Θέμα: “ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΥΜΟΥ” Γαλάνη Γεωργία Α΄ τμήμα ΠΕΣΥΠ

Τι είναι o Θυμός; Είναι ένα φυσιολογικό και υγιές ανθρώπινο συναίσθημα, το οποίο χρειάζεται να τον εκφράζουμε. Πρόβλημα δημιουργείτε όταν ο θύμος ξεπερνάει τα αποδεκτά όρια και γίνεται καταστροφικός για τον άνθρωπο που τον βιώνει.

Πολλές φορές ο άνθρωπος «χρησιμοποιεί» τον θυμό για να κρύψει: Πολλές φορές ο άνθρωπος «χρησιμοποιεί» τον θυμό για να κρύψει: τη μελαγχολία του, την κατάθλιψη και το άγχος του. Επίσης κάποιες φορές αποτελεί σύμπτωμα, παθολογικής διαταραχής.

Τι προκαλεί θυμό; Ο θυμός προκαλείται : από απογοήτευση, Τι προκαλεί θυμό;  Ο θυμός προκαλείται : από απογοήτευση, από αίσθημα αδικίας ή προδοσίας, μετά από έντονη κριτική  ή προσβολή, από εσωτερικούς παράγοντες, προέρχεται δηλαδή από τον ίδιο μας τον εαυτό. Οι μνήμες που επανέρχονται όταν κάποιο θέμα δεν έχει επιλυθεί, ο τρόπος που το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται και να εκδηλώνει τα συναισθήματά του, αλλά και ο βαθμός που τα αναγνωρίζει ή τα αποκρύπτει, μπορούν να αποτελέσουν επιπλέον αιτίες πρόκλησης θυμού ακόμα και απροσδόκητων «εκρήξεων».

Πότε προκύπτει δυσαρέσκεια; Ο ψυχισμός λειτουργεί ομαλότερα, όταν η δυσαρέσκεια είναι όσο το δυνατόν μειωμένη και η ευχαρίστηση όσο το δυνατόν αυξημένη. Η ευχαρίστηση προκύπτει όταν ικανοποιούνται οι ανάγκες του ατόμου. Όταν όμως δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του ατόμου, το άτομο θυμώνει. Ο θυμός υπάρχει για να δηλώσει ότι η δυσφορία είναι μεγάλη.

Παράδειγμα αιτίας του θυμού.

Όταν ήμουν μικρός είχα ανάγκη από την αγκαλιά της μητέρας μου, δεν την είχα όμως, γιατί η μητέρα μου αδιαφορούσε ή δεν καταλάβαινε ότι την έχω ανάγκη. Επειδή δεν θέλω να συνειδητοποιήσω, ότι είμαι μόνος γιατί δεν μπορώ να επιβιώσω και θα πεθάνω, προτιμώ, να μην νιώσω το πραγματικό συναίσθημα που είναι η λύπη, την κρύβω και θυμώνω με άλλα πράγματα. Επειδή φοβάμαι ότι με το θυμό η ήδη αδιάφορη μαμά θα με εγκαταλείψει περισσότερο, δεν θυμώνω με αυτήν, αλλά με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Με τη δουλεία, με τους φίλους, με τα πράγματα, με όλους εκτός από τη μαμά. Μερικές φορές, βγάζω οργή, επειδή όμως η οργή διώχνει τους άλλους την μετατρέπω σε χιούμορ. Αυτό το χιούμορ που όλοι καταλαβαίνουμε ότι πίσω κρύβει πολύ θυμό. Επίσης, υπάρχει η επανάσταση που είναι, η κυριότερη λύση για τη διέξοδο του θυμού.

Το συναίσθημα του θυμού «ζωγραφίζεται» στο σώμα και στο πρόσωπο. Το συναίσθημα του θυμού «ζωγραφίζεται» στο σώμα και στο πρόσωπο. Το βλέμμα γίνεται πιο άγριο, σφίγγονται τα δόντια και το σαγόνι, το πρόσωπο συνοφρυώνεται, το σώμα βρίσκεται σε εγρήγορση, αυξάνεται η θερμοκρασία του, οι κινήσεις είναι απότομες και έντονες, οι μύες τεντώνονται, η φωνή αγριεύει, η ομιλία είναι κοφτή και απότομη. Οι αντιδράσεις του θυμωμένου ατόμου είναι επιθετικές και πολλές φορές κατευθύνονται προς άλλα άτομα ή αντικείμενα με σκοπό την εκδίκηση, τη τιμωρία ή την εκτόνωσή του.

