Επίκουρη καθηγήτρια Βιολογίας-Βιοχημείας βιοχημεία Βιοχημικό εργαστήριο Ανδρέα Παόλα Ρόχας Χιλ Επίκουρη καθηγήτρια Βιολογίας-Βιοχημείας

Κλινική βιοχημεία

Η χρήση του εργαστηρίου

Όλα τα δείγματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως επικίνδυνα!!!

Δείγματα αίματος

Αντιπηκτικά και συντηρητικά Αντιπηκτικά για το αίμα Η ηπαρίνη το πιο πλατιά χρησιμοποιημένο αντιπηκτικό Αναστέλλει την δραστικότητα της όξινης φωσφατάσης Παρεμποδίζει τη δέσμευση του T3 και Τ4 στις θυρεοδεσμευτικές πρωτεΐνες προκαλώντας υψηλότερη συγκεντρώσεις των ελευθέρων κλασμάτων των ορμονών. Το ΕDTA Είναι χρήσιμο επειδή προστατεύει τα κυτταρικά συστατικά του αίματος Χρησιμοποιείται για την μέτρηση λιπιδίων Δεσμεύει μεταλλικούς συμπαράγοντες ενζύμων και προκαλεί αναστολή της δραστικότητας της αλκαλικής φωσφατάσης, της κινάσης της κρεατίνης και άλλα. Δεσμεύει το ασβέστιο και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για αναλύσεις Ca και σιδήρου.

Κιτρικό Νάτριο Οξαλικά Χρησιμοποιείται για μελέτες πήξεως Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για προσδιορισμούς ασβεστίου επειδή το δεσμεύει Αναστείλει την αμινοτρανσφεράση και την αλκαλική φωσφατάση Διεγείρει την όξινη φωσφατάση Δεσμεύει το μόλυβδο, και ελαττώνει την παραγωγή χρώματος σε χρωματομετρικές αναλύσεις (με ψευδώς χαμηλά αποτελέσματα) Οξαλικά Χρησιμοποιείται για μέτρησης γλυκόζης και γαλακτικού Προκαλούν σμίκρυνση του όγκου των ερυθροκυττάρων λόγω εξόδου ύδατος από τα ερυθροκύτταρα προς το πλάσμα με αποτέλεσμα πτώση του αιματοκρίτη μέχρι 10% και ελάττωση των συστατικών του πλάσματος μέχρι 5%. Αναστείλει την όξινη, την αλκαλική φωσφατάση, την αμυλάση Δεν πρέπει να χρησιμοπιούνται σε αναλύσεις ασβεστίου ινσουλίνης και φωσφόρου.

Φθοριούχο νάτριo Ιωδοοξεϊκο Χρησιμοποιείται ως συντηρητικό στον προσδιορισμό σακχάρου του αίματος Αναστείλει τα ενζυμικά συστήματα που λαμβάνουν μέρος στην γλυκόλυση. (χωρίς τα αντιγλυκολιτικά η συγκέντρωση του αίματος ελαττώνεται 10mg-100 ml ανά ώρα στους 250C Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό ουρίας λόγω του ότι αναστέλλει την ουρεάση. Ιωδοοξεϊκο Χρησιμοποιείται ως αντιγλυκολιτικός παράγοντας Αναστέλλει την κινάση της κρεατίνινης

Συντηρητικά για τα ούρα Χρησιμοποιούνται για : Να ελαττώσουν τη βακτηριδιακή δράση ή τη χημική αποσύνθεση Να διαλύσουν συστατικά τα οποία έχουν τη τάση να σχηματίσουν ιζήματα η ακόμη Να ελαττώσουν την ατμοσφαιρική οξείδωση ασταθών συστατικών. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε όλα τα δείγματα, σε αυτή τη περίπτωση πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο κατά τη διάρκεια της συλλογής

Συντηρητικά για τα ούρα Υδροχλωρικό οξύ 10 ml σε συλλογή ουρών 24ωρού Βορικό οξύ 1 g συλλογή ουρών 24ωρού Χρησιμοποιούνται (και τα δύο) ως συντηρητικά για οξινοποίηση των ούρων κάτω από pH 3 για αναλύσεις ασβεστίου, στεροιδών Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά για αναλύσεις ουρικού διότι προκαλούν καθίζηση ουρικών αλάτων Τολουένη Καταλαμβάνει την επιφάνεια των ούρων και εμποδίζει την επαφή του αέρα με το δείγμα, δεν εμποδίζει όμως την ανάπτυξη αναερόβιων μικροοργανισμών Ανθρακικό νάτριο (5 gr σε συλλογή 24ώρου) χρησιμοποιείται ως συντηρητικό πορφυρινών και ουροσολινογόνου

