ΤΡΑΥΜΑΤΑ - ΚΑΚΩΣΕΙΣ

Αγγελική Ρόδη – Burriel DVM, MSc, MSc, PhD Καθηγήτρια Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου aburriel@uop.gr

Τι είναι;

οποιαδήποτε βλάβη σε ιστούς του ζώντος οργανισμού (εξαιρούνται εδώ τα ψυχολογικά), κυρίως λόγω άσκησης βίαιων εξωγενών παραγόντων (ατυχήματα – χειρουργεία)

Ποια η σημασία των τραυμάτων – κακώσεων; Ανάλογη του βαθμού της βλάβης και του οργάνου που έχει υποστεί τον τραυματισμό – κάκωση

Η ταξινόμηση και νοσηλευτική φροντίδα τραυμάτων και τραυματιών θα μελετηθούν σε επόμενα μαθήματα

Σήμερα θα μελετήσουμε τις λειτουργίες που λαμβάνουν μέρος κατά την αποκατάσταση των τραυμάτων Δηλαδή τη διαδικασία τη επούλωσης τραύματος

Επούλωση είναι μια σειρά από πολύπλοκες ιστικές εξεργασίες – λειτουργίες (βιοχημικές – ανοσολογικές), που διεγείρονται κατά την κάκωση για να καταλήξουν στην αποκατάσταση της λειτουργίας των ιστών, άρα και των διαφόρων οργάνων

Ερωτήματα: Είναι δυνατή η αναγέννηση οργάνων στον άνθρωπο; Είναι δυνατή η αναγέννηση ομάδων κυττάρων; (οστά!)

Αφού δεν είναι δυνατή η αναγέννηση οργάνων, πως γίνεται η επούλωση ιστών στα τραύματα;

Με τη δημιουργία συνδετικού ιστού, δηλαδή ουλής

Άρα, ποιος είναι ο σκοπός της δημιουργίας ουλής;

Η συγκράτηση των κακωθέντων ιστών και η αποκατάσταση της ακεραιότητας αυτών Δηλαδή τι;

Αποκατάσταση της λειτουργίας του οργάνου

Άρα, σε ποια τραύματα είναι καλύτερη η αποκατάσταση της λειτουργίας ιστών, ή γρηγορότερη η επούλωση;

Αν η επούλωση δεν επιτευχθεί γρήγορα ή ομαλά τι μπορεί να επέλθει;

παραδείγματα: τραυματισμός κοιλιακής χώρας, κάταγμα μηριαίου οστού, κατάγματα πλευρών, κίρρωση ήπατος (είναι τραύμα;), στένωση οισοφάγου, στένωση μιτροειδούς, συρρίκνωση τραύματος (παραμόρφωση) κτλ

Άρα, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν διάφορες κατηγορίες (σοβαρότητα) τραυμάτων, άρα και επούλωσης, η οποία εξαρτάται από,

Το είδος του τραύματος, Το βαθμό απώλειας του ιστού (πως επέρχεται;) Το βαθμό της μόλυνσης (μικροοργανισμοί) Το χρόνο πρόκλησης του τραυματισμού Το τραυματισμένο όργανο κτλ

Βάση της κατηγορίας του τραύματος έχουμε: Επούλωση κατά πρώτο σκοπό Επούλωση κατά δεύτερο σκοπό Επούλωση κατά τρίτο σκοπό

Τι είδους επούλωση έχουμε στα «σχεδιασμένα» χειρουργικά τραύματα (τα περισσότερα!!);

Πρώτου σκοπού!! Γιατί;

Άρα, όλα τα άλλα τραύματα πως επουλώνονται;

Ποια η επούλωση τραύματος με απώλεια ιστού ή αν δεν συρραφτεί αμέσως;

Τι αναμένεται να παραχθεί κατά την επούλωση κατά δεύτερο σκοπό;

Άφθονος συνδετικός ιστός Δηλαδή τι έχουμε; Άφθονος συνδετικός ιστός Δηλαδή τι έχουμε;

Σχηματισμό μεγάλης ουλής, αν και έχει επέλθει επιθηλιοποίηση και συρρίκνωση!

