Η αναγέννηση 10 ος -12 ος αιώνας: Εμφάνιση των πόλεων στην ιταλική χερσόνησο στο πλαίσιο μιας νέας κοινωνικής οργάνωσης Από τον 12 ο αιώνα πλήθος εφευρέσεων και νέων ιδεών 1440 Ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο Εξερευνήσεις. Εμπόριο και επαφή με άλλους πολιτισμούς

Η αναγέννηση Θαυμασμός για τους αρχαίους, συνειδητή προσπάθεια μίμησης και υιοθέτησής τους ως πρότυπα. Μεσαίωνας: περίοδος στασιμότητας και καταστροφής του αρχαίου πολιτισμού. Ενδιαφέρον για νέους τομείς γνώσης (φυσική, φιλολογία κλπ.), ρήξη με τη χριστιανική παράδοση. Μετατόπιση της προσοχής προς τα ανθρώπινα έργα (κείμενα, δίκαιο), ενασχόληση με τον παρόντα κόσμο επί της γης και την πολιτική, στροφή από μια θεοκεντρική σε μια ανθρωποκεντρική αντίληψη.

Ουμανισμός Η πνευματική κίνηση που αρχίζει από τον Αναγέννηση, η οποία επικεντρώνεται στην επίγεια ζωή του ανθρώπου, με κύριο όχημα ανάπτυξής του την παιδεία βασισμένη στα πρωτότυπα κείμενα της αρχαιότητας, τα οποία αναδεικνύονται σε πρότυπα.

Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, 17 ος αιώνας Η πολεμική που δημιουργήθηκε για την αποκατάσταση του Χριστιανισμού στην αρχική του αγνότητα ενέτειναν το ενδιαφέρον για την ιστορία και επηρέασαν την ανάπτυξη της ιστοριοδιφίας. Ήδη στις αρχές του 16ου αι. πριν τη μεταρρύθμιση ο Έρασμος εισήγαγε την ιστορική έρευνα στα κείμενα της Αγίας Γραφής με την έκδοση που πραγματοποίησε της Καινής Διαθήκης. Η μεταρρύθμιση ζητώντας την επαναφορά της Εκκλησίας στις απαρχές της έκανε χρήση της ιστορίας για να δείξει την παρακμή της και ότι η νεότερη παράδοσή της δεν ήταν σύμφωνη με τις αρχές του πρώτου Χριστιανισμού.

Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, 17 ος αιώνας Ο Λούθηρος περιέγραψε τη λειτουργία των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων για να στιγματίσει την παρακμή της σύγχρονης Παπικής Εκκλησίας. Θέλοντας να αποδείξει τη σημασία και τη μοναδικότητα της Βίβλου προώθησε τις μεθόδους αποκατάστασης των κειμένων και την κριτική τους. Η πολεμική αυτή ευαισθητοποίησε τους ανθρώπους στο ότι τα λογικά επιχειρήματα και ιστορικά τεκμήρια ήταν ανίκανα να παρέχουν ένα αντικειμενικό κριτήριο για τη θεμελίωση της πίστης και συνέτεινε στο σταδιακό διαχωρισμό της γνώσης από την πίστη.

