Η ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ 12 ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ EUROPEAN REGIONAL SCIENCE ASSOCIATION (ERSA-GR) Αστική και Περιφερειακή Ανάπτυξη : Σύγχρονες Προκλήσεις Αθήνα, Ιουνίου 2014, ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ζαχαράτος Γεράσιμος Μαρκάκη Μαρία Σώκλης Γιώργος

Εισαγωγή Το φαινόμενο της εποχικότητας αναγνωρίζεται ως το πιο εμφανές χαρακτηριστικό του τουριστικού κλάδου και αποτελεί ταυτόχρονα και το σημαντικότερο πρόβλημα που ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει. Στόχος της έρευνας : 1. Διερεύνηση της εποχικότητας του τουρισμού στην Ελλάδα. 2. Σύγκριση με ανταγωνίστριες χώρες 3. Διαχρονική Εξέλιξη του φαινομένου ( ) 4. Διερεύνηση της περιφερειακής διάστασης της εποχικότητας

Η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Σύνολο Τουριστών ) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Εγχώριος Τουρισμός ) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Εισερχόμενος Τουρισμός ) Πηγή: Eurostat

Εποχικότητα : Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (1) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα ( Σύνολο Τουριστών ) Πηγή: Eurostat

Εποχικότητα : Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (2) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα ( Εγχώριος Τουρισμός ) Πηγή: Eurostat

Εποχικότητα : Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (3) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα ( Εισερχόμενος Τουρισμός ) Πηγή: Eurostat

Μεθοδολογίες Εκτίμησης Εποχικότητας  Δείκτης Συγκέντρωσης CR4  Δείκτης Συγκέντρωσης CR6  Συντελεστής Ανισότητας Gini  Δείκτης Herfindahl-Hircshman

Δείκτες Συγκέντρωσης (1)  Δείκτης Συγκέντρωσης (CR4): Το μερίδιο του τουριστικού μεγέθους για τους μήνες Ιούνιο - Σεπτέμβριο ως προς το σύνολο του μεγέθους για το συγκεκριμένο έτος όπου Χ i οι αφίξεις σε καταλύματα τον μήνα i και Χ το σύνολο των αφίξεων του έτους  Δείκτης Συγκέντρωσης (CR6): Το μερίδιο του τουριστικού μεγέθους για τους μήνες Μάιο - Οκτώβριο ως προς το σύνολο του μεγέθους για το συγκεκριμένο έτος

Δείκτες Συγκέντρωσης (2) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Σύνολο Τουριστών ) CR6 CR4

Δείκτες Συγκέντρωσης (3) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Εγχώριος Τουρισμός ) CR6 CR4

Δείκτες Συγκέντρωσης (4) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα ( Εισερχόμενος Τουρισμός ) CR6 CR4

Συντελεστής Ανισότητας Gini (1)  Ο συντελεστής Gini είναι ένα μέτρο της ανισότητας μίας κατανομής. Στην εξεταζόμενη περίπτωση εκτιμά την ανισότητα στη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα. Καμπύλη Ισοκατανομής Καμπύλες Lorenz Όπου S i το μερίδιο κάθε μήνα σε φθίνουσα κατάταξη

Συντελεστής Ανισότητας Gini (2) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Σύνολο Τουριστών)

Συντελεστής Ανισότητας Gini (3) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Εισερχόμενος Τουρισμός)

Συντελεστής Ανισότητας Gini (4) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Εγχώριος Τουρισμός)

Herfindahl-Hirschman Index (HHI)  Ο δείκτης ΗΗΙ ορίζεται ως Στην περίπτωση όπου η εποχικότητα είναι μηδενική, ισχύει, και ο δείκτης παίρνει την τιμή, ενώ στην περίπτωση όπου το σύνολο του τουριστικού μεγέθους συγκεντρώνεται σε έναν και μόνο μήνα, ο δείκτης παίρνει την τιμή. Στα αποτελέσματά μας, ο ΗΗΙ είναι εκφρασμένος ως ποσοστό απόκλισης από την ελάχιστη τιμή του, 1/12.

