10η Διάλεξη «Παγκοσμιοποίηση και οικονομική ανάπτυξη» ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΠΣ –ΜΒΑ ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνής Οικονομική 10η Διάλεξη «Παγκοσμιοποίηση και οικονομική ανάπτυξη» Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων

Διεθνoποίηση και η Περιφερειοποίηση της οικονομίας Η διεθνοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και η διεύρυνση των εξωτερικών οικονομικών συναλλαγών, ενίσχυσαν την αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομιών και οδήγησαν σε μια πρωτοφανή αύξηση της επιρροής των διεθνικών εταιριών και των διεθνών οικονομικών ενώσεων, στην πορεία των περιφερειακών και των παγκόσμιων οικονομικών διαδικασιών. Η περιφερειοποίηση (regionalization) - ο προσανατολισμός της χώρας για την ανάπτυξη των προτεραιοτήτων της περιφερειακής εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας. Ιδιαίτερα υψηλό είναι το επίπεδο περιφερειοποίησης στην Δυτική Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική και την ΚΑΚ, όπου το μέγεθος των ενδοπεριφερειακών συναλλαγών περισσότερο από δύο φορές υπερβαίνει τον όγκο εμπορίου με τον υπόλοιπο κόσμο.

Παγκοσμιοποίηση (globalization) Η αύξηση της κλίμακας της διεθνούς μετακίνησης εμπορευμάτων, κεφαλαίου, εργατικού δυναμικού και της τεχνολογίας προκαθόρισε τη μετάβαση του συνόλου των χωριστών εθνικών οικονομιών σε νέο ποιοτικό επίπεδο και η διεθνής οικονομία έγινε παγκόσμια οικονομία τον XΧ αιώνα.

Η διεθνικοποίηση (Transnationalization) Η διεθνικοποίηση (Transnationalization) της παραγωγής και του κεφαλαίου είναι ένα νέο φαινόμενο ποιοτικής αλλαγής στην παγκόσμια οικονομία, συγκεκριμένα η αύξηση του αριθμού και δραστηριοτήτων των διεθνικών επιχειρήσεων (Transnational corporations -TNCs) και διεθνικών τραπεζών (TNB), ως ένα νέο στάδιο στη διαδικασία της διεθνοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, διαφορετικό από τα προηγούμενα. Η διαδικασία διεθνικοποίησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επέκταση των δραστηριοτήτων των TNCs, και την μετατροπή τους σε πραγματικούς παράγοντες των διεθνών αγοραίων σχέσεων, ως οι νέες μορφές της οικονομικής ζωής, οι οποίες συμβάλλουν στη διεθνοποίηση και την περαιτέρω αύξηση του ανοίγματος και αλληλεξάρτησης των εθνικών οικονομιών.

Ταχεία αυξανόμενη επιρροή των διεθνικών επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Δείκτες διεθνικοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας: Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) Οι συσσωρευμένες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Διεθνείς συγχωνεύσεις και εξαγορές Αριθμός μητρικών TNCs, μονάδες Ο αριθμός των αλλοδαπών θυγατρικών των TNCs, μονάδες Περιουσιακά στοιχεία των αλλοδαπών θυγατρικών των TNCs Οι πωλήσεις των αλλοδαπών θυγατρικών Ο όγκος των εξαγωγών των αλλοδαπών θυγατρικών Ο αριθμός των εργαζομένων σε αλλοδαπές θυγατρικές, εκατομμύρια Το μερίδιο των ξένων TNCs στις παγκόσμιες εξαγωγές,% Το μερίδιο των ξένων TNCs στην παγκόσμια παραγωγή,%

Ταχεία αυξανόμενη επιρροή των διεθνικών επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. ΠΕΕ - πολυεθνική εταιρία (MNC – multinational corporation), στην οποία η κύρια επιχείρηση ανήκει σε κεφάλαια δύο και περισσότερο χωρών και οι θυγατρικές της εταιρίας κατανέμονται σε αυτές τις χώρες. ΔΕΕ - η διεθνική εταιρία (TNC –transnational corporation), στην οποία η κύρια επιχείρηση ανήκει σε κεφάλαια της χώρας βάσης (home country) και οι θυγατρικές της εταιρίας κατανέμονται στις χώρες υποδοχής (host country) σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Η πλειοψηφία των σύγχρονων διεθνών εταιριών έχει τη μορφή των διεθνικών εταιρειών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τις παγκόσμιες διαστάσεις της εμπορικής και παραγωγικής δραστηριότητας, την επένδυση και την εξαγωγή κερδών. Για την ΔΕΕ είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα η ανάπτυξη, η μεταφορά και η χρήση των νέων τεχνολογιών στο πλαίσιο της κλειστής εταιρικής δομής και η αύξηση του όγκου του ενδοεταιρικού εμπορίου μεταξύ των παραρτημάτων του, που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες.

Ταχεία αυξανόμενη επιρροή των διεθνικών επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Το 2004, στον κόσμο μετρήθηκαν περισσότερες από 207 χιλιάδες αλλοδαπές θυγατρικές των 37 χιλιάδων μητρικών διεθνικών εταιρειών-ΔΕΕ. Ο όγκος των αγαθών και των υπηρεσιών, που παρήχθησαν σε ΔΕΕ, ανήλθε στο 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το μερίδιο του ενδοεταιρικού εμπορίου ανήλθε στο 35% του όγκου του διεθνούς εμπορίου. Τα ετήσια μεγέθη παραγωγής των ΔΕΕ όπως στην General Motors, Exxson, Mitsubishi, Toyota και άλλες υπολογίζονται σε εκατοντάδες δισεκατομμυρίων δολαρίων και υπερβαίνουν το ΑΕγχΠ πολλών σημαντικών κρατών. (βλέπε διάγραμμα 10.1)