Πως επουλώνεται ένα τραύμα 4-5 ημερών;

Κατά τρίτο σκοπό Τι αναμένουμε στην επούλωση κατά τρίτο σκοπό; Κατά τρίτο σκοπό Τι αναμένουμε στην επούλωση κατά τρίτο σκοπό;

Την ύπαρξη ΛΟΙΜΩΞΗΣ!! Άρα, τι γίνεται πριν κλείσει ο χειρουργός το τραύμα;

Για να κατανοήσουμε την διαδικασία φροντίδας του τραύματος, άρα επούλωσης, πρέπει να γνωρίζουμε τα στάδια εξέλιξης των τραυμάτων Αυτά είναι τρία

Στάδια Εξέλιξης Τραυμάτων Κάκωση και εισροή αίματος που θρομβώνεται Φλεγμονή και διέγερση δημιουργίας επιθηλίου, για να καλύψει την τραυματική επιφάνεια Ανάπτυξη συνδετικού ιστού μεταξύ των πλευρών του τραύματος

Δηλαδή μιλάμε, Για τη φάση της φλεγμονής Για τη φάση της επιθηλιοποίησης Για τη φάση της ινοπλασίας και σχηματισμού ουλής Πότε αρχίζουν οι φάσεις επούλωσης; Από τι εξαρτάται το αποτέλεσμα της εξέλιξης της επούλωσης;

Πόσο διαρκεί η φάση της φλεγμονής; Ανάλογα με το τραύμα (σοβαρότητα – λοίμωξη)! Στην καλύτερη των περιπτώσεων 1-4 ημέρες (ποια είναι η καλύτερη των περιπτώσεων;) Τι συμβαίνει με την κάκωση και την απαρχή της φάσης της φλεγμονής; (ακόλουθα γεγονότα)

Αμέσως με την κάκωση έχουμε, Αγγειοσύσπαση Πήξη αίματος και Σταμάτημα της ροής αίματος Αγγειοδιαστολή και Απαρχή της φλεγμονής με έλευση των αμυντικών κυττάρων (φυσική ανοσία!) (ποια είναι αυτά;)

Τι θα συμβεί αν δεν υπάρξει πήξη του αίματος;

Τι κάνουν τα φαγοκύτταρα;

Φαγοκυτταρώνουν νεκρούς ιστούς και πήγματα αίματος, αλλά και … Φαγοκυτταρώνουν νεκρούς ιστούς και πήγματα αίματος, αλλά και ….. Τι άλλο;

Τι θα συμβεί αν τα φαγοκύτταρα αποτύχουν στο έργο τους;

Λοίμωξη

Άρα, τι πρέπει να προσέχουν οι νοσηλευτές, που επιτελούν το επικουρικό έργο της περιποίησης των τραυμάτων;

Τα μονοπύρηνα, που εξελίσσονται σε μακροφάγα, συμμετέχουν επίσης στην σύνθεση κολλαγόνου, δηλαδή την επούλωση!

Άρα, όσο ποιο καθαρό είναι το τραύμα τόσο πιο ταχεία η επούλωση, που αρχίζει μέσα σε 48 ώρες από τον τραυματισμό

Η επιθηλιοποίηση αρχίζει με τον πολλαπλασιασμό επιθηλιακών κυττάρων και μετανάστευση μεταξύ των χειλέων του τραύματος και Ινοπλασία με τον γρήγορο πολλαπλασιασμό ινοβλαστών του υποδορίου ιστού και μετανάστεύση τους στο τραύματα για την παραγωγή κολλαγόνου και θεμέλιας ουσίας

Τι είναι το κολλαγόνο; Πρωτεΐνη του ινώδους σκελετού των ιστών με Κύρια αμινοξέα τα προλίνη υδροξυπρολίνη γλυκίνη Άρα, αν αλλάξει η αλληλουχία των αμινοξέων τι θα αλλάξει;

Ο τύπος καλλαγόνου Υπάρχουν επτά τύποι με κυριότερους τους Τύπο Ι (δέρμα) Τύπο ΙΙ (χόνδρους) Τύπο ΙΙΙ (επιδερμίδα εμβρύου) Τι κάνει το κολλαγόνο; Βοηθά τη συνοχή των ιστών και τη διαμόρφωση του σχήματος τους Όμως δεν το κάνει μόνο του! Χρειάζεται,

Τη θεμέλια ουσία, που είναι άμορφη και αποτελείται από νερό, ηλεκτρολύτες, βλεννοπολυσακχαρίτες και πρωτεΐνες Που απαντάται;

Απαντά στο συνδετικό ιστό και Συντελεί στην ωρίμανση του κολλαγόνου, στην Επούλωση εντός περίπου 12 ημερών αν δεν διαταραχθεί ή διαδικασία! Τι μπορεί να επιβραδύνει την διαδικασία;

Πχ η λοίμωξη, αλλά και ο τύπος του ιστού (δέρμα 2-3 εβδομάδες, τένοντες 3 μήνες με ένα χρόνο) Όλα αυτά αν το τραύμα είναι πχ χειρουργικό δηλαδή,

Αφορά την επούλωση κατά πρώτο σκοπό, Τι πρέπει να γίνει αν πρόκειται για επούλωση κατά δεύτερο σκοπό;

