1 ΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ, ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

2 Η Έννοια του Συστήματος γενικά: "Σύστημα είναι η οποιαδήποτε ομάδα αλληλοσχετιζόμενων και αλληλοεξαρτώμενων οντοτήτων ή διαδικασιών που συνδυάζονται για ένα συγκεκριμένο σκοπό’’ Σύστημα Υγείας: ΠΟΥ « Οι ενσυνείδητες προσπάθειες των οποίων πρωταρχικός σκοπός είναι η προαγωγή, η αποκατάσταση και η διατήρηση της υγείας» ΠΟΥ « Roemer « Συνδυασμός πόρων, οργανωτικών συστημάτων, χρηματοδοτικών σχημάτων και διοικητικών μεθόδων που αποσκοπούν στην παροχή υπηρεσιών υγείας στον πληθυσμό» Roemer

Τα βασικά συστατικά του συστήματος υγείας  Οι Σκοποί του Συστήματος Υγείας: ξεπερνούν την έννοια της προστασίας της υγείας και επεκτείνονται στο σύνολο της κοινωνικής προστασίας και της ευημερίας σε μία κοινωνία.  Οι Στόχοι του Συστήματος Υγείας: εκφράζονται με τη λειτουργία του συστήματος και περιλαμβάνουν τη διαμόρφωση της ζήτησης και την αντίστοιχη παραγωγή και διανομή των υπηρεσιών υγείας (προσφορά)  Η οικονομική διάσταση: περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση του συστήματος και τη σχέση του τομέα υγείας με την οικονομική δραστηριότητα σε μία χώρα. 3

Τo Ολοκληρωμένο Σύστημα Υγείας Πρόκειται για ένα συγκεκριμένο τρόπο οργάνωσης και διοίκησης των ανθρώπινων και υλικών πόρων του τομέα της υγείας που μέσα από την προγραμματισμένη ανάπτυξη των υπηρεσιών στοχεύει στη μεγιστοποίηση της στάθμης υγείας του πληθυσμού, στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων της κοινωνίας 4

Οι αρχές λειτουργίας του Ολοκληρωμένου Συστήματος Υγείας Το Σύστημα Υγείας έχει έναν ευδιάκριτο και υλοποιήσιμο σκοπό που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου μεταξύ των οποίων είναι η βελτίωση και διατήρηση του επιπέδου υγείας. Τίθενται και συνεχώς επανεξετάζονται συνειδητά οι στόχοι του συστήματος υγείας. Οι στόχοι μεταφράζονται σε πολιτική υγείας που υπόκειται σε κοινωνικό έλεγχο Καθορίζεται, σχεδιάζεται και προγραμματίζεται η διαδικασία για την επίτευξη των στόχων αυτών, και Γίνεται συνεχής εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας αυτής ως προς την επίτευξη των στόχων. 5

6 Στόχος Διαδικασία Σκοπός Εκτίμηση αποτελεσματικότητας Η κυκλική διαδικασία οργάνωσης του συστήματος υγείας

7 Εισροές (inputs) Ανθρώπινοι πόροιΑνθρώπινοι πόροι Οικονομικοί πόροιΟικονομικοί πόροι Υλικοτεχνική υποδομή & εξοπλισμόςΥλικοτεχνική υποδομή & εξοπλισμός Διαδικασία (process) ΈλεγχοςΈλεγχος ΔιάγνωσηΔιάγνωση ΘεραπείαΘεραπεία Αποκατάστα σηΑποκατάστα ση Εκροές (outputs) Διάρκεια νοσηλείαςΔιάρκεια νοσηλείας Αριθμός και είδος επεμβάσεωνΑριθμός και είδος επεμβάσεων Εργαστηριακές εξετάσειςΕργαστηριακές εξετάσεις Επιδράσεις (impacts) Μείωση θνησιμότηταςΜείωση θνησιμότητας Βελτίωση νοσηρότηταςΒελτίωση νοσηρότητας Αποτελέσματ α (outcomes) Βελτίωση επιπέδου υγείαςΒελτίωση επιπέδου υγείας Βελτίωση επιπέδου ευημερίας και ποιότητας ζωήςΒελτίωση επιπέδου ευημερίας και ποιότητας ζωής Διαδικασία ανατροφοδότησης Η διαδικασία ανατροφοδότησης-αξιολόγησης του Συστήματος Υγείας