Διάγραμμα 10.1 Οι μεγαλύτερες διεθνικές εταιρείες του κόσμου

Οι βασικοί εξαγωγείς και εισαγωγείς των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ-FDI) Οι βασικοί εξαγωγείς ΑΞΕ είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ, ξεπερνώντας την Ιαπωνία και τις χώρες της Ε.Ζ.Ε.Σ. (Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών) και τον Καναδά ( Πίνακας 10.1, διάγραμμα 10.1, 10.2). Το μεγάλο μέρος των εκροών (outward FDI flows) και των εισροών (inward FDI flows) ΑΞΕ πραγματοποιείται εντός 50 γιγάντιων διεθνικών επιχειρήσεων (TNC) και βασίζεται στο τρίγωνο των χωρών της NAFTA - της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και της Ιαπωνίας. Οι αμφίδρομες επενδύσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται στο 25%, μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ στο 27% ολόκληρων των παγκόσμιων ροών ΑΞΕ , όπου ο όγκος των ΑΞΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ΗΠΑ υπερβαίνει δύο φορές το όγκο των ΑΞΕ των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση (έτη 1996-1999). Οι βασικές προτεραιότητες των επενδύσεων στις αναπτυγμένες χώρες είναι η παραγωγή μηχανών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, πετροχημικών προϊόντων, χρηματοοικονομικές διαμεσολαβήσεις (Financial Intermediation) και ο τομέας της ακίνητης περιουσίας (Real Estate). Από τους σημαντικότερους εισαγωγείς ΑΞΕ (περισσότερο από 25 δισεκατομμύρια δολ ΗΠΑ ετησίως) μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών είναι οι ΗΠΑ, Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Καναδάς.

Πίνακας 10.1 Η κατανομή των άμεσων ξένων επενδύσεων -ΑΞΕ ανά χώρα και περιοχή τα έτη 1996-1999 (σε δις Δολ. ΗΠΑ)

Διάγραμμα 10.1. Γεωγραφική κατανομή των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ-FDI)

Διάγραμμα 10.2. Δείκτης βαθμού εμπιστοσύνης στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ-FDI)

Διεθνής εξειδίκευση και Διεθνής παραγωγική συνεργασία Διεθνής εξειδίκευση: η εξειδίκευση των χωρών στην παραγωγή συγκεκριμένων αγαθών ή υπηρεσιών κατ’ υπέρβαση των εσωτερικών αναγκών με την ακόλουθη πώληση τους στην διεθνή αγορά. Διακρίσεις Εδαφική Διεθνής εξειδίκευση παραγωγική εξειδίκευση των χωρών εμπράγματη : παραγωγή ετοίμων ειδών εξαρτημάτων: παραγωγή τμημάτων και συστατικών στοιχείων ενός προϊόντος (αυτοκίνητα -20 χιλ. εξαρτήματα) Τεχνολογική ή σταδιακή εξειδίκευση (καινοτομίες , ερευνητική) Διεθνής εταιρική συνεργασία (συνεταιρισμός) : είναι η κοινή δραστηριότητα των επιχειρήσεων διαφορετικών χωρών, οι οποίες διατηρούν την οικονομική αυτονομία τους στην επεξεργασία, παραγωγή και πώληση συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών Διεθνής παραγωγική συνεργασία: είναι η συντονισμένη, συνήθως βραχυπρόθεσμη παραγωγική- οικονομική και επιστημονικό-τεχνική δραστηριότητα των εταίρων από διαφορετικές χώρες, η οποία βασίζεται στον διαχωρισμό της παραγωγικών και πωλητήριων προγραμμάτων, καθώς και στην ισοδύναμη και αμοιβαίου συμφέροντος συνεργασία.(βλέπε πίνακα 10.2)

Πίνακας 10.2 Ταξινόμηση της Διεθνής παραγωγικής συνεργασίας βάσει των βασικών χαρακτηριστικών της

Οι ηγέτιδες χώρες στον τομέα της καινοτομίας Η κατάταξη των χωρών για την καινοτομική τους θέση περιλαμβάνει: Τις δαπάνες για Ερεύνα και Τεχνολογία (το μερίδιο των δαπανών στο ΑΕΠ). Εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας αγαθών (βλέπε πίνακα 10.3) Ο αριθμός του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού. Ο αριθμός των δηλωθέντων διεθνών πατεντών/ ευρεσιτεχνιών. Ο βαθμός προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας. Το επίπεδο εκπαίδευσης και άλλα κριτήρια.

Πίνακας 10.3. Οι ηγέτιδες χώρες του εμπορίου προϊόντων υψηλής τεχνολογίας περισσότερο από 1% των παγκόσμιων εξαγωγών το 2000)

Πίνακας 10.4. Στάδια Οικονομικής ανάπτυξης σε χώρες του κόσμου

Σχήμα 10. 3. Η δυναμική εξέλιξης των τομέων οικονομίας

Πίνακας 10.5. Κλαδική διάρθρωση των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου (με ΑΕγχΠ περισσότερο από $100 δισ. το 2000)

Δυναμική Α.Εγχ.Π κατά κεφαλήν σε % Σχήμα 10.4. Αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στο κόσμο σε ιστορική αναδρομή. Δυναμική Α.Εγχ.Π κατά κεφαλήν σε % Χιλιετίες

Τυποποιημένη ταξινόμηση του ΔΝΤ Τα 186 κράτη μέλη ανεξάρτητων κρατών (συμπεριλαμβανομένων εκείνων των χωρών που δεν είναι μέλη του Ταμείου η Κούβα και η Βόρεια Κορέα) διαιρούνται σε τρεις ομάδες: οι αναπτυγμένες (developed), ή βιομηχανικές χώρες (industrial countries) - 30 βιομηχανικά αναπτυγμένα κράτη της Βόρειας Αμερικής, της Δυτικής Ευρώπης και της περιοχής του Ειρηνικού Ωκεανού με υψηλό επίπεδο εισοδήματος, που είναι μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Το 1/2 περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και τα 2/3 του παγκόσμιων εξαγωγών (συγκεκριμένα 54,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ και 70,8 των παγκόσμιων εξαγωγών), οι αναπτυσσόμενες χώρες (developing countries) - 135 χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής με χαμηλό και μέσο εισοδηματικό επίπεδο. Όπου κατοικεί η πλειοψηφία του πληθυσμού της γης περίπου 3,2 δις κάτοικοι) κατείχαν το 40,1 του παγκόσμιου ΑΕΠ και 26% των παγκόσμιων εξαγωγών. 21 χώρες υπό μετάβαση από την κεντρικά σχεδιασμένη στην οικονομία της αγοράς-μεταβατικές οικονομίες (economies/countries in transition), (6 πρώην σοσιαλιστικά κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, 15 πρώην δημοκρατίες της ΕΣΣΔ και η Μογγολία). Το 5,3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και 3,2 των παγκόσμιων εξαγωγών.

