Draft / not for citation Ειδικά Θέματα Διεθνών Σχέσεων Εβδομάδες III – IV Κώστας Α. Λάβδας

(i) οι μεγάλες επαναστάσεις και η κατασκευή των διεθνών σχέσεων στον μοντέρνο κόσμο (ii) οι επαναστάσεις και η εξωτερική πολιτική

και οι διεθνείς σχέσεις Αμερικανική – Γαλλική Ρωσική – Κινεζική Επαναστάσεις και οι διεθνείς σχέσεις

(i) οι μεγάλες επαναστάσεις και η κατασκευή των διεθνών σχέσεων στον μοντέρνο κόσμο (ii) οι επαναστάσεις και η εξωτερική πολιτική

Ευρω-Ατλαντικές Σχέσεις: διαμόρφωση μιας έννοιας

Ευρασία: Ιστορία, διαμόρφωση και μετατοπίσεις μιας έννοιας

Classical realism Classical Realism: θεμελίωση στο έργο των Θουκυδίδη, Machiavelli, Thomas Hobbes, Sun Tzu, Carl von Clausewitz, Edward H. Carr, Hans J. Morgenthau, Henry Kissinger, Z. Brzezinski, S. Huntington. «Pursuit of power in an anarchical environment» / δεδομένο: μεγιστοποίηση ισχύος ως μέσο επιβίωσης Εκτίμηση μέσων / δεσμεύσεων / σκοπών

Structural realism / neorealism Έμφαση στο «διεθνές σύστημα» / επίπεδα ανάλυσης και σημασία του «συστημικού επιπέδου» Kenneth Waltz: η δομή του συστήματος καθορίζεται από (α) την οργανωτική αρχή του, (β) τις λειτουργίες των οντοτήτων που το συνθέτουν και (γ) την κατανομή των πόρων και των μέσων ανάμεσα σε αυτές τις οντότητες Συμμαχίες: Εξισορρόπηση ισχύος / απειλής

Διαπιστώσαμε όμως ότι και άλλοι παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους Νόρμες – κανόνες – θεσμοί (και αξίες;) Αλλά και κάτι περισσότερο απτό και βίαιο: Οι επαναστάσεις της νεωτερικότητας διαμόρφωσαν τις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις O «άλλος» τρόπος ανοίγματος της κλειδαριάς του Βεστφαλικού κράτους!

Αμερικανική επανάσταση «War of Independence»: Impact on (a) new entity, (b) British Empire, (c ) international system Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, 1776 Ασύμμετρη λαϊκή κινητοποίηση / ασύμμετρο χρέος / ασύμμετρη νομιμοποίηση Ο ειδικός ρόλος της Γαλλίας Άμεση εσωτερική συνέπεια: φιλο-αγγλικές (στους Federalists) και φιλο-γαλλικές (στους Democratic-Republicans) τάσεις στα μεγάλα κόμματα

Lafayette, 1781

(a) The new entity Η παρακαταθήκη του George Washington Σταδιακός εκδημοκρατισμός της Νέας Αμερικανικής Πολιτείας Σταδιακή παγίωση της εξωστρέφειας: Δόγμα Monroe (1823), ενδιαφέρον για Λατινική Αμερική, ενδιαφέρον για διεθνές εμπόριο Ναυτική παρουσία και επιβολή όρων εμπορικής συνθήκης στην Ιαπωνία: 1853-1854

(b) The Empire Απώλειες: territory / resources /prestige Balancing against power? “the great increase in the American navy” έθετε σε κίνδυνο “the maintenance of sea supremacy as the basis of the system of Imperial defence” (Ναυαρχείο, 1902) Σταδιακή ένταξη στο ευρύτερο πλέγμα σχέσεων του διεθνούς συστήματος της εποχής “Special relationship” (post-WWII) Εκ νέου διάχυση στο ευρύτερο πλέγμα σχέσεων (post-Cold War)

