Η ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Σίβυλλα Κυριακοπούλου, Εργοθεραπεύτρια ΜΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ είναι το πελατοκεντρικό επάγγελμα υγείας που ασχολείται με την προώθηση της υγείας και της ευημερίας του ατόμου μέσω της εμπλοκής του στο έργο. είναι η εφαρμοσμένη επιστήμη που μελετά και χρησιμοποιεί τα ανθρώπινα έργα στους τομείς αυτοφροντίδας , αξιοποίησης ελεύθερου χρόνου και παραγωγικότητας με στόχο να παρέχει τη δυνατότητα σε άτομα με περιορισμούς στη λειτουργικότητα να εκτελούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες στο μέγιστο των ικανοτήτων τους. για να επιτευχθούν τα παραπάνω ο εργοθεραπευτής εργάζεται με στόχο είτε τη βελτίωση των ικανοτήτων του ατόμου , είτε την τροποποίηση του έργου ή του περιβάλλοντος προκειμένου να υποστηριχτεί η εμπλοκή του ατόμου στο έργο.

Τι είναι τα «Έργα» Αναφέρονται στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής τις οποίες οι άνθρωποι κάνουν ατομικά , μέσα στην οικογένεια ή με την κοινότητα για να γεμίσουν το χρόνο και να φέρουν νόημα και σκοπό στη ζωή τους. Τα έργα συμπεριλαμβάνουν οτιδήποτε οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να κάνουν, θέλουν να κάνουν ή προσδοκούν να κάνουν Έργα είναι οι δραστηριότητες στις οποίες τα άτομα και η κοινωνία προσδίδουν αξία και νόημα

Παραδοχές για το Έργο Το έργο έχει επιπτώσεις στην υγεία και στην ευημερία Το έργο δημιουργεί δομή και οργανώνει τον χρόνο Το έργο δίνει νόημα στη ζωή πολιτισμικά και προσωπικά Τα έργα είναι ατομικά. Οι άνθρωποι εκτιμούν διάφορα έργα.

Βασικοί Εργοθεραπευτικοί Όροι Βασικοί Εργοθεραπευτικοί Όροι εκτέλεση έργου(Occupational Performance): η επιλογή, η οργάνωση και η εκτέλεση των έργων του ατόμου κατά την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του στοιχεία εκτέλεσης έργου(Performance Components): οι ικανότητες , οι δεξιότητες και οι λειτουργίες που καθορίζουν την εκτέλεση έργου ενός ατόμου τομείς εκτέλεσης έργου(Performance Areas): οι κατηγορίες στις οποίες κατανέμονται τα ανθρώπινα έργα. αυτοφροντίδας - ελεύθερου χρόνου- παραγωγικότητας πλαίσιο εκτέλεσης έργου(Performance Context): οι καταστάσεις ή οι παράγοντες οι οπαίοι μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του ατόμου να εκτελέσει ένα έργο.

ΤΟΜΕΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Α Δραστηριότητες Καθημερινής Διαβίωσης επιμέλεια εξωτερικής εμφάνισης στοματική υγιεινή πλύσιμο σώματος υγιεινή τουαλέτας συντήρηση αντικειμένων προσωπικής φροντίδας ένδυση σίτιση - φαγητό τήρηση φαρμακευτικής αγωγής διατήρηση υγείας κοινωνικοποίηση λειτουργική επικοινωνία λειτουργική κινητικότητα μετακίνηση στην κοινότητα αντίδραση σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης σεξουαλική έκφραση

ΤΟΜΕΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Β Εργασιακές και Παραγωγικές Δραστηριότητες διαχείριση οικιακών δραστηριοτήτων φροντίδα ρούχων καθαριότητα προετοιμασία γεύματος/καθαριότητα σκευών ψώνια διαχείριση χρημάτων συντήρηση νοικοκυριού διαδικασίες ασφάλειας φροντίδα άλλων εκπαιδευτικές δραστηριότητες επαγγελματικές δραστηριότητες επαγγελματική διερεύνηση απόκτηση εργασίας εργασιακή εκτέλεση προγραμματισμός συνταξιοδότησης εθελοντική συμμετοχή

ΤΟΜΕΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Γ Δραστηριότητες Αξιοποίησης του Ελεύθερου Χρόνου ή του Παιχνιδιού διερεύνηση του παιχνιδιού ή της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου εκτέλεση του παιχνιδιού ή της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου

Στοιχεία Εκτέλεσης Αισθητικοκινητικά αισθητηριακά ( αισθητηριακή επίγνωση, αισθητηριακή και αντιληπτική επεξεργασία) νευρομυοσκελετικά ( δύναμη, μυϊκός τόνος, εύρος κίνησης κλπ) κινητικά ( αδρός συντονισμός, λεπτός κινητικός συντονισμός κλπ) Ικανότητας χρήσης ανώτερων εγκεφαλικών λειτουργιών ( προσοχή, μνήμη, επίλυση προβλημάτων κλπ) Ψυχοκοινωνικές δεξιότητες και Ψυχολογικά ψυχολογικά ( αξίες, ενδιαφέροντα, έννοια εαυτού) κονωνικά( εκτέλεση ρόλων, κοινωνική συμπεριφορά, διαπροσωπικές σχέσεις, έκφραση εαυτού) αυτοδιαχείριση ( αυτοέλεγχος, διαχείριση χρόνου, αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων)

Πλαίσια Εκτέλεσης χρονικές παράμετροι χρονολογικές αναπτυξιακές κύκλου ζωής κατάστασης ανικανότητας περιβαλλοντικές παράμετροι φυσικοί κοινωνικοί πολιτισμικοί

Βασικοί Άξονες της Εργοθεραπευτικής Διαδικασίας Βασικοί Άξονες της Εργοθεραπευτικής Διαδικασίας Αξιολόγηση: όλη η διαδικασία βασίζεται σε μία αρχική εκτίμηση και σε επαναξιολογήσεις. Περιλαμβάνει την παρατήρηση, συνέντευξη, ερωτηματολόγια, σταθμισμένες δοκιμασίες ,checklists Σχεδιασμός : τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αποτελούν τη βάση του σχεδιασμού ο οποίος περιλαμβάνει τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Ο σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη το στάδιο ανάπτυξης , τις συνήθειες, τους ρόλους , τις προτιμήσεις , τον τρόπο ζωής και το περιβάλλον του ατόμου. Παρέμβαση: Εστιάζει σε προγράμματα με προσανατολισμό στο άτομο και στο περιβάλλον του. Αυτά είναι σχεδιασμένα για να διευκολύνουν το άτομο στην εκτέλεση των καθημερινών του καθηκόντων και στην προσαρμογή του στο πλαίσιο στο οποίο ζει , εργάζεται και κοινωνικοποιείται. Συνεργασία : Αναγνωρίζεται η ομαδική δουλειά και η διεπιστημονική συνεργασία. Προωθείται η συνεργασία με άλλους επαγγελματίες , την οικογένεια , τους φροντιστές , εθελοντές για την επίτευξη μίας ολιστικής προσέγγισης.

Εργοθεραπευτική Παρέμβαση Ο Εργοθεραπευτής εργάζεται συστηματικά μέσω μίας σειράς σταδίων που αποκαλούνται ως Εργοθεραπευτική παρέμβαση. Τα στάδια αυτά είναι: Παραπομπή Συλλογή πληροφοριών Αρχική εκτίμηση Ταυτοποίηση αναγκών /σχηματισμός προβλήματος Θέσπιση στόχου Σχεδιασμός θεραπευτικής δράσης Θεραπευτική δράση Συνεχής αξιολόγηση και αναθεώρηση της θεραπευτικής δράσης Μέτρηση αποτελεσμάτων Ολοκλήρωση παρέμβασης Αναθεώρηση

Εργοθεραπεία και παιδιά Σε ποια έργα εμπλέκονται τα παιδιά; Αυτοφροντίδας Οικιακών δραστηριοτήτων( τακτοποίηση δωματίου, στρώσιμο τραπεζιού, ετοιμασία ενός σάντουιτς) Φροντίδας άλλων ( μικρότερου αδελφού ή κατοικιδίου ) Εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Παιχνιδιού και Ελεύθερου χρόνου

Ενδείξεις ανάγκης Εργοθεραπείας 1 Ενδείξεις ανάγκης Εργοθεραπείας 1 Δυσκολίες στη σύλληψη του μολυβιού Δυσκολίες στη χρήση του ψαλιδιού Δυσκολίες στο χειρισμό εργαλείων π.χ. μαχαίρι, πιρούνι Μη εδραιωμένη πλευρίωση Δυσκολίες στο χρωμάτισμα, στο σχέδιο, Δυσκολίες στο δέσιμο κορδονιών , στο κούμπωμα Ελλείμματα στον κινητικό συντονισμό, αδεξιότητα Σύγχυση στις κινήσεις που αφορούν το δεξί-αριστερό Φτωχή ικανότητα ισορροπίας Δυσκολίες στο παιχνίδι με μπάλα Δυσκολίες στον αμφίπλευρο συντονισμό Δεν περνά τη μέση γραμμή σώματος

