ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ-Β3 Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ-Β3 Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΤΑΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ , ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ,ΧΑΤΖΗΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΝΙΚΟΛΙΝΑ, ΧΑΤΖΗΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ & ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΟΜΑΧΗ Υπεύθυνη καθηγήτρια: Bασιλείου Κωνσταντίνα

ΠΡΟΙΚΑ Στην Αθήνα, η προίκα αποτελούσε ένα σηµαντικό στοιχείο του γάµου και µόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις µία κοπέλα µπορούσε να παντρευτεί και χωρίς αυτήν. Ο σύζυγος έδινε εγγύηση ότι θα επέστρεφε την προίκα σε περίπτωση διάλυσης του γάµου ή θανάτου της συζύγου του, αν δεν υπήρχε κληρονόµος. Η συνεισφορά της Αθηναίας γυναίκας στην οικογενειακή περιουσία γινόταν είτε µε οικιακά σκεύη, χρυσά κοσµήµατα, αρώµατα είτε µε ακίνητη περιουσία όπως κτήµατα που απλά παραχωρούνταν στον γαµπρό να τα εκµεταλλεύεται άλλα χωρίς αυτά να του ανήκουν. Η βασική ευθύνη της, όμως, ήταν η διαχείριση του οίκου. Η ίδια κατοικούσε στο γυναικωνίτη που περιλάμβανε τον κοιτώνα των συζύγων, τα δωμάτια των κοριτσιών και τα διαμερίσματα που εργάζονταν οι δούλες.

ΔΙΑΖΥΓΙΟ Το διαζύγιο στην αρχαία Αθήνα µπορούσε να οφείλεται στη θέληση του ενός από τους συζύγους και σε ορισµένες περιπτώσεις στη θέληση κάποιου τρίτου. Όταν ο άντρας έδιωχνε τη γυναίκα του επρόκειτο για απόπεµψη, ενώ όταν εγκατέλειπε η γυναίκα τη συζυγική εστία για απόλειψη. Ιδιορρυθµία του αθηναϊκού δικαίου ήταν η περίπτωση της αφαίρεσης, η οποία µπορούσε να ασκηθεί από τον πατέρα της γυναίκας, διακόπτοντας έτσι το γάµο. Σε άλλες περιπτώσεις η αφαίρεση σχετιζόταν µε τις επικλήρους. Αν και είχε την δυνατότητα να παρουσιάσει µόνη της την αίτηση διαζυγίου της (αφού και ο νόµος το επέτρεπε) στον ανώτερο άρχοντα, τις περισσότερες φορές ενεργούσε για αυτήν κάποιος από τους συγγενείς της. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η γυναίκα του Αλκιβιάδη, ενός σπουδαίου πολιτικού, που µη µπορώντας να αντέξει τις συνεχείς απιστίες του συζύγου της, θέλησε να χωρίσει.

Η κοινωνική ζωή της γυναίκας στην Αθήνα Στο κοινωνικό πεδίο οι Αθηναίες συμμετείχαν στις κυριότερες θρησκευτικές γιορτές της πόλης. Στα Λήναια και στα Ανθεστήρια προς τιμήν του Διονύσου. Στα Ανθεστήρια υποδέχονταν τη γιορτή του ερχομού της ανοίξεως, των πρώτων λουλουδιών και του νέου κρασιού. Η γιορτή κρατούσε τρεις ημέρες. Συμμετείχαν επίσης στην μεγάλη πομπή των Παναθηναίων που ήταν η επισημότερη γιορτή των αρχαίων Αθηνών προς τιμήν της πολιούχου της πόλεως θεάς Αθηνάς. Όλο το χρόνο, τέσσερις κοπέλες από καλές οικογένειες της Αθήνας, ύφαιναν το ιερό πέπλο. Το πέπλο αυτό ήταν κίτρινο και κεντημένο με σκηνές από τη Γιγαντομαχία. Έπειτα, το πέπλο μεταφερόταν γύρω-γύρω στην πόλη πάνω σε μια καρότσα με μορφή καραβιού, την οποία ακολουθούσε μια μεγαλοπρεπής, εορταστική πομπή. Στην πομπή, βάσει των απεικονίσεων της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, οι κοπέλες κουβαλούν κάνιστρα, τα οποία θα παραδώσουν στον υπεύθυνο της τελετής.

