Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΠΣ –ΜΒΑ ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνή Οικονομικά 5η Διάλεξη «Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα» «3.4. Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία» Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία Συνδέουμε την θεωρία του Ισοζυγίου Πληρωμών και της Πραγματικής Συναλλαγματικής Ισοτιμίας και αναλύσουμε την επιρροή της μακροοικονομικής πολιτικής στην συναλλαγματική ισοτιμία σε μία μικρή ανοικτή οικονομία.

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (διάγραμμα 5. 1) Σε μια μικρή ανοικτή οικονομία η πραγματική υποτίμηση του νομίσματος (αύξηση R) προωθεί τις εξαγωγές της και βελτιώνει το ΙΤΣ. Η καμπύλη NX έχει θετική κλίση στο διάγραμμα και κατασκευάστηκε με τους άξονες της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας R, και τις καθαρές εξαγωγές NX. Όσο υψηλότερο είναι το R, τόσο σχετικά φθηνότερα είναι τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παράγονται στη χώρα, τόσο υψηλότερες είναι οι καθαρές εξαγωγές και υψηλότερο το πλεόνασμα του ΙΤΣ. Σύμφωνα με την θεωρία του ισοζυγίου πληρωμών, το ΙΤΣ πρέπει να ισορροπεί με τον λογαριασμό του ΙΚΚ ( το οποίο στο μοντέλο μιας μικρής ανοικτής οικονομία δεν εξαρτάται από το επίπεδο της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας) και παρουσιάζεται ως μια κάθετη γραμμή, συμβολίζοντας την διαφορά μεταξύ της εγχώριας αποταμίευσης S και των επενδύσεων I. Το σημείο τομής των καμπύλων (S - I) και NX καθορίζει την τιμή ισορροπίας της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας R. R Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία S-I ΝΧ ( R) Ισόρροπη έννοια της πραγματικής Συναλλαγματικής Ισοτιμίας Πραγματική Υποτίμηση ΝΧ Καθαρές εξαγωγές

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (διάγραμμα 5. 2) Το διάγραμμα 5.2. μπορεί να θεωρηθεί ως ένα πιο πλήρες μοντέλο της αγοράς συναλλάγματος, το οποίο περιλαμβάνει την ανάλυση της διεθνούς χρηματοδότησης και δανεισμού. Η υπέρβαση των αποταμιεύσεων έναντι των επενδύσεων (S - I) αποτελεί την προσφορά του εθνικού νομίσματος για δάνεια στο εξωτερικό ή την ζήτηση για ξένο νόμισμα. Οι καθαρές εξαγωγές NX σημαίνουν την ζήτηση για εγχώριο νόμισμα από αλλοδαπούς, που επιθυμούν να αγοράσουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες της χώρας, ή την προσφορά σε ξένο νόμισμα. Το σημείο που αντιστοιχεί στην ισορροπία των συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι επίσης το σημείο όπου ισορροπεί η προσφορά και η ζήτηση ξένου συναλλάγματος. Εξετάζουμε την επιρροή επέκτασης της δημοσιονομικής- φορολογικής πολιτικής για την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία. Η αύξηση των δημοσίων δαπανών G ή η μείωση των φόρων T οδηγεί σε μείωση της εθνικής αποταμίευσης S, στην μείωση της διαφοράς (S - I), μετακινώντας αριστερά την κάθετη γραμμή (S - I), σε μείωση της προσφοράς του εθνικού νομίσματος για ξένες επενδύσεις, ως αποτέλεσμα της οποίας παρουσιάζεται η πραγματική ανατίμηση του εθνικού νομίσματος και μείωση των καθαρών εξαγωγών NX. R ΝΧ ( R) Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία S2-I S1-I R1 R2 ΝΧ2 ΝΧ1 Καθαρές εξαγωγές ΝΧ

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (διάγραμμα 5.3) Εάν η επεκτατική δημοσιονομική – φορολογική πολιτική διεξάγεται σε μια μεγάλη ανοικτή οικονομία, τότε η μείωση του επιπέδου των διεθνών αποταμιεύσεων και ως συνέπεια της αύξησης του διεθνούς επιτοκίου, θα επιφέρει την μείωση του ύψους των επενδύσεων σε μια μικρή ανοικτή οικονομία. Η κάθετη γραμμή (S - I) μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Αυτό σημαίνει την αύξηση της προσφοράς του εθνικού νομίσματος για πιστώσεις στο εξωτερικό, την αύξηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας, δηλαδή τη σχετική πτώση της αγοραστικής ικανότητας του εθνικού νομίσματος και συνεπώς μείωση των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών στις παγκόσμιες αγορές που παράγονται στη χώρα αυτή και η αύξηση των καθαρών εξαγωγών. R S1-I(r*1) S1-I(r*2) Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία ΝΧ ( R) R1 R2 ΝΧ1 ΝΧ2 Καθαρές εξαγωγές ΝΧ

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (διάγραμμα 5.4) Εάν σε μια μικρή ανοικτή οικονομία, η φορολογική πολιτική έχει στόχο την τόνωση των επενδύσεων μέσω της παροχής εκπτώσεων φόρου στους επενδυτές, η αύξηση της ζήτησης για επενδύσεις και η αύξηση του ύψους των επενδύσεων οδηγεί σε μετατόπιση της κάθετης γραμμής (S - I) αριστερά. Η προσφορά του εθνικού νομίσματος για ξένες επενδύσεις μειώνεται, το εθνικό νόμισμα πραγματικά ακριβαίνει, η ονομαστική ΣΙ αυξάνεται, επιδεινώνεται το ΙΤΣ και μειώνονται οι καθαρές εξαγωγές NX R S-I2 S-I1 ΝΧ ( R) Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία R1 R2 ΝΧ2 ΝΧ1 Καθαρές εξαγωγές ΝΧ

Οι επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών στην πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (διάγραμμα 5.5) Η αύξηση των εισαγωγικών δασμών, ποσοστώσεων και άλλων εμπορικών περιορισμών σε μια μικρή ανοικτή οικονομία οδηγεί σε μείωση των εισαγωγών, καθώς και σε προσωρινή αύξηση των καθαρών εξαγωγών σε οποιαδήποτε τιμή της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η καμπύλη των καθαρών εξαγωγών NX μετακινείται προς τα κάτω. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι εμπορικές πολιτικές προστατευτισμού μετά από ένα διάστημα θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στην αύξηση της ΣΙ του εθνικού νομίσματος, στην σχετική αύξηση των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες εγχώριας παραγωγής, άρα και σε μείωση των καθαρών εξαγωγών NX, εξαλείφοντας τη βραχυπρόθεσμη αύξηση, λόγω των προστατευτικών μέτρων. R S-I ΝΧ ( R1) Πραγματική Συναλλαγματική Ισοτιμία ΝΧ ( R2) R1 R2 ΝΧ2 =ΝΧ1 Καθαρές εξαγωγές ΝΧ

Αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας Σε μακροπρόθεσμη περίοδο οι μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας ορίζονται από την ταχύτερη αύξηση της παραγωγικής ικανότητας εκείνων των τομέων της οικονομίας, που οδηγούν σε πρόσθετη ζήτηση από τον υπόλοιπο κόσμο για εξαγόμενα προϊόντα της, κυρίως πιο προηγμένα και οικονομικά αυτοκίνητα, βιομηχανικό εξοπλισμό φιλικό προς το περιβάλλον και οικολογικά τρόφιμα τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και το το ελκυστικό επενδυτικό κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, μετά την υπέρβαση της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης θα πρέπει να αναμένεται η ενίσχυση των νομισμάτων, όχι μόνο στις μετα-βιομηχανικές χώρες με καινοτόμους και πληροφορικούς τομείς παραγωγής (το αμερικανικό δολάριο, ευρώ, γιεν, βρετανική λίρα, ελβετικό φράγκο), αλλά και στις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες και μετα-σοσιαλιστικές χώρες (Ρεάλ Βραζιλίας, το κινεζικό γιουάν, κ.λπ.).

Αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας Η πρόβλεψη των συναλλαγματικών ισοτιμιών βραχυπρόθεσμα είναι πολύ δύσκολο γιατί υπόκεινται σε συχνές διακυμάνσεις ανάλογα με τις μεταβολές στο επίπεδο του εθνικού εισοδήματος, τις διαφορές των επιτοκίων στη χώρα και στο εξωτερικό, την κατάσταση του ΙΤΣ, το προγραμματισμένο έλλειμμα του προϋπολογισμού και περιλαμβανομένων των μη οικονομικών παραγόντων που δεν έχουν ακριβείς υπολογισμούς (πιθανή διαφυγή καταθέσεων από τις εμπορικές τράπεζες κατά την περίοδο της πολιτικής κρίσης, κ.λπ.).

Αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας Έτσι, η αύξηση της συνολικής παραγωγής (εθνικό εισόδημα) Y ως αποτέλεσμα της αύξησης των δημοσίων δαπανών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των εισαγωγών, επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου και υποτίμηση του νομίσματος, αφού οι καθαρές εξαγωγές NX αρνητικά εξαρτώνται από το Y:                       NX = g – m'Y + nEr (38) όπου g - οι αυτόνομες καθαρές εξαγωγές         m΄- η οριακή ροπή εισαγωγές         n - εμπειρικός συντελεστής επιρροής της Συναλλαγματικής ισοτιμίας στις καθαρές εξαγωγές         Er - πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία Η σχετική αύξηση των επιτοκίων δεν συνδέεται με την επιδείνωση του πληθωρισμού και τις αυξήσεις των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού, συμβάλλει όμως στην εισροή "ζεστού" χρήματος στην χώρα και την αύξηση τιμής του εθνικού νομίσματος. Ωστόσο, εάν η κυβέρνηση αναμένει σημαντικό έλλειμμα του προϋπολογισμού και προσπαθεί να το καλύψει με την έκδοση νέου χρήματος, τότε αναμένεται υποτίμηση του νομίσματος, καθώς η αναπόφευκτη αύξηση του πληθωρισμού.

Αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας Οι υποθέσεις για τις μελλοντικές μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών επηρεάζουν τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τις εταιρείες σχετικά με την αγορά ή πώληση συναλλάγματος. Αν αναμένεται υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, η εταιρείες εισαγωγών αγοράζουν μεγάλες ποσότητες "φθηνού" ξένου συναλλάγματος για την άμεση πληρωμή των εισαγωγών, καθώς θα εισάγουν περισσότερα εμπορεύματα μέχρι να πέσει η τιμή του εθνικού νομίσματος. Η πολιτική δημιουργίας αποθεμάτων πολύ σύντομα θα οδηγήσει σε αύξηση ζήτησης για ξένο νόμισμα, καθώς και την άνοδο του.

Αναμενόμενες μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας Οι εξαγωγείς, με τη σειρά τους, δέχονται πληρωμές σε ξένο νόμισμα δεν βιάζονται για την ανταλλαγή του, αναμένοντας την υποτίμηση του νομίσματος. Ως αποτέλεσμα συνδυασμού επιτάχυνσης και επιβράδυνσης των πληρωμών, αυξάνοντας τις εισαγωγές και επιβραδύνοντας τις εξαγωγές επιδεινώνεται το εμπορικό ισοζύγιο και επιταχύνεται η υποτίμηση του νομίσματος. Με σταθερό επιτόκιο ο βαθμός εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση εξαρτάται η δραστηριότητα των κερδοσκόπων στην αγορά συναλλάγματος. Εάν η κυβέρνηση δεν διαθέτει επαρκή αποθέματα για να στηρίξει την ισοτιμία, η κερδοσκοπία εις βάρος του ασθενούς νομίσματος επιδεινώνεται, το οποίο οδηγείται σε υποτίμηση.

Η επιλογή του συστήματος της συναλλαγματικής ισοτιμίας Η επιλογή του καλύτερου συστήματος συναλλαγματικής ισοτιμίας καθορίζεται από: το επίπεδο ανάπτυξης και το μέγεθος της οικονομίας, το βαθμό ανοίγματος και της εξάρτησης από το εξωτερικό εμπόριο, την κατάσταση του εθνικού νομισματικού συστήματος και των χρηματοπιστωτικών αγορών, το βαθμό της διαφοροποίησης της παραγωγής, το ισοζύγιο πληρωμών, την αξία των συναλλαγματικών αποθεμάτων, το επίπεδο της ανταγωνιστικής ικανότητας και άλλων οικονομικών και άλλους κοινωνικο-πολιτικούς παράγοντες. Τα αποτελέσματα των συγκριτικών μελετών αποτελεσματικότητας διαφορετικών συστημάτων συναλλαγματικών ισοτιμιών υποδηλώνει ότι κανένα από τα συστήματα δεν έχουν αποκλειστικό πλεονέκτημα όσον αφορά την επίτευξη της πλήρους απασχόλησης και της σταθερότητας των τιμών στη χώρα.

Η επιλογή του συστήματος της συναλλαγματικής ισοτιμίας –Κυμαινόμενη ΣΙ Οι κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι πιο βέλτιστες: για μεγάλες σχετικά κλειστές οικονομίες με διαφοροποιημένη διάρθρωση παραγωγής, ογκώδεις εσωτερικές αγορές και υψηλά επίπεδα οικονομικής και χρηματοδοτικής ανάπτυξης (G7 και άλλες μεταβιομηχανικές χώρες), σε περιπτώσεις όπου η αιτία της οικονομικής αταξίας είναι τα λεγόμενα «εξωτερικά ονομαστικά σοκ» (π.χ. η απότομη αύξηση των τιμών πετρελαίου παγκοσμίως, κ.λπ.) ή το «πραγματικό σοκ», ανεξάρτητα από την φύση καταγωγής του (για παράδειγμα, οι απότομες μεταβολές στη διάρθρωση της ζήτησης για τα εγχώρια προϊόντα). Το βασικό πλεονέκτημα του συστήματος των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι ότι θεωρούνται «αυτόματοι σταθεροποιητές» που συμβάλλουν στην ρύθμιση του ισοζυγίου πληρωμών, χωρίς την απώλεια των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων και δεν απαιτούν την παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας στην συναλλαγματική αγορά. Ταυτόχρονα, οι σημαντικές διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών είχαν αρνητικές επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο και τις χρηματοδοτήσεις, τη δημιουργία του κινδύνου και της αβεβαιότητας στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις.

Η επιλογή του συστήματος της συναλλαγματικής ισοτιμίας –σταθερή ΣΙ Η σταθερή συναλλαγματική σε διάφορες μορφές είναι προτιμότερη για τις μικρές ανοικτές οικονομίες, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το εξωτερικό εμπόριο με υψηλή αναλογία μεμονωμένων χωρών στο εξωτερικό εμπόριο της, καθώς και στην περίπτωση που η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με «εγχώριες ονομαστικές κρίσεις (π.χ. απότομες αλλαγές ζήτησης χρήματος). Το βασικό πλεονέκτημα των σταθερών επιτοκίων είναι η προβλεψιμότητα και η βεβαιότητα, οι οποίες έχουν θετική επίδραση στον όγκο του εξωτερικού εμπορίου και τις διεθνείς πιστώσεις. Η σταθερή ΣΙ μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ως «ονομαστική άγκυρα» στον αγώνα κατά του υψηλού πληθωρισμού. Τα μειονεκτήματα του συστήματος αυτού είναι η αδυναμία της χώρας να διενεργήσει μια ανεξάρτητη νομισματική πολιτική, δεδομένου ότι οι ενέργειες της Κεντρικής Τράπεζας έχουν ως στόχο αποκλειστικά στη διατήρηση του επιπέδου της ανακοινωμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας, καθώς και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα λαθών κατά τον καθορισμό της τιμής της σταθερής ΣΙ, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων. Σε γενικές γραμμές, η επιτυχία της νομισματικής πολιτικής που έχει επιλεγεί εξαρτάται από τη στενή συνεργασία με άλλες μακροοικονομικές πολιτικές και την ικανότητά της να ανταποκριθεί γρήγορα και επαρκώς στις εξελισσόμενες αλλαγές στην πραγματική οικονομική κατάσταση της χώρας και του κόσμου.

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Η αυξανόμενη διεθνοποίηση της οικονομικής ζωής και η παγκοσμιοποίηση της, η εμβάθυνση των διαδικασιών οικονομικής ολοκλήρωσης, η πιο στενή αμοιβαία σχέση και αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομιών είναι στις σημερινές συνθήκες σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Γι’ αυτό η εξωτερική ισορροπία της οικονομίας, η κατάσταση του ισοζυγίου πληρωμών, το επίπεδο της συναλλαγματικής ισοτιμίας (ΣΙ) καθίστανται από τις σημαντικότερες προτεραιότητες της μακροοικονομικής πολιτικής ενός κράτους. Έτσι, στις συνθήκες της σύγχρονης ανοικτής οικονομίας σε σχέση με το καθεστώς και την δυναμική της συναλλαγματικής ισοτιμίας κατά πολύ εξαρτώνται και από τις επιλογές των εργαλείων και μέτρων της οικονομικής πολιτικής και την αποτελεσματικότητα της.

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Παράλληλα, η ολοένα και μεγαλύτερη επίδραση στην εσωτερική οικονομία και την μακροοικονομική πολιτική επηρεάζει ο παράγοντας της διεθνής κινητικότητας των κεφαλαίων (ΔΚΚ). Σήμερα τα μεγέθη των συναλλαγών στις νομισματικές αγορές, τις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές και χρηματοπιστωτικές αγορές κατά πολύ υπερβαίνουν τον όγκο του διεθνούς εμπορίου. Όπως δείχνει η εμπειρία των τελευταίων χρηματοοικονομικών κρίσεων, οι τεράστιες ροές βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων είναι ικανές να αποσταθεροποιήσουν την οικονομία, και να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων της μακροοικονομικής ρύθμισης.