(c ) IR & I System “Offshore balancers” Στάδια στις σχέσεις με τις άλλες δυνάμεις (βλ. Πίνακα 1 από C. Kupchan) Διαμόρφωση διπολισμού Σκληρή ισχύς (hard power)* – ήπια ισχύς (soft power) – έξυπνη ισχύς (smart power) *Να συμβουλεύεστε τακτικά το www.globalfirepower.com

Logic of interaction Interests Identity Character of order 1776 – 1905   Logic of interaction Interests Identity Character of order 1776 – 1905 Rapprochement /balance of power Separate / contingently divergent Oppositional / in formation Various forms of rivalry 1905 – 1941 Consort of democracies / balance of threat Separate / contingently convergent Compatible Peaceful coexistence / contingent cooperation 1941 – 2001 Cooperative security Common Shared Security community / Formal alliance

Γαλλική επανάσταση Κρίσιμη έρευνα για τις διεθνείς παραμέτρους που προκαλούν επαναστάσεις (Skocpol και επικριτές) Εσωτερική αστάθεια και πολιτική βία, 1789 (εξέγερση / Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη) – 1792 (Πρώτη Πολιτεία) – 1799 (πραξικόπημα, Ναπολεόντειος περίοδος 1799-1814, 1815) Από την επανάσταση στο καθεστώς του τρόμου (1793-94) και το διεθνές περιβάλλον

Η καταλυτική σημασία του Ιακωβινισμού πέρα από τους Ιακωβίνους (π. χ Η καταλυτική σημασία του Ιακωβινισμού πέρα από τους Ιακωβίνους (π.χ. ο Ροβεσπιέρος και η ομάδα του εκτελέστηκαν 7/1794): Από την κατάληψη του Ιακωβινισμού από τους Ορεινούς και τον παραγκωνισμό των Γιρονδίνων, παγιώθηκε η βασική θέση ότι η Γαλλία έπρεπε να ασκήσει μια νέα, επιθετική εξωτερική πολιτική (με αρχή την επίθεση στην Αυστρία) διότι το διεθνές περιβάλλον δεν θα ανεχόταν το νέο καθεστώς

Αρχικά (la Terreur, 1793-1794) η θέση έγινε αποδεκτή χωρίς αντιπολίτευση Αργότερα (και μετά την εξόντωση των κύριων πρωταγωνιστών του Τρόμου) η θέση παρέμεινε σε ισχύ, δημιούργησε σειρά από αυτό-εκπληρούμενες προφητείες και διαμορφώθηκε σταδιακά σε κύριο δόγμα εξωτερικής πολιτικής πάνω στο οποίο έχτισε τον επεκτατισμό στην Ευρώπη (αλλά όχι στις αποικίες!)* ο Βοναπάρτης μετά το 1799 * π.χ. Λουιζιάνα πουλήθηκε στις ΗΠΑ το 1803

Bonaparte, 1815

Theda Skocpol, States and Social Revolutions, 1979. Ακαδημαϊκό – ιστορικό: Simon Schama, Citizens, 1989. Ακαδημαϊκό – συγκριτική ανάλυση: Theda Skocpol, States and Social Revolutions, 1979. Ακαδημαϊκό – διεθνείς σχέσεις: Fred Halliday, Revolution and World Politics, 1999. Λογοτεχνικό: Hilary Mantel, A Place of Greater Safety, 1992.