Η θέση της γυναίκας στην πολιτική ζωή των Αθηνών Στην καθεαυτό πολιτική ζωή των Αθηνών η θέση των γυναικών ήταν ανύπαρκτη. Οι γυναίκες δε θεωρούνταν πολίτες. Δεν είχαν δικαίωμα εγγραφής στους καταλόγους των πολιτών. Εγγράφονταν μόνο στους καταλόγους της φατρίας τους. Επιπλέον δεν είχαν δικαίωμα κατοχής εγγείου ιδιοκτησίας -επομένως ούτε κληρονομιάς-, το οποίο αποτελούσε βασικό κριτήριο για την ιδιότητα του πολίτη. Ακόμη δεν είχαν τη δυνατότητα άσκησης δικαιοπραξιών. Δεν τους επιτρεπόταν δηλαδή να χειρίζονται οι ίδιες τις αστικές υποθέσεις τους. Για το λόγο αυτό εκπροσωπούνταν ενώπιον της πολιτείας από τον κύριό τους. Κατά συνέπεια στερούνταν των πολιτικών δικαιωμάτων που απολάμβαναν οι άνδρες. Ταυτόχρονα όμως έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη μεταβίβαση της ιδιότητας του πολίτη. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά κάποιο τρόπο ανήκαν, έστω εμμέσως στην ευρύτερη πολιτική κοινότητα.

Η κοινωνική θέση της γυναίκας στη Σπάρτη Τα κορίτσια μετά τη γέννησή τους παραδίδονταν στην οικογένειά τους για να ανατραφούν, εφόσον δεν παρουσίαζαν κανενός είδους καχεξία ή δυσμορφία. Η διαφορά σε σχέση με την Αθήνα ήταν ότι η απόφαση για την έκθεση των βρεφών δεν αποτελούσε ιδιωτική υπόθεση του πατέρα, αλλά ανέκκλητη απόφαση της Γερουσίας. Ήταν δηλαδή κρατική υπόθεση, εντασσόμενη στα πλαίσια του ευγονισμού που συνιστούσε την επιλεκτική προτίμηση στα υγιή και αρτιμελή παιδιά. Από κάποια ηλικία και μετά η πολιτεία, που θεωρούσε κτήμα της όλα τα παιδιά των Σπαρτιατών, αναλάμβανε την αγωγή των νεαρών κοριτσιών. Η εκπαίδευσή τους δεν διέφερε από εκείνη των αγοριών. Συναναστρέφονταν σε αγέλες με σκοπό να σκληραγωγηθούν, όπως τα συνομήλικα τους αγόρια.

Η θέση της γυναίκας στην πολιτική ζωή της Σπάρτης Οι Σπαρτιάτισσες δεν είχαν άμεση συμμετοχή στο πολιτικά δρώμενα της πόλης τους. Ασκούσαν αναμφίβολα επιρροή στους άνδρες τους. Όμως, η θεώρηση της Σπάρτης ως γυναικοκρατούμενηςπόλης, έχει να κάνει περισσότερο τόσο με τη σχετική ελευθερία των γυναικών όσο κυρίως με τη ανεξάρτητη οικονομική τους θέση στη Σπαρτιατική πολιτεία. Η περίπτωση της πατρούχου είναι χαρακτηριστική. Είναι ανάλογη της επικλήρου. Με μία βασική όμως διαφορά. Η πατρούχος μοναχοκόρη έχει δικαίωμα να κληρονομήσει την περιουσία του πατέρα της. Αυτή η κληρονομιά μπορεί να θεωρηθεί και ως προίκα. Όμως και ο πατέρας που βρίσκονταν εν ζωή, προίκιζε με ένα σεβαστό περιουσιακό του κομμάτι την κόρη του επιρροής τους.

ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΚΑΙ ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΜΕ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Όµως από την Πηνελόπη µέχρι τις αρχαίες τραγωδίες και κωµωδίες βλέπουµε πολλούς ηγετικούς ρόλους γυναικών. Πρώτιστα η Ιφιγένεια, Μήδεια, Λυσιστράτη, µεταξύ άλλων, έχουν σαν κύριο θέµα τη γυναίκα και τη συµµετοχή τους στα ιστορικά γεγονότα χωρίς να υπάρχουν κοινωνικές ή ηθικές απαγορεύσεις. ΜΗΔΕΙΑ Ο ποιητής απεικονίζει τον βαθμό μανίας και αγριότητας μπορεί να φθάσει η απατημένη σύζυγος και σε πόση παραφροσύνη εκ της συζυγικής απάτης, (συμπερασματικά και τα στοιχεία από το ήθος της αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής).

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Η επώνυμη ηρωίδα που βρίσκεται στις Μυκήνες προσκαλείται από τον πατέρα της Βασιλιά Αγαμέμνονα στο στρατόπεδο των Ελλήνων στην Αυλίδα λίγο με τη δικαιολογία δήθεν όπως νυμφευθεί τον Βασιλέα των Μυρμιδόνων Αχιλλέα. Στην πράξη, όμως για να θυσιαστεί στην Θεά Άρτεμη υπέρ της πατρίδος. Όταν όμως έφθασε συνοδευόμενη από την μητέρα της και έγινε γνωστός ο αληθής σκοπός της πρόσκλησης η μεν Κλυταιμνήστρα ικετεύει τον Αχιλλέα να σώσει την φημισμένη περί αυτού νύφη, η δε κόρη τον πατέρα της να μη προβεί σε τέτοια πράξη. Ο Αχιλλέας υπόσχεται να παρακωλύσει τη θυσία αλλά ο στρατός σε στασίαση απαιτεί την εκτέλεσή της θυσίας. Και ενώ τα πράγματα περιπλέκονται η ευγενική ηρωίδα αποδέχεται την ποθούμενη πράξη αφού εκούσια προσφέρεται σε θυσία για την Πατρίδα. Δείχνοντας έτσι μια τελείως διαφορετική στάση της γυναίκας για εκείνη την εποχή.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ Δυναμική και ανεξάρτητη καπετάνισσα, υπήρξε «η αμαζόνιος διακόσμησις του πολεμικού πίνακος του 1821». Όλη η Ευρώπη έμεινε έκπληκτη από την πολεμική της δράση και την αφοσίωσή της στην πατρίδα. Δίκαια ονομάστηκε θηλυκός Κολοκοτρώνης (λένε ότι δεν άφηνε ποτέ το σπαθί της). Με την περιουσία του συζύγου της, που ξεπερνούσε τα 300.000 τάλληρα, η Μπουμπουλίνα ασχολήθηκε με τα ναυτιλιακά κι έγινε μέτοχος σε διάφορα σπετσιώτικα πλοία. Στη συνέχεια έλαβε μέρος στον αποκλεισμό της Μονεμβασίας, στην πολιορκία και την άλωση του Ναυπλίου και της Τριπόλεως, στην οποία εισήλθε πάνω σε λευκό ίππο και έσωσε τα χαρέμια του Χουρσίτ Πασά από τη μήνη των πολιορκητών. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία. Το 1825, πυροβολήθηκε και πέθανε στο σπίτι της στις Σπέτσες, σε ενδοοικογενειακή συμπλοκή.

ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ Έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας σε ηλικία 24 ετών. Ήταν πλούσια και καλλιεργημένη και με τα χρήματά της έφτιαξε στόλο που πολέμησε στη Μύκονο, στην Κάρυστο και στη Χίο. Ήταν η μόνη γυναίκα που συμμετείχε στην εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας και πέθανε το 1848 στην Πάρο. ..Αν ήταν να ξαναζήσω από την αρχή, Ακριβή μου, τον ίδιο δρόμο θα έπαιρνα. Μες στη φτώχεια μου είμαι πλούσια. Αγάπησα και αγαπήθηκα. Το όνομά μου έγινε τραγούδι. Η προσωπογραφία μου κοσμεί σπίτια ανθρώπων που ποτέ δε θα γνωρίσω. Μα όλα αυτά είναι ένα τίποτε μπρος στο αντίδωρο της έκστασης που αξιώθηκα να μεταλάβω, όταν έγινε πραγματικότητα το όνειρό μου. Η ελευθερία του γένους..