Η ανάπτυξη της επιστήμης Φρ. Μπέικον : εμπειρισμός. Εμπειρία: θεμέλιο οποιασδήποτε γνώσης. Η γνώση κατακτιέται με τη συστηματική συσσώρευση εμπειρικών λεπτομερειών και όχι με την εξαγωγή στην τύχη γενικών συμπερασμάτων από ανεπαρκή παραδείγματα. Η ιδιαιτερότητα της ιστορίας έγκειται στο ότι ασχολείται με συγκεκριμένα άτομα που δρουν σε συγκεκριμένα πλαίσια και όχι με αφηρημένες γενικεύσεις. Το καθήκον του ιστορικού ήταν να φωτίσει τα λεπτά σημεία της διακυβέρνησης των κρατών και όχι να διδάσκει ηθικές αρχές.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης θεωρείται κατά παράδοση τομή στην ιστορική θεώρηση της Δύσης. Στους ιστορικούς της Αναγέννησης αποδίδεται καταρχάς μια νέα, «ορθολογική» στάση απέναντι στην ιστορία, μια εκκοσμίκευση της ιστορικής γραφής, με απομάκρυνση από το θεοκρατικό πλαίσιο αναφοράς της ιστοριογραφίας του δυτικού Μεσαίωνα.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Η αναβίωση της κριτικής παράδοσης των ιστορικών και φιλολόγων της αρχαιότητας. Η επανεισαγωγή της φιλολογικής κριτικής στην εξακρίβωση της αυθεντικότητας και της ακρίβειας των ιστορικών πηγών.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Ανάπτυξη και βαθμιαία εδραίωση των βοηθητικών κλάδων της ιστοριοδιφικής έρευνας (16 ος -17 ος αι.) 1583: Αποκατάσταση της Χρονολογίας του Justus Scaliger, έργο που προσπαθούσε να προσεγγίσει στη βάση προσεκτικών υπολογισμών το ζήτημα της ιστορικής χρονολόγησης.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Ανάπτυξη της ευρυμαθούς ιστορίας, μιας ιστορικής γραφής που «τόνιζε τη σημασία των κριτικά επεξεργασμένων πηγών, κρατούσε όμως στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο οποιαδήποτε προσπάθεια ιστορικής ερμηνείας».

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Γέννηση της φιλολογικής κριτικής μεθόδου, η οποία περνάει γρήγορα από τα λογοτεχνικά έργα στην Αγία Γραφή από τη μία, και στα κρατικά έγγραφα από την άλλη. Ανακάλυψη τυπογραφίας (1440 μ.Χ.), διάδοση έργων αρχαιότητας, ενασχόληση με τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης 14ος αι. - Η ιστορία περιορίζεται σε βιογραφίες μεγάλων ανδρών της αρχαιότητας, ηθικός φρονηματισμός. Ξεκινά η διαδικασία εκκοσμίκευσης της ιστορίας εγκαταλείποντας την επικέντρωση στον χριστιανισμό.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης 15ος αι. – Η εκκοσμίκευση της ιστορίας προχωράει. Εγκαινιάζεται ένα είδος ιστορικής γραφής αποκομμένο από τη θεολογία, απαλλαγμένο από τη Θεία Πρόνοια και τα θαύματα που ερμηνεύει το παρελθόν βασισμένο αποκλειστικά στα ανθρώπινα κίνητρα και τα φυσικά φαινόμενα. Οι πηγές της ιστορίας (έγγραφα κλπ.) υφίστανται κριτική. Σκεπτικισμός: διάδοση των θεωριών του Κοπέρνικου, εμπόριο, διάδοση γνώσεων γεωγραφίας. Το ενδιαφέρον για την ιστορία εντείνεται με την αυξανόμενη εμπλοκή των λογίων στη διακυβέρνηση των πόλεων της Ιταλίας.

