Φακωτάκη Ασημίνα επόπτης: Κορδούτης Παναγιώτης Οι πιο δημοφιλείς τύποι ερωτικών ανεπίσημων ερωτικών σχέσεων σύμφωνα με την Τριγωνική Θεωρία του Sternberg & η ικανοποίηση από αυτές Φακωτάκη Ασημίνα επόπτης: Κορδούτης Παναγιώτης

Η Τριγωνική Θεωρία του Έρωτα (R. J. Sternberg, 1986) Τα τρία συστατικά του Έρωτα 1. Ψυχολογική εγγύτητα –η συναισθηματική επένδυση- το συναίσθημα εγγύτητας και συνεκτικότητας, το να μοιράζεσαι, η ζεστασιά, η αμοιβαία αυτό-αποκάλυψη και η συναισθηματική υποστήριξη ανάμεσα στους συντρόφους 2. Πάθος –το κίνητρο για σύναψη σχέσης- ο ρομαντισμός,ψυχοφυσιολογική διέγερση, σεξουαλική επιθυμία. Άλλες ανάγκες όπως η αυτοεκτίμηση, η αυτοπραγμάτωση, η ζωντάνια, ο δεσμός, η κυριαρχία και η υποταγή συνεισφέρουν επίσης στη εμπειρία του πάθους 3. Απόφαση/Δέσμευση –o γνωστικός παράγων- βραχυχρόνια αναφέρεται στη συνειδητοποίηση και απόφαση ότι κάποιος αγαπάει κάποιον συγκεκριμένο άλλο και μακροχρόνια στη δέσμευση για διατήρηση της αγάπης και της πίστης του ενός προς τον άλλον

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΕΡΩΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Τα τρία συστατικά (εγγύτητα, πάθος και δέσμευση) συνδυάζονται σε διαφορετικές αναλογίες το καθένα σε κάθε σχέση καθορίζοντας την ποιότητά της. Έτσι διαμορφώνονται οκτώ διαφορετικές βασικές ποιότητες, είδη ή τύποι σχέσης. Συστατικά του έρωτα Είδος ή τύπος σχέσης Εγγύτητα Πάθος Απόφαση / Δέσμευση Μη έρωτα - Απλής αρέσκειας + Κεραυνοβόλου έρωτα Κενή έρωτα Άφρονα έρωτα Ρομαντικού έρωτα Συντροφικού έρωτα Ολοκληρωμένου έρωτα

Η ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΟΡΙΖΟΥΝ Η ικανοποίηση στις ερωτικές σχέσεις στοιχειοθετείται από το συνδυασμό τεσσάρων ομάδων από ανεξάρτητους παράγοντες (πρβλ. Hendrick & Hendrick, 1997. Hendrick, 1988, 2004) Γνωστικοί Θυμικοί Ιδιωτικοί Προσδοκίες, ανάγκες και ανταπόκριση συντρόφου 2. Εσωγενή κόστη και οφέλη από την αλληλεξάρτηση στη σχέση Γενική-σφαιρική ικανοποίηση Αίσθημα εγκλωβισμού ή ελευθερίας επιλογών (βαθμοί ελευθερίας) εντός της σχέσης Δημόσιοι Κοινωνική σύγκριση της σχέσης με άλλες 2. Εξωγενή κοινωνικά κόστη και οφέλη από τη σχέση Κοινωνική αναγνώριση που προσφέρει η σχέση Δυνατότητες προσωπικών επιλογών και στόχων που στερεί ή διανοίγει η σχέση

ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ► Οι πιο δημοφιλείς τύποι ερωτικών σχέσεων όπως προτιμώνται από τους νέους. ► Πως συνδέεται η ικανοποίηση με την συγκεκριμένη επιλογή του τύπου σχέσης.