Τα οργανωτικά χαρακτηριστικά του Συστήματος Υγείας Οριζόντια ισοτιμία: "Ίση μεταχείριση μεταξύ ίσων αναγκών" Κάθετη ισοτιμία: "Άνιση μεταχείριση άνισων αναγκών’’ Η έκταση της κάλυψης των αναγκών  Η επάρκεια των υπηρεσιών  Η χωροταξική κατανομή των πόρων και υπηρεσιών  Το επιστημονικό επίπεδο του υγειονομικού προσωπικού Η μορφή των υπηρεσιών: π.χ Σκανδιναβικά έμφαση στην ΠΦΥ, ενώ Γαλλικό, Γερμανικό έμφαση στη νοσοκομειακή περίθαλψη Η σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: ο ιδιωτικός τομέας δεν εξασφαλίζει ισοτιμία στην πρόσβαση 8

Τα οργανωτικά χαρακτηριστικά του Συστήματος Υγείας (συνέχεια)  Αποτελεσματικότητα: ο βαθμός βελτίωσης της πρόγνωσης των καλυπτόμενων νοσημάτων  Αποδοτικότητα: το πηλίκο των θεωρητικά ελαχίστων απαραίτητων δαπανών για την επίτευξη των υγειονομικών στόχων προς τις δαπάνες που χρησιμοποιήθηκαν στην πραγματικότητα 9

Οι Προϋποθέσεις ανάπτυξης του Ολοκληρωμένου Συστήματος Υγείας Η διαφάνεια και η συνέπεια της πολιτικής και των στόχων Η κοινωνική συναίνεση Ο Οικονομικός Ρεαλισμός Η μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας και η βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος υγείας Η βελτίωση των αποδοχών των εργαζομένων και η συμβολή στην αύξηση και προστασία της απασχόλησης των εργαζόμενων στον Τομέα Υγείας. Η αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων με σκοπό την κοινωνική δικαιοσύνη 10

ΠΡΟΣΦΟΡΑ 5 1 ΑΝΑΓΚΕΣ ΖΗΤΗΣΗ Η σύγκλιση αναγκών, ζήτησης και προσφοράς: στόχος του ολοκληρωμένου συστήματος ΖΗΤΗ ΣΗ ΑΝΑΓ ΚΗ ΠΡΟΣΦ ΟΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΧΙΝΑΙΟΧΙ αδιάγνωστη υψηλή αρτηριακή πίεση ΝΑΙΟΧΙΟΧΙ νευρωτικές υποχονδρίες ΟΧΙΟΧΙΝΑΙ επιθετική (μη απαραίτητη) χειρουργική επέμβαση ΝΑΙΝΑΙΟΧΙ λίστες αναμονής ΟΧΙΝΑΙΝΑΙ προγράμματα διακοπής καπνίσματος ΝΑΙΟΧΙΝΑΙ παρηγορητικές υπηρεσίες (υποχονδρίες) ΝΑΙΝΑΙΝΑΙ αορτοστεφανιαία παράκαμψη-CABG μετά από έμφραγμα