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Διευρυμένο μοντέλο IS-LM Η καμπύλη IS μας περιγράφει την αμοιβαία σχέση μεταξύ τους εισοδήματος Υ και του επιτοκίου i τηρώντας την ισορροπία στην αγορά προϊόντος. Η συνάρτηση της καμπύλης IS έχει την μορφή: IS : Y=C (Y,T) + I(i) + G +NX(Y,RER), όπου C - κατανάλωση ως συνάρτηση του εισοδήματος Y και των φόρων T, I - οι επενδύσεις ως συνάρτηση του i, G - κρατικές δαπάνες, NX - καθαρές εξαγωγές ως συνάρτηση του εισοδήματος Y και της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας RER. (Οι καμπύλες στο εξής έχουν την μορφή της ευθείας γραμμής στα διαγράμματα) Η καμπύλη IS έχει αρνητική κλίση (βλ. διάγραμμα 5.6) αφού η αύξηση του επιτοκίου μειώνει τις επενδύσεις και μέσω πολλαπλασιαστικής επίδρασης οδηγεί στην μείωση του επιπέδου του εισοδήματος .

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Διευρυμένο μοντέλο IS-LM Για παράδειγμα, η μείωση της τιμής του ΕΝ επιφέρει την αύξηση των καθαρών εξαγωγών και επομένως η καμπύλη IS μετατοπίζεται στα δεξιά. Η κλίση της καμπύλης IS εξαρτάται από το μέγεθος της οριακής ροπής για κατανάλωση και την ευαισθησία των επενδύσεων προς τα επιτόκια και στις συνθήκες της ανοικτής οικονομίας επίσης από το μέγεθος της οριακής ροπής για εισαγωγές.

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Διευρυμένο μοντέλο IS-LM Η καμπύλη LM περιγράφει την αμοιβαία σχέση μεταξύ του εισοδήματος Υ και του επιτοκίου i στην ισορροπία στην αγορά χρήματος . Η συνάρτηση της καμπύλης LM έχει την μορφή : LM : Μ/Ρ = L (i,Y) όπου Μ - η προσφορά χρήματος, ελεγχόμενη από την Κεντρική τράπεζα ,Ρ - το επίπεδο τιμών και επομένως το Μ/Ρ - η πραγματική προσφορά χρήματος, το L - η ζήτηση χρήματος ως συνάρτηση από το επιτόκιο i και το εισόδημα Y. Η καμπύλη LM έχει θετική κλίση (βλ. διάγραμμα 5.6), αφού το επιτόκιο και το επίπεδο εισοδήματος επιδρούν αντίθετα στην ζήτηση χρήματος. Η αύξηση του εισοδήματος αυξάνει την ζήτηση χρήματος , αφού οι καταναλωτές πραγματοποιούν περισσότερες συναλλαγές. Εάν δεν υπάρχει αντίστοιχη αύξηση στην προσφορά χρήματος, τα επιτόκια αυξάνονται, το οποίο θα επιφέρει την ζήτηση χρήματος στο αρχικό επίπεδο. Η αλλαγές στην ονομαστική προσφορά χρήματος επιφέρει την μετατόπιση της καμπύλης LM (για παράδειγμα η αύξηση προσφοράς μετατοπίζει την καμπύλη LM στα δεξιά). Η κλίση της καμπύλης LM ορίζεται από την ευαισθησία της ζήτησης χρήματος προς το επίπεδο εισοδήματος και το ύψος των επιτοκίων. Το σημείο τομής των καμπύλων IS και LM μας δίνει την σημασία του επιπέδου εισοδήματος Ye και του επιτοκίου στην ταυτόχρονη ισορροπία στην αγορά χρήματος και προϊόντος. (βλ. διάγραμμα 5.6) LM i ie IS Ye Y Διάγραμμα 5.6

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Διευρυμένο μοντέλο IS-LM -ΒΡ Για να αναλύσουμε σε συνθήκες ανοικτής οικονομίας την επιρροή της μακροοικονομικής πολιτικής τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική ισορροπία διευρύνουμε το προηγούμενο μοντέλο IS-LM μέσω της ενσωμάτωσης σ’ αυτό της καμπύλης του ισοζυγίου πληρωμών (καμπύλη ΒΡ) δηλαδή IS-LM-ΒΡ. Η καμπύλη αυτή περιγράφει την αμοιβαία σχέση μεταξύ του εισοδήματος Υ και του επιτοκίου i στην εξωτερική ισορροπία δηλαδή σε ισορροπία των επίσημων λογαριασμών που ισούται σε μηδέν (ισοσκελισμένο ισοζύγιο πληρωμών). To Ισοζύγιο πληρωμών συμπεριλαμβάνει το λογαριασμό ΙΤΣ - ΝΧ και τον λογαριασμό του ΙΚΚ -ΚΑ. Έτσι τη συνάρτηση της καμπύλης μπορούμε να την απεικονίσουμε με τη μορφή: ΒΡ= ΝΧ+ΚΑ = Χ (RER) -M(Y,RER)+ KA ( i-i*) =0 όπου ( i-i*) - η διαφορά μεταξύ του εξωτερικού και διεθνούς επιτοκίου. Το παρόν μοντέλο προϋποθέτει ότι το εσωτερικό επιτόκιο σε μία χώρα εξαρτάται από το διεθνές επιτόκιο, η οποία μπορεί να λαμβάνει και να χορηγεί πιστώσεις στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Στις διεθνείς ροές κεφαλαίου επηρεάζουν πολλοί παράγοντες. Οι πιο σημαντικοί είναι το εισόδημα (ενιαίο) και το ενιαίο ονομαστικό επιτόκιο i. Η καμπύλη ΒΡ έχει θετική κλίση (βλ. διάγραμμα 5.7). Διάγραμμα 5.7 ΒΡ Πλεόνασμα Ισοζυγίου πληρωμών- ΒΡ i C Το υψηλότερο επιτόκιο προκαλεί εισροή κεφαλαίου (θετικό ΚΑ) Έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών ΒΡ A Β Περισσότερες εισαγωγές προκαλούν εμπορικό έλλειμμα (ΝΧ) Y

Μακροοικονομική Πολιτική στην ανοικτή οικονομία Διευρυμένο μοντέλο IS-LM Η αλλαγή της ΣΙ ή άλλης παραμέτρου, που εξωγενώς αλλάζουν τις καθαρές εξαγωγές (για παράδειγμα ως αποτέλεσμα διεξαγωγής από το κράτος της εξωτερικής εμπορικής πολιτικής), καθώς επίσης οι αλλαγές στις ροές κεφαλαίου από την επιρροή των παραγόντων που δεν σχετίζονται με την αλλαγή του επιτοκίου επιφέρουν την μετατόπιση της καμπύλης ΒΡ. Η κλίση της καμπύλης ΒΡ αρνητικά εξαρτάται από το επίπεδο της διεθνής κινητικότητας του κεφαλαίου και θετικά από το μέγεθος της οριακής ροπής για εισαγωγές. Στην περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου (διάγραμμα 5.8 α) η καμπύλη ΒΡ σχετικά περιστρεφόμενη (πιο περιστρεφόμενη από την καμπύλη LM). Όσο μικρότερο είναι το επίπεδο της διεθνής κινητικότητας κεφαλαίου τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η αύξηση του εσωτερικού επιτοκίου, που επιτρέπει την εξασφάλιση απαραίτητης εισροής ξένου κεφαλαίου για τη αποκατάσταση της εξωτερικής ισορροπίας. Στην περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου (διάγραμμα 5.8 β) η καμπύλη ΒΡ σχετικά πιο κατηφορική (πιο κατηφορική από την καμπύλη LM).Στην περίπτωση αυτή για την εξασφάλιση απαραίτητης εισροής ξένου κεφαλαίου είναι αρκετή η μικρή αύξηση του επιτοκίου. Μερικές απλοποιημένες περιπτώσεις του μοντέλου IS-LM για την ανοικτή οικονομία (παράδειγμα το μοντέλο του MundelI -Flemming ) υποθέτουν την ύπαρξη της σύγχρονης κινητικότητας κεφαλαίου (όπου η καμπύλη ΒΡ είναι οριζόντια ευθεία), όταν το επίπεδο του εσωτερικού επιτοκίου πλήρως ορίζεται από το διεθνές επιτόκιο και πρακτικά δεν μπορεί από αυτό να παρεκκλίνει. Διαγράμματα 5.8 α, β i BP LM (α) Υ i LM BP (β) Υ

Το μακροοικονομικό μοντέλο IS-LM-BP Δημοσιονομική –φορολογική πολιτική - είναι τα μέτρα που λαμβάνονται από την κυβέρνηση μίας χώρας για την αλλαγή της φορολογίας, του μεγέθους και της διάρθρωσης των κρατικών δαπανών με σκοπό την επίδραση στην οικονομία. Νομισματική πολιτική - είναι τα μέτρα που λαμβάνονται από την Κεντρική τράπεζα μίας χώρας για την αλλαγή του μεγέθους της προσφοράς χρήματος με σκοπό την επίδραση στην οικονομία. Εξωτερική εμπορική πολιτική - είναι τα μέτρα λαμβάνονται από την κυβέρνηση μίας χώρας για την αλλαγή του μεγέθους του εξωτερικού εμπορίου μέσω της χρήσης των δασμολογικών και μη δασμολογικών μεθόδων ρύθμισης.