Κανένας άνθρωπος δεν περνάει την ζωή του χωρίς να τον έχει κυριέψει ο θυμός. Επειδή σε μερικές περιπτώσεις το ξέσπασμα του θυμού συνοδεύεται από καταστροφικές (έως και αυτοκαταστροφικές) πράξεις, υπάρχει η αντίληψη ότι το ίδιο το συναίσθημα είναι καταστρεπτικό. Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχουν «καλά» ή «κακά» συναισθήματα. Αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα. Δεν είναι ο θυμός που καταστρέφει, αλλά οι πράξεις που προέρχεται από αυτόν.

Όταν «κουκουλώνω» το συναίσθημά μου? Όταν το άτομο αρνείται το θυμό του, αποσύρεται συναισθηματικά και εκτελεί τις πράξεις του χωρίς επιτυχία». Ορισμένες φορές ο θυμός μεταμορφώνεται σε κάποιο άλλο συναίσθημα. Μπορεί να εκδηλωθεί : με την μορφή φόβου, ενοχής, πικρίας, ακόμα και κατάθλιψης, έχει τη διάθεση να «πάρει εκδίκηση, ενοχοποιώντας τους άλλους, κακοποιώντας τους άλλους, κατηγορώντας τον εαυτό μου ( αυτοτιμωρία). Η αυτοτιμωρία εκδηλώνεται γιατί κάνω στον εαυτό μου αυτό που θα ήθελα να κάνω σε κάποιον άλλον. με την μορφή πόνου ή με την μορφή ποικίλων μολύνσεων και ασθενειών.

Ο άνθρωπος που είναι θυμωμένος δεν βλάπτει μόνο τον εαυτό του, αλλά και όποιον τύχει να βρίσκεται κοντά στην ζώνη εκτόνωσης του θυμού του.

Για την ψυχική μας υγεία και για τις σχέσεις μας με τους γύρω μας Είναι απαραίτητο τον θυμό να τον διαχειριζόμαστε σωστά, γιατί: δυσκολεύει τις ανθρώπινες σχέσεις την επίλυση των προβλημάτων στη ζωή των ανθρώπων, διαστρεβλώνει την εικόνα που υιοθετεί κάποιος για την πραγματικότητα, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στο χώρο εργασίας, στο κοινωνικό περίγυρο και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου.

Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τη διαχείριση του θυμού:

1. Χρησιμοποίησε την τεχνική του timeout. Απομακρύνσου από τον χώρο λέγοντας π.χ. :  ‘Χρειάζομαι λίγη ώρα για να σκεφτώ αυτά που είπαμε. Θα ήθελα να συνεχίσω τη συζήτηση σε λίγο’ ή  ‘Νιώθω πολύ θυμωμένη αυτή τη στιγμή. Θα λύσουμε το θέμα λίγο αργότερα ’ .  Είναι σημαντικό να μην ξεχάσεις να επανέλθεις στο θέμα όταν θα είσαι πιο ήρεμη και με καθαρό μυαλό.

2. Δημιούργησε τη δική σου χαλαρωτική εικόνα. 2. Δημιούργησε τη δική σου χαλαρωτική εικόνα.  Επικεντρώσου σε μια εικόνα που σε ηρεμεί και σε γεμίζει με ευχάριστα συναισθήματα. Κάντε μια χαλαρωτική σκέψη, αληθινή ή φανταστική.

3. Μέτρα μέχρι το 10.   Συχνά, πάνω στο θυμό μας λέμε πράγματα που πληγώνουν. Επομένως, πάρε λίγο χρόνο μετρώντας μέχρι το 10, ανασυγκρότησε τις σκέψεις σου και μετά δώσε την απάντησή σου. Πάρε βαθιές, αργές αναπνοές, προσπάθησε η αναπνοή σου να είναι διαφραγματική, καθώς μπορεί να σε οδηγήσει ακόμα και σε βαθειά χαλάρωση εάν την εφαρμόσεις για τουλάχιστον 10΄.

4.Παρατήρουμε τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας . 4.Παρατήρουμε τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας .  Οι βιολογικές αντιδράσεις του στρες και του θυμού αντανακλώνται στο πρόσωπο και το σώμα. Πρέπει να προσπαθούμε να μαλακώσουμε τις εκφράσεις του προσώπου μας. Συχνά, ο συνομιλητής γίνεται πιο επιθετικός, όχι τόσο λόγω αυτών που του λέμε, αλλά του τρόπου που τα λέει (μη λεκτική επικοινωνία).

