Τμημα προσχολικησ αγωγησ και εκπαιδευσησ Διδασκουσα: ΡΗΓΑ ΑΣΗΜΙΝΑ 6η Ενότητα: Προφορικός και Γραπτός Λόγος – ΕΜΔ & ΕΔΛ (Ειδικές Διαταραχές Λόγου) Ειδικη εκπαιδευση ιι Τμημα προσχολικησ αγωγησ και εκπαιδευσησ Διδασκουσα: ΡΗΓΑ ΑΣΗΜΙΝΑ Phd

Βασικά σημεία… Ποιες είναι οι βασικές παράμετροι του λόγου; Ποιες είναι οι διαταραχές προσληπτικού και εκφραστικού τύπου; Γιατί οι ειδικές διαταραχές του λόγου θεωρούνται ‘ύπουλες’; Ποια είναι η σημασία του αφηγηματικού λόγου; Διαγνωστικές δοκιμασίες και τεχνικές παρέμβασης για την ανάπτυξη και βελτίωση του προφορικού λόγου. Ποιες δεξιότητες περιλαμβάνει ο γραπτός λόγος; Ποια είναι τα ‘γλωσσικά συστατικά’ της γραπτής έκφρασης; Γιατί η έκθεση αποτελεί ένα από τα πιο σύνθετα γνωστικά έργα;

Οι βασικές παράμετροι του λόγου Λόγος: μέσο επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης, το «όχημα» της σκέψης Η ανάπτυξη του «λόγου» με την ευρεία έννοιά του πραγματοποιείται τόσο μέσα από την κατανόηση, επεξεργασία και παραγωγή του προφορικού λόγου όσο και μέσα από τους μηχανισμούς της ανάγνωσης και της γραφής. Όλα είναι ενσωματωμένα σε ένα ενιαίο γλωσσικό σύστημα.

Οι 4 βασικές ικανότητες Ακρόαση Ομιλία/Λόγος Ανάγνωση Γραφή

Διαταραχές προσληπτικού και εκφραστικού τύπου Προσληπτικές μορφές λόγου Ακρόαση, ανάγνωση Εκφραστικές μορφές λόγου Ομιλία, γραπτός λόγος Για την επάρκεια ενός προγράμματος παρέμβασης σκόπιμη κρίνεται η ανάπτυξη επιμέρους ικανοτήτων του λόγου πρωτίστως σε προσληπτικού τύπου πληροφορίες.

Γιατί οι ειδικές διαταραχές του λόγου θεωρούνται ‘ύπουλες’; Ύπουλη συμπτωματολογία, δε γίνονται εύκολα αντιληπτές, συγχέονται με άλλες μορφές μαθησιακών δυσκολιών και η παρέμβαση που σχεδιάζεται συχνά στοχεύει στην ανάπτυξη άλλων ικανοτήτων μάθησης που δε σχετίζονται με την πραγματική αιτία των δυσκολιών.

Η σημασία του αφηγηματικού λόγου Η αφήγηση μιας ιστορίας είναι σύνθετη δραστηριότητα και απαιτεί την ολοκλήρωση διαφορετικών τύπων γνώσης και στρατηγικών (οργάνωσης, επεξεργασίας, ελέγχου, διόρθωσης), οι οποίες πρέπει να κινητοποιηθούν προκειμένου να συνθέσουν τα συστατικά του αφηγηματικού λόγου (πρόβλημα, αντίδραση, προσπάθεια επίλυσης, συνέπειες και τέλος), να τα επεξεργαστούν και τελικά να παράγουν μια ολοκληρωμένη ιστορία.

Διαγνωστικές δοκιμασίες και τεχνικές παρέμβασης για την ανάπτυξη και βελτίωση του προφορικού λόγου. Ατομική συνέντευξη- Συζήτηση Ανεπίσημη ή συστηματική παρατήρηση του ατόμου σε συγκεκριμένες καθημερινές συνθήκες Λίστες με επιμέρους ικανότητες του λόγου Ξεχωριστές Δοκιμασίες… Ακουστική Λεκτική Μνήμη Ικανότητα εξεύρεσης λέξεων Ορισμοί λέξεων και εννοιών Ασκήσεις απλής καταγραφής αντικειμένων

Διαγνωστικές δοκιμασίες και τεχνικές παρέμβασης για την ανάπτυξη και βελτίωση του προφορικού λόγου. Δοκιμασίες φωνολογικής επάρκειας Περιγραφή μεμονωμένων εικόνων Δοκιμασίες εξοικείωσης με τη γραμματική και το συντακτικό Ασκήσεις παραγωγής αφηγηματικού λόγου Αξιολόγηση ανάπτυξης λεξιλογίου Κατανόηση κειμένου Αξιολόγηση πραγματολογικής χρήσης του λόγου