Το μακροοικονομικό μοντέλο IS-LM-BP Παρακάτω θα εξετάσουμε την επιρροή της μακροοικονομικής πολιτικής στην εσωτερική και εξωτερική ισορροπία με σταθερή και κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία. Η ανάλυση της μακροοικονομικής πολιτικής θα έχει σχέση όχι μόνο στο γεγονός ότι, στα αποτελέσματα αυτής επιδρά το καθορισμένο επίπεδο της κινητικότητας κεφαλαίου, αλλά και ότι τα αποτελέσματα της πολιτικής προκύπτουν διαφορετικά σε διαφορετικά επίπεδα (μικρής και μεγάλης) διεθνούς κινητικότητας κεφαλαίου. H ανάλυση θα βασίζεται στην υπόθεση ότι η κατάσταση της οικονομίας πάντα αντιστοιχεί με την τομή των καμπύλων IS και LM δηλαδή στην αγορά προϊόντος και χρήματος υπάρχει ισορροπία (κατάσταση εσωτερικής ισορροπίας). Η ζήτηση για προϊόντα θα είναι ίση με την προσφορά των παραγόμενων προϊόντων και η ζήτηση για χρήμα ισούται με την προσφορά χρήματος.

Το μακροοικονομικό μοντέλο IS-LM-BP Όμως στην οικονομία οπωσδήποτε δεν τηρείται επίσης η εξωτερική ισορροπία. Εάν το ισοζύγιο πληρωμών δεν είναι ίσο με το μηδέν , τότε το σημείο τομής των καμπύλων IS και LM βρίσκεται εκτός της καμπύλης ΒΡ. Σε περίπτωση θετικού ισοζυγίου πληρωμών το σημείο τομής των καμπύλων IS και LM βρίσκεται στα αριστερά (προς τα πάνω) από την καμπύλη ΒΡ. Σε περίπτωση ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών το σημείο τομής των καμπύλων IS και LM βρίσκεται στα δεξιά (προς τα κάτω) από την καμπύλη ΒΡ. Όμως για απλούστευση θα υποθέσουμε ότι αρχικά η κατάσταση στην οικονομία αντιστοιχεί στο σημείο όπου το ισοζύγιο πληρωμών ισούται με μηδέν, γι’ αυτό όλες οι καμπύλες τέμνονται σε ένα σημείο.

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Δημοσιονομική πολιτική (διάγραμμα 5.9.) Η αύξηση των κρατικών δαπανών προκαλεί άνοδο της ζήτησης -καμπύλη IS μετατοπίζεται στα δεξιά μέχρι την θέση IS 2. Το εισόδημα αυξάνεται στο Υ2 και το επιτόκιο στο i2, επειδή η αύξηση του εισοδήματος αυξάνει την ζήτηση σε χρήμα. Το σημείο της εσωτερικής ισορροπίας μετακινείται από το σημείο Α στο σημείο Β. Το σημείο Β βρίσκεται στα δεξιά ή χαμηλότερα της ευθείας ΒΡ. Η δημοσιονομική πολιτική σε μικρή κινητικότητα κεφαλαίου οδηγεί σε έλλειμμα του ΙΠ, παρά την εισροή κεφαλαίου από την αύξηση του επιτοκίου. Η αναγκαιότητα στήριξης της ΣΙ σε σταθερό επίπεδο απαιτείται από την Κεντρική Τράπεζα (ΚΤ) παρέμβαση στην συναλλαγματική αγορά (πώληση του ξένου νομίσματος και αγορά του εθνικού νομίσματος), που επιφέρει την μείωση της προσφοράς χρήματος - (εδώ και στο εξής υποθέτουμε ότι η ΚΤ δεν διεξάγει πολιτική στειρώσεως). Η μείωση της χρηματικής μάζας μετακινεί την LM1 στην LM2 στα αριστερά, το επιτόκιο αυξάνεται και μειώνονται οι δαπάνες, οι εισαγωγές μειώνονται και το έλλειμμα του ΙΤΣ μειώνεται. Η οικονομία οδηγείται σε μηδενικό ΙΠ στο σημείο C με επίτευξη εσωτερικής και εξωτερικής ισορροπίας, το επίπεδο Υ1 αυξάνεται όχι σημαντικά στο Υ3. BP i LM2 LM1 C i3 i2 B A i1 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y3 Y2 Y Εισόδημα

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Νομισματική πολιτική (διάγραμμα 5.10) Η αύξηση της προσφοράς χρήματος μετακινεί την LM1 στα δεξιά στη θέση LM2. Το επιτόκιο μειώνεται, διευρύνονται οι επενδύσεις και αυξάνεται το εισόδημα στο Υ2 στο νέο σημείο της εσωτερικής ισορροπίας Β. Το σημείο Β βρίσκεται στα δεξιά από την καμπύλη ΒΡ. Το μεγαλύτερο εισόδημα σημαίνει μεγάλο μέγεθος εισαγωγών και έλλειμμα του ΙΤΣ. Ταυτόχρονα επέρχεται εκροή κεφαλαίου ως αποτέλεσμα μείωσης του επιτοκίου από το i1 σε i2. . Εάν η χώρα έχει έλλειμμα του ΙΠ και στηρίζει την σταθερή ΣΙ, τότε με την πάροδο του χρόνου εξαντλεί τα αποθέματα του ξένου συναλλάγματος. Αφού τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι περιορισμένα, η ΚΤ δεν μπορεί για μεγάλο διάσημα να στηρίξει την προσφοράς χρήματος στο επίπεδο της LM2 η οποία μειώνεται και μετακινείται στα αριστερά στο αρχικό επίπεδο LM1. Υπό την μείωση της προσφοράς χρήματος το επιτόκιο αυξάνεται, το οποίο μειώνει τις επενδύσεις και επομένως το εισόδημα. Μετά από κάποιο διάστημα η οικονομία επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση της. Η αύξηση της προσφοράς χρήματος, ως αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής χάθηκε μέσω του ΙΠ και δεν επηρέασε το εισόδημα. i BP LM1 LM2 A i1 B i2 IS Επιτόκιο Y1 Y2 Y Εισόδημα

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Εξωτερική εμπορική πολιτική (διάγραμμα 5.11.) Ο περιορισμός των εισαγωγών ως αποτέλεσμα της αύξησης των τελωνειακών δασμών επιφέρει την αύξηση των καθαρών εξαγωγών (ΝΧ). Οι καταναλωτές αποκτούν λιγότερα εισαγόμενα προϊόντα και περισσότερα εθνικά και το μέγεθος της συνολικής ζήτησης αυξάνεται. Αφού οι καθαρές εξαγωγές ανήκουν στην συνάρτηση της IS, τότε η αύξηση τους την μετακινεί στην θέση IS2, το επίπεδο του εισοδήματος αυξάνεται στο Υ2 και το επιτόκιο αυξάνεται στο i2. Παράλληλα οι ΝΧ ανήκουν και στην συνάρτηση της ΒΡ, που μετακινείται στα δεξιά. Το μέγεθος του πολλαπλασιαστή για την ΒΡ είναι μεγαλύτερο από ότι για την IS (αφού στην εξίσωση της ΒΡ δεν ανήκει η συνάρτηση της κατανάλωσης), γι’ αυτό το μέγεθος της μετατόπισης στα δεξιά της ΒΡ είναι μεγαλύτερο. Με την αύξηση των τελωνειακών δασμών και αύξηση του επιτοκίου εμφανίζεται θετικό ΙΠ (το Β βρίσκεται στα αριστερά της ΒΡ). Η ζήτηση για το εθνικό νόμισμα αυξάνεται. Για την μη αύξηση της ΣΙ, η ΚΤ αγοράζει ξένο συνάλλαγμα, αυξάνοντας την προσφορά χρήματος στην κυκλοφορία μετακίνηση LM1 σε LM2. Το εισόδημα ακόμα περισσότερο αυξάνεται και το επιτόκιο πέφτει, με εξισορρόπηση του ΙΠ στο σημείο C. Έτσι η προστατευτική εξωτερική εμπορική πολιτική αυξάνει το εισόδημα από Υ1 στο Υ3 . BP2 BP1 i LM1 B LM2 i2 i1 A C i3 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y3 Y Εισόδημα

