Επιμορφωτική ημερίδα: Η καινοτομία στη διδασκαλία των Φιλολογικών Επιμορφωτική ημερίδα: Η καινοτομία στη διδασκαλία των Φιλολογικών Μαθημάτων Βιβλιοθήκη Γυμνασίου-ΓΕΛ Βέλου, 8 & 11/12/2015 Υπεύθυνη διοργάνωσης: κα Χρύσα Σπυροπούλου, Σχολική Σύμβουλος ΠΕ02 Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών από Μετάφραση της Γ΄ Γυμνασίου με την Ομαδοσυνεργατική μέθοδο Αναστασία Βαλασοπούλου Φιλόλογος Γυμνασίου Ζευγολατιού Κορινθίας

Ομαδοσυνεργατική ή ομαδοκεντρική ή συνεργατική διδασκαλία είναι η μέθοδος κατά την οποία οι μαθητές μιας τάξης οργανώνονται σκόπιμα σε ομάδες σχολικής εργασίας για την πραγματοποίηση συγκεκριμένων παιδαγωγικών στόχων και σκοπών (Κακανά, 2007)

Dewey(19οςαι.):κοινωνικοποίηση ατόμου, βιωματική μάθηση Η Ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και οι θεωρητικές προσεγγίσεις για την Αγωγή (Ματσαγγούρας, 2000): Dewey(19οςαι.):κοινωνικοποίηση ατόμου, βιωματική μάθηση Κοινωνική ψυχολογία: σεβασμός διαφορετικότητας και αντιμετώπιση ανομοιογένειας σχολικής τάξης με φυσική και ισότιμη αλληλεπικοινωνία των μαθητών(Alport:1954-79) Κοινωνική ψυχολογία της δυναμικής των ομάδων(Lewin:1951, Johnson & Johnson:1994) Ψυχολογία της γνωστικής ανάπτυξης Εποικοδομισμός:Piaget(1950) Κοινωνικός εποικοδομισμός: μάθηση μέσω κοινωνικής αλληλεπίδρασης,(scaffolding)Wittgenstein(1953), Kuhn(1987), Vygotsky(1993,1997)

Η αναγκαιότητα της Ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διδασκαλίας σήμερα (Ματσαγγούρας, 2000) Η κοινωνικοποίηση των παιδιών (πυρηνική οικογένεια, εργασία γονέων) Ανάπτυξη τεχνολογίας: τηλεόραση, διαδίκτυο. Η κατάργηση των ορίων πληροφόρησης οδηγεί σε μια νέα εποχή βαρβαρότητας Τα νέα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα απαιτούν διεπιστημονική κοινωνική δράση Ικανότητα διαπολιτισμικής επικοινωνίας λόγω παγκοσμιοποίησης H ενεργή συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα, η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, θέματα συμπεριφοράς και πειθαρχίας, η ανομοιογένεια των σύγχρονων τάξεων, η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των μαθητών, η άμβλυνση της ανταγωνιστικότητας του παραδοσιακού σχολείου, η διεύρυνση της δημοκρατικής συνείδησης Ο κοινωνικός προσδιορισμός της γνώσης σήμερα

Κίνητρα για την επιλογή- Στόχοι της εφαρμογής της Ομαδοσυνεργατικής Μελέτη της επίδρασης της μεθόδου μαθησιακό αποτέλεσμα συναισθηματικό κλίμα της τάξης ανάπτυξη δεξιοτήτων

Γιατί Αρχαία Ελληνικά από Μετάφραση και γιατί στη Γ΄ Γυμνασίου Η λογοτεχνία καλεί τους μαθητές να εμπλακούν συναισθηματικά. Το μεταφρασμένο κείμενο προσφέρει περισσότερο χρόνο για ενασχόληση με τις στάσεις των ηρώων, τις ιδέες, τα βιώματα. Η Δραματική ποίηση ευνοεί ομαδικές δραστηριότητες (δραματοποίηση), ενεργοποιεί ταυτόχρονα τη σκέψη και το συναίσθημα των μαθητών (ορισμός τραγωδίας, Αριστοτέλη) Η ομαδοσυνεργατική είναι ένα πρόσφορο πεδίο για να κατανοηθούν και να βιωθούν όσο το δυνατό οι συγκρούσεις των ηρώων μέσα από την ομαδική διερεύνηση. Η εμπειρία των μαθητών της Γ΄ από τη επιτυχημένη συνεργασία μας στην Ομαδοσυνεργατική την περσινή χρονιά στα Αρχαία Ελληνικά από Μετάφραση

