ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινητική Μάθηση Ενότητα 10: -ανατροφοδότηση και η συμβολή της στη μάθηση δεξιοτήτων Ελιζάνα Πολλάτου, επικ. καθ. ΤΕΦΑΑ-ΠΘ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σκοποί ενότητας Κατανόηση της έννοιας ‘ανατροφοδότηση’ Σκοποί ενότητας Κατανόηση της έννοιας ‘ανατροφοδότηση’ Είδη ανατροφοδότησης

Η ανατροφοδότηση και η συμβολή της στη μάθηση των δεξιοτήτων Η ανατροφοδότηση και η συμβολή της στη μάθηση των δεξιοτήτων

Ποιος θα διορθώσει τους μαθητές κατά τη διάρκεια του μαθήματος; Πότε; Ποιος θα διορθώσει τους μαθητές κατά τη διάρκεια του μαθήματος; Πότε; Mετά από κάθε προσπάθεια, ή στο τέλος του μαθήματος;

Σύστημα ταξινόμησης αισθητήριων πληροφοριών

Κατηγορίες και λειτουργίες της ανατροφοδότησης Εσωτερική---> έμφυτη, πληροφορία που παρέχεται σαν φυσικό επακόλουθο κίνησης, π.χ. αίσθηση κίνησης χεριού κατά τη διάρκεια κίνησης της ρακέτας.

O ασκούμενος έχει άποψη για την σωστή ή λάθος εκτέλεση της κίνησης

Εσωτερική ανατροφοδότηση

Εξωτερική ή επαυξημένη---> πληροφορίες από μετρήσιμο αποτέλεσμα απόδοσης με τεχνητά μέσα (φωνή δασκάλου, χρονόμετρο, βαθμός κριτή, βίντεο).

Οδηγίες προπονητή

1. Γνώση του αποτελέσματος: πληροφορία για την επιτυχία μιας κίνησης σε σχέση με το στόχο π.χ. περιττό στο βόλεϊ και μπάσκετ (out) χρήσιμο στην ενόργανη (βαθμολογία) σημαντικό για να γνωρίζει ο αθλητής τα λάθη του.

Πρακτικές εφαρμογές Καθορίστε με ευκρίνεια τους στόχους της κίνησης στην αρχή της εξάσκησης, ώστε η ανατροφοδότηση να δίνει κατάλληλες πληροφορίες Αν δεν μπορούν οι ασκούμενοι να αναγνωρίσουν τα λάθη τους, δώστε ανατροφοδότηση

2. Γνώση απόδοσης: κινηματική ανατροφοδότηση για τον τύπο κίνησης που μόλις εκτελέστηκε, π.χ. η αιώρηση ήταν πολύ μεγάλη.

ανάλυση κίνησης απαραίτητη για κατανόηση τροχιάς σώματος

1. Σαν κίνητρο--> “συνέχισε τα πας μια χαρά”. Πώς λειτουργεί 1. Σαν κίνητρο--> “συνέχισε τα πας μια χαρά”. 2. Σαν ενθάρρυνση---> μετά από επιτυχημένη προσπάθεια για επανάληψη ή αποτυχημένη για τιμωρία. 3. Σαν πληροφορία---> σωστός τύπος κίνησης για επίτευξη στόχου.

Συχνή ανατροφοδότηση, αλλά όχι σε κάθε προσπάθεια. Δημόσια αναγραφή ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Συχνή ανατροφοδότηση, αλλά όχι σε κάθε προσπάθεια. Δημόσια αναγραφή Όχι μεγάλες σειρές επαναλήψεων Όχι ονομαστική αναγραφή των σκορ Όχι φυσική καθοδήγηση, εξάρτηση.

