ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ Μάθημα 2 : Μεθόδευση πληροφοριών και λήψη αποφάσεων ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ – ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ Μουστάκα Φρίντα Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής MSc, Med, PhD

Διαδικασία μεθόδευσης πληροφοριών άνθρωπος είσοδος έξοδος Το πιο απλό μοντέλο Πληροφορίες που έχουν οι άνθρωποι να επεξεργαστούν

Πηγές πληροφοριών κατά την είσοδο Σε ερευνητικά πειράματα Οι εισερχόμενες πληροφορίες είναι π.χ. ανάβοντας ένα φως ή αναπαράγοντας ένα ηχητικό σήμα

Εισερχόμενη πληροφορία Εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ μιας πληθώρας περιβαλλοντικών ερεθισμάτων (π.χ. ενας παιζός που βαδίζει τη στιγμή που διαδραματίζονται διάφορα γεγονότα στο κέντρο μιας πόλης)

3 στάδια μεθόδευσης πληροφοριών Μέσω των οποίων οι πληροφορίες οδηγούνται από την «είσοδο των πληροφοριών» στην «παραγωγή της απάντησης» Αναγνώριση ερεθίσματος Επιλογή απάντησης Προγραμματισμός απάντησης

Αναγνώριση του ερεθίσματος οι πληροφορίες γίνονται αντιληπτές και αναγνωρίζονται Στόχος του ασκύμενου είναι ν’αναγνωρίσει τις «εισερχόμενες πληροφορίες», αποκαλούμενες «ερέθισμα». Αναλύουν το περιεχόμενο των πληροφοριών με μία πληθώρα αισθητήριων συστημάτων: όραση, ακοή, κιναισθηση, όσφρηση

Επιλογή απάντησης εαν θα υπάρξει και ποιά θα είναι Τώρα αποφασίζει πως θα ανταποκριθεί στις πληροφορίες Μία από τις πολλές πιθανές επιλογές για απάντηση

Προγραμματισμός απάντησης Το κινητικό σύστημα οργανώνεται ώστε να παράγει την επιθυμητή κίνηση Ανάκληση των κινητικών προγραμμάτων για κινήσεις η προετοιμασία του μυϊκού συστήματος για τις επερχόμενες εντολές για συστολή Η προετοιμασία της στάσης του σώματος για τη δυναμική της κίνησης που θα πραγματοποιηθεί

Παραγόμενη απάντηση (έξοδος) Η κινητική συμπεριφορά ή ένέργεια η οποία παράγεται ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας των πληροφοριών Η αιώρηση της ρακέτας του τένις που μπορεί να οδηγήσει σε ένα πετυχημένο χτύπημα ή σε αστοχία

είσοδος Αναγνώριση ερεθίσματος (Αντίληψη) Επιλογή απάντησης (Απόφαση) Προγραμματισμός απάντησης (Κίνηση) έξοδος

Τι θα μπορούσε να προκαλέσει λάθη σε κάθε στάδιο της επεξεργασίας Ένας αρχάριος σπουδαστής χορού δε βαδίζει στο ρυθμό της μουσικής Ένας αρχάριος παίκτης καλαθοσφαίρισης δεν εκτελεί περισσότερα από 2 εύστοχα σουτ σε διάστημα 30sec κατά τη διάρκεια μιας άσκησης συνεχόμενα σουτ Ένα παιδί που δε μπορεί να πιάσει μία μπάλα Ένας ογδοντάρης που δε μπορεί να χειριστεί το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης

Χρόνος αντίδρασης και λήψη απόφασης Ο χρόνος αντίδρασης είναι ένας καλός δείκτης της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας λήψης απόφασης Είναι και συστατικό πραγματικών καταστάσεων: Εκκίνηση αθλητή ταχύτητας Φρενάρισμα οδηγού

Χρόνος αντίδρασης Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την ξαφνική εμφάνιση ενός ερεθίσματος μέχρι την έναρξη της απάντησης

Σε γρήγορες δεξιότητες η επιτυχία εξαρτάται από το πόσο γρήγορα ο εκτελεστής μπορεί να ανιχνεύσει κάποια χαρακτηριστική πληροφορία του περιβάλλοντος (όπως η μετακίνηση ενός αντιπάλου), στη συνέχεια να αποφασίσει τι πρέπει να κάνει και μετά να ξεκινήσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση Χρόνος αντίδρασης