Πώς λειτουργεί (διαδικασία) Χωρισμός των μαθητών σε τέσσερις(ενδεικτικά) ομάδες (4-6 μαθητές) με κριτήρια ψυχοτεχνικά: κλίσεις, κοινά ενδιαφέροντα, επιθυμίες μαθητών, αρέσκειες. Λογότυπος ομάδας Καθορισμός ρόλων που πρέπει να είναι εναλλασσόμενοι: π.χ Πρόεδρος ή αρχηγός, Γραμματέας, συντονιστής, επεξεργαστής, εκπρόσωπος για τις ανακοινώσεις στην ολομέλεια τάξη κλπ.

Από την Παραδοσιακή στη Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Από την Παραδοσιακή στη Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Παραδοσιακή –μετωπική διδασκαλία στα πρώτα μαθήματα με σκοπό την εξοικείωση μαθητών με τον τρόπο ερμηνείας του κειμένου όροι –κλειδιά για ερμηνεία δράματος(δραματική οικονομία, αναγνώριση, ήθος τραγική ειρωνεία κλπ.) καθορισμός στόχων στον πίνακα ή σε φωτοτυπία. Αξιοποίηση της εποικοδομημένης γνώσης των μαθητών.

Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Ανάγνωση του κειμένου από τη διδάσκουσα Φύλλα εργασίας στους μαθητές με δύο -τρεις ερωτήσεις που επιδιώκουν στόχους: γνωστικούς στάσεων δεξιοτήτων( πχ. δραματοποίηση) Τα θέματα είναι κοινά καθώς είναι κοινός ο μαθησιακός στόχος Καθοδήγηση από διδάσκουσα: στόχοι στον πίνακα ή φωτοτυπία Παρακίνηση για ανάκληση γνώσεων και ενεργό συμμετοχή όλων

Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία Οι μαθητές επεξεργάζονται τα θέματα των εργασιών πρώτα ατομικά. Με βάση τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους προσπαθούν να εντοπίσουν τα στοιχεία στο κείμενο. Συζητούν στην ομάδα τις απόψεις τους, μοιράζονται τις γνώσεις και τις ιδέες τους, διαφωνούν, συνθέτουν και καταγράφουν την τελική θέση μέσα στα δοσμένα χρονικά όρια. Ανακοίνωση από τον εκπρόσωπο στην ολομέλεια και αξιολόγηση της εργασίας.

Παρατηρήσεις Αρχικά οι ομάδες θορυβούν, σταδιακά ησυχάζουν και επικρατεί απόλυτη ηρεμία Με την υπενθύμιση των χρονικών ορίων οι ομάδες ολοκληρώνουν κατά κανόνα το φύλλο, συζητούνται οι απαντήσεις στην ολομέλεια και εκπληρώνονται οι διδακτικοί στόχοι. Η εργασία των ομάδων διευκολύνεται με την επισήμανση των βασικών στόχων και την καθοδήγηση από τη διδάσκουσα. Η εποικοδομημένη γνώση των μαθητών είναι σημαντική διότι βοηθά στην ανακάλυψη της νέας γνώσης μέσω της αλληλεπίδρασης των μαθητών στην ομάδα.

Παρατηρήσεις Η μη συγκεντρωμένη ομάδα αποτυγχάνει στις απαντήσεις. Οι καλοπροαίρετοι, μελετηροί και με καλή διαγωγή μαθητές είναι πιο συνεργάσιμοι, διαχειρίζονται σωστά τον χρόνο και πετυχαίνουν καλύτερα αποτελέσματα. Μαθήτρια με επιδεικτική και προκλητική συμπεριφορά που ήθελε να αποσπά τους άλλους δείχνει, μετά τη δεύτερη χρονιά εφαρμογής, πολύ καλή προσαρμογή, συμμετέχει στην επίλυση των θεμάτων και βελτίωσε την επίδοσή της. Μαθητής με ψυχολογικό σύνδρομο αρέσκεται να εντάσσεται στην ομάδα, δεν φαίνεται να πλήττει και σταμάτησε να ενεργεί αυθαίρετα, μειώθηκε η υπερκινητικότητα του.