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η θέση της γυναίκας σε µια κοινωνία είναι δυνατόν να διαπιστωθεί από τη θέση της στο δίκαιο, τη συµµετοχή της στην πολιτική, τη συµµετοχή της στην παραγωγή και το ρόλο της µέσα στην οικογένεια. Το 1952, ο νόµος 2159 κατοχυρώνει το δικαίωµα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι των γυναικών στις δηµοτικές και βουλευτικές εκλογές. Οι Ελληνίδες εισέρχονται αργοπορηµένα σε σχέση µε τους άνδρες και µε γυναίκες άλλων ευρωπαϊκών χωρών στο θεσµό της καθολικής ψηφοφορίας. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός της απονοµής των πολιτικών δικαιωµάτων στις Ελληνίδες δεν αποτυπωνόταν στο Σύνταγµα του 1952. Το δικαίωµα της καθολικής ψήφου κατοχυρώθηκε συνταγµατικά το 1975, όπου στο άρθρο 4 ορίζεται ρητά ότι «όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του νόµου και έχουν ίσα δικαιώµατα και υποχρεώσεις».

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η αναγνώριση του δικαιώµατος ψήφου των γυναικών στην Ελλάδα το 1952, σήµαινε ταυτόχρονα την αναγνώριση και όλων των άλλων πολιτικών δικαιωµάτων, όπως την κατάργηση των ανισοτήτων που απαγόρευαν την είσοδο τους στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, από τα οποία οι γυναίκες βρίσκονταν αποκλεισµένες για πολύ καιρό. Η παραπάνω κατάσταση καθρέφτιζε τη γενικότερη απόρριψη των γυναικών από τις περισσότερες λειτουργίες της δηµόσιας σφαίρας και ιδιαίτερα το χώρο της πολιτικής. Ακόµη και σήµερα, οι επικρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις σε σχέση µε τον κοινωνικό ρόλο των γυναικών και η ίδια η κοινωνική οργάνωση, που στηρίζεται στον απόλυτο καταµερισµό της εργασίας, συµβάλουν στον αποκλεισµό των γυναικών από τον χώρο της πολιτικής. Για το λόγο αυτό, η συµµετοχή των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια ή στις εκάστοτε κυβερνήσεις της χώρας µας, µετά την απόκτηση των πολιτικών τους δικαιωµάτων, υπήρξε πάντα µηδαµινή.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στην Ελλάδα η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί εννέα χρόνια, ενώ όλοι οι έλληνες πολίτες, άνδρες και γυναίκες, έχουν ίσα δικαιώµατα στη δωρεάν εκπαίδευση όλων των βαθµίδων στα δηµόσια ιδρύµατα της χώρας. Σύµφωνα µε εθνική έκθεση της Γενικής Γραµµατείας Ισότητας (1995), ο αναλφαβητισµός στην Ελλάδα πλήττει κυρίως τις γυναίκες µεγαλύτερης ηλικίας, στα χαµηλότερα κοινωνικοοικονοµικά στρώµατα και στις αγροτικές περιοχές, ενώ σήµερα παρατηρείται ισορροπία στην αναλογία αγοριών και κοριτσιών κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Όµως, στο λύκειο και στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, τα κορίτσια τείνουν να επιλέγουν κλάδους γενικής και θεωρητικής κατεύθυνσης και να αποφεύγουν τις τεχνικές, επαγγελµατικές και θετικές κατευθύνσεις. Ειδικά στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, υπάρχει µια σταθερή αύξηση της συµµετοχής των γυναικών, µε αποτέλεσµα ο αριθµός των γυναικών συνολικά στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα της χώρας να υπερβαίνει αυτόν των