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου Δημοσιονομική πολιτική (διάγραμμα 5.12.) Η διεύρυνση της δημοσιονομικής πολιτικής μετακινεί την καμπύλη IS1 στα δεξιά και επιφέρει αύξηση του εισοδήματος και του επιτοκίου. Η άνοδος του εισοδήματος αυξάνει τις εισαγωγές και η άνοδος του επιτοκίου ενθαρρύνει την εισροή κεφαλαίου σε μεγάλα μεγέθη. Το ΙΠ έχει θετικό ισοζύγιο (νέα τομή των καμπύλων IS και LM προκύπτει στο σημείο Β αριστερότερα ή υψηλότερα της ΒΡ) και η ισοτιμία του εθνικού νομίσματος έχει την τάση της αύξησης. Για την στήριξη της ΣΙ σε σταθερό επίπεδο η ΚΤ διεξάγει νομισματική παρέμβαση πουλά το εθνικό νόμισμα και αγοράζει ξένο αυξάνοντας έτσι τα συναλλαγματικά διαθέσιμα. Εάν η ΚΤ δεν προβεί σε στείρωση, τότε η προσφορά χρήματος αυξάνεται και η καμπύλη LM1 μετακινείται στα δεξιά στην LM2. Η μεγάλη προσφορά χρήματος μειώνει το επιτόκιο, το οποίο θα παροτρύνει τις επενδύσεις και την άνοδο του εισοδήματος. Η νέα ισορροπία στο σημείο C , όπου το επιτόκιο ελαχίστως είναι υψηλότερο η εισροή κεφαλαίου δεν υπερβαίνει τις ανάγκες χρηματοδότησης του εμπορικού ελλείμματος. Η διαφορά από την μικρή κινητικότητα κεφαλαίου, είναι ότι το επίπεδο του εισοδήματος σημαντικά αυξάνεται στο σημείο C. Έτσι με υψηλή κινητικότητα κεφαλαίου η επιρροή της διεύρυνσης των κρατικών δαπανών στο επίπεδο του εισοδήματος, αυξάνεται επιπλέον με την αύξηση προσφοράς χρήματος LM1 i LM2 B i2 C BP i3 A i1 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y3 Y Εισόδημα

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου Νομισματική πολιτική (διάγραμμα 5.13) Η διευρυμένη νομισματική πολιτική αυξάνει την προσφορά χρήματος, μετακινεί την καμπύλη LM στα δεξιά μέχρι την LM2 αυξάνοντας το εισόδημα και μειώνοντας το επιτόκιο. Το υψηλότερο εισόδημα επιφέρει μεγαλύτερες εισαγωγές και μεγάλο έλλειμμα του ΙΠ, επέρχεται εκροή κεφαλαίου από την μείωση του επιπέδου του επιτοκίου από το i1 και i2, όμως τα μεγέθη της εκροής είναι μεγαλύτερα. Με το έλλειμμα του ΙΠ η ζήτηση για το εθνικό νόμισμα μειώνεται και η ισοτιμία πρέπει να μειωθεί. Για την στήριξη της σταθερής ΣΙ η ΚΤ διεξάγει νομισματική παρέμβαση πουλώντας ξένο συνάλλαγμα και αγοράζοντας εθνικό νόμισμα. Η προσφορά χρήματος θα μειωθεί επιφέροντας μείωση του εισοδήματος , αύξηση του επιτοκίου και επομένως καλυτέρευση της κατάστασης του ΙΠ. Η LM2 μετακινείται στα αριστερά μέχρι δεν εξαλειφθεί το έλλειμμα του ΙΠ, δηλαδή μέχρι το αρχικό επίπεδο LM1. Η αύξηση της προσφορά χρήματος εξαιτίας της διεύρυνσης της νομισματικής πολιτικής αντισταθμίζεται από την μείωση της μέσω της νομισματικής παρέμβασης. Η εκροή κεφαλαίου στην διαφορά μεταξύ εσωτερικού και διεθνούς επιτοκίου τώρα πλέον είναι μεγαλύτερη, τα μεγέθη του ελλείμματος του ΙΠ είναι πιο μεγαλύτερα. Οι ρυθμοί μείωσης των νομισματικών διαθεσίμων είναι μεγαλύτεροι και η επαναφορά στην μακροπρόθεσμη ισορροπία επέρχεται ταχύτερα. LM1 i LM2 BP A i1 i2 B IS Επιτόκιο Y1 Y2 Y Εισόδημα

Εσωτερική και Εξωτερική Ισορροπία σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου Εξωτερική εμπορική πολιτική (διάγραμμα 5.14.) Τα αποτελέσματα είναι τα ίδια όπως και στην μικρή κινητικότητα κεφαλαίου. Η αύξηση των τελωνειακών δασμών επιφέρει την άνοδο των ΝΧ, το οποίο αυξάνει το εισόδημα και το επιτόκιο. Στο διάγραμμα 5.14 είναι εμφανές ότι οι IS και ΒΡ μετακινούνται στα δεξιά (το μέγεθος της μετατόπισης της καμπύλης ΒΡ είναι μεγαλύτερη) και εμφανίζεται θετικό υπόλοιπο του ΙΠ (το νέο σημείο εσωτερικής ισορροπίας Β βρίσκεται υψηλότερα της καμπύλης ΒΡ). Όμως η κινητικότητα κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη, η εισροή κεφαλαίου από την αύξηση του επιτοκίου θα είναι σημαντικά υψηλότερη. Αντίστοιχα μεγαλύτερο θα είναι το μέγεθος του θετικού υπολοίπου του ΙΠ. Επίσης για να αποφευχθεί η άνοδος της τιμής του εθνικού νομίσματος η ΚΤ διεξάγει νομισματική παρέμβαση στην νομισματική αγορά. Το μεγαλύτερο, σε σχέση με την μικρή κινητικότητα κεφαλαίου μέγεθος του θετικού υπολοίπου του ΙΠ καθορίζει και τα υψηλά μεγέθη των νομισματικών παρεμβάσεων και επομένως και την μεγάλη άνοδο της προσφοράς χρήματος (LM2) στο σημείο ισορροπίας C. Αποτέλεσμα είναι η μεγιστοποίηση του εισοδήματος στο Υ3, LM2 LM1 i BP1 B i2 i1 A BP2 i3 C IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y3 Y Εισόδημα

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία. Με σταθερή ΣΙ τα μέτρα της μακροοικονομικής πολιτικής, οι διαταραχές της εξωτερικής ισορροπίας πρέπει να διορθωθούν με την βοήθεια της κρατικής πολιτικής. Όταν υπάρχει έλλειμμα στο ΙΠ, η ΚΤ για να μην υποτίμηση του ΕΝ πρέπει να διεξάγει νομισματικές παρεμβάσεις που οδηγεί στην μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων, το οποίο μειώνει την προσφορά χρήματος. Εναλλακτική πολιτική της αλλαγής προσφοράς χρήματος μπορεί να αποτελέσει η άρνηση στήριξης της σταθερής ΣΙ με εφαρμογή της ελεύθερης κυμαινόμενης ΣΙ, η εξισορρόπηση του ΙΠ θα εξελιχθεί αυτόματα χωρίς την παρέμβαση του κράτους και το γενικό υπόλοιπο του ΙΠ θα είναι ίσο με μηδέν. Εάν η αλλαγή της εσωτερικής ισορροπίας οδηγεί στο σημείο, όπου η τομή των IS και LM να βρίσκεται εκτός της καμπύλης ΒΡ, η ΣΙ αυτόματα αλλάζει και η ΒΡ μετακινείται μέχρι το νέο σημείο της εσωτερικής ισορροπίας. Η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος οδηγεί στην αύξηση των καθαρών εξαγωγών και η καμπύλη ΒΡ μετακινείται στα δεξιά, ενώ η ανατίμηση του νομίσματος μειώνει τα μεγέθη των καθαρών εξαγωγών και η καμπύλη ΒΡ μετακινείται στα αριστερά. Στο καθεστώς με κυμαινόμενη ΣΙ η αξία του εθνικού νομίσματος θα μειώνεται και θα αυξάνεται σε εκείνο το επίπεδο για την επίτευξη της ισορροπίας του ΙΠ. Επισημάνουμε ότι αν και το υπόλοιπο του ΙΠ στο καθεστώς της σταθερής ΣΙ είναι πάντα μηδέν, αυτό δεν σημαίνει ότι το υπόλοιπο του ΙΤΣ και του ΙΚΚ πρέπει να είναι ίσο με μηδέν. Σε οποιοδήποτε σημείο στο επάνω μέρος της καμπύλης ΒΡ (υψηλότερα της γραμμής i = i* , δηλαδή σε ισότητα του εσωτερικού και διεθνές επιτοκίου) το υψηλότερο επιτόκιο παρελκύει την εισροή κεφαλαίου, το οποίο χρηματοδοτεί το έλλειμμα του ΙΤΣ. Ενώ όταν είναι στο κάνω μέρος της καμπύλης ΒΡ (χαμηλότερα της γραμμής i = i*) την εκροή κεφαλαίου χρηματοδοτεί το θετικό υπόλοιπο του εμπορικού ισοζυγίου.

