1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΙΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 Η - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ - ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ

2 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ Η γλυκόζη αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας. Ο εγκέφαλος έχει συνεχή ανάγκη από γλυκόζη και όταν στο αίμα υπάρχει σε χαμηλά επίπεδα μπορεί να εκδηλωθεί απώλεια συνείδησης. Αντιθέτως, μακροχρόνια η υπεργλυκαιμία προκαλεί επιπλοκές στα αγγεία, στους νεφρούς, τα νεύρα κ.λπ. Ο οργανισμός διαθέτει μηχανισμούς που ελέγχουν το σάκχαρο του αίματος, ώστε τα επίπεδά του να διατηρούνται σε στενά όρια ανεξάρτητα από τη λήψη τροφής ή την άσκηση. Στους μηχανισμούς αυτούς κύριο ρόλο έχει η ινσουλίνη.

3 ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ

4 ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ Κατά τη διάρκεια νηστείας η γλυκόζη παράγεται από το ήπαρ και τον νεφρό (νεογλυκογένεση) ενώ καταναλίσκεται κατά κύριο λόγο από τον εγκέφαλο χωρίς εξάρτηση από τα επίπεδα της ινσουλίνης. Μετά από ένα γεύμα η άνοδος των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα διεγείρει άμεσα (εντός λεπτών) την έκκριση ινσουλίνης, η οποία μηνυματοδοτεί την αύξηση μεταφοράς γλυκόζης στους περιφερικούς ιστούς (κυρίως στο μυϊκό και στο λιπώδη ιστό) όπου μεταβολίζεται ή αποθηκεύεται.

5 ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ Η διακίνηση της γλυκόζης, προς τα κύτταρα των οργάνων κατανάλωσής της, γίνεται μέσω της κυτταρικής μεμβράνης των κυττάρων. Η μεμβράνη όμως αποτελείται από φωσφολιπίδια, που δεν διαπερνώνται από τους υδατάνθρακες και έτσι είναι απαραίτητα ειδικά συστήματα μεταφορέων. Έχουν περιγραφεί δυο μοριακές οικογένειες κυτταρικών μεταφορέων της γλυκόζης (των εξόζων, συμπεριλαμβανομένης της φρουκτόζης) δια των κυτταρικών μεμβρανών.

6 ΜΟΡΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΙΑΧΕΟΝΤΑΙ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ

7 ΜΗ-ΝΑΤΡΙΟ ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ

8 Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΛΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΧΡΟΝΟΥΣ, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΝΑΤΡΙΟΥ

9 Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ

10 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ

11

12 ΝΑΤΡΙΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ

13 ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΝΑΤΡΙΟ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ, ΣΥΜΕΤΑΦΟΡΑ

14 ΠΟΡΕΙΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ/Na+, ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΙΜΑ

15 SGLT

16 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΤΟΠΙΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ

17 ΝΕΦΡΟΙ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ

18 SGLT1 & SGLT2 ΣΤΟΥΣ ΝΕΦΡΟΥΣ

19 ΝΕΦΡΑ Ο νεφρός διαθέτει και τις δύο οικογένειες γλυκομεταφορέων: Οι γλυκομεταφορείς-1 (GLUT-1) εξασφαλίζουν γλυκόζη για τις ενεργειακές ανάγκες του, ενώ οι νατριογλυκομετα- φορείς (SGLT) βοηθούν την επαναρρόφηση γλυκόζης από τα ουροφόρα σωληνάρια.

20

21 ΦΛΟΡΙΖΙΝΗ - PHLORIZIN 1-[2,4-dihydroxy-6-[(2S,3R,4R,5S,6R)-3,4,5-trihydroxy-6-(hydroxymethyl)tetrahydropyran-2-yl]oxy-phenyl]-3-(4- hydroxyphenyl)propan-1-one Η Phlorizin είναι ένας γλυκοζίτης. Ανήκει στην ομάδα των dihydrochalcones, ένα είδος φλαβονοειδών. Είναι ένας ανταγωνιστικός αναστολέας της νεφρικής μεταφοράς γλυκόζης (του SGLT1). Εμφανίζεται εκ φύσεως σε ορισμένα φυτά. Βρίσκεται στο φλοιό της αχλαδιάς (Pyrus communis), σε μηλιές, κερασιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα.