Δώστε θετική ενίσχυση (έπαινος- αναγνώριση σωστών επιλογών) ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα να ξανασυμβούν Χρήση αρνητικής ενίσχυσης για να δείξετε τις λανθασμένες επιλογές αλλά για βελτίωση της μάθησης ξεκάθαρες πληροφορίες για την επιλογή που έπρεπε να είχε γίνει Εξαλείψτε σταδιακά την ενθάρρυνση για να καταφέρει ο ασκούμενος να εκτελεί ανεξάρτητα την κίνηση

Βιβλιογραφία Schmidt, R. &Wrisberg, C.(2009). Κινητική Μάθηση και Απόδοση, εκδόσεις Αθλότυπο, Αθήνα Schmidt R. (1993). Κινητική μάθηση και απόδοση, Μετάφ. Ε.Πολλάτου, Επιμ. Ε.Κιουμουρτζόγλου, εκδόσεις Αθλότυπο, Αθήνα Rose D. (1997). Κινητική μάθηση και κινητικός έλεγχος, Μεταφ. Τζέτζης, Γ., Μιχαλοπούλου Μ., Δέρρη, Β., Κουρτέσης Θ., Επιμ. Ε.Κιουμουρτζόγλου, εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη Schmidt R. (1988). Motor Control and Learning, Human Kinetics Publishers, Champaign, IL Schmidt R., Lee T. (1999) Motor control and Learning, Human Kinetics Publishers, Champaign, IL Magill R. (1989). Motor Learning , WCB Publishers, Iowa

Επίλογος Εκτός από τις αισθητήριες πληροφορίες που παίρνει ένας ασκούμενος, η εξωτερική ανατροφοδότηση αποτελεί βασικό παράγοντα μάθησης Η ανατροφοδότηση μπορεί να παίξει ρόλο κινήτρου, να αυξήσει μελλοντικές επιλογές, να δώσει πληροφορίες για τα λάθη αλλά και να προκαλέσει εξάρτηση σε κάποιες περιπτώσεις

Η συμβολή της ανατροφοδότησης στην μάθηση των δεξιοτήτων Τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι πληροφορίες (χρήσιμες-άχρηστες); Ταιριάξτε με κάτι που να μπορεί να ελέγχει ο ασκούμενος ( ανάλογα με την ηλικία, το επίπεδο, την φάση μάθησης του ασκούμενου)

Για τις μεταβλητές των κινητικών προγραμμάτων (μετατροπή ρυθμικής διάρθρωσης πιο δύσκολη από την αλλαγή παραμέτρου επιτάχυνσης- επιβράδυνσης κίνησης) Πρώτα ανατροφοδότηση για το πρόγραμμα και μετά για τις παραμέτρους

Για το βασικό μόνο λάθος Πόσες πληροφορίες; Για το βασικό μόνο λάθος π.χ. ΟΧΙ «Κίνησε το χέρι σου πιο δυνατά από ότι στρέφεις τη λεκάνη σου, και άρχισε νωρίτερα την στροφή της λεκάνης σου» Μεθόδευση μιας πληροφορίας την φορά, διόρθωση, ανατροφοδότηση για την επόμενη

Κατεύθυνση σε σχέση με το εύρος του λάθους Πληροφορίες για την κατεύθυνση π.χ. νωρίς-αργά, ψηλά-χαμηλά, αριστερά-δεξιά Πληροφορίες για τον στόχο π.χ. η κίνηση ήταν 2cm πιο αριστερά από τον στόχο Πιο σημαντική η κατεύθυνση από το εύρος

Ακρίβεια ανατροφοδότησης Ανάλογα με το επίπεδο μάθησης αυξάνεται και η ακρίβεια της πληροφορίας π.χ. ‘η αιώρηση ήταν 5.5 cm μεγαλύτερη’, πρέπει να χρησιμοποιείται σε υψηλό επίπεδο μάθησης Σε υψηλό επίπεδο τα λάθη είναι μικρά, και η ανακρίβεια θα μπορούσε να αποπροσανατολίσει

Περιγραφική ανατροφοδότηση Λύση για το λάθος μοιάζει με ‘συνταγή γιατρού’ Σχεδιάγραμμα: καταγραφή σε χαρτί ή υπολογιστή Βίντεο: παρακολούθηση παιχνιδιού αντιπάλου, διαπίστωση λαθών, διασκέδαση, άμεσα μετά την εκτέλεση, με καθοδήγηση διδάσκοντα

Απόλυτη-σχετική συχνότητα ανατροφοδότησης Απόλυτη συχνότητα > πόσες φορές δίνεται σε ένα σετ προσπαθειών π.χ. 100 στις 300 Σχετική συχνότητα > ποσοστό π.χ.100/300 = 33% Στα αρχικά στάδια μάθησης, αύξηση της απόλυτης συχνότητας, στη συνέχεια μείωση Εκμετάλλευση των κενών προσπαθειών για εντοπισμό των λαθών από μόνοι τους.