1. Προστασία εσωτερικού περιβάλλοντος από μικρόβια (γιατί;) 2 1. Προστασία εσωτερικού περιβάλλοντος από μικρόβια (γιατί;) 2. Συνπλησίαση χειλέων τραύματος

Πως επιτυγχάνονται τα δύο;

Με τις ίδιες περίπου φάσεις εξέλιξης της κατά πρώτου σκοπού επούλωσης και ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού. Η επούλωση ισορροπεί όταν η ανάπτυξη επιθηλίου καλύψει τον κοκκιώδη ιστό (ινοβλάστες + κολλαγόνο) και Το τραύμα (όχι η ουλή) συρρικνώνεται

Παράδειγμα δευτέρου σκοπού επούλωσης είναι τα εγκαύματα

Ποιες οι διαταραχές;

1. Υπερβολική ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού (σταματάει με κορτιζονούχα) 2 1. Υπερβολική ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού (σταματάει με κορτιζονούχα) 2. Κακή ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού (διεγείρεται με πιεστική επίδεση) (και στα δύο παρατηρείται δυσμορφία, άρα προβλήματα λειτουργίας ή αισθητικής)

Ποιες οι επιπλοκές σε όλους τους τύπους επούλωσης;

Τοπικές - Γενικές

Τοπικές Οξυγόνωση Γιατί έχει σημασία η οξυγόνωση; Διότι προάγει την παραγωγή κολλαγόνου και αυτό τι προάγει; Από τι εξαρτάται η οξυγόνωση; Τάση οξυγόνου στο αίμα (παράδειγμα) Όγκο του αίματος (τι συμβαίνει σε ατυχήματα με μεγάλη απώλεια αίματος;) ή Και τα δύο

Τοπικές Ισχαιμία = πτωχή αιμάτωση, άρα, τι; (εγκλωβισμός άκρων σε ατύχημα;) Ποιοι ιστοί θα επουλωθούν γρηγορότερα και γιατί; Παραδείγματα: Ιστοί με πτωχή αιμάτωση πχ τένοντες Ιστοί με πλούσια αιμάτωση

Τοπικές Αιμάτωμα ή σέρωμα Λόγω απομάκρυνσης τραυματικών επιφανειών και πιθανής λοίμωξης Γιατί είναι πιθανή η ανάπτυξη μικροοργανισμών;

Τοπικές Λοίμωξη λόγω αίματος (πλούσιο θρεπτικό υπόστρωμα), αλλά και λόγω της φύσης του τραύματος και της πιθανής επιμόλυνσής του Παραδείγματα

Τοπικές Κακή Χειρουργική Τεχνική πχ Μη καλός καθαρισμός πχ χειρουργικού τραύματος ή αποκατάστασης τυχαίου τραυματισμού (λοίμωξη) Σφικτά ράμματα, άρα ισχαιμία Κακή συρραφή κτλ Ακτινοβολία (κυτταρικός θάνατος)

Γενικές Ηλικία. Όσο μεγαλύτερη τόσο δυσκολότερη η επούλωση Κακή διατροφή. Ελλιπής παραγωγή κολλαγόνου και θεμέλιας ουσίας λόγω έλλειψης πχ, Βιταμίνης C Βιταμίνης D (οστά)

Γενικές Διαβήτης. Κυρίως κακή οξυγόνωση λόγω αγγειοπάθειας, διαταραχή φαγοκυττάρωσης (βοηθάει η βιταμίνη Α) Σήψη. Ανταγωνισμός κυττάρων και μικροβίων για το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά Κυτταροτοξικά φάρμακα. Αναστολή παραγωγής ινοβλαστών και κολλαγόνου

Γενικές Στεροειδή. Επιβραδύνουν 1. την επιθηλιοποίηση και συστολή του τραύματος 2. Αναστέλλουν τη φλεγμονή 3. Αυξάνουν την κολλαγονόλυση 4. Μειώνουν την αντίσταση στις λοιμώξεις (βοηθάει η βιταμίνη Α)

ΕΙΚΟΝΕΣ http://www. 123rf. com/search. php ΕΙΚΟΝΕΣ http://www.123rf.com/search.php?word=trauma+surgeon&start=300&searchopts=&itemsperpage=100&sti=lxb59sct6hleapqcxj|

http://emedicine.medscape.com/article/1508207-overview

http://www.trauma.org/index.php/main/image/967/C13

http://trauma.org/index.php/main/images/C4/ Έχουμε τραύμα;

http://trauma.org/index.php/main/images/C4/ Τι αναμένουμε;

http://www. advancedtissue http://www.advancedtissue.com/3-ways-know-difference-healing-infected-surgical-wounds/ Τι αναμένουμε;

http://www.dermnetnz.org/bacterial/wound-infection.html Μόλυνση

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