Δειγματοληπτικά λάθη Τεχνική δειγματοληψίας αίματος Η δυσκολία στη λήψη δείγματος αίματος μπορεί να οδηγήσει σε αιμόλυση, με συνέπεια την απελευθέρωση καλίου και άλλων συστατικών των ερυθροκυττάρων. Παρατεταμένη στάση κατά τη φλεβοκέντηση Νερό του πλάσματος διαχέεται στο ενδιάμεσο διάστημα και το λαμβανόμενο δείγμα ορού ή πλάσματος θα είναι συμπυκνωμένο. Πρωτεΐνες και συστατικά ενωμένα με πρωτεΐνες του πλάσματος όπως το ασβέστιο η θυροξίνη θα είναι παραπλανητικά αυξημένα Ανεπαρκές δείγμα Λάθη στη χρονομέτρηση

Ακατάλληλα δοχεία δειγμάτων Χρήση ακατάλληλου αντιπηκτικού ή συντηρητικού Η επιφάνειες των δοχείων δεν είναι αδρανής Η ACTH προσροφάται άμεσα και αμετάκλητα σε γυάλινα σωληνάρια Το ασβέστιο προσροφάται σε πλαστικά σωληνάρια Ο ψευδάργυρος διαφεύγει από τις λαστιχένιες κεφαλές ορισμένων πλαστικών συριγγών Ακατάλληλη θέση δειγματοληψίας Δείγματα αίματος δεν θα πρέπει να λαμβάνονται από την κατεύθυνση του ρεύματος μιας ενδοφλέβιας έγχυσης. Ακατάλληλη αποθήκευση των δειγμάτων Κατάλληλη θερμοκρασία Κατάλληλος χρόνος αποθήκευσης Πχ καθυστέρηση στην μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο θα δείξει αυξημένο κάλιο, φωσφορικό και ερυθροκυτταρικά ένζυμα λόγω εκροής από τα κύτταρα στο εξωκυττάριο υγρο

Ανάλυση των δειγμάτων

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων Τα αποτελέσματα των δοκίμων συνήθως εκφράζονται σε γραμμομοριακές μονάδες Ένα γραμμομόριο οποιασδήποτε χημικής ένωσης περιέχει πάντοτε 6χ1023 μόρια Η περιγραφή του ποσού ενός αναλυτή που είναι σε γραμμομόρια δείχνει πόσα μόρια της ουσίας είναι παρόντα. Ένα γραμμομόριο είναι το μοριακό βάρος της ουσίας σε γραμμάρια Τα αποτελέσματα αναφέρονται ως συγκέντρωση, συνήθως σε όρους του αριθμού των γραμμομορίων σε ένα λίτρο (mol/l) Μιλιμόλ mmol x 10-3 του mol Μικρομόλ μmol x 10-6 Νανομόλ nmol x 10-9 Πικομόλ pmol x 10-12 Φεντομόλ fmol x 10-15

Τα ένζυμα συνήθως εκφράζονται σε «μονάδες» Η μετρούμενη ενζυμική δραστικότητα είναι ευθέως ανάλογη του ποσού του υπάρχοντος ενζύμου. Οι πρωτεΐνες αναφέρονται ως γραμμάρια η χιλιοστόγραμμα. Τα αέρια του αίματος (PCO2 και PO2) εκφράζονται σε χιλιοπασκάλ (κPa)

Αλλαγές της συγκέντρωσης μπορούν να συμβούν επειδή Η συγκέντρωση μιας ουσίας σε ένα μέρος του σώματος είναι η αναλογία του ποσού της διαλυμένης ουσίας σε ένα γνωστό όγκο. Αλλαγές της συγκέντρωσης μπορούν να συμβούν επειδή το ποσό της ουσίας μπορεί να αυξηθεί η να μειωθεί Ο όγκος του υγρού στον οποίο η ουσίας διαλύεται μπορεί ομοίως να αλλάξει

H διακύμανση αποτελεσμάτων Εργαστηριακά αναλυτική εκτέλεση Ακρίβεια και ορθότητα Ευαισθησία και ειδικότητα Εξασφάλιση ποιότητας Διακυμάνσεις τιμών αναφοράς

Βιολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ερμηνεία των αποτελεσμάτων Το φύλο του ασθενούς Η ηλικία του ασθενούς Η επίδραση της διατροφής Ο χρόνος λήψης του δείγματος Το stress Η στάση του ασθενούς Επιδράσεις της άσκησης Το ιατρικό ιστορικό Η κύηση Ο έμμηνος κύκλος Το φαρμακευτικό ιστορικό