Επίδραση σε IR & I System «Εξαγωγή της Επανάστασης»: Η πρώτη συστηματική νεωτερική περίπτωση Ευρωπαϊκή συμμαχία για εξισορρόπιση απειλής (η «νέα» Γαλλία ως εξωτερική / εσωτερική / διεθνική απειλή) Παλινόρθωση (1814) και Ιερά Συμμαχία (1815) ως διεθνές καθεστώς

Ρωσική επανάσταση 1917 – 2017: Επιχειρώντας να αποφύγουμε τόσο την μυθοποίηση όσο και τη δαιμονοποίηση Διεθνή αίτια Διεθνείς επιπτώσεις Ένα νέο μοντέλο επαναστατικής εξωτερικής πολιτικής;

*κατάργηση φεουδαλικών δεσμών: 1861 Μια αγροτική χώρα* σταδιακά εκβιομηχανιζόμενη με απόλυτη μοναρχία αλλά ασθενή εξουσία 1900: για κάθε 1.000 κατοίκους, Δημόσιοι / κρατικοί /στρατιωτικοί υπάλληλοι: ΡΩΣΙΑ: 4 ΑΓΓΛΙΑ /ΟΥΑΛΙΑ: 7.5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ: 12.5 ΓΑΛΛΙΑ: 17.5 *κατάργηση φεουδαλικών δεσμών: 1861

Μια αγροτική αυτοκρατορία: Πολυ-εθνοτική συγκρότηση με (α) τοπικές και (β) θρησκευτικές ταυτότητες Περιπτώσεις / ιστορική έρευνα και ταυτότητες Κοσμοπολιτικές elites στα αναπτυγμένα αστικά κέντρα

Πόλεμος (Ιαπωνία, Γερμανία), κοινωνική κρίση και λιμός από το 1891-92 Διεθνείς πιέσεις / εσωτερικός κατακερματισμός / τσαρικές εμμονές: αποτυχία φιλελεύθερων /ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων Τα τοπικά και περιφερειακά συμβούλια και ο Kerensky

Η διάκριση «αντικειμενικών» και «υποκειμενικών» συνθηκών (Trotsky) Αμφισβητήσεις και ερμηνείες της σημασίας της διάκρισης

Το Κόμμα: 1898—1912: Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα 1912—1918: — Ρωσικό σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα (Μπολσεβίκων) (ρωσ. Российская социал-демократическая рабочая партия 1918—1925: Ρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων) 1925—1952: Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων) 1952—1991: Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης

Από τον Petr Tkachev (1874) στον Vladimir Lenin (1902): (α) πειθαρχημένη πρωτοπορία, (β) κατάληψη εξουσίας, (γ) χρήση του κράτους για μετασχηματισμό Νέος πόλεμος και η θανάσιμη απειλή της Γερμανίας Τέλος της λενινιστικής περιόδου (1924)

Παγκόσμια επανάσταση;

Troika: Stalin – Zinoviev – Kamenev (1923-26) Ανάδειξη και παγίωση του σταλινισμού (1927-1953) με ενδιάμεσο το στίγμα των συστηματικών εκκαθαρίσεων (περίοδος «Μεγάλου Τρόμου» 1937-1938)

“socialism in one country” (Stalin / Bukharin, πρώτη διατύπωση: 1924-25) Με την παγίωση του Σταλινισμού, υιοθετήθηκε ως επίσημη πολιτική της ΕΣΣΔ ΑΛΛΑ: παρέμεινε η αμφισημία αναφορικά με το διεθνές κομμουνιστικό μέτωπο (η αρχικά «Ρωσοκεντρική» Comintern, 1919-1943)

Stalin: άρθρο στην Pravda, 1938: «εσωτερική» παγίωση του «σοσιαλισμού» εφικτή, αλλά όχι και «οριστική», μέχρι ο «σοσιαλισμός» να καταστεί παγκόσμιος

Συμβιβασμοί & στάδια Γερμανία – Lenin: Brest-Litowsk, 1918 (διαφωνίες – πίεση από Lenin λόγω Γερμανικής υπεροχής και ανάγκης σταθεροποίησης του εσωτερικού μετώπου) Γερμανία –Stalin: Γερμανο-Σοβιετική Συνθήκη (Molotov – Ribbentrop), 1939 (Realpolitik? Πολωνία) Τον Ιούνιο 1941 ο Χίτλερ παραβίασε το Σύμφωνο και επετέθη στην ΕΣΣΔ (Επιχείρηση Barbarossa).