Κυριαρχεί στην εκτέλεση πολλών ανοικτών δεξιοτήτων και αθλημάτων (μποξ, οδήγηση αυτοκινήτου) καθώς επίσης και δραστηριοτήτων της καθημερινότητας (εξόντωση μύγας, φρενάρισμα, πιάσιμο αντικειμένου που πέφτει από το τραπέζι)

Ξεκινά όταν εμφανίζεται ένα ερέθισμα και τελειώνει όταν αρχίζει η κίνηση Είναι ένα πιθανό μέτρο της συνολικής διάρκειας των 3 σταδίων μεθόδευσης πληροφοριών Χρόνος αντίδρασης

Παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνο αντίδρασης και τη λήψη αποφάσεων Αριθμός των εναλλακτικών ερεθισμάτων – απαντήσεων Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι ο αριθμός των πιθανών ερεθισμάτων από τα οποία σε μια δεδομένη στιγμή πρέπει ο αθλητής να επιλέξει, ενώ το καθένα από αυτά οδηγεί σε μια ξεχωριστή απάντηση-ενέργεια.

Παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνο αντίδρασης και τη λήψη αποφάσεων Εξάσκηση Η ποσότητα και η φύση της εξάσκησης μπορούν να επηρεάσουν τον ΧΑ επιλογής. Με μεγάλη εξάσκηση οι αθλητές υψηλού επιπέδου μπορούν να παράγουν αντιδράσεις που πλησιάζουν την αυτόματη μεθόδευση

Παράγοντες που επηρεάζουν το χρόνο αντίδρασης και τη λήψη αποφάσεων Συμβατότητα ερεθίσματος – απάντησης Για παράδειγμα, η χρησιμοποίηση του δεξιού χεριού παρά του αριστερού για την απάντηση σε ένα ερέθισμα που κινείται προς τη δεξιά κατεύθυνση είναι πιο συμβατή διότι το ερέθισμα και το χέρι κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση (προς τα δεξιά)

Αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στη λήψη αποφάσεων Τύποι πρόβλεψης Χωρική ή πρόβλεψη γεγονότος Αφορά την πρόβλεψη για το τι πρόκειται να συμβεί στο περιβάλλον Στην οδήγηση το κόκκινο φανάρι ακολουθεί σταθερά το πορτοκαλί, που ακολουθεί σταθερά το πράσινο

Αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στη λήψη αποφάσεων Τύποι πρόβλεψης Χρονική πρόβλεψη Η πρόβλεψη της χρονικής πορείας μιας αλληλουχίας γεγονότων. Η πρόβλεψη πότε θα εμφανιστεί το γεγονός στο περιβάλλον. Η πρόβλεψη της στιγμής που ο αφέτης θα πατήσει τη σκανδάλη σε έναν κολυμβητικό αγώνα ή της στιγμής που ένα αντικείμενο πέφτει θα χτυπήσει στο πάτωμα

Οφέλη της πρόβλεψης Εαν ενα άτομο μπορεί να προβλέψει σωστά τόσο με τη χρονική όσο και με την χωρική πρόβλεψη το πλεονέκτημα γίνεται μεγαλύτερο Στη μουσική, ο μαέστρος αρχιζει με το λεκτικό για να συγχρονίσει και να δώσει τον Ρυθμό Οι μουσικοί ξέρουν αυτό που πρόκειται να συμβεί (χωρική) και πότε πρόκειται να συμβεί (χρονική)

Το κόστος της πρόβλεψης Το άτομο έχει ολοκληρώσει τις προπαρασκευαστικές διαδικασίες, όμως τα γεγονότα στο περιβάλλον αλλάζουν με αποτέλεσμα η ήδη προετοιμασμένη κίνηση να είναι λανθασμένη Όταν ο αφέτης καθυστερήσει το σινιάλο της εκκίνησης στο δρόμο ταχύτητας, η προσδοκώμενη απάντηση θα πρέπει οπωσδήποτε να προκληθεί με συνέπεια μια άκυρη εκκίνηση