Σχήμα 10.5. Μερίδιο (%) βιομηχανικών, αναπτυσσόμενων και μεταβατικών οικονομιών στο παγκόσμιο ΑΕγχΠ την περίοδο 1970 - 2000.

Η ταξινόμηση του IBRD- ΔΤΑΑ βάσει του εισοδηματικού επιπέδου (Income group), διαχωρισμός των οικονομιών σε τρεις ομάδες: LIC - η ομάδα με χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων (LIC, Low income group), η οποία περιλαμβάνει 63 οικονομίες με κατά κεφαλήν ετήσιο ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ή Εισόδημα (ΑΕΠ ή ΑΕΕ) του πληθυσμού σε 755 $ ΗΠΑ και λιγότερο MC - ομάδα με μέσο επίπεδο εισοδημάτων (MC, middle income group), η οποία περιλαμβάνει 92 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ $756 до $9265, αποτελείται από δύο υποομάδες: LMC- χώρες με εισοδήματα χαμηλότερο του μέσου επιπέδου (Lower middle -income countries) -είναι 54 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 756-2995 δολ. UMC-Χώρες με εισοδήματα υψηλότερα του μέσου επιπέδου (upper middle -income countries) -38 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 2996-9265 δολ. HI - Χώρες με υψηλό επίπεδο εισοδημάτων (HI- High-income countries) η οποία περιλαμβάνει 53 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερβαίνει τα 9266 δολ και περισσότερο.

Πίνακας 10.6. Κατανομή πληθυσμού του κόσμου βάσει του μέσου κατά κεφαλήν μεγέθους του ΑΕγχΠ το 1998 ( σε % ως προς τον αριθμό του πληθυσμού ξεχωριστών χωρών, ομάδων χωρών, περιφερειών και όλου του κόσμου

Μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης διαφορετικών χωρών: Φιλελεύθερο, Νέο-φιλελεύρο ή ιδιωτικό - εταιρικό μοντέλο χαρακτηριστικό για τις αγγλοσαξωνικές χώρες (ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία): Στοιχεία: χαμηλό ποσοστό κρατικής ιδιοκτησίας. Μέγιστη νομοθετική ελευθερία της αγοράς. χαμηλό ποσοστό του κρατικού τομέα στο ΑΕΠ. Μειονεκτήματα: - ετερογένεια της κοινωνίας.  - σημαντική διαφοροποίηση των εισοδημάτων. Πλεονεκτήματα: -υψηλή δυναμική της ανάπτυξης -ευελιξία προσαρμογής της οικονομίας σε νέες οικονομικές συνθήκες.

Μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης διαφορετικών χωρών: Μοντέλο κοινωνικής οικονομίας της αγοράς (κοινωνική οικονομία). Χαρακτηριστικό μοντέλο για την ΕΕ, τον Καναδά και το Ισραήλ. Μερικές φορές ονομάζεται Σοσιαλδημοκρατικό (Σοσιαλφιλελεύθερο) μοντέλο. Διακριτικά στοιχεία του είναι τα εξής: ανακατανομή του ιδιωτικού τομέα μέσω του φορολογικού συστήματος. μερίδιο του κρατικού προϋπολογισμού ως προς το ΑΕΠ υπερβαίνει το 50%. ανεπτυγμένο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. ρύθμιση των σχέσεων εργασίας δεν γίνεται σε επίπεδο επιχείρησης αλλά σε εθνικό επίπεδο. Μειονεκτήματα: συχνά κυριαρχούνται από κοινωνικά στοιχεία για την λειτουργία της οικονομικής αγοράς (σουηδικό μοντέλο), το οποίο μπορεί, μακροπρόθεσμα, να οδηγήσει σε μείωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των επενδύσεων. Υψηλή ανεργία. δημοσιονομικό έλλειμμα. Χαμηλή αποτελεσματικότητα των δημοσίων επιχειρήσεων Σημαντικό γεγονός του μοντέλου είναι η διαδικασία ονομαστικής και πραγματικής σύγκλισης των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την χορήγηση οικονομικών ενισχύσεων στα κράτη μέλη από τα διαρθρωτικά ταμεία και τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης.

Μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης διαφορετικών χωρών: 3. Μοντέλο Ασίας και Ειρηνικού Ωκεανού (Ιαπωνία, Νότιος Κορέα, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη): Χαρακτηριστικά στοιχεία του είναι τα εξής: σπάνια εναρμόνιση των συμφερόντων των επιχειρηματιών και του κράτους. εξαγωγικός προσανατολισμός της οικονομίας και των εταιρειών- μακροπρόθεσμος στόχος. Πνεύμα του κολεκτιβισμού και παρτεναλισμού στην εργασία, αυξημένη επιρροή στην παραγωγή του ανθρώπινου παράγοντα. Υψηλή ολοκληρωμένη μορφή ταχείας οικονομικής ανάπτυξης, με την οποία το κράτος προσπαθεί να παράσχει πλήρη υποστήριξη στις εγχώριες εταιρείες. Έως τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 η επιτυχία αυτής της περιοχής ονομάστηκε "θαύμα της Ασίας". Ωστόσο, η οικονομική κρίση στα τέλη του 90, έχει επηρεάσει την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη του. Μειονεκτήματα: Εκδήλωση ενοποίησης κρατικών συμφερόντων με τις ιδιωτικές εταιρείες, γεγονός που οδηγεί στην εμφάνιση των μονοπωλίων. κλειστή εσωτερική αγορά περιορισμένη κοινωνική πρόνοια σχετικά μεγάλη ωριαία διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας

Μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης διαφορετικών χωρών: Σοσιαλιστικό μοντέλο (Κούβα, Βιετνάμ, Βόρεια Κορέα): Χαρακτηριστικά στοιχεία: σχεδιασμένη οικονομία, που επικρατεί στις χώρες αυτές, οδηγεί σε σημαντικές στρεβλώσεις στην παραγωγή και τη διανομή. Εξάντληση της εκτεταμένης οικονομικής ανάπτυξης. χαμηλή ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας.