22 SGLT1 – GLUT2 – Φλοριζίνη (έντερο, νεφρά) Intestinal glucose absorption in the absence of GLUT2 is through a transcellular route. Fasted RIPGLUT1×GLUT2−/− mice were subjected to an oral glucose tolerance test with or without simultaneous oral administration of phlorizin, an inhibitor of SGLT1. In the absence of phlorizin, there was a rapid rate of appearance of glucose in the blood, which was markedly reduced by SGLT-1 blockade. Data are mean ± SEM; n = 4–6 mice for each point. Stumpel et al. PNAS, September 2001 vol. 98, no. 20 Pp 11330–11335

23 Αντιμετώπιση του ΣΔ-ΙΙ μέσω αναστολής των SGLT στο νεφρό Development of the Renal Glucose Reabsorption Inhibitors: A New Mechanism for the Pharmacotherapy of Diabetes Mellitus Type 2 William N. Washburn. J. Med. Chem.,

24

25 ΕΝΤΕΡΟ, ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ

26 ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ, SGLT1, GLUT2, GLUT5

27 ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΦΡΟΥΚΤΟΖΗΣ, GLUT5

28 OI GLUT ΚΑΙ ΤΑ Β-ΚΥΤΤΑΡΑ Σχηματικό διάγραμμα που δείχνει την πρόσληψης γλυκόζης, το μεταβολισμό της γλυκόζης και την έκκριση ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Οι κόκκινες γραμμές αντιπροσωπεύουν την αδρανοποίηση των GLUT-2 από εξωκυττάριο ινσουλίνη, τα μπλε βέλη αντιπροσωπεύουν την ενεργοποίηση των GLUT-1 από εξωκυττάρια ινσουλίνη και την ενεργοποίηση της έκκρισης ινσουλίνης. James P. Keener, 2001, Bulletin of Mathematical Biology, 63,

29 ΑΥΤΟΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ GLUT-2 ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΟΝ IDDM; Proc. Nati. Acad. Sci. USA Vol. 90, pp , February 1993 Autoantibodies to the GLUT-2 glucose transporter of f8 cells in insulin-dependent diabetes mellitus of recent onset (flow cytometry) LINDSEY R. INMAN*tt, CHRIS T. MCALLISTER*t, LING CHEN*t§, STEVEN HUGHESt, CHRISTOPHER B. NEWGARDt, JOHN R. KETrMANII, ROGER H. UNGER*t§, AND JOHN H. JOHNSON*,t,§,** *Department of Veterans Affairs Medical Center, Dallas, TX 75216; tCenter for Diabetes Research, Gifford Laboratories, Dallas, TX ; and the Departments of §Internal Medicine, tPathology, lBiochemistry, and 'Microbiology, University of Texas Southwestern Medical Center, Dallas, TX

30 ΜΥΕΣ, ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ

31 ΜΥΕΣ, ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ Ο GLUT4 εκφράζεται στους μύες και τα λιποκύτταρα και διευκολύνει τη μεταφορά γλυκόζης. Είναι κύριος υπεύθυνος για τη διαμεσολάβηση του μηνύματος της ινσουλίνης. Σε αυτούς τους ιστούς, η έκκριση της ινσουλίνης έχει σαν αποτελέσματα την ταχεία μετατόπιση των υποδοχέων GLUT4, από το κυτταρόπλασμα στην κυτταρική μεμβράνη.