Στρατηγικές για την αποφυγή της πρόβλεψης Δημιουργία πολλών στοιχείων στρατηγικής σε γρήγορες αθλητικές δραστηριότητες Οι αθλητές που θέλουν να εμποδίσουν τους αντιπάλους τους να προβλέψουν, προσπαθούν να εκτελούν κινήσεις απρόβλεπτες Στην οδήγηση το να είσαι απρόβλεπτος-η είναι επικίνδυνο

Μεθόδευση πληροφοριών με διάφορους χρονικούς περιορισμούς Απόκρουση γροθιάς taekwondo –ελάχιστο χρόνο Παίκτης γκολφ – απεριόριστο χρόνο να καταγράψει τη θέση της μπάλας, τις συνθήκες του γηπέδου, ποιο μπαστούνι θα χρησιμοποιήσει, που θα χτυπήσει την μπαλα Χειρουργός – αρκετό χρόνο, σταθερό προκαθορισμένο περιβάλλον

Μεθόδευση πληροφοριών σε συνθήκες χαμηλής και υψηλής διέγερσης και άγχος Διέγερση το επίπεδο ενεργοποίησης του ΚΝΣ. Ποικίλει από τα πολύ χαμηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια του ύπνου – στα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια έντονης φυσικής ή πνευματικής δραστηριότητας

Μεθόδευση πληροφοριών σε συνθήκες χαμηλής και υψηλής διέγερσης και άγχος Άγχος Η ανησυχία του ατόμου για μελλοντικές αβεβαιότητες. Μια αντίληψη απειλής του εαυτού του (συχνά χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα διέγερσης)

Εαν το άτομο πιστεύει οτι οι απαιτήσεις της κατάστασης υπερβαίνουν τις ικανότητές του και δεν είναι σε θέση να τις αντιμετωπίσει, τότε πιθανόν να θεωρήσει την κατάσταση αυτή επικίνδυνη και να βιώσει περισσότερο άγχος, ιδιαίτερα αν θεωρεί οτι το αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι σημαντικό. Η αλλαγές στο επίπεδο άγχους συνοδεύονται από τις αλλαγές στη διέγερση

 συμμετοχή σε εξετάσεις  ομιλία σε ευρύ κοινό  συνέντευξη για μια δουλειά  αγωνιστικός αθλητισμός – απαίτηση για νίκη – απειλή ήττας Το επίπεδο διέγερσης που επιβάλλει μία κατάσταση είναι καθοριστικός παράγοντας για την απόδοση (ιδιαίτερα εαν η απόδοση εξαρτάται από τη γρήγορη και με ακρίβεια λήψη απόφασης)

Αρχή του ανεστραμμένου U Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Επίπεδο διέγερσης ΑΠΟΔΟΣΗΑΠΟΔΟΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗΑΠΟΔΟΣΗ Υψ. Μ Χαμ.

Αυξήσεις στη διέγερση προκαλούν αυξήσεις στην απόδοση, αλλά μέχρι σε ένα σημείο Η απόδοση κορυφώνεται σε κάποιο ενδιάμεσο επίπεδο διέγερσης Εαν η διεγερση συνεχίζει να αυξάνεται πέρα από εκείνο το επίπεδο, η απόδοση αρχίζει να μειώνεται Αρχή του ανεστραμμένου U

Καθορισμός κατάλληλου επιπέδου διέγερσης Να εξεταστεί ο ρόλος των 3 παραγόντων: 1.Άτομο 2.Δεξιότητα 3.Περιβάλλον

Το άτομο Τα άτομα διαφέρουν οσον αφορά το φυσιολογικό εύρος της διέγερσής τους και τον βαθμό στον οποίο αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις ως Απειλητικές (χαρακτηριστικό άγχος) Η γενική προδιάθεση ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις ως απειλές

Ζώνη ιδανικής ενέργειας Το εύρος των επιπέδων διέγερσης που σχετίζονται με τη μέγιστη απόδοση ενός ατόμου Ζώνη απόδοσης σχετική με την ατομική επιρροή Η συναισθηματική αντίδραση των ατόμων στις διάφορες ανταγωνιστικές καταστάσεις

