ΔΙΑΛΕΞΗ 3 ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΕΓΧΥΣΗ ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ

Ισοζύγιο υγρών Ημερήσια αποβολή νερού Ημερήσια πρόσληψη νερού Ημερήσια αποβολή νερού Από τροφή – υγρά : 2.100 ml/24ωρο Άδηλος δέρμα: 350 ml/24ωρο Αναπνοή – πνεύμονες : 350 ml/24ωρο Από μεταβολισμό οξειδώσεις: 200 ml/24ωρο ………………………. Ιδρώτας 100 ml/24ωρο Κόπρανα 100 ml/24ωρο Ούρα 1.400 m/24ωρο Σύνολο Πρ/να: 2.300 ml/24ωρο Σύνολο Απ/να 2.300 ml/24ωρο

Ηλεκτρολυτική σύσταση Meq/L Ιόντα Εξωκυττάριο Υγρό Ενδοκυττάριο Υγρό Πλάσμα Μεσοκ/ριο Υγρό Na+ 142 144 10 K+ 4 155 Ca++ 5 3 Mg++ 2 25 ΣύνολοΚατιόντων 154 153 200 Cl – (χλώριο) 103 114 HCO3- (διτανθρακικό) 27 30 SO4- - (θεϊκό) 1 20 PO4 (φώσφορος) 100 Οργανικά Οξέα  Πρωτεΐνες 16 67 Σύνολο Ανιόντων

Αντικειμενικοί σκοποί ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΕΓΧΥΣΗ Αντικειμενικοί σκοποί Να γνωρίζει ο σπουδαστής: Τι είναι ενδοφλέβια έγχυση. Ποια τα είδη των ορών. Ποιος ο σκοπός της ενδοφλέβιας χορήγησης των φαρμάκων. Ποια διαλύματα χορηγούνται ενδοφλεβίως. Θερμοκρασία – ποσότητα και ρυθμό ροής των εισερχομένων υγρών. Αντιδράσεις-Επιπλοκές ενδοφλεβίων χορηγήσεων. Νοσηλευτικές ενέργειες.

Ενδοφλέβια έγχυση Ορισμός: έγχυση φαρμάκου εντός της φλέβας ή μεγάλης ποσότητος υγρού όπως οροί – μετάγγιση αίματος Είδη ορών: Για πρόληψη– Συντήρηση (Διατήρηση φλεβικής γραμμής) Φαρμακευτικοί Θρεπτικοί Σκοποί: Γρήγορη απορρόφηση των υγρών Χορήγηση μεγάλης ποσότητος υγρών Συνεχή χορήγηση υγρών Αύξηση του όγκου του αίματος μετά από μια αιμορραγία, για την αποκατάσταση του ισοζυγίου ύδατος και την διατήρηση του θερμιδικού ισοζυγίου – θρέψη ασθενούς Χορήγηση φαρμάκου του οποίου η δράση μεταβάλλεται με άλλη οδό

Ηλεκτρολύτες ή Γλυκόζη και φάρμακα Χορηγούμενα υγρά Ηλεκτρολύτες ή Γλυκόζη και φάρμακα α) Υπότονα Nacl 0,9 ‰ Διαλύματα β) Ισότονα 5% σάκχαρο η συγκέντρωση τους σε NaCl είναι ίδια με τη φυσιολογική συγκέντρωση σε NaCl που έχουμε στον οργανισμό μας (0,9%) γ) Υπέρτονα 10%, 20%, 35% σάκχαρο

Παρεντερική θρέψη Περιπτώσεις : Υδατάνθρακες Αμινοξέα Γαλακτώματα λίπους Αλκοόλες Βιταμίνες Νερό Ηλεκτρολύτες Περιπτώσεις : Ξεκούραση του γαστρεντερικού σωλήνα Ναυτία – έμετοι – διάρροιες – περιτονίτιδες – ειλεός ή συρίγγια Αδυναμία αρρώστου Βαρειά υπογλυκαιμία - υπονατριαιμία