32 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ GLUT-4: Μύες, λιπώδης ιστός

33 ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ, ΥΠΟΞΙΑ, ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ GLUT4

34 Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΟΥ GLUT-4 ΣΤΟΥΣ ΜΥΣ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΣΚΗΣΗ GLUT-4 protein concentration in epitrochlearis muscles of age- matched sedentary control (open bars) and swimming (solid bars) animals after 5 days of swimming training. Muscles for analyzing GLUT- 4 protein were excised 18, 42, and 90 h after 5 days of training. Values are means ± SE; nos. in parentheses are no. of muscles. Cpm, Counts/min. ** Significantly different from age- matched control, P < Significantly different from 18 h after training, P < § Significantly different from 42 h after training, P < J Appl Physiol, 83: , 1997

35 Τα ιόντα Ca μηνυματοδοτούν διακίνηση των GLUT4 προς τη μεμβράνη, σε άσκηση G6P, glucose-6-phosphate; AS160, Akt substrate of 160 kDa; AMPK, 5'-AMP-activated protein kinase; CaM, calmodulin; CaMK, Ca2+-CaM dependent protein kinase; PKB, protein kinase B (also known as Akt); PKC, protein kinase C; NOS, nitric oxide synthase.

36 ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ ΣΕ ΙΣΤΟΥΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥΣ ΤΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ. - ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ - ΠΛΑΚΟΥΝΤΑΣ ΕΜΒΡΥΟΥ

37 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΘΕΣΗ GLUT, ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Ο γλυκομεταφορέας-1 (GLUT1) ευρίσκεται στην κυτταρική μεμβράνη των περισσοτέρων ιστών και μεταφέρει γλυκόζη μέσα στα κύτταρα απουσία ινσουλίνης (όπως επί νηστείας). Είναι ο σημαντικότερος μεταφορέας γλυκόζης στα όργανα που προσλαμβάνουν γλυκόζη χωρίς να εξαρτώνται από την ινσουλίνη (εγκέφαλος, ερυθροκύτταρα, πλακούντας).

38 Η «ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ» ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ (GLUT1, GLUT3)

39 ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ GLUT Σε ζωικά μοντέλα (τρωκτικά, πρόβατα), το πλακούντιο GLUT3 m-RNA και τα αντίστοιχα επίπεδα πρωτεΐνης αυξάνονται όπως προχωρεί η κύηση, ενώ η παρουσία του GLUT1 δεν επηρεάζεται σημαντικά, αν και παρατηρείται μία ελαφρά μείωση. Κατά το δεύτερο μισό της κύησης οι πλακούντιοι GLUT επηρεάζονται (αυξομειώνονται) από τη διαθεσιμότητα των μακροθρεπτικών, τη νηστεία, το διαβήτη, την ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης και ινσουλίνης, τη χορήγηση γλυκοκορτικοειδών.

40 ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΚΑΙ GLUT Τα παραπάνω ερεθίσματα αυξομειώνουν το επίπεδο έκφρασης των GLUT ανάλογα με το χρονισμό και τη διάρκειά τους. Ερμηνευμένες αυτές οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι η έκφραση πρωτεϊνών GLUT στον πλακούντα αντιδρά/ρυθμίζεται σε σχέση με τις συνθήκες του περιβάλλοντος και / ή τις ταυτόχρονες αλλαγές στην εμβρυϊκή ανάπτυξη.

41 Σχηματική αναπαράσταση της μεταφοράς θρεπτικών συστατικών μεταξύ μητέρας-εμβρύου για τον άνθρωπο. Γλυκόζη, κετόνες, και πολλά αμινοξέα μεταφέρονται από τη μητέρα και το έμβρυο με μηχανισμούς που εξαρτώνται από τη συγκέντρωση, έτσι ώστε υψηλές συγκεντρώσεις στο μητρικό αίμα προκαλεί αυξημένη ροή για το έμβρυο. Τα τριγλυκερίδια της μητέρας υδρολύονται στον πλακούντα και τα λιπαρά οξέα οδηγούνται στην εμβρυϊκή κυκλοφορία. Η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη δεν διαπερνά τον ανθρώπινο πλακούντα, αλλά μπορούν να τροποποιήσουν το εμβρυϊκό περιβάλλον έμμεσα, μέσω των δράσεών τους στη μητέρα.

