ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Χημεία Γ΄ Λυκείου Ρυθμιστικά Διαλύματα – Ογκομέτρηση Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-Med Υπεύθυνος ΕΚΦΕ Αγίων Αναργύρων Αντώνης Χρονάκης Χημικός Συνεργάτης ΕΚΦΕ Αγίων Αναργύρων

Ποιοτική Ανίχνευση Αλογόνων Αντιδράσεις Διπλής Αντικατάστασης ΑgNO 3 + HCl →AgCl + KNO 3 ΑgNO 3 + KBr →AgBr + KNO 3 ΑgNO 3 + KI →AgI + KNO 3 Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Δοκιμαστικοί σωλήνες ΑgNO 3 0,1Μ Σταγονόμετρα Διάλυμα HCl Ποτήρια ζέσεως Διάλυμα KBr Διάλυμα KI Παρατηρήσεις: Αναμιγνύουμε στο δοκιμαστικό σωλήνα τα διαλύματα των αντιδράσεων και παρατηρούμε τα ιζήματα Τα διαλύματα παρασκευάζονται με διάλυση 1 κουταλιάς στερεού σε 50ml H 2 O

Επίδραση NaOH σε FeCl 3 ή FeSO 4 και CuSO 4 Διπλή Αντικατάσταση 2ΝaOH (aq) + FeSO 4 (aq) → Fe(OH) 2(s) + Na 2 SO 4(aq) 2ΝaOH (aq) + CuSO 4 (aq) → Cu(OH) 2(s) + Na 2 SO 4(aq) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 100ml Διάλυμα CuSO 4, FeCl 3, FeSO 4 Δοκιμαστικός σωλήνας Διάλυμα ΝaOH Γυάλινη Ράβδος Παρατηρήσεις: Αναμιγνύουμε στο δοκιμαστικό σωλήνα τα διαλύματα των αντιδράσεων και παρατηρούμε τα ιζήματα Τα διαλύματα παρασκευάζονται με διάλυση 1 κουταλιάς στερεού σε 50ml H 2 O Η άσκηση μπορεί να συνδυαστεί με διήθηση

Επίδραση ΚΙ σε (CH 3 COO) 2 Pb - Διπλή Αντικατάσταση (CH 3 COO) 2 Pb (aq) + 2KI (aq) → PbI 2(s) + 2CH 3 COOK (aq) Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως των 100ml(2) Διάλυμα ΚΙ Δοκιμαστικός σωλήνας Διάλυμα (CH 3 COO) 2 Pb Γυάλινη Ράβδος Παρατηρήσεις: Αναμιγνύουμε στο δοκιμαστικό σωλήνα τα διαλύματα των αντιδράσεων και παρατηρούμε τα ιζήματα Τα διαλύματα παρασκευάζονται με διάλυση 1 κουταλιάς στερεού σε 50ml H 2 O

Επίδραση οξικού οξέος σε ανθρακικά άλατα Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Κωνική φιάλη διήθησης Na 2 CO 3 στερεό Ποτήρι ζέσεως των 100ml Διάλυμα υδροχλωρικού Οξέος Σταγονομετρική χοάνη Λάστιχο Κερί

2 ΗCl + Νa 2 CO 3 → 2NaCl + CO 2 + H 2 O 1.Στην κωνική φιάλη τοποθετούμε μικρή ποσότητα (2 κουταλιές) Na 2 CO 3 2.Προσθέτουμε στη φιάλη το οξύ ή με προσαρμοσμένη χοάνη ή με κύλινδρο και πωματίζουμε τη φιάλη 3.Το παραγόμενο CO 2 διοχετεύεται από το λάστιχο που είναι προσαρμοσμένο στο ακροφύσιο, σε ποτήρι ζέσεως. 4.Απόχυση του CO 2 στο κερί σβήνει τη φλόγα Επίδραση οξέος σε ανθρακικά άλατα

Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Ογκομετρική φιάλη των 100ml (4) CH 3 COOH 0,1M Ποτήρι ζέσεως των 100ml (8) CH 3 COONa 0,1M Ογκομετρικός κύλινδρος των 10ml (2) HCl 0,01M Ογκομετρικός κύλινδρος των 50ml NaOH 0,01M Ογκομετρικός κύλινδρος των 100ml Σιφώνιο Κουταλάκι ή Σπάτουλα Υδροβολέας Ετικέτες Παρασκευή και Ρυθμιστική Ικανότητα Ρυθμιστικών Διαλυμάτων

Α. Παρασκευή Ρυθμιστικών Διαλυμάτων 1.Σε 3 ποτήρια ζέσεως των 100ml αναμιγνύουμε τα διαλύματα ως εξής:  10ml CH 3 COOH 0,1M + 40ml CH 3 COONa 0,1M  25ml CH 3 COOH 0,1M + 25ml CH 3 COONa 0,1M  40ml CH 3 COOH 0,1M + 10ml CH 3 COONa 0,1M 2.Υπολογίζουμε τις συγκεντρώσεις και τη θεωρητική τιμή pH των διαλυμάτων A (pH=5,34) - B (pH=4,74) - Γ (pH=4,14) 3.Μετράμε το pH των διαλυμάτων που παρασκευάσαμε