Ποσό και ρυθμός ροής των ορών Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη. Το είδος του υγρού Την ανάγκη για υγρά του αρρώστου (Κ.Φ.Π) Την κατάσταση καρδιάς και νεφρών Την ηλικία του αρρώστου Το μέγεθος του σώματος του αρρώστου Την αντίδραση του αρρώστου κατά τη ενδοφλέβια χορήγηση Το μέγεθος της φλέβας

Επιπλοκές ενδοφλεβίων χορηγήσεων Έλεγχος: α) Στο ρυθμό ροής β) Στην ποσότητα του διαλύματος της φιάλης γ) Στην όψη του σημείου έγχυσης δ) Στην γενική απόκριση του αρρώστου ε) Εκτίμηση της Κ.Φ.Π. και Ζ. Σ (ΚΦΠ= η πίεση (υδροστατική) του αίματος στην άνω και κάτω κοίλη φλέβα (μεγάλες φλέβες), κοντά στον δεξιό κόλπο της καρδιάς)

Αντιδράσεις-Επιπλοκές: Πυρετογόνες αντιδράσεις Τοπική διήθηση Κυκλοφορική υπερφόρτωση Εμβολή αέρα Shock εξαιτίας ταχείας χορήγησης

ε. Αγγειακό collapsus με υπόταση και κυάνωση (σε βαριά μορφή) 1. Η αντίδραση στις πυρετογόνες ουσίες χαρακτηρίζονται από: α. Απότομη αύξηση της θερμοκρασίας που συνοδεύεται από ρίγος (η αντίδραση αρχίζει 30΄ μετά την έναρξη) β. Πονοκέφαλο γ. Πόνο στη ράχη δ. Ναυτία και έμετο ε. Αγγειακό collapsus με υπόταση και κυάνωση (σε βαριά μορφή) 2. Τοπική διήθηση. Χαρακτηρίζεται από: α. Οίδημα στην περιοχή της έγχυσης β. Μη είσοδος αίματος μέσα στο σωλήνα όταν η φιάλη βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της βελόνης γ. Δυσχέρεια στην περιοχή έγχυσης (ο βαθμός εξαρτάται από τον τύπο του υγρού)

3. Κυκλοφορική υπερφόρτωση α. Αύξηση της κεντρικής φλεβικής πίεσης β. Φλεβική διάταση ειδικά εμφανής στις φλέβες του τραχήλου γ. Αύξηση της Α.Π δ. Βήχα ε. Δύσπνοια με ταχύπνοια στ. Πνευμονικό οίδημα με μεγάλου βαθμού δύσπνοια και κυάνωση Αντιμετώπιση: – Διακοπή – Σε καθιστή θέση –Αντιμετώπιση του Πνευμονικού οιδήματος

4. Θρομβοφλεβίτιδα > (12 ώρες) α. Πόνο κατά μήκος της φλέβας β. Ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο έγχυσης γ. Γενικές αντιδράσεις φλεγμονής (ταχυκαρδία, πυρετό και γενική κακουχία σε βαριά μορφή) δ. Κατά την ψηλάφηση, σκληρία σαν κορδόνι κατά μήκος της φλέβας – Οι φλέβες να εναλλάσσονται – κομπρέσες, κ.λ.π 5. Εμβολή αέρα (> 10 ml  θανατηφόρος) α. Κυάνωση β. Υπόταση γ. Αδύνατο συχνό σφυγμό

Νοσηλευτικές ενέργειες για πρόληψη Να σταματά την έγχυση πριν αδειάσει η φιάλη τελείως Η βελόνη να εφαρμόζεται καλά στο σωλήνα έγχυσης για να εμποδίζει την είσοδο αέρα Όταν δίνονται υγρά από την ίδια φλέβα με σωλήνα Υ από δύο φιάλες η πρώτη φιάλη που αδειάζει πρέπει να κλείνεται τελείως Οι οδηγίες να ακολουθούνται πιστά όταν δίνονται υγρά υπό πίεση Έλεγχος ημερομηνίας λήξεως και μορφολογικής συστάσεως του ορρού Ακρόαση του ασθενή, εκτίμηση- επανεκτίμηση-λήψη Ζ.Σ Αιτιολογική αντιμετώπιση των αντιδράσεων- επιπλοκών