Η δεξιότητα Εαν η δεξιότητα απαιτεί λεπτό μυϊκό έλεγχο (τοξοβολία, νευροχειρουργική επέμβαση) Εαν περιέχει σημαντικά στοιχεία λήψης πόφασης (παιχνίδι του τερματοφύλακα, οδήγηση αεροπλάνου) Για τη μέγιστη απόδοση απαιτείται ένα χαμηλότερο επίπεδο διέγερσης

Η δεξιότητα Στις δεξιότητες όπου κυριαρχούν ενέργειες μεγάλων μυϊκών ομάδων (άρση βαρών, κόψιμο ξύλων) έχουν χαμηλό επίπεδο γνωστικής πολυπλοκότητας (αγώνας ταχύτητας, αγώνας κολύμβησης) Για τη μέγιστη απόδοση απαιτούνται υψηλότερα επίπεδα διέγερσης

Το περιβάλλον  Η αντίληψη του ατόμου για το περιβάλλον  Το επίπεδο του άγχους αυξάνεται όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται μια κατάσταση ως απειλητική και παράλληλα και το επίπεδο διέγερσης  Όταν το άτομο αισθάνεται ικανό να αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη πρόκληση το επίπεδο άγχους (και διέγερσης) είναι χαμηλότερο

Όταν οι προπονητές ή οι εκπαιδευτές εξετάσουν τους 3 αυτούς παράγοντες μπορούν να βοηθήσουν τους εκτελεστές στην επίτευξη του ιδανικού επιπέδου διέγερσης

Τεχνικές διαχείρησης της διέγερσης Δεξιότητες σωματικής χαλάρωσης Τεχνικές για τη ρύθμιση της διέγερσης οι οποίες χρησιμοποιούν τη σωματική δραστηριότητα (π.χ. ρυθμική αναπνοή, χαλάρωση των μυών) για να χαλαρώσουν και να ενεργοποιήσουν το μυαλό

 ασκήσεις αναπνοής  τεχνικές προοδευτικής χαλάρωσης Περιλαμβάνουν αρχικά μία σύντομη σύσπαση των επιλεγμένων μυϊκών ομάδων (για να γίνει κατανοητή η αίσθηση της μυϊκής έντασης) η οποία ακολουθείται από την χαλάρωση

Μετά από εξάσκηση οι άνθρωποι μπορούν να παραλείψουν τη φάση της μυϊκής σύσπασης για να πετύχουν γρηγορότερα τις προσαρμογές

Τεχνικές διαχείρησης της διέγερσης Δεξιότητες γνωστικής χαλάρωσης Τεχνικές για τη ρύθμιση της διέγερσης που χρησιμοποιούν τη γνωστική δραστηριότητα (διαλογισμός, νοερή απεικόνιση) Τόσο για να χαλαρώσουν όσο και για ενεργοποιήσουν τους μυες

Επικεντρώσου στην αναπνοή Κάθισε άνετα και εστίασε στην αναπνοή σου, ακολουθώντας την αίσθηση που σου δημιουργεί καθώς εισπνέεις από τη μύτη και μετά εκπνέεις.

Εστίασε στο σώμα σου Ξεκίνα από το κεφάλι και προχώρα αργά προς τα χέρια και τα πόδια, παρατηρώντας πώς νιώθεις το σώμα σου. Είσαι ήρεμη, σφιγμένη ή αγχωμένη; Μόλις φτάσεις στα πέλματα, ακολούθησε αντίστροφη πορεία, «σαρώνοντας» κάθε μέλος, μυ και όργανο.

Κάνε προοδευτική μυική χαλάρωση Παρατήρησε πού υπάρχει ένταση στο σώμα σου και μετά δες πόση από αυτήν μπορείς να διώξεις. «Σάρωσε» το σώμα σου, όπως παραπάνω, αρκετές φορές, διώχνοντας την ένταση που νιώθεις.

Δημιούργησε εικόνες Φαντάσου το πιο χαλαρωτικό φως ή ένα ζεστό καταρράκτη να ξεπλένει την ένταση ή τις ανησυχίες από το σώμα και το μυαλό σου. Κάνε την εικόνα όσο πιο ζωντανή μπορείς.