Διάσπαση προσοχής  Υπερκινητικότητα

Το Υπερκινητικό παιδί και το σχολείο  Το Υ.Σ. είναι μια κλινική διάγνωση που σχετίζεται με τις αποδιοργανωτικές συμπεριφορές ενός παιδιού. Αυτού του είδους οι δυσκολίες αφορούν στη είδους οι δυσκολίες αφορούν στη γενικότερη εξέλιξή του, τη σχολική, την ακαδημαϊκή, και την κοινωνική (Taylor και Dowdney, 1998).

Συμπτωματολογία  Πρωτογενή συμπτώματα είναι η διάσπαση προσοχής, οι αυθόρμητες κινήσεις και η υπερκινητικότητα.  Ως δευτερογενή συμπτώματα αναφέρονται δυσκολίες στη συμπεριφορά, σχολική αποτυχία που πιθανόν να οφείλεται και σε άλλες μαθησιακές δυσκολίες, απουσία φίλων ή έλλειψη κοινωνικών σχέσεων και χαμηλή αυτοπεποίθηση (Holowenko, 1999).

Οι θεωρίες πάνω στις οποίες στηρίζονται κάποια πιθανά αίτια για την εμφάνιση Υ.Σ. είναι:  Βιολογικές: Αποδίδεται σε δυσλειτουργία του συστήματος των εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Υπάρχει, υπόστρωμα νευροανατομικού και νευρoλειτoυργικoύ ελλείμματος. Βιοπεριβαλλοντικές: Πιθανή ύπαρξη αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε τυχόν βιολογικές επιδράσεις και σε επιδράσεις του περιβάλλοντος. Βιοπεριβαλλοντικές: Πιθανή ύπαρξη αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε τυχόν βιολογικές επιδράσεις και σε επιδράσεις του περιβάλλοντος.  Περιβαλλοντικές: Αναφερόμαστε σε δυσλειτουργικά περιβάλλοντα τόσο σε ό,τι αφορά την οικογένεια όσο και το σχολείο. Αυτά είναι πιθανόν να ευθύνονται για την διάσπαση προσοχής και την υπερκινητικότητα του παιδιού (Holowenko, 1999: 22).

 Τα υπερκινητικά παιδία έχουν ιδιαίτερα έντονο πρόβλημα στη σχολική ηλικία. Το σχολείο είναι ο πρώτος χώρος όπου έρχεται η έκρηξη των συγκρούσεων και η κορύφωση των συμπτωμάτων τους.  Εξαιτίας της ελλειμματικής προσοχής και συγκέντρωσης παρουσιάζουν δυσκολίες στο μάθημα.  Παράλληλα, ένα μεγάλο ποσοστό δείχνει μαθησιακές διαταραχές που σχετίζονται με τη διαφοροποίηση της αντίληψης, της ακρίβειας των κινήσεων, γραφής, ανάγνωσης, αδυναμίας μαθηματικών πράξεων λόγω έλλειψης συγκέντρωσης και άλλες γραφοκινητικές δυσκολίες.

Πώς λειτουργεί ένα παιδί με Υ.Σ.; Κύρια χαρακτηριστικά Διάσπαση προσοχής & άσκοπες κινήσεις στο χώρο Διάσπαση προσοχής & άσκοπες κινήσεις στο χώρο Ενοχλητική και απρόβλεπτη συμπεριφορά Ενοχλητική και απρόβλεπτη συμπεριφορά Απρόσεκτες και ημιτελείς εργασίες Απρόσεκτες και ημιτελείς εργασίες Ελλιπής οργάνωση ή και απουσία αυτής Ελλιπής οργάνωση ή και απουσία αυτής Παρορμητικότητα & Ακατάπαυστη φλυαρία Παρορμητικότητα & Ακατάπαυστη φλυαρία Έλλειψη αυτοελέγχου Έλλειψη αυτοελέγχου Αντικοινωνικότητα, υπερευαισθησία, ευμετάβλητη διάθεση Αντικοινωνικότητα, υπερευαισθησία, ευμετάβλητη διάθεση Υπερβολικές εκρήξεις και αντιδράσεις

Για το λόγο αυτό ένα παιδί με Υ.Σ. λέγεται ότι είναι "TOAD". Δηλαδή:  (T) Talking - Φλύαρος  (O) Out of his seat - Περιφέρεται εκτός της θέσης του  (A) Attention-seeking - Έντονη διάσπαση προσοχής  (D) Disruptive - Αποδιοργανωτικός