Πίνακας 10.6. Συνολικό Παγκόσμιο ΑΕγχΠ (Total World GDP) Εκτίμηση του Total World GDP (billions of 1990 dollars one million BC-2000 CE) J. Bradford DeLong, Department of Economics, U.C. Berkeley

Πίνακας 10. 7. Purchasing power parity -PPP GDP –ΙΑΔ ΑΕγχΠ σε USD Πίνακας 10.7. Purchasing power parity -PPP GDP –ΙΑΔ ΑΕγχΠ σε USD. Εκτίμηση της World Bank

Σχήμα 10.6. ΑΕχγΠ της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας 1961–2001 (σε τρέχουσες τιμές, ECU/euro billion).

Πίνακας 10.8. Παγκόσμιες εξαγωγές εμπορευμάτων το 1960 – 2000 (μέγεθος σε $ δισ. Σε τρέχουσες τιμές, μερίδιο σε %)

Η Παγκοσμιοποίηση και η προοπτική ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας μέσα στον 21 αιώνα θα καθοριστεί από πολλούς εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες, ο κυριότερος από τους οποίους είναι η δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διατηρήσει τις κυρίαρχες θέσεις στην παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο σε συνθήκες αύξησης της αλληλεξάρτησης όλων των περιοχών του κόσμου και ενίσχυσης του ανταγωνισμού από την πλευρά των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Κίνας και των νέων βιομηχανικών χωρών της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Με την επίτευξη στα τέλη του 20ου αιώνα της οικονομικής ισοδυναμίας με τις ΗΠΑ ως προς το ΑΕγχΠ, η Ευρωπαϊκή Ένωση έγινε ένας από τους πιο ισχυρούς παράγοντες της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, διευρύνοντας τις παραγωγικές και τις εμπορικές σχέσεις με τις χώρες όλων των ηπείρων.

Πίνακας 10.9 Η Θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι 10 νέες χώρες –μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών (2003 ) .

Πίνακας 10.9. Η Θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι 10 νέες χώρες –μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών (2003 ) .

Πίνακας 10.10. Η Θέση των 10 κορυφαίων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις εξαγωγές της ΕΕ, της Δυτικής Ευρώπης, των αναπτυγμένων χωρών και του κόσμου (σε τρέχουσες τιμές, FOB)

Πίνακας 10.11. Η Θέση των 10 κορυφαίων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις εισαγωγές της ΕΕ, της Δυτικής Ευρώπης, των αναπτυγμένων χωρών και του κόσμου (σε τρέχουσες τιμές, CIF)

Πίνακας 10.12. Οι δείκτες όρων Εμπορίου 1980 –2000 (1990 = 100) Πίνακας 10.12. Οι δείκτες όρων Εμπορίου 1980 –2000 (1990 = 100)

Πίνακας 10.13. Όροι εμπορίου αγαθών των χωρών της ΕΕ-15, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας τα έτη 1981-2001 (εθνικοί λογαριασμοί, ΤοΤ 1991 = 100%)

Πίνακας 10.14. Δείκτης κάλυψης (%) των εισαγωγών αγαθών από τις εξαγωγές στο εξωτερικό εμπόριο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας τα έτη 1960 - 2003 .

Πίνακας 10.14. Δείκτης κάλυψης (%) των εισαγωγών αγαθών από τις εξαγωγές στο εξωτερικό εμπόριο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας τα έτη 1960 - 2003 .

Πίνακας 10.15. Ποσοστό του εξωτερικού εμπορίου των ευρωπαϊκών χωρών, ΗΠΑ, Ιαπωνία και Κίνα ως προς το ΑΕγχΠ τα έτη 1990 –2000

Πίνακας 10.15. Ποσοστό του εξωτερικού εμπορίου των ευρωπαϊκών χωρών ΗΠΑ, Ιαπωνία και Κίνα ως προς το ΑΕγχΠ τα έτη το 1990 –2000

Σχήμα 10.16 Η τυποποιημένη ταξινόμηση διεθνούς Εμπορίου (ΤΤΔΕ)

Σχήμα 10.7 Διάρθρωση προϊόντων του εξωτερικού εμπορίου της ΕΕ τα έτη 1995-2005 (στις κατηγορίες ΤΤΔΕ, μέσοι ετήσιοι όγκοι σε %)

Σχήμα 10.8. Η γεωγραφική διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα έτη 1995-2005 (μέσοι ετήσιοι όγκοι σε %)

Σχήμα 10.9. Η διάρθρωση κατά διεθνή οικονομικό οργανισμό του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα έτη 1995-2005 (μέσοι ετήσιοι όγκοι, σε %)

Σχήμα 10.10. Αλλαγές στο μερίδιο της βιομηχανίας, της γεωργίας και των υπηρεσιών στη διάρθρωση του παγκόσμιου ΑΕγχΠ τις δεκαετίες 1970 - 2000.

Σχήμα 10.17. Πληθυσμός του κόσμου, ΑΕγχΠ, εξαγωγές και εισαγωγές την περίοδο 1960-2000

Η προοπτική ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η ορθολογιστική χρήση των υπαρχουσών πόρων οικονομικής ανάπτυξης επιτρέπει στις μεταβιομηχανικές χώρες της ΕΕ-27 και της ΕΖΕΣ να αυξήσουν τα ετήσια ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα κατ’ ελάχιστο το 1,8 – 2,8%, στα νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις υποψήφιες χώρες έως 4 - 6% λόγω της διεύρυνσης του εμπορίου και άλλων στατικών και δυναμικών αποτελεσμάτων της οικονομικής ολοκλήρωσης. Σημαντικός ρόλος στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας θα παίξει και η δυνατότητα των μεγαλύτερων πρώην σοσιαλιστικών χωρών, της Ρωσίας και της Ουκρανίας να διατηρήσουν τα ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ στα επίπεδα του 7-9% ετησίως, που κυριαρχούν μετά την περίοδο υλοποίησης των οικονομικών μεταρρυθμίσεων.