ΜΕΘΟΔΟΣ ► Συμμετέχοντες - Ηλικία Μ.Ο.= 22,47 Τ.Α.=2,80 Ν=348 (154 άντρες, 194 γυναίκες) - Ηλικία Μ.Ο.= 22,47 Τ.Α.=2,80 - Εκπαίδευση: Μεταπτυχιακή 5,5% Α.Ε.Ι.-Τ.Ε.Ι.- Μεταλυκειακή 89,3% Υποχρεωτική-Λύκειο 5,1% - Κύρια απασχόληση: Φοιτητές 77% Εργαζόμενοι 19,5% Άνεργοι 3,5% - Τρόπος κατοικίας: με γονεϊκή οικογένεια 59,5% με ερωτικό σύντροφο 8,3% μόνος ή με συγκατοίκους 29,9% - Οικογενειακή κατάσταση: Άγαμοι - Τόπος κατοικίας: Αθήνα

ΜΕΘΟΔΟΣ ► Σχέση & ερωτικός σύντροφος Σχέση: τρέχουσα, 58,9% Σχέση: τρέχουσα, 58,9% παρελθούσα (τερματισμένη τον τελευταίο χρόνο), 41,1% - Συχνότητα ερωτικών επαφών: εβδομαδιαία: > από 2 φορές 41,1 % 1-2 φορές 24,7 % καθημερινά 14,7 % μηνιαία: > από 2 φορές 8,9 % 1-2 φορές 2,9 % < 1-2 φορές 2,3 % - Διάρκεια σχέσης: Μ.Ο. 665,09 μέρες Τ.Α. 673,57

ΜΕΘΟΔΟΣ Ερωτικός σύντροφος Ηλικία συντρόφου Μ.Ο. 24,26 Τ.Α. 5,1 Ηλικία συντρόφου Μ.Ο. 24,26 Τ.Α. 5,1 Εκπαίδευση συντρόφου: Μεταπτυχιακή 8% Α.Ε.Ι.-Τ.Ε.Ι.- Μεταλυκειακή 76,2% Υποχρεωτική-Λύκειο 15,2% Τόπος κατοικίας συντρόφου: Αθήνα

ΜΕΘΟΔΟΣ ► Μετρήσεις ● Δημογραφικά στοιχεία συμμετέχοντος ● Προφίλ της σχέσης  Διάρκεια: αρχή- τέλος σχέσης για παρελθούσες, αρχή-χρόνος χορήγησης ερωτηματολογίου για τρέχουσες  συχνότητα σεξουαλικών επαφών (κλειστή ερώτηση)  φύλο, ηλικία και εκπαίδευση συντρόφου

ΜΕΘΟΔΟΣ ● Ελληνική εκδοχή του Ερωτηματολόγιου του Τριγωνικού Έρωτα του Sternberg(1988)  Αποτελείται από 45 λήμματα διαρθρωμένα σε τρία υποερωτηματολόγια αντίστοιχα προς τα τρία δομικά συστατικά του έρωτα (Εγγύτητα, Πάθος, Δέσμευση) έκαστο εκ των οποίων αποτελείται από 15 λήμματα Τα άτομα απαντούν κατά πόσον περιγράφει κάθε λήμμα σκέψεις, συναισθήματα ή συμπεριφορές προς το σύντροφο σε κλίμακα 1-9(1=καθόλου,9= απόλυτα)

ΜΕΘΟΔΟΣ ● Ερωτηματολόγιο μέτρησης της Γενικής Ικανοποίησης  Διαμορφωμένο με βάση τους παράγοντες ικανοποίησης των Hendrick & Hendrick (1980). Περιλάμβανε 7 ερωτήσεις κλειστού τύπου (1=καθόλου,5=πάρα πολύ) στις οποίες τα άτομα αποκρίνονταν σχετικά με τη σχέση τους και την αξιολόγησή τους για αυτήν  Υπολογίζεται ένας γενικός δείκτης ικανοποίησης με βάση το Μ.Ο. των ερωτήσεων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Έλεγχος αξιοπιστίας με βάση τον δείκτη αξιοπιστίας Cronbach’ s α ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσον τα τρία υποερωτηματολόγια του ερωτηματολογίου του Τριγωνικού Έρωτα είχαν εσωτερική συνοχή και μπορούσαν να αθροιστούν σε αντίστοιχους δείκτες Εγγύτητας, Πάθους, Δέσμευσης Διαπιστώθηκε ότι και τα τρία υποερωτηματολόγια είχαν υψηλή εσωτερική συνοχή, α=0,96 πράγμα που μας επέτρεψε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν γενικούς δείκτες με τους οποίους τα άτομα αξιολογούν τις σχέσεις τους.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομαδοποίηση υποκειμένων με βάση την αξιολόγηση των σχέσεων τους ως προς τους τρεις δείκτες (Εγγύητα, Πάθος, Δέσμευση). Εφαρμόστηκε Ανάλυση συστάδων k-means επί των υποκειμένων Τα υποκείμενα ομαδοποιήθηκαν ακλουθώντας την θεωρία σε οκτώ συστάδες. Αναμέναμε ότι οι συστάδες αυτές θα έμοιαζαν με τα οκτώ είδη του έρωτα που σχηματίζονται από τους συνδυασμούς τω τριών συστατικών, όπως προβλέπει η θεωρία. Τα αποτελέσματα που δείχνουν κατά πόσον η θεωρία προβλέπει τις πραγματικές προτιμήσεις σε είδη έρωτα των νέων φαίνονται στον επόμενο πίνακα