Συμπεράσματα Μαθησιακό αποτέλεσμα Οι καλοί μαθητές διακρίνονται όπως και στην παραδοσιακή Επίτευξη, κατά κανόνα, σωστών απαντήσεων Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικά προβλήματα εντάσσονται ευχάριστα, και θέλουν να συμβάλουν, ακόμα και ακούγοντας τις απόψεις των άλλων μελών. Μαθητές που χρησιμοποιούσαν την αποστήθιση και στηρίζονταν σε βοηθήματα για τις εργασίες στο σπίτι αποδεικνύεται ότι δεν κατανοούν εύκολα και αποτυγχάνουν στις απαντήσεις των ερωτήσεων στην ομαδική εργασία. Συνειδητοποιούν ότι χρειάζεται η κριτική και αφαιρετική σκέψη.

Συναισθηματικό κλίμα Η συζήτηση και η διερεύνηση στην ομάδα ενισχύει την αυτοπεποίθηση και απαλλάσσει τους μαθητές από το άγχος της σωστής απάντησης. Οι μαθητές από θεατές και ακροατές γίνονται πρωταγωνιστές, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, αυτενεργούν, επιχειρούν να φέρουν σε πέρας οι ίδιοι το μάθημα και νιώθουν ικανοποίηση Με τον ορισμό των ρόλων αξιοποιείται η λεγόμενη ‘πολλαπλή νοημοσύνη’ (Gardner, 1985) των μαθητών και αναδεικνύεται η ατομικότητά τους. Συμπεριφορές όπως η υπερκινητικότητα μπορούν να αξιοποιηθούν θετικά (πχ. ο κινητικός μαθητής στο ρόλο του προμηθευτή).

Συναισθηματικό κλίμα Αποθαρρύνονται οι βίαιες συμπεριφορές καθώς εκτονώνεται η ενέργεια και υπάρχει αυτοεπιβεβαίωση μέσα από τη συνεργασία αλλά και την ανάληψη των ρόλων. Ο βαθμός οργάνωσης του μαθήματος καθορίζει και τον βαθμό οργάνωσης των ομάδων. Οι μαθητές δεν πλήττουν, νιώθουν ότι αξιοποιούν δημιουργικά τον χρόνο τους, ‘ζωντανεύουν’ νιώθουν σημαντικοί. Οι αδύνατοι μαθητές ενθαρρύνονται να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους και να πάρουν πρωτοβουλίες. Μαθητής με σοβαρό σύνδρομο, με εκδηλώσεις υπερκινητικότητας, στην ομάδα εντάσσεται πλήρως, ηρεμεί και απολαμβάνει την επικοινωνία.

Συναισθηματικό κλίμα Ανάπτυξη δεξιοτήτων Ακόμη κι αν δεν πετύχουν τίποτε οι μαθητές έχουν ένα κέρδος: αποκτούν πάντα ένα ρόλο, άρα τονίζεται το εγώ τους, νιώθουν σημαντικοί και μαθαίνουν να είναι υπεύθυνοι καθώς αναλαμβάνουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Ανάπτυξη δεξιοτήτων Αναδείχθηκαν καλλιτεχνικές τάσεις (ζωγραφική) Θεατρική έκφραση: απόπειρες για: δραματοποίηση του κειμένου χορωδιακή απόδοση των στίχων του χορού απόδοση των συναισθημάτων των ηρώων.

Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Βαθμός συμμετοχής –συνεργατικότητα σκέψη- συζήτηση- καταγραφή αλληλοβοήθεια ανταλλαγή- διαμοιρασμός απόψεων στην ομάδα «η προσπάθεια μετράει» ενίσχυση αυτοπεποίθησης ικανοποίηση

Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Ρόλος διδάσκουσας Διευκολυντικός, καθοδηγητικός οδηγίες, επεξηγήσεις υποστήριξη, παρακίνηση

Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Μαθησιακό αποτέλεσμα Ευχάριστη και καλύτερη κατανόηση της ύλης με την ανταλλαγή απόψεων «Ακόμα και ο φασαριόζος της τάξης ησύχασε και συνεργάστηκε» Καλύτερη επεξεργασία του μαθήματος «Γνωρίσαμε νέους τρόπους σκέψης» «έχουμε την αίσθηση του ‘εμείς’» Ενίσχυση αυτοπεποίθησης

Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Η αυτοαξιολόγηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας από τους μαθητές Προσδοκίες- προτάσεις Περισσότερη συγκέντρωση, συντονισμός και ενεργοποίηση για συνεργασία Περαιτέρω έρευνα και εμβάθυνση στο κείμενο Προετοιμασία από το σπίτι Περισσότερες ιδέες των μαθητών Ικανοποίηση-συνέχιση της ομαδικής εργασίας

Αξιολόγηση διδάσκουσας Αξιολόγηση διδάσκουσας Θετικό κρίνεται το αποτέλεσμα με την προϋπόθεση να επιδιώκεται: Διαρκής ενημέρωση για τα νέα εκπαιδευτικά δεδομένα ανατροφοδότηση της διαδικασίας με βάση τις παρατηρήσεις των μαθητών διαρκής διερεύνηση των αναγκών και των δυνατοτήτων των μαθητών επισήμανση των δυσκολιών και στόχευση για διαρκή βελτίωση

Περιορισμοί Ο περιορισμένος χρόνος της μίας διδακτικής ώρας Η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής στην αίθουσα διδασκαλίας(όπ. και Κακανά, 2011)(πχ.Η/Υ) απώλεια διδακτικού χρόνου κατά τη μετακίνηση στο εργαστήριο Το ανταγωνιστικό κλίμα του σχολείου(όπ. και (Κακανά, 2011) Τα μαθησιακά κενά, η ανομοιογένεια του επιπέδου των μαθητών και οι ιδιαιτερότητες των μαθητών.

Προτάσεις Γενικότερη εμπλοκή και υποστήριξη του σχολείου, θετική διάθεση σε νέες μεθόδους. Διεύρυνση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου και ευρύτερη ένταξη στη διδακτική διαδικασία. Διάχυση της δράσης στην εκπαιδευτική κοινότητα με ενημέρωση, ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εκπαιδευτικών και νέες προτάσεις. Επιμόρφωση και υποστήριξη της δράσης βάσει των σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων και παιδαγωγικών αναγκών.

Ενδεικτικό φύλλο εργασίας ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ: 2015- 16 Τάξη Γ΄,ΤΜ. 1Ο & 2ο ΜΑΘΗΜΑ: Αρχαία Ελληνικά (από μετάφραση) 12/11/2015 Ελένη, Ευριπίδη, B΄ Επεισόδιο, σκ., στ.659-772 Μέθοδος διδασκαλίας: Ομαδοσυνεργατική ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 Πώς συμβάλλει ο μονόλογος του ειδώλου στη επίτευξη της αναγνώρισης των δύο συζύγων. Γιατί επιλέγεται η πρωτοπρόσωπη αφήγηση από τον Ευριπίδη; Συζητήστε τις απόψεις σας στην ομάδα  Να επισημάνετε πώς συμβάλλει η ρήση του ειδώλου στην άρση της αντίθεσης στο φαίνεσθαι και το είναι και στην εξέλιξη του δράματος. Συζητήστε τις απόψεις σας στην ομάδα.   Προσδιορίστε τα συναισθήματά σας και συζητήστε στην ομάδα πώς νιώθετε μετά την αναγνώριση και τις εκδηλώσεις χαράς των Μενελάου – Ελένης.

Βιβλιογραφία Κακανά, Δ.Μ., (2011) Η Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση και το πλαίσιο εφαρμογής της στη Δ/βάθμια Εκπαίδευση Κακανά, Δ-Μ, Καζέλα, Κ. Σεμινάριο Ακίδα, Κύπρος 17-19 Μάιου 2007 Καρβούνης, (2003) Ομαδοκεντρική διδασκαλία Ματσαγγούρας, Η. Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία: «Γιατί», «Πώς»,«Πότε» και «για Ποιους», Διήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο: ‘Η εφαρμογή της ομαδοκεντρικής διδασκαλίας-Τάσεις και εφαρμογές’ Θεσσαλονίκη, 8-9 Δεκεμβρίου 2000 http://biomatikes.wikispaces.com/file/view/ΔΥΝΑΜΙΚΗ%20ΟΜΑΔΑΣ%20Ρελ λος.pdf/468624300/ΔΥΝΑΜΙΚΗ%20ΟΜΑΔΑΣ%20Ρελλος.pdf

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!