Η προοπτική ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Εκτός των άλλων, θα απαιτηθούν συντονισμένες προσπάθειες όλων των ευρωπαϊκών χωρών για την επίλυση σειρά προβλημάτων της ευρωπαϊκής ηπείρου, τα πιο επίκαιρα των οποίων είναι: Η επίτευξη της πολιτικής διευθέτησης των εδαφικών συγκρούσεων στις βαλκανικές και τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας (Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μολδαβία, τις ρωσικές δημοκρατίες του Βορείου Καύκασου) και την επιτάχυνση της οικονομικής ανόρθωσης τους. η εξασφάλιση των προτεραιοτήτων ανάπτυξης της ευρωπαϊκής αγοράς για τη μείωση εξάρτησης από τις πιθανόν ασταθείς οικονομίες και βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ευρώπης – των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ιαπωνίας. η διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών ανεφοδιασμού της ηπείρου με ενεργειακούς πόρους και βιομηχανικές πρώτες ύλες. ο καινοτόμος εκσυγχρονισμός της παραγωγικής βάσης των ευρωπαϊκών χωρών για την εξάλειψη της καθυστέρησης από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στην παραγωγικότητα της εργασίας η μείωση του τραπεζικού επιτοκίου για την χρηματοδότηση της παραγωγής και του εμπορίου και την προσέλκυση της εισροής επενδύσεων στον πραγματικό τομέα της οικονομίας. η ενεργοποίηση της συνολικής ζήτησης λόγω της μείωσης των φόρων στους επιχειρηματίες και τα φυσικά πρόσωπα στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες και την αύξηση του επιπέδου των μισθών στις ανατολικο-ευρωπαϊκές χώρες. η διακοπή της παράνομης μετανάστευσης και η ομαλοποίηση της αγοράς εργασίας.

Η προοπτική ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ενίσχυση του ευρώ συμβάλλουν στην σταθεροποίηση του παγκόσμιου τριπολικού γεωοικονομικού οικοδομήματος με τρεις αγορές ηπειρωτικής κλίμακας – την ευρωπαϊκή, την αμερικανική και την Ασιατική – Ειρηνικού Ωκεανού, η οποία διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας εμποδίζεται από τον προστατευτισμό των βασικών εμπορικών εταίρων της - των ΗΠΑ, της Κίνα και της Ιαπωνίας, μία από τις πτυχές του οποίου αποτελεί η διαδικασία διαρκούς υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ, του κινέζικου γιουάν και του ιαπωνικού γεν σε σχέση με το ευρώ και άλλων σκληρών ευρωπαϊκών νομισμάτων.

Η προοπτική ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μόνο στην Ιαπωνία το 2003, το ύψος των νομισματικών παρεμβάσεων για τη διατήρηση της μειωμένης τιμής του γεν κατά 20-25%, συμφέρουσας τιμής για τους εθνικούς εξαγωγείς, ανήλθε στα 190 δισεκατομμύρια δολ. ΗΠΑ. Η χρηματοπιστωτική πολιτική ενθάρρυνσης των εξαγωγών της Ιαπωνίας και άλλων δυναμικά αναπτυσσόμενων ασιατικών αγοραίων οικονομιών, όπως και της Κίνας, όπου κατά τη διάρκεια δεκαετιών υποστηρίζεται επανειλημμένα η μειωμένη συναλλαγματική τιμή του γιουάν ως προς το δολάριο ΗΠΑ με διοικητικές μεθόδους. Η πολιτική αυτή οδήγησε σε αύξηση των διεθνών συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών της Ανατολικής Ασιατικής περιοχής σε 680 δισεκατομμύρια δολ. ΗΠΑ το 1998, έως 2,1 τρις το πρώτο τρίμηνο το 2004, το οποίο ανέρχεται σε 80% των παγκόσμιων αποθεμάτων και τη συγκέντρωση των μεγαλύτερων στον κόσμο συναλλαγματικών διαθεσίμων στην Ιαπωνία (827 δισεκατομμύρια USD) και την Κίνα (440 δισεκατομμύρια USD). Η απόσυρση αυτών των πόρων από τον πραγματικό τομέα της οικονομίας εμποδίζει την αύξηση της παγκόσμια παραγωγής και του διεθνούς εμπορίου.

ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου η ανάπτυξη του κρατικής υπόστασης σχηματίστηκε κάτω από το εθνικό ρητό "e pluribus unum" («ενότητα από το σύνολο»), η Ευρωπαϊκή Ένωση, βασίζεται στην ιδέα της πολύπλευρης αμοιβαίας συνεργασίας των ευρωπαϊκών λαών με τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητάς τους, παραμένοντας αμετάβλητη η θεμελιώδης αρχή "omnes et singulos" («μαζί και χώρια»).

Οικονομικές βάσεις διεθνών μηχανισμών αλλαγής κλίματος Οι διεθνείς συμφωνίες ( Συνθήκη πλαίσιο του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος, το Πρωτόκολλο του Κιότο και άλλες συμφωνίες για την αλλαγή του κλίματος) καθιέρωσαν για τα κράτη περιορισμούς στον όγκο των ανθρωπογενών καυσαερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, που υπολογίζεται βάσει της ποσότητας των κατά κεφαλή εκπομπών καυσαερίων. Τέτοια προσέγγιση δεν αντικατοπτρίζει τον πραγματικό ρόλο κάθε κράτους στην παγκόσμια ρύπανση της ατμόσφαιρας. Ο καθορισμός των επιπέδων ρύπανσης και ποσοστώσεων για το διεθνές εμπόριο δικαιωμάτων ρύπανσης, υπολογίζεται από την έκταση και τα απορροφητικά χαρακτηριστικά του εδάφους μίας χώρας.

Πίνακας 10.18 Διάρθρωση της παγκόσμιας κατανάλωσης ενεργειακών πόρων, σε %

Θεσμικές βάσεις των διεθνών μηχανισμών αλλαγής του κλίματος Θεσμικές βάσεις των διεθνών μηχανισμών αλλαγής του κλίματος Το Πρωτόκολλο του Κιότο (11 Δεκεμβρίου 1997 (Conference of the Parties -COP3 of Convention) θεσπίζει τους ακόλουθους διεθνείς μηχανισμούς υλοποίησης των ποσοτικών υποχρεώσεων για τον περιορισμό και την μείωση των εκπομπών καυσαερίου: κοινή εκπλήρωση των υποχρεώσεων στο πλαίσιο περιφερειακού οργανισμού οικονομικής ολοκλήρωσης. κοινή πραγματοποίηση προγραμμάτων μείωσης των εκπομπών καυσαερίων μηχανισμός αειφόρου ανάπτυξης διεθνές εμπόριο δικαιωμάτων ρύπανσης αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι συμμετέχουσες χώρες υποχρεούνται την περίοδο 2008-2012 να μειώσουν τις συνολικές εκπομπές καυσαερίων κατά 5 % σε σύγκριση με το επίπεδο του 1990 (κοινοτική νομοθεσία μέσα από τις Οδηγίες 2003/87/ΕΚ και 2004/101/ΕΚ. μείωση ρύπων κατά 8% )