Κινεζική επανάσταση Ίδρυση του CPC (1921) εμπνευσμένο από τον Μαρξισμό και τελικώς πάνω σε Λενινιστικά πρότυπα Ιδρυτές: Chen Duxiu (ευπατρίδης ακαδημαϊκός, Τροτσκιστικών τάσεων) και Li Dazhao (αγροτικής καταγωγής ριζοσπάστης διανοούμενος)

Αποφυγή «εξωτερικής κυριαρχίας» & κινεζικός εθνικισμός Αλλά σε αντίθεση με την περίοδο Meiji και την «επανάσταση από επάνω» στην Ιαπωνία, που πολλοί εκσυγχρονιστές του Kuomitang είχαν ως υπόδειγμα, η Κίνα ήταν ήδη εξαιρετικά ευάλωτη σε διεθνείς πιέσεις και εξελίξεις (John Dunn, Modern Revolutions, 2η έκδοση, CUP, 1989, pp 73-74).

Διεθνής πίεση (κυρίως ο πόλεμος με την Ιαπωνία) Διεθνής πίεση (κυρίως ο πόλεμος με την Ιαπωνία)* και εσωτερική αποδιάρθρωση Ιαπωνική κατάληψη της Μαντζουρίας (1931) * έληξε τον 8/1945 με επέμβαση της ΕΣΣΔ υπέρ της Κίνας, επέμβαση που συνέπεσε χρονικά με τον πυρηνικό βομβαρδισμό της Ιαπωνίας από τις ΗΠΑ

Εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) και κατάρρευση της εθνικιστικής κυβέρνησης Kuomintang (1949) Η Kuomitang διασπάται και η ομάδα που καταφεύγει στην Taiwan (με τον τέως πρόεδρο της Κίνας, Chiang-Kai-Shek*) ιδρύει την Republic of China (Formoza, σήμερα 23.5 εκατομ κάτοικοι). * εθνικιστής – μεταρρυθμιστής, σπουδές στην Ιαπωνία

PRC

RoC

To CCP γιορτάζει τα γενέθλια του Stalin, 1949

Εκβιομηχάνιση και κολεκτιβοποίηση επί Mao: «Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός» (1958), 45 εκ. νεκροί σε πέντε χρόνια (λιμός και ασιτία λόγω κατάρρευσης αγροτικής παραγωγής) Από τον αρχικό σεβασμό στην ΕΣΣΔ στον ανταγωνισμό (από αρχές 1960) Ένα νέο μοντέλο για τον Τρίτο Κόσμο Κρίσεις στη Νοτιοανατολική Ασία και διαμόρφωση του Ψυχρού Πολέμου

«Όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί στη φύση και την κοινωνία, έτσι και το διεθνές εργατικό κίνημα τείνει κι αυτό να διχοτομηθεί» (Λαϊκή Ημερησία του Πεκίνου, δημοσιογραφικό όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, 4 Φεβρουαρίου 1964)

Η «Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση» ή απλώς «Πολιτιστική Επανάσταση» (1966 – 1976) Πρωτοβουλία του Mao: μια «επανάσταση» μέσα στην «επανάσταση» με σκοπό την απόλυτη εξαφάνιση αστικών, καπιταλιστικών και παραδοσιακών πολιτιστικών στοιχείων στην Κινεζική κοινωνίας Ολοκληρωτική κυριαρχία του Μαοϊσμού, εκμηδένιση και εξολόθρευση αντιπάλων και μέσα στο Κόμμα.