Πριν από την εκπαιδευτική παρέμβαση  Οργάνωση της υποστήριξης και της συνεργασίας από μέρους του σχολείου, των γονέων και των ειδικών. Παιδοψυχιάτρων, κοινωνικών λειτουργών, σχολικών ψυχολόγων, παιδιάτρων.  Προσωπική επαφή με το μαθητή. Ενίσχυση του συναισθηματικού τομέα και της αυτοεκτίμησης, να αντικαταστήσει με επιτυχία την αποτυχία και τη ματαίωση, με ενθουσιασμό την ανία και το φόβο.  Ερευνητές όπως οι Pelligrini &Hovart υποστηρίζουν ότι πολλά από τα προβλήματα παιδιών με Υ.Σ., δεν οφείλονται σε γενετικούς ή βιολογικούς παράγοντες αλλά στη δυσαρμονία που υπάρχει ανάμεσα στο παιδί και το σχολικό περιβάλλον.  Σχολεία που έχουν παιδιά με Υ.Σ., πρέπει να κάνουν παρεμβάσεις: α) στην υλικοτεχνική τους υποδομή και α) στην υλικοτεχνική τους υποδομή και β) στο αναλυτικό πρόγραμμα

Τι δεν πρέπει να κάνουμε Να υποβάλλουμε ευθέως ερωτήσεις για ένα γεγονός. Να υποβάλλουμε ευθέως ερωτήσεις για ένα γεγονός. Να επισημαίνουμε το δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα. Να επισημαίνουμε το δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα. Να αγανακτούμε, όταν αδυνατεί να καταλάβει. Να του δίνουμε δραστηριότητες πέραν των δυνάμεων του. Να ξεχνάμε ότι οι δυσκολίες του που συνδέονται με τη διατήρηση της προσοχής και τον αυτοέλεγχό του χειροτερεύουν ή καλυτερεύουν κατά περιόδους χωρίς λογική εξήγηση.

Να πέφτουμε σε αντιφάσεις. Να είμαστε ελαστικοί μαζί του. Να είμαστε ελαστικοί μαζί του. Να ξεχνάμε ότι είναι υπερευαίσθητο και ότι η διάθεσή του μπορεί να αλλάξει γρήγορα και πολύ έντονα. Να αφαιρούμε το δικαίωμά του να θυμώνει. Να δίνουμε υποσχέσεις. Να δίνουμε υποσχέσεις. Να καταφεύγουμε στη δημόσια επίπληξη ή να το τιμωρούμε. Να δημιουργούμε ενοχές, να το αδικούμε ή να το κατακρίνουμε. Σε περίπτωση λάθους μας η τίμια αναγνώρισή του, δημιουργεί πολύ θερμά συναισθήματα απέναντί μας και του μαθαίνει να φέρεται ανάλογα.

Αλλαγές στην υλικοτεχνική υποδομή Τμήμα Ένταξης Μείωση αριθμού μαθητών Κατάλληλη θέση Καλός γείτονας Αύξηση της απόστασης των θρανίων Χρήση οπτικοακουστικών μέσων Θόρυβος, φως, θερμοκρασία

Αλλαγές στο αναλυτικό πρόγραμμα  Το Α.Π. θα πρέπει να είναι ενδιαφέρον.  Ο Kohn (1993) σε έρευνά του αναφέρει ότι οι μαθητές προτιμούν εναλλακτικές εργασίες που συνδυάζουν τη μάθηση με την πραγματικότητα της ζωής, που δίνουν έμφαση στη συνεργασία και στις επιλογές.  Η συνεργατική μάθηση συστήνεται ανεπιφύλακτα.  Αντίθετα, διδακτικά αντικείμενα που βασίζονται σε απομνημόνευση όπως και ανοιχτές μορφές διδασκαλίας με ελεύθερα εργασιακά θέματα αυτόνομης δομής και οργάνωσης είναι ακατάλληλα