12 Η Ζήτηση υπηρεσιών υγείας σε σχέση με τις ανάγκες σε ένα όχι πλήρως αναπτυγμένο σύστημα ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ - ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ – ΖΗΤΗΣΗ Αντικειμενικές ανάγκες Υποκειμενικές ανάγκες Συνειδητο- ποιημένες Μη συνειδητο- ποιημένες Πραγματικές Μη πραγματικές Διαθέσιμες υπηρεσίες φανερήβουβήφανερήΦανερή Ανεπαρκείς υπηρεσίες ανικ. φανερή βουβή ανικ. Φανερή Μη διαθέσιμες υπηρς ανικ. φανερή βουβή Ιατρογενείς παράγοντες φανερήΦανερή Διοικητικοί παράγοντες φανερή ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ - ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ – ΖΗΤΗΣΗ Αντικειμενικές ανάγκες Υποκειμενικές ανάγκες Συνειδητο- ποιημένες Μη συνειδητο- ποιημένες Πραγματικές Μη πραγματικές Διαθέσιμες υπηρεσίες φανερήφανερήφανερή Ανεπαρκείς υπηρεσίες ανικ. φανερή ανικ.φανερή Μη διαθέσιμες υπηρς ανικ. φανερή βουβή Ιατρογενείς παράγοντες φανερή Διοικητικοί παράγοντες φανερή Η Ζήτηση υπηρεσιών υγείας σε σχέση με τις ανάγκες σε ένα πλήρως αναπτυγμένο σύστημα

Παράγοντες που εμπλέκονται στη διαδικασία μετατροπής της ζήτησης σε προσφορά και ολοκλήρωσης του συστήματος  Ο Οικονομικός Παράγοντας: (ο τρόπος που καλύπτεται το κόστος παραγωγής και διανομής των υπηρεσιών υγείας-μέθοδοι αποζημίωσης προμηθευτών υγείας)  Ο Ποσοτικός Παράγοντας: (επάρκεια προμηθευτών υγείας)  Ο Οργανωτικός Παράγοντας: (σύστημα παραπομπών- referral system )  O Ποιοτικός Παράγοντας: π.χ συνεχιζόμενη εκπαίδευση (ανάγκη αυτός να γίνεται αντιληπτός και από τον ίδιο το χρήστη) 13

14 Μέθοδοι αποζημίωσης γιατρών Εφαρμογή στην Ελλάδα Κλασικές μέθοδοι 1. Αμοιβή κατά πράξη + Ελεύθερη επιλογή γιατρού, + Ελεύθερη επιλογή γιατρού, - Προκλητή ζήτηση => αύξηση δαπανών - Προκλητή ζήτηση => αύξηση δαπανών ΝΑΙ 2. Αμοιβή με πάγιο μισθό + Συγκράτηση δαπανών, - Χαμηλή παραγωγικότητα γιατρών - Κατάργηση ελεύθερης επιλογής ΝΑΙ Σύγχρονες μέθοδοι 3. Αμοιβή κατά κεφαλή + Προβλέψιμο κόστος, ικανοποίηση χρηστών Σχεδιάζεται να εφαρμοστεί ?? 4. Οργανισμοί Προστασίας της Υγείας Εκ των προτέρων πληρωμή των προμηθευτών Εκ των προτέρων πληρωμή των προμηθευτών + Συγκράτηση δαπανών λόγω διαπραγμάτευσης του ύψους της κατά κεφαλήν αμοιβής, + Βελτίωση υπηρεσιών λόγω ανταγωνισμού => ικανοποίηση των καταναλωτών ΟΧΙ