Συστατικά του έρωτα Σχέση Εγγύτητα Πάθος Απόφαση / Δέσμευση Μη έρωτα 2,22 2,29 2,03 Απλής αρέσκειας 6,77 2,12 2,68 Κεραυνοβόλου έρωτα 4,08 6,56 3,07 Κενή έρωτα Άφρονα έρωτα Ρομαντικού έρωτα (1) 5,72 5,21 4,04 Ρομαντικού έρωτα (2) 6,38 5,84 5,69 Ρομαντικού έρωτα (ή αρέσκειας) 4,45 3,66 2,91 Συντροφικού έρωτα (ή ολοκληρωμένου) 8,03 7,94 8,15 Ολοκληρωμένου έρωτα (ή συντροφικού) 7,48 6,91 6,93 Οι οκτώ συστάδες (ομάδες) που προέκυψαν από την ανάλυση και η αντιστοιχία της με τα οκτώ είδη έρωτα τους Sternberg. Σημείωση. Οι αριθμοί είναι οι Μ.Ο. κάθε συστατικού γύρω από τους οποίους δημιουργήθηκαν οι συστάδες των ατόμων

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εφόσον από την προηγούμενη ανάλυση συστάδων προέκυψαν μόνο 5 από τους 8 τύπους σχέσεων που προέβλεπε η θεωρία επαναλάβαμε την ανάλυση με πέντε συστάδες. Το αποτέλεσμα ανέδειξε τους εξής 5 τύπους σχέσεων: Σχέση Πάθος Εγγύτητα Δέσμευση Μη έρως 2,50 2,63 2,09 Ρομαντική 6,03 6,73 5,87 Κεραυνοβόλου έρωτα 5,89 4,93 3,87 Ολοκληρωμένου έρωτα 7,56 7,83 7,75 Απλής αρέσκειας 3,75 5,41 3,28

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εξετάσαμε τη συχνότητα συμμετεχόντων σε κάθε «συστάδα» (ομάδα) ή τύπο σχέσης και διαπιστώσαμε τα εξής: Σχέση Συχνότητα ή δημοφιλία Ολοκληρωμένου έρωτα 42% Ρομαντικού έρωτα 28,7% Κεραυνοβόλου έρωτα 13,5% Απλής αρέσκειας 9,8% Μη έρωτα 6% Ο πιο συχνά προτιμώμενος ή δημοφιλής τύπος σχέσης, μεταξύ των νέων φαίνεται πως είναι ο ολοκληρωμένος έρωτας. Ακολουθούν οι σχέσεις ρομαντικού και κεραυνοβόλου έρωτα Εντύπωση προκαλεί η παρουσία της απλής αρέσκειας και της σχέσης μη έρωτα

Τύποι σχέσης μεταξύ των συμμετεχόντων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ► Εξετάσαμε εάν ό τύπος σχέσης και το φύλο επιδρούσε στην ικανοποίηση χρησιμοποιώντας Ανάλυση Διακύμανσης. Δεν διαπιστώθηκε επίδραση φύλου παρά μόνον τύπου σχέσης F(4,338)=161,232, p<.0001, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα. Τύποι σχέσης μεταξύ των συμμετεχόντων Ικανοποίηση Ολοκληρωμένη Ρομαντική Κεραυνοβόλος Αρέσκειας Μη έρωτα Μ.Ο. 4,243α 3,573α 2,752αβ 2,771αγ 2,111α Τ.Α. 0,042 0,050 0,073 0,086 0,109 Σημείωση. Μέσοι όροι συνοδευόμενοι από όμοια μεταξύ τους γράμματα διαφέρουν στατιστικά σημαντικά