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία. Περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Δημοσιονομική πολιτική (διάγραμμα 5.15.) Εξετάζουμε στο εξής τα αποτελέσματα επέκτασης της δημοσιονομικής πολιτικής - αύξηση των κρατικών δαπανών ή μείωσης των φόρων. Στο μοντέλο IS-LM-BP η αύξηση της συνολικής ζήτησης,, μετατοπίζει την IS1 στα δεξιά μέχρι την θέση IS2 και μεγιστοποιεί το εισόδημα στο επίπεδο Υ2 που σημαίνει μεγαλύτερες εισαγωγές και έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Το αυξημένο επιτόκιο i2, εξασφαλίζει μικρή εισροή κεφαλαίων, και το ΙΠ έχει αρνητικό υπόλοιπο. Η οικονομία στο σημείο Β, βρίσκεται δεξιότερα (χαμηλότερα) της καμπύλης ΒΡ. Σε καθεστώς κυμαινόμενης ΣΙ όταν αρχίζει να σχηματίζεται έλλειμμα του ΙΠ, αυτόματα επέρχεται μείωση της τιμής του εθνικού νομίσματος (ΕΝ). Η πτώση της ΣΙ αυξάνει τις ΝΧ, οι οποίες μεγιστοποιούν την συνολική ζήτηση και μείωση του ελλείμματος του ΙΠ, έτσι αυτό μετατοπίζει στα δεξιά τόσο την IS όσο και την ΒΡ στις θέσεις IS3 και ΒΡ2 αντίστοιχα. Η τιμή του ΕΝ θα μειώνεται ώσπου οι τρεις καμπύλες να τέμνονται στο σημείο C και το ΙΠ θα είναι ίσο με μηδέν. Τελικά συμπεραίνουμε, ότι σε καθεστώς κυμαινόμενης ΣΙ η διεύρυνση της δημοσιονομικής πολιτικής ενισχύεται από την επίδραση της υποτίμησης του εθνικού νομίσματος, γεγονός που επιφέρει την μεγαλύτερη αύξηση του εισοδήματος Υ3 από ότι στο καθεστώς με σταθερή ΣΙ. BP1 BP2 i LM1 i3 C B i2 A i1 IS3 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y3 Y Εισόδημα

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Νομισματική πολιτική (διάγραμμα 5.16) Η αυξανόμενη προσφορά χρήματος επιφέρει την μεγιστοποίηση της συνολικής ζήτησης και η καμπύλη LM μετακινείται στα δεξιά μέχρι την θέση LM2. Η αύξησης της προσφοράς χρήματος οδηγεί στην άνοδο του εισοδήματος και μείωση του επιτοκίου στο i2 (θέση Β). Το μεγαλύτερο εισόδημα ενθαρρύνει την αύξηση των δαπανών για εισαγόμενα προϊόντα και οδηγεί σε έλλειμμα το εμπορικό ισοζύγιο. Ταυτόχρονα προξενείτε εκροή κεφαλαίου από την μείωση του εθνικού επιτοκίου, σε επίπεδο μικρότερο του διεθνούς, το ΙΤΣ είναι αρνητικό. Το ΙΤΣ και το ΙΚΚ αλλάζουν προς την ίδια κατεύθυνση το γενικό ΙΠ επιβαρύνεται με μεγαλύτερο έλλειμμα. Με κυμαινόμενη ΣΙ για την εξάλειψη του ελλείμματος του ΙΠ η τιμή του ΕΝ πρέπει να μειωθεί. Οι BP και IS μετακινούνται στα δεξιά ώσπου οι τρεις καμπύλες να τέμνονται στο σημείο C. Παρά ότι αρχικά το επιτόκιο μειώνεται και μετά αυξάνεται, αυτό στο νέο σημείο ισορροπίας C, θα είναι χαμηλότερα από την πρωταρχική του θέση( i3< i2) και το εισόδημα αυξημένο Υ3. Αυτό είναι δυνατό επειδή, αν και αυξήθηκαν οι ΝΧ και οι επενδύσεις, το νέο ισόρροπο επιτόκιο προέκυψε χαμηλότερα από ότι ήταν νωρίτερα. BP1 BP2 i LM1 LM2 A i1 i3 C B i2 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y3 Εισόδημα Y

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μικρής κινητικότητας κεφαλαίου Εξωτερική εμπορική πολιτική (διάγραμμα 5.17.) Με την προστατευτική εξωτερική εμπορική πολιτική είναι εμφανές ότι αλλάζει το μέγεθος της συνολικής ζήτησης (μετατόπιση της καμπύλης IS1 στα δεξιά στην θέση IS2). Ταυτόχρονα αλλάζει η διάρθρωση του ΙΠ, αφού μεγιστοποιούνται ΝΧ (μετατόπιση της καμπύλης ΒΡ1 στα δεξιά στην θέση ΒΡ2). Εμφανίζεται εισροή κεφαλαίου, αφού η άνοδος της συνολικής ζήτησης επιφέρει την αύξηση του επιτοκίου. Τελικά στο ΙΠ προκύπτει θετικό υπόλοιπο (το νέο σημείο εσωτερικής ισορροπίας Β βρίσκεται στα αριστερά ή υψηλότερα από την καμπύλη ΒΡ), το οποίο ωθεί την ισοτιμία του ΕΝ στην αύξηση. Όμως η ΚΤ αφού δεν παρεμβαίνει στην νομισματική αγορά, η ΣΙ θα αυξάνεται σε τέτοιο βαθμό που να εξυπηρετεί την εξισορρόπηση του ΙΠ. Κατά την άνοδο της ΣΙ του ΕΝ οι εξαγωγές θα μειώνονται και οι εισαγωγές θα αυξάνονται. Οι διαδικασίες στην οικονομία θα οδηγηθούν σε αντίστροφη κατεύθυνση: καθώς οι ΝΧ αυξηθούν θα αρχίσουν να μειώνονται και θα μετακινήσουν τις καμπύλες IS και ΒΡ στα αριστερά στην αρχική θέση. Στο σημείο Α το υπόλοιπο του ΙΠ θα είναι ίσο με μηδέν, θα παύσει η άνοδος της ΣΙ και θα αποκατασταθεί η εσωτερική και εξωτερική ισορροπία. Σε καθεστώς της ελεύθερης κυμαινόμενης ΣΙ η εξωτερική εμπορική πολιτική δεν προκαλεί επίδραση στο εισόδημα. BP1 BP2 i LM B i2 i1 A IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y Εισόδημα

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου Δημοσιονομική πολιτική (διάγραμμα 5.18.) Η κυμαινόμενη ΣΙ λειτουργεί ενάντια στην δημοσιονομική πολιτική, μη ενισχύοντας αλλά μειώνοντας την αποτελεσματικότητα της . Π.χ. η αύξηση των κρατικών αγορών προϊόντων και υπηρεσιών αυξάνουν την συνολική ζήτηση (μετατόπιση της καμπύλης IS στα δεξιά στην θέση IS2 και το επίπεδο του εισοδήματος Υ2 επίσης την άνοδο του επιτοκίου i2. Σε συνθήκες με μεγάλη κινητικότητα κεφαλαίου, η έκταση της εισροής του και επομένως τα μεγέθη του θετικού υπολοίπου του ΙΚΚ είναι αρκετά για την χρηματοδότηση του αρνητικού εμπορικού ισοζυγίου από την άνοδο του εισοδήματος. Στο ΙΠ τελικά σχηματίζεται θετικό υπόλοιπο (νέο σημείο Β βρίσκεται υψηλότερα της καμπύλης ΒΡ. Σε καθεστώς κυμαινόμενης ΣΙ η αξία του ΝΧ θα αυξηθεί για την εξισορρόπηση του ΙΠ. Ως αποτέλεσμα αύξησης της ΣΙ θα έχουμε μείωση των καθαρών εξαγωγών. Οι καμπύλες IS και ΒΡ μετακινούνται στα αριστερά. Οι ΝΧ μειώνονται και οι καμπύλες μετατοπίζονται στα αριστερά μέχρι που να μην υπάρξει θετικό υπόλοιπο του ΙΠ, τομή IS και LM στο σημείο C.Όπου το Υ3 και το επιτόκιο i3 είναι σε σημείο όχι τόσο υψηλότερο από το πρωταρχικό. Η μεγιστοποίηση του εισοδήματος από την άνοδο των κρατικών δαπανών ουδετεροποιείται από την συρρίκνωση των ΝΧ και η δημοσιονομική πολιτική θεωρείται μη σημαντική. LM i BP2 i2 B BP1 i3 C i1 A IS2 IS3 Επιτόκιο IS1 Y1 Y3 Y2 Y Εισόδημα

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου Νομισματική πολιτική (διάγραμμα 5.19) Η άνοδος της προσφοράς χρήματος επιφέρει την άνοδο της συνολικής ζήτησης (η LM μετακινείται στα δεξιά στη θέση LM2), μειώνοντας το επιτόκιο στη θέση i2 και συμβάλλοντας έτσι στην άνοδο των επενδύσεων και την μεγέθυνση του εισοδήματος στο Υ2 . Με την μείωση επιτοκίου εμφανίζεται υπέρογκη εκροή κεφαλαίου και επομένως στο ΙΠ επέρχεται μεγάλο έλλειμμα. Η πτώση της ισοτιμίας του ΕΝ και τα κίνητρα για την αύξηση των καθαρών εξαγωγών, αυξάνουν το εισόδημα, σημείο Β. Οι καμπύλες IS και η ΒΡ μετακινούνται στα δεξιά σε μεγαλύτερο βαθμό. Η εσωτερική και εξωτερική ισορροπία αποκαθίστανται στο σημείο C, όπου το εισόδημα είναι σημαντικά μεγαλύτερο και το επιτόκιο θα είναι σε σημείο λίγο χαμηλότερα από την πρωταρχική του θέση. Όμως στην περίπτωση της μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου η απόκλιση αυτή δεν είναι μεγάλη και επομένως ο βασικός παράγοντας μεγέθυνσης του εισοδήματος Υ δεν είναι ή άνοδος των επενδύσεων αλλά οι καθαρές εξαγωγές. LM1 LM2 i BP1 A i1 BP2 i3 C i2 B IS2 IS1 Επιτόκιο Y1 Y2 Y3 Εισόδημα Y