5.Εντόπισε τα προειδοποιητικά σημάδια. 5.Εντόπισε τα προειδοποιητικά σημάδια.  Ο θυμός είναι σαν ένα ηφαίστειο που βράζει, έτοιμο να εκραγεί. Πριν φτάσεις σε μια έκρηξη θυμού, εντόπισε τις αρνητικές σκέψεις που βρίσκονται στη βάση του ηφαιστείου αυτού - π.χ. : «Πάλι δεν με καταλαβαίνει», «Το κεφάλι μου αρχίζει να μυρμηγκιάζει», «Αρχίζω να ενοχλούμαι από την κατάσταση», «Θέλω να βάλω τις φωνές» και σταμάτησε τις πριν ξεφύγουν από τον έλεγχό σου.

6. Αναζήτησε τις πηγές του θυμού σου. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι συμβαίνει όταν θυμώνουμε, αλλά και για πιο λόγο συμβαίνει.  Συχνά, είμαστε θυμωμένοι για μέρες, βδομάδες ακόμα και για χρόνια χωρίς να το εκδηλώνουμε. Με τον τρόπο αυτό ξεχνάμε την αιτία του θυμού μας. Πρέπει να αναρωτηθούμε,  «Ποια είναι η πραγματική πηγή του θυμού μας;», «Μήπως προσπαθούμε υπερβολικά να έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων», «Νιώθουμε αποδεκτοί από τους γύρω μας;».

7. Μειώνουμε το στρες της καθημερινότητας. 7. Μειώνουμε το στρες της καθημερινότητας. Όταν ένα άτομο βιώνει μια καθημερινότητα γεμάτη στρες, οι εκρήξεις θυμού πολλαπλασιάζονται. Οι τεχνικές χαλάρωσης όπως: Η Σωματική άσκηση (tai-chi, yoga, jogging κλπ), Η Δημιουργία υποστηρικτικού δικτύου με σταδιακή εκτόνωση του θυμού μιλώντας με τους φίλους μας και Ο Διαλογισμός, βοηθούν στη χαλάρωση των μυών στην κατανόηση, στη συμφιλίωση, στη συγχώρηση και στην αποτελεσματική διαχείρισή των όσων νιώθει το άτομο.

8. Αναζητούμε λύσεις. Βρίσκουμε λύσεις, χωρίς να επικεντρωνόμαστε στις καταστάσεις που μας θυμώνουν.   «Σε τρελαίνει που ο γιος σου έχει το δωμάτιό του άνω – κάτω; Κλείσε την πόρτα», «Καθυστερεί ο σύντροφός σου να έρθει για φαγητό; Οργάνωσε το φαγητό για λίγο αργότερα ή συμφωνήστε κάποιες μέρες της εβδομάδας να τρώτε χωριστά».  Θυμήσου: Ο θυμός δεν είναι η λύση.

9. Χρησιμοποίησε το « Εγώ» μήνυμα. 9. Χρησιμοποίησε το « Εγώ» μήνυμα. Όταν κριτικάρεις ή κατηγορείς τους άλλους, μόνο επιθετικοί μπορεί να γίνουν μαζί σου και να σε εξαγριώσουν ακόμα περισσότερο, πχ πες:  “Νιώθω εκνευρισμό επειδή πάλι άφησες τα βρώμικα πιάτα στο τραπέζι”, αντί για, ”Ποτέ δε βοηθάς με τις δουλειές του σπιτιού”.

10. Ζήτα την βοήθεια ενός ειδικού. 10. Ζήτα την βοήθεια ενός ειδικού.  Η διαχείριση του θυμού, δεν είναι εύκολη υπόθεση, η βοήθεια ενός ειδικού στην περίπτωση που ο θυμός σου βγαίνει συχνά εκτός ελέγχου είναι απαραίτητη.

Βιβλιογραφία: http://blogs.sch.gr/ndimitriou/author/ndimitriou/ ΕΥΗ ΜΕΣΑΡΙΤΑΚΗ GR Η Εύη Μεσσαριτάκη  Πρόγραμμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ψυχολογία Ιστοσελίδα: www.marobellou.gr Αρθρογράφος: Μάρω Μπέλλου Ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια Πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών - Msc στην Ιατρική