Διαγνωστικές δοκιμασίες και τεχνικές παρέμβασης για την ανάπτυξη και βελτίωση του προφορικού λόγου. Τεχνικές παρέμβασης Τεχνικές και ασκήσεις για την ανάπτυξη της προσληπτικής ικανότητας του προφορικού λόγου Τεχνικές και ασκήσεις για την ανάπτυξη της ικανότητας παραγωγής του προφορικού λόγου

ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Προβλήματα παραγωγής γραπτού λόγου Πριν τη συγγραφή Δεν μπορεί να προσαρμόσει το κείμενό του στα χαρακτηριστικά αυτού που απευθύνεται, αλλά γράφει πάντα με ένα συγκεκριμένο τρόπο (Nodine, 1983). Ενδεχομένως να υπάρχει αρχική καταγραφή, η οποία όμως δε συνοδεύεται από καμιά διόρθωση. Γνωρίζει ελάχιστες ή και καθόλου πληροφορίες για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται.

Προβλήματα παραγωγής γραπτού λόγου Κατά τη συγγραφή Συνήθως άσχημος γραφικός χαρακτήρας, γραφή εκτός γραμμών, καταστρατήγηση περιθωρίων. Αποκλειστικά απλές (αν όχι απλοϊκές) και ιδιαίτερα σύντομες προτάσεις Προτάσεις με προβλήματα στη σύνταξη, στις οποίες δε δένουν τα νοήματα τους. Η συγγραφή φαίνεται να δομείται σε σύντομες απαντήσεις ερωτήσεων που είναι σε τυχαία σειρά. Πρόλογος κι επίλογος συνήθως απουσιάζουν. Μικρή έκταση του κειμένου. Μεγάλος αριθμός ορθογραφικών λαθών. Δυσκολία στο να αποφασίσουν για το τι θα γράψουν, είτε αυτό προέρχεται από τη μνήμη τους είτε από εξωτερικές πηγές

Προβλήματα παραγωγής γραπτού λόγου Μετά τη συγγραφή Ελάχιστες διορθώσεις επί της ουσίας. Δυσκολεύονται να βελτιώσουν τα νοήματα του κειμένου που οι ίδιοι έχουν γράψει, εκτός ίσως από την στίξη. Χρειάζονται κατά βάση πολύ περισσότερο χρόνο από όσο οι ώριμοι συγγραφείς. Θεωρούν καλό εκείνο το κείμενο που δεν έχει ορθογραφικά λάθη.

Ποιες δεξιότητες περιλαμβάνει ο γραπτός λόγος; δεξιότητες : δηλαδή αυτόματες τεχνικές επεξεργασίας πληροφοριών, οι οποίες εφαρμόζονται με ελάχιστη γνωσιακή επιβάρυνση), γνώσεις: αφορούν τα δομικά στοιχεία του κειμένου, σε σχέση με την εκάστοτε διαμορφωμένη επικοινωνιακή κατάσταση και Στρατηγικές: εμπρόθετες δραστηριότητες για την επίτευξη ενός ειδικού στόχου.

Ποια είναι τα ‘γλωσσικά συστατικά’ της γραπτής έκφρασης; Γλωσσικά (Σημασιολογικά – Συντακτικά) Γραφο-συμβολικά Γνωστικά-Κοινωνικά-Προσωπικά Μεταγνωστικά

Γιατί η έκθεση αποτελεί ένα από τα πιο σύνθετα γνωστικά έργα; Απαιτεί την ενεργοποίηση όλων των παραπάνω γνωστικών, γλωσσικών και άλλων ικανοτήτων Ένα παιδί θα πρέπει: Να ανακαλέσει εμπειρίες ή να φανταστεί- «κατασκευάσει» μια ανάλογη εμπειρία. Να τοποθετήσει νοερά τα γεγονότα σε μια λογική σειρά Να σκεφτεί μια αρχή, ένα κύριο μέρος και ένα τέλος με βάση τις αρχές της παραγράφου Να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστεί

Γιατί η έκθεση αποτελεί ένα από τα πιο σύνθετα γνωστικά έργα; Να εμπλουτίσει το λόγο του με επίθετα, συνδέσμους και άλλα καλολογικά στοιχεία Να δημιουργήσει ολοκληρωμένες, άρτιες και όμορφες προτάσεις. Να τηρήσει τους γραμματικούς, μορφολογικούς και συντακτικούς κανόνες. Να γράψει ορθογραφημένα. Να χρησιμοποιήσει σωστά τη στίξη Να μην ξεχάσει τους τόνους Να κάνει όμορφα γράμματα Να μην ξεφύγει από το θέμα…

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!