42 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ GLUT-1 & -3 ΣΤΟΝ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ Regulation of placental nutrient transfer processes Schematic diagram showing the effects of environmental factors in regulating the placental capacity for nutrient transfer. Composite data from sheep and mice. BNC, binucleate cells; GLUT, glucose transporters; 11ßHSD2, 11ß- hydroxysteroid dehydrogenase type 2; oPL, ovine placental lactogen.

43 ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ

44 ΓΛΥΚΟΖΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Στους περιφερικούς ιστούς η μεταφορά γλυκόζης μέσα στα κύτταρα ρυθμίζει τον ρυθμό καταβολισμού της. Μέσα στα κύτταρα όπου μεταβολίζεται η γλυκόζη το πρώτο στάδιο μεταβολισμού της είναι η φωσφορυλίωση. Η φωσφορυλίωση της γίνεται γρήγορα, με αποτέλεσμα να διατηρούνται χαμηλά επίπεδα γλυκόζης μέσα στα κύτταρα ώστε να υπάρχει πάντα χαμηλότερη στάθμη γλυκόζης επί τα εντός σε σχέση με τα εκτός του κυττάρου.

45

46 Ρύθμιση της φωσφορυλίωσης της γλυκόζης, γλυκόλυση, γλυκογονοσύνθεση

47 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ Ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται από διαταραχές στην έκκριση ή/και στη δράση της ινσουλίνης. Αντίστοιχα, διαταραχές στους γλυκομεταφορείς θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μειωμένη έκκριση ινσουλίνης από τα β-κύτταρα και/ή σε αντίσταση των περιφερικών ιστών (μυϊκού και λιπώδους) στην πρόσληψη γλυκόζης.

48 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΓΛΥΚΟΜΕΤΑΦΟΡΕΩΝ Μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι στο Σακχαρώδη διαβήτη ΙΙ υπάρχει μείωση των επιπέδων των GLUT-2 στα β- κύτταρα του παγκρέατος. Δεν φαίνεται όμως να είναι αυτή η πρωταρχική γενετική βλάβη, μιας και το φαινόμενο αναστρέφεται όταν τα β-κύτταρα μεταμοσχευτούν σε φυσιολογικά πειραματόζωα. Άρα, ο ρόλος των GLUT2 στη διαταραχή της έκκρισης της ινσουλίνης που παρατηρείται στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, μάλλον δεν φαίνεται να είναι σημαντικός (ίσως απλά «αμυντικός»).

49 ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΙ GLUT Διαταραχές στην έκφραση των GLUT–1, -4, στο μυϊκό και στο λιπώδη ιστό είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. Βιοψίες μυών ατόμων με ΣΔ2 απέτυχαν να προσδιορίσουν διαταραχές στην έκφραση GLUT1. Επίσης, μεταλλάξεις GLUT-4 δεν φαίνεται να ευθύνονται για την εκδήλωση του ΣΔ2. Η λειτουργική «βλάβη» επί ινσουλινοαντοχής φαίνεται να εντοπίζεται περισσότερο στη μεταφορά των γλυκομεταφορέων από το εσωτερικό του κυττάρου στην κυτταρική μεμβράνη.

50 ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΩΝ GLUT4 ΣΤΗΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ

51 ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΙ GLUT Οι γλυκομεταφορείς των λιποκυττάρων ρυθμίζονται διαφορετικά από ότι ρυθμίζονται οι γλυκομεταφορείς των μυϊκών κυττάρων. Σε καταστάσεις όπως η παχυσαρκία ή ο σακχαρώδης διαβήτης 2 δεν περιορίζεται απλά η διακίνηση των GLUT-4 προς την κυτταροπλασματική μεμβράνη αλλά μειώνεται η παραγωγή GLUT-4 στα λιποκύτταρα. Υπεργλυκαιμία.