Εκπαιδευτικές στρατηγικές προσέγγισης  Σύμφωνα με τους Molnar, A. και Lindquist, B. (1999), « Το σχολείο είναι και αυτό ένα οικοσύστημα και κάθε αλλαγή που επέρχεται σε κάποιο μέλος του, επηρεάζει άμεσα και το υπόλοιπο». « Το σχολείο είναι και αυτό ένα οικοσύστημα και κάθε αλλαγή που επέρχεται σε κάποιο μέλος του, επηρεάζει άμεσα και το υπόλοιπο». Γι΄ αυτό προτείνουν, « Αν θέλει ο εκπαιδευτικός να αλλάξει κάτι στο σχολικό του περιβάλλον, πρέπει να αλλάξει πρώτα ο ίδιος» « Αν θέλει ο εκπαιδευτικός να αλλάξει κάτι στο σχολικό του περιβάλλον, πρέπει να αλλάξει πρώτα ο ίδιος»  Μερικές βασικές πρακτικές προσέγγισης τις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε προκειμένου να αμβλύνουμε τα συμπτώματα του μαθητή.

 Αγνοούμε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές που δεν είναι σοβαρές και ενθαρρύνουμε τις επιθυμητές με την εμφάνισή τους. Η ενθάρρυνση εκτός από αμοιβή μπορεί να έχει τη μορφή δημόσιων θετικών σχολίων στην τάξη.  Η διδασκαλία πρέπει να είναι σύντομη περιεκτική και επαναλαμβανόμενη  Υποστηρίζουμε τη μάθηση με διάφορα μνημονικά τεχνάσματα, εξαρτημένα ανακλαστικά, διδάσκουμε μικρά κόλπα, συνθηματικές κινήσεις, ομοιοκαταληξίες.  Χρησιμοποιήσουμε σχεδιαγράμματα, διδάσκουμε πώς να τα χρησιμοποιούν, διδάσκουμε τον τρόπο να υπογραμμίζουν.

 Χρειάζονται υπενθυμίσεις, προκαταρκτικές παρουσιάσεις, επανάληψη και απλή γλώσσα, σύντομες προτάσεις και σύντομα νοήματα. Χρειάζονται κατεύθυνση, όρια και δομή.  Έχουν ανάγκη και από οργάνωση. Γι’ αυτό φτιάχνουμε λίστες. Ωφελούνται πολύ από έναν πίνακα ή μια λίστα που θα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς, όταν χάνονται κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητάς τους. Γι’ αυτό φτιάχνουμε λίστες. Ωφελούνται πολύ από έναν πίνακα ή μια λίστα που θα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς, όταν χάνονται κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητάς τους.  Αναρτούμε κανόνες. Τους γράφουμε σε ευδιάκριτο μέρος.  Επιμένουμε να επαναλαμβάνουμε τις οδηγίες και τις γράφουμε. Επισημαίνουμε και ζητούμε την προσοχή τους προτού κάνουμε οποιαδήποτε ανακοίνωση. Ανακοινώνουμε. Κατόπιν επαναλαμβάνουμε ό,τι είπαμε.

Η συχνή βλεμματική επαφή είναι σωτήρια.  Θέτουμε όρια και περιορισμούς. Στόχος μας είναι να συγκρατήσουμε και να καθησυχάσουμε τα παιδιά.  Ξεκάθαρο και σαφές ημερήσιο πρόγραμμα, τοποθετημένο πάνω στον πίνακα της τάξης ή πάνω στο θρανίο του παιδιού. Ενημερώνουμε και προετοιμάζουμε τα παιδιά αν επίκεινται αλλαγές.  Απλοποιούμε τις οδηγίες, τις επιλογές, το ημερήσιο πρόγραμμα.  Χρησιμοποιούμε πιο εύκολο λεξιλόγιο.  Χρωματίζουμε τις λέξεις που χρησιμοποιούμε.  Βοηθούμε στον προγραμματισμό της υπόλοιπης ημέρας.  Μπορούμε να επιτρέπουμε, ως δικλίδα ασφαλείας, να "δραπετεύουν" για λίγο από την τάξη

 Οι κατ’ οίκον υποχρεώσεις πρέπει να στηρίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Δεν αντέχουν μεγάλο όγκο. Εφόσον μαθαίνουν ό,τι τους ζητείται, είναι προτιμότερο να τους επιτρέπεται να έχουν λιγότερη εργασία.  Μετατρέπουμε τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες. Αυτό συνιστά μία από τις πιο σημαντικές τεχνικές διδασκαλίας.  Παρακολουθούμε την πρόοδό τους. Η συχνή πληροφόρηση τους για την προσωπική τους πρόοδο έχει εξαιρετικά οφέλη, Αναζητούμε την επιτυχία και την τονίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερο.  Επιβραβεύουμε κάθε προσπάθεια του παιδιού, προκειμένου να αναπτερωθεί το ηθικό του, να έχει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του.