ανδρών τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, η συµµετοχή των γυναικών είναι µεγαλύτερη στα Παιδαγωγικά Τµήµατα και στη Φιλοσοφική Σχολή και µικρότερη στο Τµήµα Φυσικής, Μαθηµατικών και στα Τµήµατα του Πολυτεχνείου. Είναι εποµένως φανερό ότι η θεαµατική αύξηση της συµµετοχής των γυναικών στην πανεπιστηµιακή εκπαίδευση δεν αντικατοπτρίζει παράλληλα την εξάλειψη των διακρίσεων στην εκπαίδευση. Επιπλέον, η συµµετοχή των µαθητριών στην τεχνική εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα χαµηλή, ενώ και εκεί οι γυναίκες φαίνεται ότι προτιµούν τις ειδικότητες υπηρεσιών γραφείου και υγείας. Η παραπάνω άνιση κατανοµή ανδρών και γυναικών σε πανεπιστηµιακές σχολές και τοµείς κατάρτισης έχει σηµαντικές επιπτώσεις στις επαγγελµατικές επιλογές των γυναικών και στη µετέπειτα σταδιοδροµία τους. Έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών µε θέµα τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης έδειξε ότι το επαγγελµατικό επίπεδο των εργαζοµένων είναι σε σηµαντικό ποσοστό αποτέλεσµα των εκπαιδευτικών τους επιλογών.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ Αν και αντιπροσωπεύουν το 50% του πληθυσμού της γής και περίπου τα δύο τρίτα των ωρών εργασίας του, oι γυναίκες δεν απολαμβάνουν παρά το ένα δέκατο του εισοδήματος του πληθυσμού αυτού και έχουν στη διάθεσή τους λιγότερο από το 1% των αγαθών του πλανήτη. H μέρα της αφρικανίδας γυναίκας είναι υπερφορτωμένη. Σηκώνεται πριν άπ’ όλους το πρωί, πριν ακόμα βγεί ο ήλιος. Όταν η νύχτα έχει πέσει. Μπορούν πιά ν’ αναπαυθούν.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ ΠΑΚΙΣΤΑΝ: Εάν ο σύζυγος κατηγορήσει τη γυναίκα του για «ανάρμοστη» ή «ανήθικη» συμπεριφορά, τότε έχει το δικαίωμα να τη χτυπήσει, να την τραυματίσει, ακόμη και να τη σκοτώσει. ΑΙΘΙΟΠΙΑ: Μόνο το 8% των γυναικών γεννά υπό την παρουσία γιατρού ή μαίας, το 49% των κοριτσιών 15-19 ετών είναι παντρεμένα. ΝΕΠΑΛ: Το 44% των κοριτσιών ηλικίας 15-19 έχουν παντρευτεί. Το 89% του συνολικού πληθυσμού είναι αμόρφωτες.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Οι θεολόγοι έχουν θέσει το ερώτημα, πως η γυναίκα δεν έχει ψυχή, αφού υποστηρίζεται ότι δεν πλάσθηκε από τον θεό αλλά από το πλευρό του Αδάμ. Στο εσωτερικό της εκκλησίας εντός των κόλπων της εκκλησίας υπάρχει η αντίληψη πως η γυναίκα θα πρέπει να περιορίζεται στις εργασίες με <<φιλανθρωπικό >> έργο ,οι οποίοι είναι οι λεγόμενες νεωκόρισσες όπου φροντίζουν για την καθαριότητα και την συντήρηση της Εκκλησίας . Γίνεται αναφορά μόνο στην πλευρά της θρησκείας γιατί από κοινωνική θέση η γυναίκα θεωρείται ότι έχει τα ίδια δικαιώματα με έναν άνδρα.

Η ΙΣΛΑΝΔΙΑ : Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΧΩΡΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Παρέχει ίδιες ευκαιρίες στα δυο φύλα στην πολιτική, την οικονομία και άλλους τομείς. Η Ισλανδία είναι η χώρα με την μικρότερη απόκλιση μεταξύ των δύο φύλων σε ολόκληρο τον κόσμο και το κράτος , όπου οι γυναίκες απολαμβάνουν τα υψηλότερα ποσοστά ισότητας στην υγεία, την μόρφωση ,την πολιτική και την εργασία.