Μειωμένη πρόσληψη ύδατος ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ Αίτια: Μειωμένη πρόσληψη ύδατος Αυξημένη αποβολή νερού( έμετοι, διάρροια, αιμορραγία, εγκαύματα κ.λ.π) Υψηλός πυρετός(εφίδρωση) Άποιος Διαβήτης (μεγάλη απώλεια ύδατος-μη έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης (βαζοπρασίνη) από οπίσθιο λοβό υπόφυσης) Χορήγηση διουρητικών

ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις Δίψα (αύξηση ωσμωτικής πίεσης λόγω έλλειψης νερού) Ξηρότητα βλεννογόνων, γλώσσας, δέρματος, βολβικού επιπεφυκότα (μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια) Εξαφάνιση σπαργής δέρματος (ρυτίδωση) Υπόταση (ορθοστατική), ταχυκαρδία-ταχυσφυγμία-ατονία Σύγχυση- λήθαργος (αφυδάτωση εγκεφαλικών κυττάρων)

ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ Θεραπεία - Νοσηλευτική παρέμβαση Αναπλήρωση του ελλείμματος υγρών ανάλογα με την αιτία, π.χ σε αιμορραγία- μετάγγιση αίματος,ορούς- σε εμέτους χορήγηση φυσιολογικού ορού Μέτρηση και εκτίμηση Ζ.Σ και Κ. Φ. Π Χορήγηση ύδατος Χορήγηση αντιδιουρητικής ορμόνης

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ Αίτια: Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV) Μακροχρόνια χορήγηση Κορτιζόνης (κατακράτηση Να+ άρα και νερού) Καρδιακή ανεπάρκεια Νεφρική ανεπάρκεια

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις Γενικό οίδημα (ανά σάρκα), κυρίως σε καρδιακή ανεπάρκεια ή νεφρική ανεπάρκεια, λόγω αύξησης της υδροστατικής πίεσης Αύξηση βάρους σώματος (λόγω οιδημάτων) Αύξηση Α.Π και Κ.Φ.Π Οξύ Πνευμονικό Οίδημα Εκδηλώσεις από το ΚΝΣ (ναυτία, έμετοι, σπασμοί, κώμα) Πολυουρία: ο οργανισμός για να μειώσει την περίσσεια νερού αυξάνει τη διούρηση (Φ.Τ. ούρων: 50ml/ώρα).

Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις Περιορισμός υγρών Άναλος δίαιτα (χωρίς Να+, κατακρατά Η2Ο) Χορήγηση Μαννιτόλης (υπέρτονο διάλυμα) = για να μειωθεί η ωσμωτική πίεση εισέρχεται Η2Ο εντός των αγγείων και άρα μείωση οιδημάτων Χορήγηση διουρητικών, αύξηση διούρησης Μέτρηση-εκτίμηση: Ζ.Σ, Κ.Φ.Π, προσλαμβανομένων και αποβαλλομένων υγρών και σωματικού βάρους Σε έντονα συμπτώματα = ίσως αιμοκάθαρση

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ Είναι διαταραχές που συχνά παρατηρούνται σε ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση ή σε ασθενείς που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα αλλά μπορεί να παρουσιάζουν νευρολογικές μεταβολές, σοβαρές μυϊκές ασθένειες, ναυτία, εμέτους ή καρδιο-αναπνευστικά προβλήματα

ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Να >150mEq/L Αίτια: το κυριότερο είναι το σχετικό έλλειμμα Η2Ο, (το Να+ αυξάνει λόγω συμπύκνωσης του αίματος από τη μείωση του Η2Ο) Νόσος του Cohn, αυξάνεται η αλδοστερόνη (ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια) κατακράτηση Να+ Σύνδρομο του Cushing, αυξάνεται η Κορτιζόλη  κατακρατά Να+ Άποιος Διαβήτης, μειώνεται η έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης, μεγάλη αποβολή ούρων  συμπύκνωση αίματος  κατακράτηση Να+ Λήψη υπέρτονων διαλυμάτων (με αυξημένο Να+), κυρίως σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία

Κλινική εικόνα- συμπτώματα Πολυδιψία: λόγω αύξησης της ωσμωτικής πιέσεως από την αύξηση του Να+ Ολιγουρία: λόγω κατακράτησης Η2Ο από το Να+ και οίδημα μεσοκυττάριου χώρου(η κατακράτηση Η2Ο  προκαλεί αύξηση του ενδοαγγειακού όγκου αίματος  αύξηση της υδροστατικής πίεσης, η οποία προκαλεί εξαγγείωση υγρού στο μεσοκυττάριο χώρο  οίδημα) Αύξηση σωματικού βάρους λόγω οιδημάτων Αύξηση Αρτηριακής πιέσεως Διαταραχές ΚΝΣ Διέγερση, σπασμοί, αποπροσανατολισμός Σύγχυση, λήθαργος Κώμα

Θεραπεία-Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Χορήγηση Η2Ο από το στόμα Παρεντερική χορήγηση IV ισότονων διαλυμάτων γλυκόζης (Dextrose 5%), για μείωση της ωσμωτικής πίεσης που προκαλείται από το αυξημένο Να+ Μείωση του νατρίου με ενδοφλέβια χορήγηση χλωριούχου νατρίου 0,3% Χορήγηση διουρητικών Αιτιολογική θεραπεία π.χ σε Άποιο διαβήτη χορήγηση Αντιδιουρητικής ορμόνης Πρόληψη υπερνατριαιμίας- Άναλος Δίαιτα

ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Nα+<135mEq/L Αίτια: Ανεπαρκής πρόσληψη Να+ Νόσος του Addison, μειωμένη παραγωγή Αλδοστερόνης, άρα δεν κατακρατείται Να+ αποβάλλεται με τα ούρα Αυξημένη αποβολή Να+, στις εξής περιπτώσεις: α) διάρροιες-έμετοι- σοβαρό εκτεταμένο έγκαυμα β) Παγκρεατίτιδα (απώλεια παγκρεατικού υγρού με μεγάλη ποσότητα Να+) γ) Οξεία νεφρική ανεπάρκεια (απώλεια Να+)

Κλινική εικόνα Καθόλου ή μικρού βαθμού δίψα (μειωμένο Να+, μειωμένη ωσμωτική πίεση) Εκδηλώσεις από ΚΝΣ: Κεφαλαλγία, διέγερση, σπασμοί , κώμα = λόγω μειωμένης ωσμωτικής πίεσης, μετακίνηση Η2Ο από ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο (είσοδος ύδατος στα κύτταρα προκαλεί οίδημα των εγκεφαλικών κυττάρων) Σημεία υποογκαιμίας: ταχυκαρδία, υπόταση, ολιγουρία

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Χορήγηση άλατος Αποκατάσταση του ενδοαγγειακού όγκου και του Να+, με χορήγηση ορρών IV με εμπλουτισμό Nacl Χορήγηση πλάσματος και ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων σε εγκαύματα Αντιμετώπιση διάρροιας, εμέτων κ.λ.π Εκτίμηση – επανεκτίμηση για συμπτώματα από ΚΝΣ - Μέτρηση-εκτίμηση Ζ.Σ

ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ > 5,2 mEq/L Είναι η συνηθέστερη και η σοβαρότερη επείγουσα κατάσταση Αίτια Αυξημένη πρόσληψη Κ+ όπως σε: μαζικές μεταγγίσεις αίματος >5 φιάλες, σε χορήγηση πενικιλίνης ΟΝΑ (αδυναμία να αποβάλλει την περίσσεια Κ+ ) Αυξημένη κυτταρική απελευθέρωση και είσοδο στο αίμα (σε καταστροφή κυττάρων),όπως σε μαζική αιμόλυση, σοβαρό έγκαυμα, κ.λ.π