Ελαττούμενη ανατροφοδότηση Στην αρχή μεγάλη σχετική συχνότητα (σχεδόν 100%) Προοδευτική ελάττωση για να αποφευχθεί η εξάρτηση (έως 50%) Τελική απόσυρση

Ανατροφοδότηση ορισμένου εύρους Όχι ανατροφοδότηση για τις σωστές, μόνο για τις λάθος προσπάθειες π.χ. εάν ο στόχος είναι εύρους 20 cm, δίνεται ανατροφοδότηση μόνο για εκείνες τις προσπάθειες που είναι εκτός εύρους

Περιληπτική ανατροφοδότηση Ανατροφοδότηση για σετ προσπαθειών π.χ από 1-10, 20-30 Με αυτόν τον τρόπο εξαλείφεται η βάση της διόρθωσης απόδοσης από προσπάθεια σε προσπάθεια – μη αποτελεσματικό; Μειωμένη απόδοση στην απόκτηση- αποτελεσματικό στην διατήρηση

Κάθε πόσες προσπάθειες η περίληψη; κάθε 5 προσπάθειες, ώστε τα κέρδη της καθοδήγησης προς τον στόχο να εξισορροπούνται με το κόστος της εξάρτησης

Ανατροφοδότηση μέσου όρου Ανατροφοδότηση για τον Μ.Ο. των σκορ π.χ. ‘ήσουν κατά Μ.Ο. 10cm έξω από τον στόχο’ Σχεδόν ίδιο με περιληπτικό Ο διδάσκων διαμορφώνει γενική εικόνα για την κίνηση του ασκούμενου

Πότε; ¨Άμεση ανατροφοδότηση, μετά όμως από την εσωτερική ώστε να μην μπλοκάρεται η μεθόδευση από την κιναίσθηση Αποτελεσματική μάθηση όταν δεν μεσολαβούν άλλες δραστηριότητες μεταξύ εκτέλεσης και ανατροφοδότησης

Πότε στην μεταβαλλόμενη και πότε στην τυχαία εξάσκηση; Δεν είναι αρνητικό αν μεσολαβούν δραστηριότητες της ίδιας κίνησης Όταν εναλλάσσονται διαφορετικές κινήσεις θα πρέπει να δίνεται ανατροφοδότηση πρώτα για την Α και μετά να ξεκινά η Β

Βιβλιογραφία Schmidt, R. &Wrisberg, C.(2009). Κινητική Μάθηση και Απόδοση, εκδόσεις Αθλότυπο, Αθήνα Schmidt R. (1993). Κινητική μάθηση και απόδοση, Μετάφ. Ε.Πολλάτου, Επιμ. Ε.Κιουμουρτζόγλου, εκδόσεις Αθλότυπο, Αθήνα Rose D. (1997). Κινητική μάθηση και κινητικός έλεγχος, Μεταφ. Τζέτζης, Γ., Μιχαλοπούλου Μ., Δέρρη, Β., Κουρτέσης Θ., Επιμ. Ε.Κιουμουρτζόγλου, εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη Schmidt R. (1988). Motor Control and Learning, Human Kinetics Publishers, Champaign, IL Schmidt R., Lee T. (1999) Motor control and Learning, Human Kinetics Publishers, Champaign, IL Magill R. (1989). Motor Learning , WCB Publishers, Iowa

Συζήτηση Πώς μπορεί να ελαττωθεί η εξάρτηση από την ανατροφοδότηση; Με ποιο τρόπο η υπερβολική ανατροφοδότηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την μάθηση;

Επίλογος Η ανατροφοδότηση μπορεί να δοθεί με διάφορους τρόπους (προφορικά, γραπτά, video). H προφορική είναι η καλύτερη, με απλό και κατανοητό τρόπο, για ένα χαρακτηριστικό της κίνησης κάθε φορά Στα αρχικά στάδια μάθησης, συχνή ανατροφοδότηση, στην συνέχεια προοδευτική ελάττωση

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τέλος Ενότητας