Παρασκευή και Ρυθμιστική Ικανότητα Ρυθμιστικών Διαλυμάτων Β. Ρυθμιστική Ικανότητα Ρυθμιστικών Διαλυμάτων 1.Χωρίζουμε τα παραπάνω ρυθμιστικά διαλύματα σε δύο μέρη των 25ml το καθένα (2 σειρές) 2.Σε κάθε ποτήρι της πρώτης σειράς προσθέτουμε 5ml HCl 0,01Μ 3.Σε κάθε ποτήρι της δεύτερης σειράς προσθέτουμε 5ml NaOH 0,01Μ 4.Μετράμε το pH των νέων διαλυμάτων 5.Σε δύο ποτήρια των 100ml προσθέτουμε 25ml απιοντισμένο νερό 6.Μετράμε το pH του νερού 7.Στο ένα ποτήρι προσθέτουμε 5ml HCl 0,01Μ και στο άλλο 5ml NaOH 0,01Μ 8.Μετράμε πάλι το pH

Προσδιορισμός περιεκτικότητας ξιδιού σε Οξικό Οξύ (Αλκαλιμετρία) Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Ογκομετρική φιάλη των 250ml (1) Ελαιόλαδο Ποτήρι ζέσεως των 250ml (1) NaOH 1M Κωνική φιάλη των 250 ml (1) Φαινολοφθαλεΐνη Προχοΐδα Αιθανόλη Γυάλινο χωνί Σταγονόμετρο Σιφώνιο των 10 ml Κουταλάκι ή Σπάτουλα Υδροβολέας Ετικέτες

1.Με σιφώνιο πλήρωσης λαμβάνουμε 10ml ξιδιού σε κωνική φιάλη 2.Προσθέτουμε με κύλινδρο 90ml νερό 3.Προσθέτουμε 5-6 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνη 4.Προσθέτουμε από την προχοΐδα πρότυπο διάλυμα ΝαΟΗ 1Μ 5.Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία 2 φορές Προσδιορισμός περιεκτικότητας ξιδιού σε Οξικό Οξύ (Αλκαλιμετρία)

Προσδιορισμός οξύτητας λαδιού (Αλκαλιμετρία) Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Ογκομετρική φιάλη των 250ml (1) Ελαιόλαδο Ποτήρι ζέσεως των 250ml (1) NaOH 0,1M Κωνική φιάλη των 250 ml (1) Φαινολοφθαλεΐνη Προχοΐδα Γυάλινο χωνί Σταγονόμετρο Σιφώνιο των 10 ml Κουταλάκι ή Σπάτουλα Υδροβολέας Ετικέτες

1.Με σιφώνιο πλήρωσης λαμβάνουμε 11ml (10g) λαδιού σε κωνική φιάλη 2.Προσθέτουμε με κύλινδρο 25ml αιθανόλης 3.Προσθέτουμε 5-6 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνη 4.Προσθέτουμε από την προχοΐδα πρότυπο διάλυμα ΝαΟΗ 0,1Μ 5.Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία 2 φορές Προσδιορισμός οξύτητας ελαιολάδου (Αλκαλιμετρία)

Προσδιορισμός σκληρότητας νερού Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Ογκομετρική φιάλη των 250ml (1) Νερό Ποτήρι ζέσεως των 250ml (1) EDTA 0,01M Κωνική φιάλη των 250 ml (1) Μέλαν εριόχρωμα Τ Προχοΐδα Ρυθμιστικό διάλυμα Γυάλινο χωνί Σταγονόμετρο Σιφώνιο των 10 ml Κουταλάκι ή Σπάτουλα Υδροβολέας Ετικέτες

1.Με σιφώνιο πλήρωσης λαμβάνουμε 20ml νερού (δείγματος) σε κωνική φιάλη 2.Προσθέτουμε με κύλινδρο 25ml αιθανόλης 3.Προσθέτουμε 5-6 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλεΐνη 4.Προσθέτουμε από την προχοΐδα πρότυπο διάλυμα ΝαΟΗ 0,1Μ 5.Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία 2 φορές Προσδιορισμός σκληρότητας νερού

1. CH 3 COOH 0,1M: 1,8ml πυκνού και αραίωση σε 250ml (ογκομετρική φιάλη) 2. CH 3 COOΝa 0,1M: 0,82g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 3. HCl 0,01M: 0,1ml πυκνού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 4. ΝaOH 0,01M: 0,04g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 5. FeCl 3 0,1M: 1,625g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 6. NH 4 SCN 0,1M: 0.76g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 7. KMnO 4 0,01M: 0,16g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 8. Na 2 SO 3 0,1M: 1,26g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 9. KI 0,1M: 1,66g στερεού και αραίωση σε 100ml (ογκομετρική φιάλη) 10. H 2 SO 4 1M: 1ml πυκνού και αραίωση στα 10ml 11. ΝαΟΗ 1Μ: 10g στερεού και αραίωση σε 250ml (ογκομετρική φιάλη) Παρασκευή διαλυμάτων

Βιβλιογραφία 1. Κ. ΓΙΟΥΡΗ ΤΣΟΧΑΤΖΗ, Διδακτική Πειραμάτων Χημείας, Εκδόσεις Ζήτη ΣΙΔΕΡΗ ΜΗΤΣΙΑΔΗ, Οδηγός Πειραμάτων Χημείας, Σαββάλας ΕBBING GAMMON, Γενική Χημεία, Εκδόσεις Τραυλός 4. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Χημεία και Καθημερινή ζωή, Εκδόσεις Κάτοπτρο 5. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Χημεία ένα συναρπαστικό Παιχνίδι, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη ΛΙΟΔΑΚΗΣ, ΓΑΚΗΣ, Εργαστηρικός Οδηγός Χημείας Α΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ Αθήνα