Δείκτης HHI για την Ελληνική Οικονομία

Δείκτης HHI για τον Εγχώριο Τουρισμό

Δείκτης HHI για τον Εισερχόμενο Τουρισμό

Δείκτης HHI τον Συνολικό Τουρισμό

Εποχικότητα ανά χώρα προέλευσης Χώρα% αφίξεωνGiniΚατάταξη Gini Γερμανία12,81%49,20%14 Ηνωμένο Βασίλειο 11,57%49,28%13 Γαλλία7,97%48,09%15 Ιταλία7,07%55,60%5 ΗΠΑ6,43%37,28%19 Ρωσία4,63%54,18%7 Ολλανδία4,17%51,05%11 Σουηδία2,71%52,78%8 Βέλγιο2,50%52,42%9 Πολωνία2,39%59,34%2 Αυστρία2,09%57,71%4 Νορβηγία1,96%57,73%3 Χώρα% αφίξεωνGiniΚατάταξη Gini Ισπανία1,76%41,06%18 Δανία1,69%54,84%6 Ελβετία1,63%50,56%12 Τσεχία1,58%62,54%1 Κύπρος1,50%24,90%24 Αυστραλία1,48%51,94%10 Βουλγαρία1,47%33,72%20 Φιλανδία1,33%47,39%16 Καναδάς1,18%43,93%17 Ιαπωνία0,78%25,71%23 Τουρκία0,66%26,19%22 Κίνα0,54%28,32%21 Σύνολο Χωρών 81,90%48,31%-

Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (1) Τα περιφερειακά δεδομένα προέρχονται από την «Έρευνα Περιφερειακής Κατανομής Ετήσιας Τουριστικής Δαπάνης» που διεξήχθη από την εταιρεία TNS ICAP. Τα αποτελέσματα της έρευνας αφορούν μόνον στον λεγόμενο «εισερχόμενο τουρισμό», δηλαδή σε επισκέπτες οι οποίοι δηλώνουν ως τόπο μόνιμης κατοικίας εκτός Ελλάδας. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι διαθέσιμα για το διάστημα Ιανουάριος- Δεκέμβριος 2013.

Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (2) ΠεριφέρειαCR4CR6GINI Ανατ. Μακεδονία & Θράκη76,07%87,00%51,39% Κεντρ. Μακεδονία72,84%86,10%48,20% Δυτ. Μακεδονία79,82%91,29%55,66% Ήπειρος67,25%81,27%43,11% Θεσσαλία69,37%83,77%45,76% Ιόνια Νησιά85,31%95,94%61,39% Δυτική Ελλάδα64,17%80,61%40,55% Στερεά Ελλάδα62,70%82,09%39,71% Πελοπόννησος64,27%81,90%41,70% Αττική50,42%71,66%27,64% Βόρειο Αιγαίο65,92%85,67%43,84% Νότιο Αιγαίο78,82%94,33%55,78% Κρήτη76,20%94,79%54,14% Σύνολο Επικράτειας73,96%89,56%50,27%

Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (5)

Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (6)

Συμπεράσματα (1)  Η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα έντονη, ειδικότερα στην περίπτωση που εξετάζουμε τον εισερχόμενο τουρισμό.  Η εποχικότητα του εγχώριου τουρισμού είναι σημαντικά μικρότερη από την εποχικότητα του εισερχόμενου και του συνολικού τουρισμού, το μέγεθος όμως επιβαρύνεται σημαντικά τα τελευταία έτη, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.  Η εποχικότητα του εισερχόμενου και του συνολικού τουρισμού είναι σημαντικά εντονότερη σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες ( Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Πορτογαλία ).  Το πρόβλημα της εποχικότητα του εισερχόμενου και συνολικού τουρισμού στην Ελλάδα γίνεται εντονότερο διαχρονικά και μάλιστα οι εξεταζόμενοι δείκτες επιδεινώνονται γρηγορότερα στην Ελλάδα από ότι στις ανταγωνίστριες χώρες.  Η εποχικότητα του εγχώριου τουρισμού εμφανίζεται μικρότερη στην Ελλάδα από ότι στις ανταγωνίστριες χώρες της για τα έτη πριν την οικονομική κρίση. Τα τελευταία έτη όμως οι επιδόσεις του μεγέθους αυτού επιδεινώνονται.

Συμπεράσματα (2)  Η διερεύνηση του εισερχόμενου τουρισμού ανά χώρα προέλευσης δείχνει ότι οι χώρες προέλευσης με υψηλότερο μερίδιο στις αφίξεις εμφανίζουν και την υψηλότερη εποχικότητα, ενώ χαμηλή εποχικότητα εμφανίζουν τουρίστες από χώρες προέλευσης με μικρό μερίδιο στις αφίξεις στην Ελλάδα.  H εποχικότητα της τουριστικής ζήτησης είναι έντονη σε όλες τις περιφέρειες της επικράτειας, οι διαφορές όμως που εντοπίζονται μεταξύ των περιφερειών είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Συγκεκριμένα, οι περιφέρειες με την εντονότερη εποχικότητα είναι οι : Νοτίου Αιγαίου, Κρήτης και Ιονίων Νήσων, ενώ οι περιφέρειες με τη σχετικά μικρότερη εποχικότητα είναι η Αττική και η Ήπειρος.