 Επιτρέπουμε να εργάζεται επιλέγοντας τη στάση που επιθυμεί, με την προϋπόθεση ότι δεν ενοχλεί. Συστήνουμε μικρά διαλείμματα εκτόνωσης ανάμεσα σε διαδοχικές εργασίες. Συστήνουμε μικρά διαλείμματα εκτόνωσης ανάμεσα σε διαδοχικές εργασίες.3  Υπενθυμίζουμε την αναγκαιότητα προσεκτικού ελέγχου κάθε φορά που παραδίδει μια εργασία.  Αποφεύγουμε το πολύ αυστηρό έως απειλητικό ύφος ιδιαίτερα, όταν έχουμε διαπιστώσει εκνευρισμό από μέρους του.  Βρίσκουμε ευκαιρίες, ώστε κάποτε ο μαθητής να παίζει ηγετικό ρόλο στην τάξη. Αναθέτουμε διάφορες δραστηριότητες ενεργοποιώντας τα κίνητρά του. Αναθέτουμε διάφορες δραστηριότητες ενεργοποιώντας τα κίνητρά του.

 Επιτρέπουμε να έχει διπλά βιβλία για το σπίτι και το σχολείο.  Υποχρεώνουμε το μαθητή να διατηρεί σημειωματάριο & ενθαρρύνουμε τη χρήση φακέλων – τετραδίων με χρωματιστά χωρίσματα για να καταχωρούνται με ευκολία οι εργασίες.  Σε γραπτή δοκιμασία δίνουμε μικρότερες ασκήσεις, περισσότερο χρόνο και περισσότερη ελαστικότητα σε ό,τι αφορά τα λάθη.  Διαθέτουμε χρόνο για ανάγνωση και ευκαιρίες για ανακοινώσεις, αν οι δεξιότητες αυτές είναι φτωχές.  Αν υστερεί στο γραπτό λόγο, δίνουμε ασκήσεις πολλαπλής επιλογής ή προφορικά τεστ.  Οι ιδιαίτερες συναντήσεις και συζητήσεις του ελκύουν την προσοχή και το ενδιαφέρον.

 Ενθαρρύνουμε τις κοινωνικές επαφές με συμμαθητές.  Του μαθαίνουμε τρόπους αυτοελέγχου.  Χρησιμοποιούμε ένα σύστημα με πόντους στο πλαίσιο της προσπάθειας για την αλλαγή της συμπεριφοράς ή ένα σύστημα επιβράβευσης για παιδιά μικρότερης ηλικίας.  Προσπαθούμε να του δώσουμε διακριτικά συγκεκριμένες και σαφείς συμβουλές, εν είδη κοινωνικής εκπαίδευσης.

 Είναι απαραίτητο να βρεθεί ένα μοντέλο ελάχιστης τάξης και ένας τρόπος επιβολής του. Καλό είναι συνεχώς υπό παρατήρηση, χωρίς τα ίδια να το αντιλαμβάνονται.  Οφείλουμε να εξηγήσουμε και να κάνουμε όσο πιο φυσιολογική μπορούμε την ιδιαίτερη μεταχείριση που λαμβάνει ο μαθητής με Υ.Σ., προκειμένου να αποφευχθεί ο στιγματισμός του.  Συνεργαζόμαστε με τους γονείς σε τακτικές συναντήσεις. Αποφεύγουμε τις συναντήσεις σε περιόδους προβλημάτων ή κρίσης.  Η γυμναστική είναι μία από τις καλύτερες θεραπείες αντιμετώπισης του υπερκινητικού συνδρόμου.

 Τέλος, να είμαστε πάντα έτοιμοι για ξεχωριστές, ευχάριστες καταστάσεις. Αυτά τα παιδιά είναι πολύ πιο ταλαντούχα και χαρισματικά απ' όσο δείχνουν. Είναι γεμάτα δημιουργικότητα, παιχνιδιάρικη διάθεση, αυθορμητισμό και κέφι. Είναι συνήθως ευέλικτα σε καταστάσεις, είναι ανοιχτόκαρδα και τους αρέσει να βοηθούν. Συνήθως χαρακτηρίζονται από "κάτι το ιδιαίτερο", που ευεργετεί το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.