15 Μέθοδοι αποζημίωσης Νοσοκομείων Εφαρμογή στην Ελλάδα Κλασικές Αναδρομικέ ς μέθοδοι αποζημίωσ ης 1.Πληρωμή κατά πράξη -Δημιουργία πληθωριστικών τάσεων λόγω προκλητής ζήτησης ΝΑΙ, (κύρια στα ιδιωτικά) 2. Ημερήσιο (κλειστό) νοσήλιο - Δημιουργία πληθωριστικών τάσεων λόγω - Δημιουργία πληθωριστικών τάσεων λόγω προκλητής αύξησης των ημερών νοσηλείας προκλητής αύξησης των ημερών νοσηλείας ΝΑΙ, σε δημόσια νοσοκομεία. Στα ιδιωτικά εφαρμόζεται σε συνδυασμό με το ανοικτό νοσήλιο Σύγχρονες Προοπτικές μέθοδοι αποζημίωσ ης 3. Σφαιρικός προϋπολογισμός + Έλεγχος του κόστους από την πλευρά του χρηματοδότη + Ενίσχυση του εσωτερικού μάνατζμεντ - Πιθανή μείωση της ποιότητας ώστε το νοσοκομείο να καλύψει τις ανάγκες του με βάση τους συγκεκριμένους πόρους ΟΧΙ. Εναλλακτικά χρησιμοποιείται α) η κρατική επιδότηση για κάλυψη χρεών και δαπάνες επενδύσεων και β) ο επαυξητικός προϋπολογισμός για κάλυψη λειτουργικών εξόδων και δαπάνης μισθοδοσίας 4. Ομοιογενείς διαγνωστικές κατηγορίες (DRGs) + έλεγχος του κόστους + έλεγχος του κόστους - πιθανή εσπευσμένη εξαγωγή - πιθανή εσπευσμένη εξαγωγήΟΧΙ 5. Αποζημίωση ανά περίπτωση νοσηλείας («τιμή πακέτο») + Συγκράτηση της δαπάνης για τον χρηματοδότη - Συνήθως η αποζημίωση (χαμηλότερη του πραγματικού κόστους) οδηγεί σε καταβολή πρόσθετων άτυπων πληρωμών ΝΑΙ (π.χ καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, λαπαροσκοπική αφαίρεση χολής, τοποθέτηση ορθοπαιδικών υλικών κλπ) 6. Αποζημίωση ανά κεφαλή εξυπηρετούμενου ΟΧΙ

16

17 Προβλήματα ποιότητας των υπηρεσιών υγείας ως αποτέλεσμα της μη σωστής χρήσης των υπηρεσιών υγείας: Υπερχρησιμοποίηση (overuse): η χρήση υπηρεσιών υγείας όταν ο πιθανός κίνδυνος από την παροχή τους είναι μεγαλύτερος από τα πιθανά οφέλη για την υγεία. Η μέθοδος της αποζημίωσης των γιατρών ανάλογα με την υπηρεσία (fee for service) είναι το σημαντικότερο αίτιο πρόκλησης υπερχρησιμοποίησης ορισμένων υπηρεσιών. Υπερχρησιμοποίηση (overuse): η χρήση υπηρεσιών υγείας όταν ο πιθανός κίνδυνος από την παροχή τους είναι μεγαλύτερος από τα πιθανά οφέλη για την υγεία. Η μέθοδος της αποζημίωσης των γιατρών ανάλογα με την υπηρεσία (fee for service) είναι το σημαντικότερο αίτιο πρόκλησης υπερχρησιμοποίησης ορισμένων υπηρεσιών. Υποχρησιμοποίηση (underuse): η μη παροχή υπηρεσιών υγείας, όταν η χρήση τους θα είχε παράγει σημαντικά οφέλη για το επίπεδο υγείας. Προβλήματα υποχρησιμοποιήσης δημιουργούνται κυρίως από την έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης ή σε πακέτα επιλεκτικής ασφάλισης τα οποία δεν περιλαμβάνουν κάλυψη κάποιων μορφών φροντίδων υγείας με αντάλλαγμα έκπτωση στα ασφάλιστρα. Εσφαλμένη χρήση (misuse): η εμφάνιση αποφεύξιμων επιπλοκών, κατά την παροχή της κατάλληλης φροντίδας υγείας, συνιστά τη λαθεμένη χρήση. Τα αίτια εδώ είναι λιγότερο σαφή και αφορούν κυρίως λάθη που σχετίζονται με τη διάγνωση, ατυχήματα που σχετίζονται με μη παρεμβατικές διαδικασίες, λάθη στη συνταγογραφία, τεχνικές επιπλοκές σε επεμβάσεις και σε επιμολύνσεις χειρουργικών τραυμάτων.