Το Πρωτόκολλο του Κιότο Το Πρωτόκολλο του Κιότο τέθηκε σε ισχύ το Φεβρουάριο του 2005. Στις αρχές του 2009, 183 κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν επικυρώσει το πρωτόκολλο. Αυτό σημαίνει ότι 37 ανεπτυγμένες χώρες και η Ε.Ε. των 15 (τα 15 κράτη μέλη όταν υπογράφηκε το πρωτόκολλο, σήμερα 27) έχουν δεσμευθεί να επιτύχουν τους στόχους του Κιότο. Μόνο μία μεγάλη χώρα που αρχικά υπέγραψε τη συνθήκη δεν την έχει επικυρώσει: οι ΗΠΑ. Το Δεκέμβριο του 2007, όλες οι μεγάλες χώρες συμφώνησαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για ένα νέο παγκόσμιο καθεστώς για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών μετά τη λήξη του πρωτοκόλλου του Κιότο το 2012 και ο στόχος των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων είναι να διασφαλιστεί μια συμφωνία στις 7-8 Δεκεμβρίου 2009, στη συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές αλλαγές στην Κοπεγχάγη. Οι 192 χώρες που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις έχουν συμφωνήσει ότι θα απαιτηθούν σημαντικές μειώσεις των εκπομπών προκειμένου να διατηρηθεί σε ασφαλή όρια η κλιματική αλλαγή. Για να γίνει αυτό, οι παγκόσμιες εκπομπές ρύπων θα πρέπει να κορυφωθούν έως το 2020 και να μειωθούν στο 50% των επιπέδων του 1990 έως το 2050.

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Στον πίνακα 10.19 παρακάτω αναγράφεται η δυναμική των ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για την περίοδο από 1980 έως το 2007 ( τα τελευταία πλήρη δημοσιευμένα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας) σε αυτές τις χώρες, οι σχετικοί δείκτες μόλυνσης και οι μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης της ποσότητας των εκπομπών. Όπως φαίνεται από τον πίνακα 10.19 το 1980-2007 οι χώρες αυτές παρήγαγαν το 95,7% της συνολικής ποσότητας των διεθνών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, όπου στο μερίδιο των ηγετικής πεντάδας: ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία και Ινδία ανήκε το 55% όλων των παγκοσμίων εκπομπών και στο μερίδιο των 25 τελευταίων χωρών του πίνακα –λιγότερο από 8%. Στην ουσία, η επιτυχία των διεθνών προγραμμάτων περιορισμού και μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εξαρτάται από την θέση περιορισμένου αριθμού χωρών – των μεγαλύτερων παραγωγών καυσαερίων του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Όπως φαίνεται από τον πίνακα 10.19, περίπου 75% όλων των διεθνών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δημιουργείται στο 40 % του εδάφους του πλανήτη από δώδεκα χώρες μόνο, στις οποίες κατοικεί το 52% του πληθυσμού της Γης και παράγεται το 70% του παγκοσμίου ΑΕγχΠ. Στο αριθμό αυτών των δώδεκα χωρών ανήκουν όλα τα μεγάλα κράτη: τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όλα τα κράτη της «Ομάδας των 8» και δύο από τις πιο πληθυσμιακά μεγάλες χώρες του κόσμου η Κίνα και η Ινδία.

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Πίνακας 10.19. Δείκτης εντατικότητας ρύπανσης της ατμόσφαιρας ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα τα έτη 1980 – 2007 .

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Συνέχεια Πίνακα. 10.19. Δείκτης εντατικότητας ρύπανσης της ατμόσφαιρας ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα τα έτη 1980 – 2007 .

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο η μονάδα μέτρησης του επιπέδου της ανθρωπογενής επίδρασης στο οικοσύστημα βασίζεται σε δύο μεταβλητές ποσότητες: την ποσότητα των εκπομπών καυσαερίων και του πληθυσμού (τόνους /άνθρωπο), αλλοιώνει το πραγματικό μέγεθος επίδρασης στην παγκόσμια μόλυνση. Νέα μονάδα μέτρησης –την εντατικότητα (intensity) των εκπομπών «I», που ορίζεται από την σχέση της ποσότητας εκπομπών καυσαερίων «Ε» προς την έκταση της χώρας «Α», (Ι=Ε/Α) είναι πασιφανές ότι το επίπεδο των καυσαερίων του διοξειδίου του άνθρακα στην Ινδία είναι 303 τόνοι/ τετρ. χιλ. είναι πλήρως συγκρίσιμο με το επίπεδο των καυσαερίων στις ΗΠΑ με 566 τόνους/ τετρ. χιλ.. Η χρήση της νέας μονάδας μέτρησης επιτρέπει επίσης να αποφύγουμε την λαθεμένη εμφάνιση ανύπαρκτης μείωσης καυσαερίων στις χώρες, όπου οι ρυθμοί αύξησης του πληθυσμού ξεπερνά του ρυθμούς αύξησης των καυσαερίων του διοξειδίου του άνθρακα, όπως αυτό συμβαίνει στην Νότια Αφρική, στην Σαουδική Αραβία, στην Αργεντινή, στην Αλγερία, ή στην Νιγηρία. Στις χώρες αυτές η κατά κεφαλή ποσότητα των καυσαερίων από το 1980 διαρκώς μειώνεται, περίοδο όμως που το απόλυτο μέγεθος των καυσαερίων αυξήθηκε κατά 1,5 –2 φορές. Η εντατικότητα των κατά κεφαλή καυσαερίων επιτρέπει τον καθορισμό και το επίπεδο υπέρβασης του μέσου παγκοσμίου επιπέδου μόλυνσης της ατμόσφαιρας σε κάθε χώρα.

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Για παράδειγμα, η Σιγκαπούρη η κατά κεφαλή ποσότητα καυσαερίων του διοξειδίου του άνθρακα υστερεί έναντι των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων και άλλων χωρών. Μεταξύ άλλων, το 1996 η Σιγκαπούρη με πληθυσμό 3 εκατ. κατ. και εδαφική έκταση 632 τετρ. χιλ. παρήγαγε 65,8 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο ξεπέρασε την συνολική ποσότητα των καυσαερίων, που παρήχθησαν εκείνη την χρονιά από όλες χώρες μαζί, όπως το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, την Νιγηρία, την Τανζανία και το Βιετνάμ, με συνολικό πληθυσμό 270 εκατ. κατ. και εδαφική έκταση 3340000 εκατ. χιλ.. Η εντατικότητα εκπομπής καυσαερίων του διοξειδίου του άνθρακα στην Σιγκαπούρη ανήρθε σε 104114 τόνους ανά τετρ. χιλ., το οποίο κατά 600 φορές ξεπέρασε το μέσο παγκόσμιο δείκτη των 170 τόνων ανά τετρ. χιλ.