Ενδείξεις ανάγκης Εργοθεραπείας 2 Η ικανότητα μάθησης δεν αντιστοιχεί στην ηλικία του Οι κοινωνικές δεξιότητες και παιχνιδιού δεν συνάδουν με την ηλικία του Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και στη συναισθηματική εμπλοκή με οικογένεια και φίλους Δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία Ελλείμματα στο λόγο Δυσκολίες στην αλλαγή προγράμματος ή χώρων Υπερβολική εστίαση σε κάποιο αντικείμενο Δυσκολία προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον Αδυναμία διαχείρισης θυμού Έντονη διάσπαση από οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα Υπερκινητικότητα Αδυναμία συγκέντρωσης και προσοχής Δυσκολία στην ακολουθία οδηγιών και ολοκλήρωσης εργασίας Έντονη κόπωση από τις σχολικές δραστηριότητες Δυσκολία στην εκμάθηση νέων πραγμάτων

Ενδείξεις ανάγκης Εργοθεραπείας 3 Δυσκολία στην αναγνώριση γραμμάτων Δυσκολία στην ανάγνωση και στην αντιγραφή από τον πίνακα Αναστροφές γραμμάτων και αριθμών μετά την ηλικία των 7 Περιορισμένη βλεμματική επαφή Δυσκολία στον εντοπισμό αντικειμένων ανάμεσα σε άλλα Ανάγκη καθοδήγησης ενηλίκου για την έναρξη παιχνιδιού Δυσκολία στο παιχνίδι μίμησης Άσκοπη περιπλάνηση χωρίς σκόπιμο παιχνίδι Γρήγορη μετάβαση από τη μία δραστηριότητα στην άλλη Εμπλοκή σε επαναλαμβανόμενο παιχνίδι για ώρες Δυσκολία στην τήρηση της σειράς ή στο μοίρασμα

Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 1 Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 1 Συλλέγει πληροφορίες από το εκπαιδευτικό προσωπικό, τους φροντιστές, οικογένεια και όποιο άλλο εμπλέκεται με το μαθητή Κάνει παρατήρηση μέσα στην τάξη αλλά και γενικά στο σχολικό περιβάλλον Αξιολογεί τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Θέτει τους στόχους παρέμβασης σε συνεργασία με τη διεπιστημονική ομάδα ώστε αφενός να τεθούν οι ορθές προτεραιότητες και αφετέρου να συνάδουν και να υποστηρίζουν το εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης που έχει σχεδιαστεί.

Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 2 Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 2 Εστιάζει στην άρση των εμποδίων του μαθητή στη μάθηση, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που αυξάνουν την ανεξαρτησία του στο σχολικό περιβάλλον και στην προώθηση των κατάλληλων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων που απαιτούνται για κάποιον μαθητή με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Συνεργάζεται με το εκπαιδευτικό προσωπικό προκειμένου ο μαθητής να κατακτήσει τις απαραίτητες λειτουργικές δεξιότητες για να αποκτήσει πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό και να «κινείται» άνετα στο σχολικό περιβάλλον

Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο3 Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο3 Παρέχει συμβουλευτική στο εκπαιδευτικό προσωπικό προκειμένου να εφαρμοστούν νέες στρατηγικές Προτείνει νέα διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος με κατάλληλες προσαρμογές , υποστηρικτική τεχνολογία και κατάλληλο προσαρμοστικό εξοπλισμό Παρέχει εκπαιδευτικά προγράμματα με σκόπιμες δραστηριότητες στο μαθητή προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις τους σχολικού περιβάλλοντος και του αναλυτικού προγράμματος

Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 4 Ο Ρόλος του Εργοθεραπευτή στο Γενικό Σχολείο 4 Παρέχει συμβουλευτική γονέων και εκπαίδευση προκειμένου να συνεχίζουν στο σπίτι τη δουλειά που γίνεται στο σχολείο. Σχεδιάζει πρόγραμμα ασκήσεων και κατάλληλων δραστηριοτήτων για το σπίτι Υποστηρίζει και προωθεί την ομαλή μετάβαση από τις σχολικές δραστηριότητες στις έξω-σχολικές δραστηριότητες Προτείνει και διασυνδέει το μαθητή με τις κατάλληλες κοινοτικές δομές υποστήριξης