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ► Πραγματοποιούμε έλεγχο πολλαπλών συγκρίσεων (Scheffe) μεταξύ των Μ.Ο. ικανοποίησης του προηγούμενου πίνακα. Διαπιστώσαμε ότι : α) Με εξαίρεση τις σχέσεις κεραυνοβόλου έρωτα και απλής αρέσκειας υπάρχει η ικανοποίηση που προσφέρει η κάθε σχέση διαφέρει από τις άλλες (p=.000<.05) ως εξής: Η διαβάθμιση της ικανοποίησης και οι σχέσεις Ολοκληρωμένη>ρομαντική>κεραυνοβόλος = αρέσκεια> μη έρωτα β) Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως το συνολικό σκορ ικανοποίησης στις σχέσεις μη έρωτα (που βεβαίως είναι ερωτικές κατά δήλωση των συμμετεχόντων) είναι 2,111 δεδομένου ότι η κλίμακα είναι από 1=καθόλου έως 5=πάρα πολύ.

ΣΥΖΗΤΗΖΗ ► Τα ευρήματά μας συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό με τη θεωρία του Sternberg συνδυάζονται για να δημιουργήσουν τύπους σχέσεων. Ωστόσο δεν προέκυψαν παρά πέντε τύποι αντί οκτώ γιατί δεν εμφανίστηκαν οι τύποι κενού έρωτα (το παραδοσιακό «προξενιό», δηλαδή σχέση με μόνο συστατικό τη Δέσμευση) και ο άφρονας έρωτας (ο συνδυασμός Πάθους και Δέσμευσης). Και οι δύο αυτοί τύποι χαρακτηρίζουν ίσως ομάδες μεγαλύτερες σε ηλικία. .

ΣΥΖΗΤΗΖΗ ► Οι δημοφιλέστερες σχέσεις μεταξύ των νέων είναι οι ολοκληρωμένες δηλαδή αυτές στις οποίες τα τρία συστατικά συνδυάζονται εκφραζόμενα στο μέγιστο βαθμό ενώ ακολουθούν οι ρομαντικές (πάθος και εγγύτητα) και έπονται οι κεραυνοβόλες (μόνο πάθος). Είναι αξιοσημείωτο ότι η ικανοποίηση των ατόμων ως προ τις σχέσεις αυτές ακολουθεί την ίδια διαβάθμιση. Οι ολοκληρωμένες σχέσεις εκπροσωπούν μεν το εξιδανικευμένο μοντέλο του γάμου αλλά αποτελούν και μία αναμενόμενη έκφραση του ερωτικού δυναμισμού της νεολαίας στην πληρότητά του. Παράγουν τη μέγιστη ικανοποίηση. Αντίθετα η προτίμηση της ρομαντικής αντιπροσωπεύει μία πιο φαντασιακή αντίληψη της σχέσης που εδράζεται στη νεανική φιλία και την εξιδανίκευση του ερωτικού άλλου.

ΣΥΖΗΤΗΖΗ ► Τέλος οι ανεπεξέργαστες σχέσεις πάθους αντιπροσωπεύουν ίσως τη πιο σύγχρονη αντίληψη της σεξουαλικής επαφής που έχει ως κύριο στοιχείο τη σεξουαλικότητα. Δεν στερούνται πάντως ικανοποίησης. Η «μοντέρνα» αυτή αντίληψη επιβεβαιώνεται από την ύπαρξη και της μη αμελητέας ως προς τα ποσοστά προτίμησης σχέσης της «απλής αρέσκειας» (9,8%), η οποία επίσης ικανοποιεί ως ένα βαθμό Πρόκειται για σχέσεις που κατά δήλωση των ατόμων είναι σεξουαλικές πλην όμως βασίζονται καθαρά σε κάποιας μορφής φιλία (Εγγύτητα) διότι δεν υφίσταται καν αξιόλογο πάθος ή στοιχειώδης δέσμευση, είναι δηλαδή «σεξουαλικές φιλίες» .

ΣΥΖΗΤΗΖΗ Ιδιαίτερα παράδοξες είναι οι σχέσεις του «μη έρωτα» (6%), οι οποίες παρουσιάζουν και ελάχιστο ποσοστό ικανοποίησης. Οι σχέσεις αυτές ίσως είναι προϊόν του αποσπασματικού και πραγματιστικού τρόπου με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ο έρωτας σήμερα (εικονικές ερωτικές σχέσεις στο διαδίκτυο, σχέσεις ανώνυμες και φευγαλέες, χωρίς την γνώση του προσώπου με το οποίο η επαφή ή με επιπόλαια γνώση κλπ.) .