Διαφοροποίηση των ευθυνών για την παγκόσμια μόλυνση Στον κατάλογο των μεγαλύτερων παραγωγών καυσαερίων του διοξειδίου του άνθρακα συγκαταλέγονται η Ρωσία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Βραζιλία και άλλες χώρες, στις οποίες η εντατικότητα των εκπομπών καυσαερίων ουσιαστικά είναι μικρότερες του μέσου παγκόσμιου δείκτη. Πραγματικά οι χώρες αυτές όχι μόνο ουδετεροποιούν τις δικές τους εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα χάριν της απορρόφησης στις δασικές περιοχές, αλλά και θεωρούνται απολυμαντές «ξένων» εκπομπών καυσαερίων, που εισέρχονται στο έδαφος τους χάριν της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας.

Διαφοροποίηση των ευθυνών για την παγκόσμια μόλυνση Ο ορισμός του επιπέδου της διαφοροποιημένης ευθύνης κάθε χώρας για την παγκόσμια μόλυνση, μπορεί να αποδοθεί από την ποσότητα των πλεονασματικών εκπομπών QΕ, υπολογισμένης λαμβάνοντας υπόψη την απορροφητική ικανότητα της χώρας: QΕ = (Ii - Iw) x Ai – a x Af (1) όπου Ii και Iw - είναι αντίστοιχα η εντατικότητα των εκπομπών καυσαερίων διοξειδίου του άνθρακα στην i χώρα και σε όλο τον κόσμο, σε τόνους / τετρ. χιλ.. Ai - είναι η έκταση της i χώρας, σε τετρ. χιλ. a - απορροφητική ικανότητα των δενδροφυτειών – ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα, που απορροφάται στην διαδικασία φωτοσύνθεσης κατά την διάρκεια του χρόνου, σε τόνους / τετρ. χιλ.. Af - η έκταση των δενδροφυτειών στην i χώρα, σε τετρ. χιλ.

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Σύμφωνα με τον τύπο (1) και τα στοιχεία του πίνακα 10.19 υπολογίζουμε την ποσότητα των πλεονασματικών εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα το 1996 στις ΗΠΑ, την Ελλάδα και την Φιλανδία. Ως ακίνδυνο επίπεδο βάσης εντατικότητας των εκπομπών λαμβάνουμε τον ετήσιο διεθνές δείκτη του έτους 1980 Iw = 102 τόνους CO2 / Km2 Για τις τρεις χώρες λαμβάνουμε την ελάχιστη απορροφητική ικανότητα των δενδροφυτειών (μικτά δάση και θάμνοι στην ζώνη εύκρατου κλίματος) χωρίς τον υπολογισμό απορρόφησης του μονοξειδίου του άνθρακα από τα γεωργικά φυτά : a= 1500 τόνους CO2 / Km2

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Ο καθορισμός της έκτασης των δεντροφυτειών Αf στον τύπο (1) απεικονίζεται από τον τύπο: Af= Κf x AL όπου Κf – είναι ο δείκτης δασώδους έκτασης (η έκταση της χώρας, που αποτελείται από δάση και θάμνους, ως μερίδιο από την έκταση της ξηράς AL). και AL – έκταση επιφάνειας μίας χώρας χωρίς την έκταση των λιμνών, δεξαμενών νερού και άλλων υδάτινων πόρων. Λαμβάνουμε για τις ΗΠΑ Κf = 0,29, AL =9166,6 thousand Km2 QΕ = (566-102) x 9364x103 –1500x0,29x9166,6x 103 =357,42 millions ton CO2 Για την Ελλάδα Κf = 0,2, AL =130,8 thousand Km2 QΕ = (610-102) x 132x103 –1500 x 0,2 x 130,8 x 103 =27,95 millions ton CO2 Για την Φιλανδία Κf = 0,76, AL =305,47 thousand Km2 QΕ (175 -102) x 338 x 103 –1500 x 0,76 x 305,47 x 103 = -323,56 millions ton CO2

Κατανομή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανά χώρα στον κόσμο. Από το παραπάνω προκύπτει, ότι η Φιλανδία απορροφά «ξένες» εκπομπές (QΕ με αρνητικό πρόσημο), εξάλλου ως προς την ποσότητα είναι περίπου ίση με την ποσότητα των πλεονασματικών εκπομπών των ΗΠΑ. Σύμφωνα με την τιμή μείωσης των εκπομπών ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα Ρ1 =23 δολ.ΗΠΑ η Φιλανδία μπορεί να πουλήσει την ποσόστωση της (ή τα δικαιώματα για την ρύπανση) για το σύνολο των S = QΕ x P1 x 12/44 = 323,56x 106 x 23x12/44 =2,0296 billions dollars Ο υπολογισμός των εκπομπών CO2 σε ποσότητα άνθρακα λαμβάνεται από τον πολλαπλασιασμό του QΕ με 12/44, αφού η σχετική ατομική μάζα του άνθρακα αποτελείται από 12 μονάδες, το οξυγόνο από 16 μονάδες και το διοξείδιο του άνθρακα με (12+2x16) =44 . Προκύπτει ότι η Ελλάδα για την ουδετεροποίηση εκπομπών της CO2 είναι απαραίτητο να αυξήσει την έκταση των δασών και θάμνων κατά 70% αυξάνοντας τον δείκτη δασώδους έκτασης μέχρι το επίπεδο του 0,342.

Πίνακας 10.20. Ποσότητα υπέρβασης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (QE) στις ΗΠΑ, την Ελλάδα και τη Φινλανδία     Συνολικό κόστος (S) της ποσόστωσης (ή δικαιώματα) για τη μείωση της ρύπανσης, το 1996

Πίνακας 10.21. Υπερβάλλουσες ανθρωπογενείς εκπομπές СО2 σε διάφορες χώρες το 2007.