52 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΕΠΙ ΤΩΝ GLUT Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, οι υψηλές τιμές γλυκόζης στο αίμα και ο ΤΝF-α οδηγούν σε ινσουλινοαντοχή γιατί παρεμποδίζουν τη μετάδοση του σήματος της ινσουλίνης και τη μεταφορά των GLUT-4 από το εσωτερικό του κυττάρου προς την κυτταρική μεμβράνη.

53 glucose FA TG FA CO 2 G-6-P TG LCACoA pyruvate acetylCoA pyruvate NEFA citrate OAA glut LPL ACS HSL GS CPT PDH HK PFK F-1,6-diP LCACoA P PDK glycogen Η οξείδωση του λίπους οδηγεί σε αύξηση του acetyl CoA και ενεργοποίηση της κινάσης της PDH (PDK). Η PDK φωσφορυλιώνει και απενεργοποιεί την PDH. Η αύξηση των κιτρικών στο κυτταρόπλασμα αναστέλλει την PFK προκαλώντας αύξηση της G-6-P και αναστολή της HK και της πρόσληψης γλυκόζης. PDH: pyruvate dehydrogenase PFK: phosphofructokinase HK: hexokinase Glucose/Fatty Acid Cycle (Randle et al 1963)

54 Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΤΑ FFA ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

55 ΓΛΩΣΣΑΡΙ PDH: πυρουβική δεϋδρογενάση PDK: κινάση της πυρουβικής δεϋδρογενάσης PFK: φωσφο-φρουκτοκινάση G-6-P: γλυκόζη-6-φωσφορική LCAcoA: ακετυλο-μακράς αλυσιδας-coA DAG: διακυλο-γλυκερόλη PKCs: πρωτεϊνικές κινάσες C IRSs: υποστρώματα του υποδοχέα της ινσουλίνης

56 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΛΙΠΟΣ: ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΛΙΠΩΔΗ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΝΘΙΣΤΑΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

57 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Σε διάγνωση μεταβολικού συνδρόμου (το οποίο αποκαλείται σύνδρομο Χ ή σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη) προβαίνουμε όταν ένα άτομο έχει τρεις ή περισσότερες από τις ακόλουθες καταστάσεις: 1.Κοιλιακή παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης: άνδρες > 102 εκατ., γυναίκες > 88 εκατ.), 2.Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων, 3.Χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), 4.Υψηλή αρτηριακή πίεση 5.Υψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος νηστείας.

58 ADULT TREATMENT PANEL (ATP) III, NIH, USA.

59 Παράγοντας νέκρωσης όγκου άλφα (TNF-α) Πρόκειται για μια πολυδύναμη προφλεγμονώδη κυτοκίνη, με διάφορες ανοσολογικές λειτουργίες και ποικίλες δράσεις στον μεταβολισμό των λιποειδών, στη διαδικασία θρόμβωσης, στην ενδοθηλιακή λειτουργία και στην ινσουλινοαντίσταση. Έχει πάρει το όνομά του από την ικανότητά του να προκαλεί καταστολή και συρρίκνωση σε ορισμένα είδη όγκων. Παράγεται από πολλά κύτταρα του οργανισμού, μεταξύ των οποίων είναι και τα λιποκύτταρα. Αποτελεί έναν βιοχημικό δείκτη κινδύνου για ινσουλινοαντίσταση και καρδιαγγειακά νοσήματα.

60 Διέγερση της έκκρισης των κυτοκινών TNF-a και IL-6 σε χειρουργικό ερέθισμα (προσθήκη εμφυτευμάτων τιτανίου) BLAINE et al. (1996), Increased Levels of Tumor Necrosis Factor-α and Interleukin-6 Protein and Messenger RNA in Human Peripheral Blood Monocytes due to Titanium Particles. The Journal of Bone & Joint Surgery, 8:

61 TNF-α