ΔΙΑΛΕΞΗ 9η Δειγματοληψία Ορισμοί Είδη δειγματοληψίας Δειγματοληψία πιθανότητας Δειγματοληψία μη πιθανότητας Μέγεθος δείγματος Σφάλμα στη δειγματοληψία

Εισαγωγή Αποτελεί μια από τις πιο ουσιαστικές διαδικασίες για το σχεδιασμό και εφαρμογή μιας έρευνας Βασικός σκοπός της είναι η διεξαγωγή συμπερασμάτων επί ενός μελετώμενου πληθυσμού αξιοποιώντας δείγματα αυτού Η μεγαλύτερη αξία της δειγματοληψίας είναι η γενίκευση των συμπερασμάτων για το σύνολο του πληθυσμού Στα χαρακτηριστικά μειονεκτήματα είναι η ανάγκη για μεγάλο δείγμα

Πληθυσμοί  Πληθυσμός μιας μελέτης είναι όλα τα μέλη της ομάδας που θα μελετηθεί, τα οποία ικανοποιούν ορισμένα κριτήρια Ο πληθυσμός επομένως μπορεί ανάλογα με τον τρόπο που ορίζεται να αποτελείται από μερικές δεκάδες ή μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπων Όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα ενός πληθυσμού τόσο πιο έγκυρα και αξιόπιστα θα είναι τα αποτελέσματα

Μερικές φορές είναι χρήσιμο να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε πληθυσμό-στόχο και σε προσβάσιμο-πληθυσμό Ο πληθυσμός-στόχος είναι όλος ο πληθυσμός για τον οποίο ενδιαφέρεται ο ερευνητής Ο προσβάσιμος-πληθυσμός αποτελεί τμήμα του πληθυσμού-στόχου, είναι προσβάσιμα στον ερευνητή και συμμορφώνονται με τα κριτήρια επιλογής των υποκειμένων Οι ερευνητές σχεδόν πάντοτε περνούν το δείγμα τους από προσβάσιμο-πληθυσμό

Δειγματοληψία Αναφέρεται σε όλες τις ενέργειες, τεχνικές και διαδικασίες που θα πραγματοποιήσει ο ερευνητής προκειμένου να συλλέξει το δείγμα Πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού-στόχου Δείγμα είναι η μικρογραφία του πληθυσμού-στόχου και προέρχεται από τον προσβάσιμο-πληθυσμό Η έννοια της αντιπροσωπευτικότητας αναφέρεται στον βαθμό στον οποίο το δείγμα έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τον πληθυσμό-στόχο

Είδη δειγματοληψίας Τη δειγματοληψία πιθανότητας Απλή τυχαία Μπορούν να διακριθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες Τη δειγματοληψία πιθανότητας Απλή τυχαία Συστηματική Στρωματοποιημένη Δειγματοληψία σωρού Τυχαία ανάθεση σε ομάδες Τη δειγματοληψία μη πιθανότητας Ευκολίας ή περιστασιακή Δικτυωτή ή χιονοστιβάδας Κατά κριτήρια Κατευθυνόμενη

Δειγματοληψία πιθανότητας Κάθε μονάδα του πληθυσμού έχει ίσες πιθανότητες να συμπεριληφθεί στο δείγμα Επομένως, πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε κάθε στοιχείο του πληθυσμού να έχει ίση ευκαιρία (τυχαία) να συμπεριληφθεί στο δείγμα Οι κυριότεροι τύποι δειγματοληψίας πιθανότητας είναι:

1. Απλή τυχαία δειγματοληψία Όλα τα μέλη ή στοιχεία του πληθυσμού έχουν ίση πιθανότητα να αποτελέσουν μέρος του δείγματος Ο ερευνητής χρειάζεται πλήρες και αναλυτικό δειγματοληπτικό πλαίσιο (κατάλογο που περιλαμβάνει όλες τις μονάδες του πληθυσμού) Για παράδειγμα αν ένας ερευνητής σχεδιάσει να μελετήσει αρρώστους με σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας θα χρειαστεί έναν κατάλογο όλων αυτών των αρρώστων (πληθυσμός) Στη συνέχεια επιλέγει τον αριθμό (50) και τυχαία με κλειστά μάτια να σημειώσει με μολύβι τόσους αριθμός όσος είναι ο αριθμός των αρρώστων του δείγματος, ή να αρχίσει από οποιοδήποτε σημείο του πίνακα διαλέγοντας για δείγμα εκείνα τα άτομα των οποίων θέλει να επιλέξει

2. Συστηματική δειγματοληψία Καθορίζεται ο αριθμός του δείγματος (100) και ακολουθεί η διαίρεση με τον αριθμό του πληθυσμού (1000) (100/1000) Το πηλίκο που θα προκύψει (10) αποτελεί το εύρος του διαστήματος που θα χρησιμοποιηθεί για την επιλογή του δείγματος (ένα τυχαίο σημείο μεταξύ του 1 και του 10) Στη συνέχεια επιλέγεται τυχαία ο πρώτος αριθμός του δείγματος από τον πίνακα τυχαίων αριθμών (2) και, χρησιμοποιώντας τον αριθμό του διαστημικού εύρους (10), προσπερνώνται ίσοι με αυτόν αριθμοί του πίνακα, για να βρεθεί ο αριθμός του δεύτερου μέλους του δείγματος (2, 12, 22, 32, 42, κα) Υπάρχει κίνδυνος διαβλητότητας του δείγματος

