στο κελί Χημική καταπολέμηση Ισχύει ότι και για το Α. vitis (σποραδικές ζημιές) Σε μικρούς αμπελώνες, συνιστάται συλλογή των ‘’τσιγάρων’’

Otiorrhynchus (=Brachyrrhinus) spp Otiorrhynchus (=Brachyrrhinus) spp. (Coleoptera: Curculionidae) ωτιόρρυγχοι Πολλά είδη έχουν σαφή προτίμηση για συγκεκριμένα φυτικά είδη Ακμαίο με κοντό ρύγχος που πλατύνεται στο κορυφαίο μέρος του Χωρίς (οπίσθιες) μεμβρανοειδείς πτέρυγες (δεν πετούν)-νυκτόβια Προνύμφη: άποδη 1 γενεά/έτος Στην Ελλάδα έχουν διαπιστωθεί 11 είδη στην άμπελο

Διαχειμάζει ως προνύμφη στο έδαφος Άνοιξη: νύμφωση-ενηλικίωση -ωοτοκία Νύκτα: Έξοδος ακμάιων Ανεπτυγμένη προνύμφη σε κελί Ανεβαίνουν στα φυτά και τρέφονται από φύλλα (περιφερειακά φαγώματα), οφθαλμούς, νεαρά εμβόλια κα. Στο έδαφος ή στο φύλλωμα (τότε τα ωά πέφτουν στο έδαφος) Προνύμφες ριζοφάγες Ωοτοκία

Καταπολέμηση Χημική καταπολέμηση Συνήθως οι ζημιές που προκαλούν τα ενήλικα είναι σποραδικές, αλλά το βλαστικό στάδιο είναι κρίσιμο (Β-C: έκπτυξη οφθαλμών) και για αυτό το λόγο η προσβολή γίνεται αντιληπτή εκ των υστέρων Αν χρειαστεί (ιδιαίτερα σε αμπελώνες που κατά τα προηγούμενα έτη είχαν πρόβλημα), ψεκασμός με ένα κατάλληλο εντομοκτόνο στο ‘’φούσκωμα’’ (Β) (εκείνη την εποχή υπάρχουν και άλλα είδη που προκαλούν αντίστοιχες ζημιές: Noctuidae, Chrysomelidae, Scarabaeidae, Tettigoniidae κα)

Sinoxylon sexdentatum, Schistocerus bimaculatus (Coleoptera: Bostrychidae) Ξυλοφάγα έντομα, 1 γενεά/έτος Ακμαία καστανόμαυρα, υπόγναθα Τα ακμαία εμφανίζονται την άνοιξη, κάνουν στοά σε μασχάλες οφθαλμών και ωοτοκούν Οι προνύμφες κάνουν στοές σε κληματίδες και ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους τον Ιούλιο-Αύγουστο Συλλογή και καταστροφή προσβεβλημένων κληματίδων, ψεκασμός εάν χρειαστεί νωρίς την περίοδο.