Νικολό Μακιαβέλλι ( ) Αξιωματούχος στην αυλή της Φλωρεντίας Ο ιστορικός έπρεπε να συμβουλεύει τον Ηγεμόνα, περιγράφοντάς του αυτό που πραγματικά είχαν γίνει. Το μόνο κριτήριό του για την υιοθέτηση μιας πολιτικής έπρεπε να είναι η αποτελεσματικότητα της στο παρελθόν. Ο ρόλος του ιστορικού ήταν να παρέχει ένα ευρύ φάσμα παραδειγμάτων διαφόρων πολιτικών και των συνεπειών τους. Ο ηγεμόνας θα διάλεγε από αυτές, αυτήν που ταίριαζε στις συγκεκριμένες περιστάσεις. Η ανθρώπινη φύση παραμένει ίδια ανά τους αιώνες αφού η αρχαιότητα παραμένει πάντα πρότυπο. Η γνώση της αρχαιότητας χρησιμεύει για την άντληση πολιτικών διδαγμάτων, συνδυάζεται όμως με τις εμπειρίες των σύγχρονων πολιτικών υποθέσεων. Η ιστορία αποτελεί ένα σχολιασμό του παρόντος, ενώ η πολιτική σοφία αποτελεί προϊόν συλλογισμού πάνω στα παραδείγματα της αρχαιότητας.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης 16ος αι. – Η ιστορία αρχίζει να γράφεται στις σύγχρονες γλώσσες και όχι πλέον στα λατινικά. Διαμορφώνεται η αντίληψη ότι ο άνθρωπος δεν είναι απόλυτα κυρίαρχος της μοίρας του, η δράση περιορίζεται από συγκυριακούς παράγοντες. Η εκτίμηση μιας πολιτικής πράξης μπορούσε να γίνει μόνο με ιστορικούς όρους. Κατά συνέπεια οι αρχές της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν εάν δεν προηγείτο μια σωστή κατανόηση των περιστάσεων. Σταδιακά δίδεται μεγαλύτερη προσοχή στη λεπτομέρεια και στην ακρίβεια

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης 16ος αι. Eργαλεία ιστοριοδιφίας: Διπλωματική: η μελέτη των γραπτών πράξεων αναζητώντας την ακριβή χρονολόγηση, την αυθεντικότητα των κειμένων, την προέλευση τους με τη βοήθεια των, όπως ονομάστηκαν μετέπειτα, βοηθητικές επιστήμες (παλαιογραφία, χρονολόγηση, επιγραφική κ.ά.) Δημιουργία συλλογών χειρογράφων, νόμων, συνθηκών Συγκρότηση βιβλιοθηκών: Βατικανό (1450), Βιέννη (1526) Αρχίζουν να συγκροτούνται κρατικά αρχεία εξυπηρετώντας τη διοίκηση

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Η εξέλιξη της νομικής επιστήμης οδήγησε στην έμφαση της σχέσης του δικαίου με τα κοινωνικοποιλιτισμικά συμφραζόμενα και σε ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για το εθιμικό δίκαιο παράλληλα με αυτό που εκδηλωνόταν για το ρωμαϊκό. Αρχικά η κριτική διάθεση έναντι των πηγών περιοριζόταν στην αποκατάσταση των αυθεντικών κειμένων της αρχαιότητας που βασιζόταν στην έννοια του αναχρονισμού στη χρήση της γλώσσας και του ύφους. Σταδιακά όμως η έννοια του αναχρονισμού, μέσα από την εφαρμογή των μεθόδων του ουμανισμού στα νομικά κείμενα, επεκτάθηκε στη μελέτη των κοινωνικών και πολιτισμικών συμφραζομένων. Η ιστορία είχε τη δική της μεθοδολογία. Διαμορφώνεται λοιπόν κατά τη διάρκεια του 16ου αι. η ιδέα ότι η ιστορία μπορεί να έχει τη δική της μέθοδο. Η ιστορία μπορούσε να αποτελεί πηγή παραδειγμάτων και ηθικών διδαγμάτων μόνο εφόσον αναπαριστούσε πιστά τα πράγματα.

Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης Ιστοριοδιφία: η μελέτη των πηγών για το παρελθόν, η αναζήτηση στοιχείων στις πηγές, η διασταύρωση και η εξακρίβωσή τους. Ιστορική αφήγηση: η ευχάριστη αφήγηση του παρελθόντος χωρίς απαραίτητα τεκμηρίωση Η φιλοσοφία της ιστορίας: η ανάγκη κατανόησης της ιστορικής εξέλιξης, η αναζήτηση των αιτιών της και του νοήματός της.