Μέθοδοι Εργοθεραπευτικής Παρέμβασης στο σχολείο Μέθοδος παρέμβασης Περιγραφή Παράδειγμα : Μαθητής με ημιπάρεση δυσκολεύεται να ακολουθήσει στο γράψιμο τον ρυθμό των συμμαθητών του Άμεση Παρέμβαση κυρίως στο μαθητή- Έμφαση στην απόκτηση ή βελτίωση μία δεξιότητας- Εκτός σχολικής διαδικασίας – Εκτός της τάξης Ο Ε/Θτης δουλεύει την ενδυνάμωση του άνω άκρου και τον οπτικοκινητικό συντονισμό Ενταξιακή Παρέμβαση στον μαθητή και στην εργασία- Έμφαση στην ενσωμάτωση της δεξιότητας στο φυσικό περιβάλλον και στη σχολική δραστηριότητα- Μέσα στην τάξη- Μέσα στη σχολική διαδικασία Ο Ε/Θτης δουλεύει με τον μαθητή κατά την αντιγραφή από τον πίνακα χρησιμοποιώντας λαβή για το μολύβι, επικλινές θρανίο και χαρτί μεγάλου διαστήματος γραμμών Συμβουλευτική Εκπαίδευση τρόπου παρέμβασης στον εκπαιδευτικό και γονέα προκειμένου να υπάρχει γενική εφαρμογή Προτείνεται η χρήση του υποστηρικτικού εξοπλισμού σε όλες τις περιπτώσεις γραψίματος.

Εικόνες

Παραδείγματα εργοθεραπευτικών παρεμβάσεων στο σχολείο Καταγεγραμμένη συμπεριφορά Παρέμβαση - Προσαρμογές Φτωχές δεξιότητες στη χρήση τουαλέτας Παρέχουμε μικρότερη τουαλέτα Προτείνονται φαρδιά ρούχα Παρέχουμε βοηθητικό σκαλί για τη λεκάνη ή το νιπτήρα Δεν κάθεται στην καρέκλα – διαρκής νευρικότητα και κίνηση Μεγαλύτερη ποικιλία στις εργασίες Επιτρέπουμε να δουλέψει στο πάτωμα ή όρθιος Προσέχουμε τα πόδια να ακουμπούν πλήρως στο πάτωμα όταν κάθεται Πλευρική υποστήριξη στη λεκάνη και κορμό π.χ. με διπλωμένες πετσέτες σε ρολό Αδέξιος στην τάξη και στους διαδρόμους- χάνεται στο κτήριο Μετακίνηση επίπλων στις άκρες της τάξης Μετακίνηση σε άλλους χώρους όταν δεν υπάρχει πολυκοσμία Παρέχουμε οπτικές ενδείξεις στους διαδρόμους Μετακίνηση μαθητών σε ζευγάρια

Παραδείγματα εργοθεραπευτικών παρεμβάσεων στο σχολείο Καταγεγραμμένη συμπεριφορά Παρέμβαση - Προσαρμογές Φτωχή συγκέντρωση και προσοχή , υπερκινητικότητα Ελαχιστοποίηση διασπαστικών ερεθισμάτων Χρήση αγγίγματος προειδοποίησης Χρήση αγγίγματος με σταθερή πίεση Συχνά διαλείμματα από τη δουλειά στο θρανίο Δυσκολία στη χρήση ψαλιδιού Χρήση ειδικών προσαρμοσμένων ψαλιδιών Σταθεροποίηση χαρτιού με ταινία ή μεγάλους συνδετήρες Δεν ακολουθεί οδηγίες Παρέχουμε γραπτές ή εικονοποιημένες οδηγίες Παρέχουμε ηχογραφημένες οδηγίες Επιτρέπουμε να παρακολουθεί ένα συμμαθητή Είναι ανοργάνωτος, χάνει τα προσωπικά αντικείμενα Χάρτης που δείχνει που βρίσκεται το κάθε αντικείμενο

Εκπόνηση προγραμμάτων Συμβουλευτικής γονέων με θέματα πρόληψης : Ενδείξεις συμπεριφορών για παραπάνω έλεγχο ( Πρώιμη Παρέμβαση) Εργονομικές προτάσεις για το δωμάτιο, την επίπλωση και το γενικότερο εξοπλισμό Προτάσεις για προμήθεια κατάλληλων σχολικών ειδών και παιχνιδιών Προτάσεις για τη δημιουργική χρήση του ελεύθερου χρόνου, δραστηριότητες για το σπίτι Πώς τα παιδιά γίνονται αυτόνομα Δημιουργία ομάδων δημιουργικότητας από μαθητές Εκπαίδευση των μαθητών σε κοινωνικές δεξιότητες Προτάσεις διαμόρφωσης του σχολικού περιβάλλοντος ( τάξεων, προαυλίου κλπ) Παρατήρηση μαθητών για ανίχνευση αναγκών που δεν έχουν εκφραστεί έντονα

Σας ευχαριστώ!