Μακροοικονομική πολιτική στην ανοικτή οικονομία με κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία Περίπτωση μεγάλης κινητικότητας κεφαλαίου εξωτερική εμπορική πολιτική (διάγραμμα 5.20.) Τα προστατευτικά μέτρα (π.χ. η αύξηση των τελωνειακών δασμών στις εισαγωγές) επιφέρουν την άνοδο των ΝΧ, γεγονός που αυξάνει το εισόδημα και το επιτόκιο. Το διάγραμμα 5.20 μας δείχνει ότι οι καμπύλες IS και ΒΡ μετακινούνται στα δεξιά και εμφανίζεται θετικό υπόλοιπο του ΙΠ (το νέο σημείο της εσωτερικής ισορροπίας Β βρίσκεται υψηλότερα από την καμπύλη ΒΡ). Το επίπεδο κινητικότητας κεφαλαίου είναι υψηλότερο, τότε η εισροή κεφαλαίου εξαιτίας της αύξησης του επιτοκίου θα είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Αντίστοιχα μεγαλύτερο θα είναι το θετικό υπόλοιπο του ΙΠ. Αυτό σημαίνει ότι σε μεγάλη κινητικότητα κεφαλαίου η προστατευτική εξωτερική εμπορική πολιτική επιφέρει την έντονη άνοδο της ΣΙ, το οποίο μειώνει την αποτελεσματικότητα των εξαγωγών και από την άλλη καθιστά τα εισαγόμενα προϊόντα φθηνότερα. Το μέγεθος των ΝΧ συρρικνώνεται, το επίπεδο του εισοδήματος και του επιτοκίου μειώνονται και οι καμπύλες IS και ΒΡ μετακινούνται αντίθετα στα αριστερά. Η εσωτερική και εξωτερική ισορροπία αποκαθίσταται στο αρχικό σημείο Α. Η ανατίμηση του ΕΝ είναι μεγαλύτερη και επομένως η επιστροφή της οικονομίας στην αρχική κατάσταση επέρχεται ταχύτερα. LM i BP1 B i2 i1 A BP2 IS2 Επιτόκιο IS1 Y1 Y2 Y Εισόδημα

Αποτελέσματα της μακροοικονομικής πολιτικής με μεγάλη κινητικότητα κεφαλαίου

Αποτελέσματα της μακροοικονομικής πολιτικής με μικρή κινητικότητα κεφαλαίου

Άσκηση 1 Άσκηση: Στην μικρή ανοικτή οικονομία το ύψος των εκροών βρίσκεται στο επίπεδο της παραγωγικής συνάρτησης. Η κατανάλωση (C) θετικά εξαρτάται από το διαθέσιμο εισόδημα και ανέρχεται σε C=80+0,8(Y-T). Οι αυτόνομοι καθαροί φόροι (Τ) ανέρχονται σε 150, οι επενδύσεις (Ι)-100, κρατικές δαπάνες (G) -200. Οι καθαρές εξαγωγές είναι ΝΧ=20+30 e P*/P=80. Κατά πόσο πραγματικά χάνει (ή αυξάνει) την αξία του το εθνικό νόμισμα κατά την αύξηση των κρατικών δαπανών σε 30? Ποιο είναι το επίπεδο των καθαρών εξαγωγών? (απεικονίστε γραφικά την λύση) Λύση. Υπολογίζουμε το ποσό του προϊόντος-εκροών Y, τοποθετώντας τα στοιχεία στο βασικό κευνσιανό υπόδειγμα του εθνικού εισοδήματος: Y = C + I + G + NX = [80 + 0,8 (Y - 150)] + 100 + 200 + 80, όπου Y-0, 8 = 340 επομένως Y = 1700. Βρίσκουμε την αξία της κατανάλωσης                             C = 80 + 0,8 (1700 - 150) = 1320. Μετατρέποντας το βασικό υπόδειγμα των εθνικών λογαριασμών, προκειμένου να καθορίσουμε την νέα αξία των καθαρών εξαγωγών μετά από αύξηση των δημόσιων δαπανών κατά 30, θα είναι G = 230:     NX = Y - C - I - G = 1700 - 1320 - 100 - 230 = 50. Στην δεδομένη συνάρτηση των καθαρών εξαγωγών NX = 20 + 30eP * /P = 80 ορίζουμε την πρώην συναλλαγματική ισοτιμία του εθνικού νομίσματος : eP * / P = (80 - 20) / 30 = 2. Η νέα τιμή της συναλλαγματικής ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος με NX = 50 θα είναι: eP * / P = (50 - 20) / 30 = 1. Στην πραγματικότητα, το εθνικό νόμισμα αυξήθηκε κατά δύο φορές. Γραφική απεικόνιση της λύσης του προβλήματος παρουσιάστηκε στο διάγραμμα 5.2

Άσκηση 2 (διάγραμμα 5.21.) i 10 BP S LM F Ε Z IS Y Άσκηση 2 (διάγραμμα 5.21.) BP i S LM Υπόθεση: Σε μία οικονομία χρησιμοποιώντας το διάγραμμα 5.21. απαντούμε στις παρακάτω ερωτήσεις: Υπάρχει έλλειμμα ή θετικό υπόλοιπο του ισοζυγίου πληρωμών όταν το εισόδημα Υ=1000? Ορίστε το μέγεθος του ελλείμματος ή του θετικού υπολοίπου του ισοζυγίου πληρωμών όταν Υ=1000, εάν η οριακή ροπή για εισαγωγές είναι m =0,15. Δείξτε πως στην δεδομένη οικονομία μπορεί να επιτευχθεί πλήρη απασχόληση στην εξωτερική ισορροπία χρησιμοποιώντας την δημοσιονομική-φορολογική ή την νομισματική πολιτική. F Ε 10 Z IS Επιτόκιο YF=1500 1000 1200 Εισόδημα Y

Άσκηση 2 Απάντηση α) Όπως φαίνεται από το δεδομένο διάγραμμα του Mundell - Fleming, με παραγωγή (εισόδημα) Y = 1000 υπάρχει πλεόνασμα του ισοζυγίου πληρωμών, δεδομένου ότι το σημείο τομής Ε των καμπύλων IS και LM βρίσκεται στα αριστερά της καμπύλης BP. β) Με σταθερό επιτόκιο (i = 10 στο διάγραμμα ως υπόθεση), το εξωτερικό ισοζύγιο έχει θέση στην καμπύλη BP στο σημείο Ζ, η αντίστοιχη παραγωγή (έσοδα) είναι Y = 1200. Με σταθερές εξαγωγές (οι εξαγωγές δεν εξαρτώνται ούτε από το εισόδημα ή το εσωτερικό επιτόκιο και καθορίζεται μόνο από τη ζήτηση στην εξωτερική αγορά), το ισοζύγιο πληρωμών, με Y = 1000 είναι ίσο με την μείωση των καθαρών εξαγωγών NX που οφείλεται στην αύξηση των εισαγωγών με την αύξηση του εισοδήματος σε Y = 1200, δηλαδή:                          ΔNX = ΔIM = ΔY x m = (1200 - 1000) x 0,15 = 30.

Άσκηση 2 γ) Η οικονομία αυτή μπορεί να επιτύχει επίπεδο παραγωγής (εισοδήματος) YF, που αντιστοιχεί σε πλήρη απασχόληση με εξωτερική ισορροπία, οφείλεται στην διεύρυνση της δημοσιονομικής πολιτικής. Με χαμηλή κινητικότητα του κεφαλαίου (η καμπύλη BP βρίσκεται πάνω από την καμπύλη LM) η αύξηση των κρατικών δαπανών αρχικά μετακινεί την καμπύλη IS προς τα δεξιά, μέχρι την τομή στην καμπύλη LM στο σημείο F. To εγχώριο επιτόκιο αυξήθηκε ελαφρά, ωστόσο, οι βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίων δεν αντισταθμίζουν πλήρως το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών (σημείο F βρίσκεται στα δεξιά της καμπύλης BP), το οποίο προκαλείται από την αύξηση των εισαγωγών σε αύξηση του εισοδήματος σε YF = 1500. Για να εξαλειφθεί το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία η Κεντρική Τράπεζα θα αναγκαστεί να αυξήσει το επιτόκιο και να αγοράσει το εθνικό νόμισμα πουλώντας τα συναλλαγματικά αποθέματα για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης των εισαγωγέων για ξένο συνάλλαγμα. Η καμπύλη LM θα μετατοπιστεί προς τα αριστερά μέχρι την τομή της με την BP στο σημείο S. Η καμπύλη IS μετατοπίζεται δεξιότερα, όπου η νέα ισορροπία της οικονομίας θα είναι στη τομή των τριών καμπύλων στο σημείο S με σημαντικά υψηλότερο το επίπεδο του εγχώριου επιτοκίου.