Μετά το θάνατο του Mao (1976) ο Deng και η νέα ηγεσία αρχίζει σειρά μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και την κίνηση προς μια περισσότερο προσανατολισμένη στην αγορά μικτής οικονομίας κάτω από την ηγεσία του Κόμματος. Κατάργηση της κολεκτιβοποίηση της γεωργίας (τα χωράφια ιδιωτικοποιήθηκαν με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας) 1978: η ΛΔΚ ξεκινά την εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων με την Ιαπωνία.

Θάνατος του Mao (1976) και τέλος της επαναστατικής περιόδου; Παγίωση και αλλαγή: η περίοδος Deng Η «ήρεμη δύναμη» και η οικονομική ανόρθωση στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης Τριβές με Ιαπωνία / συνεχιζόμενη αμφισβήτηση Taiwan (RoC) Από 1990s: Εκτενής οικονομική αλληλοδιείσδυση με ΗΠΑ

Κάποια συμπεράσματα

Διεθνείς σχέσεις και ΣΥΝΘΗΚΕΣ / ΑΙΤΙΑ των επαναστάσεων Στους δυο πίνακες που ακολουθούν, ερεθίσματα για τη συζήτηση: Διεθνείς σχέσεις και ΣΥΝΘΗΚΕΣ / ΑΙΤΙΑ των επαναστάσεων Διεθνείς σχέσεις και ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ των επαναστάσεων

USA 1776 France 1789 Russia 1917 China 1949 Διεθνείς συγκρούσεις Όχι Ναι Ρόλος υποστηρηκτι-κών ξένων δυνάμεων Ρόλος αντιτιθέ-μενων ξένων δυνάμεων

USA 1776 France 1789 Russia 1917 China 1949 Συστηματική εξαγωγή της επανά- στασης Όχι Ναι Ναι* Μακρο-χρόνια θεσμοποίηση Όχι* Καθημερινο- ποίηση εξωτερικής πολιτικής Ναι (1815, Treaty of Ghent Ναι (1818, τέλος κατοχής) Ναι* (Khrushchev to Gorbachov!) Ναι* (Deng)

Κράτη – τέσσερα βασικά επεισόδια πολιτικής ολοκλήρωσης: Πολιτική συμμετοχή Διανομή & αναδιανομή Νομιμοποίηση Διοικητική διείσδυση «Ταξικός πόλεμος σε παγκόσμιο επίπεδο» ή νομιμοποίηση εξωτερικής πολιτικής;

Επαναστάσεις και ρεαλισμός / νεορεαλισμός Επαναστάσεις και θεσμικές προσεγγίσεις Επαναστάσεις και νόρμες στις διεθνείς σχέσεις ΣΥΖΗΤΗΣΗ!

Ευχαριστώ για τη συνεργασία! https://kostasantlavdas.wordpress.com

Βιβλιογραφία Dunn, J. (1989). Modern Revolutions, 2η έκδοση (Cambridge: Cambridge UP). Esherick, J. W. (1995). Ten Theses on the Chinese Revolution, Modern China, 21: 45-76. Figes, O. (2014). Revolutionary Russia, 1891-1991 (New York: Picador). Halliday, F. (1999). Revolution and World Politics (London: Palgrave Macmillan). Hobson, J. M. (2002). “What’s at Stake in ‘Bringing Historical Sociology Back into International Relations’”? Σε S. Hobden & J. M. Hobson (επιμ.), Historical Sociology of International Relations (Cambridge: Cambridge University Press).

Mantel, H. (1992). A Place of Greater Safety: A Novel (New York: Picador). O’Kane, R. H. T. (1995). The National Causes of State Construction in France, Russia and China”, Political Studies, 43: 2-21. Schama, S. (1989). Citizens: A Chronicle of the French Revolution (New York: Alfred A. Knopf). Shaw, M. (2002). “Globality and historical sociology: State, revolution and war revisited”, σε S. Hobden & J. M. Hobson (επιμ.), Historical Sociology of International Relations (Cambridge: Cambridge University Press) Skocpol, T. (1979). States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia, and China (Cambridge: Cambridge University Press).