Πίνακας 10.22. Η δυναμική των εκπομπών ανθρωπογενών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ .

Οι κατευθυντήριες προτεραιότητες των διεθνών προγραμμάτων μείωσης των εκπομπών καυσαερίων. H αναδάσωση είναι σχεδόν η μοναδική οικονομικά προσιτή για τα περισσότερα κράτη μέθοδος ουδετεροποίησης του ολοένα αυξανόμενου όγκου εκπομπών καυσαερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο αειθαλές πράσινου δάσους στην τροπική ζώνη στην διάρκεια ενός χρόνου εκκρίνει 3800 τόνους οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, απορροφώντας 5225 τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Για τα μικτά δάση στην ζώνη του εύκρατου κλίματος τα μεγέθη αυτά ανέρχονται αντίστοιχα από 1100 έως 1600 τόνους Ο2 και από 1500 έως 2200 τόνους CO2 . Για την απορρόφηση 3 δισ. τόνων CO2, ετησίως που αποβάλλονται από τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, είναι αρκετά 600 χιλιάδες τετρ. χιλ. δασών, που είναι φυτεμένα στην Βραζιλία, Γουινέα και άλλες τροπικές χώρες ή από 1,5 έως 2 εκατ. τετρ. χιλ. μικτών δασών, που είναι φυτεμένα στην Ελλάδα, την Γαλλία, την Ιταλία, την Ουκρανία και σε άλλες χώρες με εύκρατο κλίμα. Η ουδετεροποίηση από 22 έως 25 δισ. τόνων CO2, ετησίως που αποβάλλονται στον κόσμο από τα τέλη του 20ου αιώνα, απαιτούν την αποκατάσταση των υλοτομημένων και την φύτευση νέων δασών σε έκταση 10…12 εκατ. τετρ. χιλ. σε όλες τις κλιματιστικές ζώνες της γήινης σφαίρας.

Διεθνές εμπόριο και μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο. Διεθνές εμπόριο και μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο. Το διεθνές εμπόριο δικαιωμάτων ρύπανσης των ανθρωπογενών καυσαερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου και η συμμετοχή των αναπτυσσομένων χωρών και χωρών με μεταβατική οικονομία σε αυτό το σημαντικό τμήμα προοπτικής της διεθνούς αγοράς ως καθαροί-πωλητές των ποσοστώσεων στις εκπομπές καυσαερίων επιτρέπει την προσέλκυση σημαντικών οικονομικών πόρων για την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης τους. Η ακρίβεια καθορισμού της πραγματικής ποσότητας των υπέρ ορίων ρύπανσης θα επιτρέψει και στις οικολογικά ευημερείς ανεπτυγμένες χώρες να λάβουν πληρωμή για την απορρόφηση των εκπομπών καυσαερίων του φαινομένου το θερμοκηπίου στο έδαφος τους. Η διεύρυνση της διεθνούς συνεργασίας και η διόρθωση των θεσμικών και οικονομικών βάσεων στους διεθνείς μηχανισμούς αλλαγής κλίματος και του διεθνούς εμπορίου μπορούν να συμβάλλουν στην ταχεία και αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμμάτων περιορισμού και μείωσης των εκπομπών καυσαερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Παγκοσμιοποίηση και η παγκόσμια σταθερή ανάπτυξη Η παγκοσμιοποίηση προσδιορίζεται από την ανάγκη ορθολογικής χρήσης των περιορισμένων υλικών και ενεργειακών πόρων του πλανήτη για την επίλυση των έντονων κοινωνικών και οικολογικών προβλημάτων, που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Μια από τις σημαντικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης αποτέλεσε ο σχηματισμός σε όλες τις περιοχές του κόσμου οργανισμών οικονομικής ολοκλήρωσης των γειτονικών χωρών, οι οποίες έχουν σταθερές εμπορικές και παραγωγικές σχέσεις, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την ακόλουθη ενοποίηση των εθνικών οικονομιών σε περιφερειακούς οργανισμούς με υπερεθνικά όργανα εξουσίας. Η παγκοσμιοποίηση συνοδεύεται με την ενίσχυση του κοινωνικού και οικολογικού προσανατολισμού της παγκόσμιας οικονομίας και από τη διάδοση της μεταβιομηχανοποίησης σε μεγαλύτερο αριθμό χωρών.

Παγκοσμιοποίηση και η παγκόσμια σταθερή ανάπτυξη Η μετάβαση σε πλήρως νέα πληροφοριακή – καινοτόμα βάση της οικονομίας και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών εξοικονόμησης υλικών και ενεργειακών πόρων, καθώς επίσης η αλλαγή στη διάρθρωση παραγωγής και κατανάλωσης του παγκόσμιου ΑΕγχΠ στην πλευρά της σταθερής αύξησης του μεριδίου των υπηρεσιών, αυξάνουν το ρόλο της επιστημονικής γνώσης και της ειδικευμένης εργασίας ως βασική πηγή της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και μειώνουν την συνολική ζήτηση των μη ανανεώσιμων πρώτων υλών, συμβάλλοντας στην βελτίωση της οικολογίας του πλανήτη. Η διεθνοποίηση και η παγκοσμιοποίηση των εμπορευματικών και χρηματοπιστωτικών αγορών, η διεύρυνση της διεθνικής συνεργασίας παραγωγής και η αύξηση της διεθνούς κινητικότητας κεφαλαίου, του εργατικού δυναμικού, της τεχνολογίας και των πληροφοριών προκαθορίζουν την αύξηση του ανοίγματος και την αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομιών και συμβάλλουν στην ανάπτυξη της παραγωγής σε όλες τις περιοχές του κόσμου.

Παγκοσμιοποίηση και η παγκόσμια σταθερή ανάπτυξη Η σταθερή ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και ολόκληρης παγκόσμιας οικονομίας είναι δυνατή μόνο σε συνθήκες συντονισμού της εξωτερικής οικονομικής πολιτικήςτων ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Καναδά, της Ιαπωνίας, της Βραζιλίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας - ηγέτες των μεταβιομηχανικών, αναπτυσσομένων και πρώην σοσιαλιστικών χωρών, επίσης αύξησης του ρόλου του ΠΟΕ, των Ηνωμένων Εθνών, του ΔΝΤ, της ΔΤΑΑ και άλλων διεθνών οργανισμών για την ρύθμιση της παγκόσμιας οικονομίας