Άσκηση 4 Άσκηση 1. Η οικονομία βρίσκεται στο επίπεδο του εισοδήματος (Y *). Η κατανάλωση (Ε) εξαρτάται από το διαθέσιμο εισόδημα, οι επενδύσεις (Ι) δεν εξαρτώνται από το επιτόκιο, ο κρατικός προϋπολογισμός βρίσκεται σε ισορροπία (BS = 0). Τι θα συμβεί με την ιδιωτική αποταμίευση (Sp), την εθνική αποταμίευση (Sn), τον κρατικό προϋπολογισμό και τις καθαρές εξαγωγές (NX), εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να μειώσει το μέγεθος του συνολικού φόρου (T)? Λύση.1) Η εξάρτηση μεταξύ της ιδιωτικής αποταμίευσης, SP, και του διαθέσιμου εισοδήματος (Y *- T) είναι άμεση, ως εκ τούτου, με τη μείωση του φόρου T αυξάνεται το διαθέσιμο εισόδημα και αυξάνονται οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις SP. 2) Στην περίπτωση αμετάβλητου εισοδήματος Y * και δημοσίων δαπανών G η εξάρτηση μεταξύ της εθνικής αποταμίευσης (Sn = Y*- Ε -G) και της κατανάλωσης είναι αντίστροφη. Καθώς ο φόρος T μειώνεται αυξάνεται η κατανάλωση, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό το Sn. 3) Με κρατικό προϋπολογισμό σε ισορροπία T = G, δηλαδή BS =   = T - G = 0. Με μείωση των T και σταθερές τις δημόσιες δαπάνες G θα εμφανιστεί έλλειμμα του προϋπολογισμού, BS <0. 4) Ο λογαριασμός του ΙΤΣ και λογαριασμού ΙΚΚ ισοδυναμούν μεταξύ τους (NX = Sn - I), έτσι αν μειωθεί το ποσό των Sn με σταθερές τις επενδύσεις Ι οι καθαρές εξαγωγές NX θα μειωθούν.

Άσκηση 5 Συνολική παραγωγή της οικονομίας είναι 2000 μονάδες, οι συνολικές δαπάνες των καταναλωτών σε αγαθά και υπηρεσίες είναι 2300, ο λογαριασμός ΙΚΚ είναι 200. Πόσο θα αλλάξει η προσφορά χρήματος στην οικονομία, εάν η Κεντρική Τράπεζα αυξήσει τις εγχώριες πιστώσεις σε 85, και ο πολλαπλασιαστής χρήματος είναι ίσος με 2? Λύση. Η μεταβολή της προσφοράς χρήματος ΔM προσδιορίζεται από τον όρο της μακροοικονομικής ισορροπίας σε μια ανοικτή οικονομία:              ΔM = (Y - CGS +KA + DC) x m, (1) όπου Υ - συνολική παραγωγή (εισόδημα).         CGS - οι συνολικές δαπάνες των καταναλωτών σε αγαθά και υπηρεσίες. KA - ο λογαριασμός του ΙΚΚ. DC – Μεταβολή στις εγχώριες πιστώσεις.     m - πολλαπλασιαστής χρήματος.   Εφαρμόζοντας στον τύπο (1) τα στοιχεία από τις προϋποθέσεις της άσκησης, έχουμε:  ΔM = (2000 - 2300 + 200 + 85) χ 2 = - 30. Η προσφορά χρήματος μειώνεται κατά 30.

Άσκηση 6 Εξετάζουμε μια μικρή ανοικτή οικονομία, όπου δίδονται οι ακόλουθες εξισώσεις και παράμετροι: Y = C + I + G + NX (εισόδημα) BP = NX + KA (ισοζύγιο πληρωμών) C = 170 + 0,6 (Y - T) (κατανάλωση) T = 200 (φόροι) I = 100 – 4 i (επενδύσεις) G = 350 (δημόσιες δαπάνες) NX = 50 - 0,1 Y (καθαρές εξαγωγές) KA = 55 + 0,4 (i - i *) (Ισοζύγιο Κίνησης Κεφαλαίου) (M / P)d = L = 0,75 Υ - 6 i (ζήτηση χρήματος) Md P = 735 (πραγματική προσφορά χρήματος) Χρησιμοποιώντας τα παραπάνω στοιχεία, να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Ποιος είναι ο βαθμός κινητικότητας του κεφαλαίου στη χώρα: είναι υψηλή ή χαμηλή   β) εάν στη χώρα χρησιμοποιείται καθεστώς κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, ποια θα είναι το επίπεδο του εισοδήματος Υ και του επιτοκίου i για την εσωτερική και εξωτερική ισορροπία. γ) ποια πρέπει να είναι η διαφορά μεταξύ του εγχώριου και του διεθνούς επιτοκίου (i - i*) σε αυτό το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος ώστε το ισοζύγιο πληρωμών ήταν ίσο με το μηδέν.

Άσκηση 6 Λύση: α) Ο βαθμός κινητικότητας του κεφαλαίου στην εν λόγω χώρα είναι χαμηλή, διότι ο λόγος της διαφοράς στο εγχώριο και διεθνές επιτόκιο (i - i *) στη συνάρτηση ΚΑ είναι μικρή (0,4) και η ευαισθησία ροής κεφαλαίων στις αλλαγές των εγχώριων επιτοκίων είναι σε χαμηλό επίπεδο. β) εκφράζουμε το εγχώριο επιτόκιο i μέσω Υ, χρησιμοποιώντας τον όρο της ισότητας ζήτησης και της προσφοράς χρήματος (0,75 Y - 6 I) = 735, όπου:                                          i = (0,75 Υ - 735) / 6 (1) Γράφοντας την βασική ταυτότητα των εθνικών λογαριασμών, τοποθετώντας τα δεδομένα στον τύπο και εκφράζοντας την συνάρτηση της επένδυσης με τον τύπο (1): Y = C + I + G + NX = = [170 + 0,6 (Y - 200)] + [100 - 4 (0,75 Υ - 735) / 6] + 350 + (50 - 0,1 Y) =             = [50 + 0,6 Y] + [100 - 0,5 Y + 490] + 350 + (50 - 0,1 Y) = 1040. (2) Από την εξίσωση (1) έχουμε   i = (0,75 χ 1040 - 735) / 6 = 7,5%. γ) Από την εξίσωση του ισοζυγίου πληρωμών        BP = NX + KA (3) δείχνει ότι, όταν η BP = 0 = KA - NX = [55 + 0,4 x (i - i *)] = - (50 - 0,1 x1040) όπου το ισοζύγιο πληρωμών θα είναι ίσο με μηδέν με την διαφορά μεταξύ της εγχώριας και του παγκόσμιου επιτοκίου: (i - i *) = - (55 - 54) / 0,4 = -2,5%.       

Άσκηση 7 Χρησιμοποιώντας το μοντέλο του R. Mundell, σύμφωνα με το διάγραμμα, να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η οικονομίας στο σημείο Β; β) Δείτε πώς μπορεί η οικονομία να επιτύχει το σημείο Α. Ποια τα μέτρα μακροοικονομικής πολιτικής θα πρέπει να λάβει; γ) Πώς κατανέμονται οι αρμοδιότητες μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας στο πλαίσιο του "κανόνων κατανομής ρόλων" που προτείνει ο R. Mundell. Λύση: α) Όπως φαίνεται από το διάγραμμα με τις συνθήκες της άσκησης, η οικονομία βρίσκεται στο τμήμα ΙΙΙ του διαγράμματος του μοντέλου της εσωτερικής και εξωτερικής ισορροπίας του R. Mundell, δηλαδή σε κατάσταση πληθωριστικής ζήτησης. Έτσι η παραγωγή (εισόδημα) Y υπερβαίνει το επίπεδο ισορροπίας της παραγωγής Y *. Το σημείο Β βρίσκεται πάνω και αριστερά από την καμπύλη του εξωτερικού ισοζυγίου των EΒ, το οποίο προσδιορίζει θετικό ισοζύγιο πληρωμών (BP> 0). β) Η οικονομία επιτυγχάνει ισορροπία στο σημείο Α, τομής της καμπύλης της εσωτερικής ισορροπίας IB με το εξωτερικό ισοζύγιο την καμπύλη της EB όταν υπάρχει μείωση των δημοσίων δαπανών G και μειωθεί το εγχώριο επιτόκιο i. γ) Σύμφωνα με τους "κανόνες κατανομής ρόλων" του R. Mundell, το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να αποκαταστήσει την εσωτερική ισορροπία με τα μέτρα της δημοσιονομικής πολιτικής που αποσκοπεί στη μείωση των δημοσίων δαπανών G και η Κεντρική Τράπεζα να αποκαταστήσει την εξωτερική ισορροπία με μέτρα νομισματικής πολιτικής, κυρίως με την μείωση του εγχώριου επιτοκίου i. IB i B EB A G