Αίτια (συνέχεια) Έλλειψη Ινσουλίνης: Η Ινσουλίνη βοηθά στην είσοδο του Κ+ εντός των κυττάρων (επί απουσίας της, το Κ+ παραμένει στο αίμα) Μεταβολική Οξέωση: Ιόντα Η+ εισέρχονται στα κύτταρα και εξέρχεται Κ+ που εισέρχεται στο αίμα Χορήγηση Καλιοσυντηρικών διουρητικών (κατακρατούν Κ+ εντός του οργανισμού) Λήψη υποκατάστατων άλατος που περιέχουν Κ+ (σε ασθενείς που απαγορεύεται η λήψη άλατος)

Κλινική εικόνα Βραδυκαρδία Αρρυθμίες-Μεταβολές στο ΗΚΓ (ΗΚΓφικά ευρήματα, αρρυθμίες, βραχύ διάστημα QT, παράταση P-R και εξαφάνιση κυμάτων Ρ) Συχνά πρώτη εκδήλωση είναι η καρδιακή ανακοπή, εάν η τιμή του Κ+ είναι > 6.5 mEq/L Μυϊκή αδυναμία Κωλικός εντέρου-διάρροια

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις (1/2) Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου (Calcium cluconate) εντός ορού και ποτέ ΙΜ, κίνδυνος αποστήματος, δύσκολη απορρόφηση του ασβεστίου Χορήγηση ΙV γλυκόζης- Ινσουλίνης και διττανθρακικού νατρίου (NαHCO3) = μετακινούν το Κ+ από τον ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο με αποτέλεσμα μείωση της τιμής του Κ+ στο αίμα

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις (2/2) Χορήγηση ιοντο-ανταλλακτικών ρητινών π.χ Kayexalate. Χορηγούνται από το στόμα ή με υποκλυσμό, οι ουσίες αυτές αποβάλλουν μεγάλη ποσότητα Κ+ από το έντερο (ανταλλάσοντας το με το Να+) Αποφυγή τροφών πλούσιων σε Κ+ (πορτοκαλάδα, γιαούρτι, μπανάνες, κα)

ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ <3.5 mEq/L Αίτια Γαστρεντερικά: διάρροια, έμετοι ( μεγάλη αποβολή Κ+) Μεταβολική αλκάλωση: Ο οργανισμός για να διορθώσει τη μεταβολική αλκάλωση βάζει το Κ+ στο κύτταρα (μετακίνηση Κ+ από το ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο). Και βγάζει εκτός των κυττάρων δηλαδή στον ενδοαγγειακό χώρο ιόντα Η+ με αποτέλεσμα μείωση του Κ+ στο αίμα Νόσος του Cohn ή υπεραλδοστερινισμός (αυξημένη παραγωγή αλδοστερόνης), κατακρατείται Να+ από τους νεφρούς και αποβάλλεται (μέσω των ούρων) μεγάλη ποσότητα Κ+ Χορήγηση Ινσουλίνης, η Ινσουλίνη μετακινεί το Κ+ από το αίμα (ενδοαγγειακός χώρος) στον ενδοκυττάριο χώρο, προκαλώντας μείωσή του στο αίμα

Κλινική εικόνα Μυϊκή αδυναμία- ατονία Αύξηση της διεγερσιμότητας του μυοκαρδίου και αρρυθμίες Μεταβολές του Ηλεκτροκαρδιογραφήματος

Θεραπεία –Νοσηλευτική παρέμβαση Λήψη τροφών πλουσίων σε Κ+ (π.χ μπανάνες, γιαούρτι, πορτοκάλια, βερίκοκα κ.λ.π) Παρεντερική χορήγηση (IV) Κ+ Χορήγηση αmb. Potassium Chloride 10% εντός ορού Normal Saline 0,9%, ή Ringers, και όχι σε Ορό Dextrose 5%, γιατί η γλυκόζη, που περιέχει ο ορός Dextrose, μετακινεί το Κ+ από τον ενδαγγειακό χώρο στον ενδοκυττάριο χώρο

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