3. Στρωματοποιημένη δειγματοληψία Χρησιμοποιεί τέτοιο αριθμό μελών σε κάθε στρώμα, ώστε η αναλογία τους σε σχέση με το όλο δείγμα να είναι ίδια με την αναλογία του κάθε στρώματος προς τον πληθυσμό Για παράδειγμα, ένας ερευνητής επιθυμεί να μελετήσει την ποιότητα της νοσηλείας, που παρέχεται σε ένα σύνολο 1000 καρκινοπαθών και απαιτείται ένα δείγμα περίπου 100 καρκινοπαθών (μπορεί και τα ίδια ποσοστά) !! Αριθμός Ποσοστό Αρ.δείγματος Καρκίνο του πνεύμονα 350 35% 100Χ35%= 35 Καρκίνο στομάχου 250 25% 100Χ25%=25 Καρκίνο του ήπατος 250 25% 100Χ25%=25 Καρκίνο του δέρματος 100 10% 100Χ10%=10 Καρκίνο του οισοφάγου 50 5% 100Χ5%= 5

4. Δειγματοληψία σωρού ή πολυσταδιακή Περιλαμβάνει λήψη δειγμάτων σε στάδια από την πιο γενική στη πιο ειδική μονάδα του πληθυσμού Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν ο πληθυσμός από τον οποίο πρέπει να ληφθεί το δείγμα είναι μεγάλος και τα μέλη του πολύ διασκορπισμένα σε γεωγραφικές περιοχές (Παιδιατρική φροντίδα που δίνεται στα νοσοκομεία όλης της Ελλάδας) Παίρνετε ένα δείγμα των νοσοκομείων και κατόπιν τυχαία διαλέγετε αρρώστους μόνο από τα νοσοκομεία που περιέχονται στο δείγμα σας

Δειγματοληψία μη πιθανότητας Έχει τα πλεονεκτήματα της ευκολίας στρατολόγησης, της ευκολότερης παρακολούθησης και μεταπαρακολούθησης (follow up), και γενικά καλά ποσοστά απάντησης και διατήρησης του μεγέθους του δείγματος Οι κυριότεροι τύποι δειγματοληψίας μη πιθανότητας είναι:

1. Δειγματοληψία ευκολίας ή περιστασιακή Γίνεται για λόγους ευκολίας Χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ομάδα ατόμων με βασικό κριτήριο το γεγονός ότι μπορεί να βρίσκονται σε ένα προσβάσιμο γεωγραφικό χώρο ή στο κατάλληλο σημείο την σωστή ώρα Τα αποτελέσματα θα είναι αντιπροσωπευτικά του δείγματος όχι όμως όλου του πληθυσμού Χαμηλό κόστος, εύκολη πρόσβαση, μειωμένος χρόνος Το μεγαλύτερο μέρος της Νοσηλευτικής έρευνας περιλαμβάνει δειγματοληψία μη πιθανότητας

2. Δειγματοληψία χιονοστιβάδας Η απόκτηση δείγματος με κάθε άλλο τρόπο θεωρείται αδύνατη Οι ερευνητές εντοπίζουν κάποιο άτομο που ανταποκρίνεται στα κριτήρια τους, και ζητούν να τους φέρει σε επαφή με άλλα άτομα του περιβάλλοντος του, που τηρούν τα κριτήρια για επιλογή στο δείγμα Βασικό μειονέκτημα είναι ότι το δείγμα δεν είναι ανεξάρτητο μεταξύ τους, μειωμένη αντιπροσωπευτικότητα

3. Δειγματοληψία κατά κριτήρια 4. Σκόπιμη δειγματοληψία 3. Δειγματοληψία κατά κριτήρια 4. Σκόπιμη δειγματοληψία Αποτελεί μια βελτιωμένη παραλλαγή της τεχνικής της δειγματοληψίας ευκολίας Αναγνωρίζει αρχικά γενικές κατηγορίες (άντρες-γυναίκες, κάτω των 30, άγαμους) και στην συνέχεια επιλέγει ένα προκαθορισμένο αριθμό περιπτώσεων για κάθε κατηγορία  Ο ερευνητής επιλέγει μία ειδική ομάδα ή ομάδες μελών του πληθυσμού με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά (κριτήρια) Ο ερευνητής χρησιμοποιεί τη δική του κρίση προκειμένου να αποφασίσει ποια μέρη του πληθυσμού του είναι αντιπροσωπευτικά

Μέγεθος δείγματος Αν και δεν υπάρχει απλός τύπος που να μπορεί αυτόματα να απαντήσει στην ερώτηση του πόσο μεγάλο δείγμα είναι απαραίτητο, οι ερευνητές γενικά προτρέπονται να χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο δυνατό δείγμα Όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες αυτό να είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού και επομένως να μειώνονται οι πιθανότητες σφάλματος Ο ερευνητής μπορεί να υπολογίσει το μέγεθος του δείγματος α) με την χρήση στατιστικών εξισώσεων (power caclulation), β) εμπειρία προηγούμενων καθορισμών δειγμάτων

Σφάλμα δειγματοληψίας (sampling error) Το σφάλμα δειγματοληψίας δεν μπορεί να απαλειφθεί, αλλά πρέπει να μειώνεται σε αποδεκτό επίπεδο Όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα, τόσο μικρότερο θα είναι το σφάλμα δειγματοληψίας Υπάρχουν δύο τύποι σφαλμάτων: 1. σφάλμα τύπου Ι είναι το σφάλμα της απόρριψης μιας αληθινής μηδενικής υπόθεσης όταν πραγματικά δεν υπάρχει διαφορά 2. σφάλμα τύπου ΙΙ είναι η μη απόρριψη μιας μηδενικής υπόθεσης όταν πραγματικά υπάρχει διαφορά

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