Μυθος και Τελετουργία στην Αρχαία Ελλάδα Ενότητα 8: Συμβιωτική φάση και αγωνία του αποχωρισμού στον μύθο. Ευφημία Δ. Καρακάντζα Τμήμα Φιλολογίας

Σκοποί ενότητας Κατανόηση και εξοικείωση µε τους όρους «συµβιωτική σύγχυση», «φάση αποχωρισµού», «φόβος του ευνουχισµού» της φροϋδικής σχολής ερµηνείας - ερµηνεία των ησιόδειων µύθων της διαδοχής

Περιεχόμενα ενότητας R. Caldwell Συμβιωτική σύγχυση Αγωνία του αποχωρισμού Ο φόβος του ευνουχισμού

Συμβιωτική φάση & η αγωνία του αποχωρισμού Συμβιωτική σύγχυση: Εγώ = μητέρα + βρέφος (6 μήνες)

Συμβιωτική φάση & η αγωνία του αποχωρισμού  Φάση εξατομίκευσης – αποχωρισμού: η μητέρα διαφοροποιείται από το βρέφος

Μύθος προς μελέτη: Ησιόδου Θεογονία : Πρώτα δημιουργήθηκε το Χάος˙ ύστερα η ευρύστερνη Γαία, το παντοτινά ασφαλές βάθρο όλων των αθανάτων που κατέχουν τις κορυφές του χιονισμένου Ολύμπου, [και ο ζοφερός Τάρταρος σε μία εσοχή της πλατύδρομης γης,] και ο Έρως, ο ωραιότερος ανάμεσα στους θεούς.

Φόβος του ευνουχισμού  Μύθοι διαδοχής Ησίοδος Θεογονία 154 – 202, Ουρανός Κρόνος Δίας [Προμηθέας]

Μύθος προς μελέτη Ησιόδου Θεογονία Όσοι γεννιόνταν από τη Γη και τον Ουρανό, φοβερότατα τέκνα, από την αρχή τους απεχθανόταν ο πατέρας τους. Μόλις γεννιόταν καθένα από τα παιδιά του, το έκρυβε βαθιά στα σπλάχνα της Γης (στα έγκατα της Γης) και δεν το άφηνε να ανεβεί στο φως ˙ ο Ουρανός χαιρόταν το απαίσιο έργο του. Ενώ η πελώρια Γη βαρυγκομούσε, καθώς είχε υπερπληρωθεί μέσα της, σχεδίασε σχέδιο κακό και δολερό. Αμέσως έφτιαξε το υλικό του αστραφτερού σιδήρου, από το οποίο κατασκεύασε ένα μεγάλο δρεπάνι και έδωσε οδηγίες (δασκάλεψε) στα παιδιά της· μίλησε δίνοντάς τους θάρρος παρόλη τη δυστυχία της: ‘Παιδιά δικά μου και ενός άθλιου πατέρα, αν θέλετε να με ακούσετε θα κάνουμε να πληρώσει την κακή βλάβη ο πατέρας σας, γιατί πρώτος αυτός σκέφτηκε άπρεπα έργα.’ 8

Έτσι μίλησε και όλους τους συνεπήρε φόβος και κανείς τους δε μίλησε. Μόνον ο μέγας Κρόνος, ό δόλιος, παίρνοντας θάρρος μίλησε στην σεβαστή του μάνα χωρίς χρονοτριβή: ‘Μητέρα, εγώ υπόσχομαι να τελειώσω αυτό το έργο επειδή δεν με νοιάζει για τον πατέρα μου, με το κακό το όνομα γιατί πρώτος αυτός σκέφτηκε άπρεπα έργα.’ Αυτός ήταν ο λόγος του. Αναγάλλιασε στην ψυχή της η Γη η πελώρια. Τον έκρυψε σε ενέδρα, του έδωσε στο χέρι το κοφτερό δρεπάνι, και του έδωσε και οδηγίες για τη δολερή την πράξη. Ήρθε ο μέγας Ουρανός φέρνοντας μαζί του τη νύχτα και, έρωτα ζητώντας, αγκάλιασε ολόγυρα τη Γη και ξάπλωσε πάνω της. Τότε από την κρυψώνα του ο γιος άπλωσε το αριστερό του χέρι και με το δεξί του άρπαξε το πελώριο δρεπάνι, μακρύ και κοφτερό, και σβέλτα έκοψε τα όργανα του ίδιου του πατέρα του και τα άφησε από τα χέρια πίσω του να πέσουν. 9 Μύθος προς μελέτη Ησιόδου Θεογονία

Μάταια δεν έφυγαν από τα χέρια του ˙ όσες σταγόνες ανάβλυσαν ματωμένες όλες τις δέχτηκε η Γή και όταν ήρθε το πέρασμα του χρόνου γεννήθηκαν οι φοβερές Ερινύες και οι μεγάλοι Γίγαντες, -να αστραφτοκοπάνε μέσα στα όπλα τους και με μακριά δόρατα- και οι Νύμφες, που τις φωνάζουνε Μελίες σε όλη την απέραντη γη. Τα όργανα, πάλι, μόλις τα έκοψε με το δρεπάνι τα πέταξε από τη στεριά στο πολυκύμαντο πέλαγος. Πολύ χρόνο τα παράσερνε το πέλαγος και από την αθάνατη σάρκα ανάβρυζε λευκός αφρός ˙ από αυτόν τράφηκε μία κόρη. Πρώτα πλησίασε τα ιερά Κύθηρα και από εκεί έφτασε στην Κύπρο που την περιβρέχει θάλασσα. Εκεί αναδύθηκε η σεβάσμια και όμορφη θεά, και ολόγυρα εκεί που πατούσε με τα ραδινά της πόδια φύτρωνε χλόη. Αυτήν, θεοί και άνθρωποι, την ονομάζουν Αφροδίτη, γιατί γεννήθηκε από τον αφρό... Από τη στιγμή που γεννήθηκε και ανέβηκε στο γένος των θεών την συντροφεύει ο Έρωτας και την ακολουθεί ο Πόθος ο ωραίος. 10 Μύθος προς μελέτη Ησιόδου Θεογονία

Η Ρέα (υποτάχθηκε) δαμάστηκε από τον Κρόνο και του γέννησε τέκνα λαμπρά, την Εστία, την Δήμητρα και την Ήρα, τη χρυσοπέδιλη, και τον ισχυρό τον Άδη, που κατοικεί σε υποχθόνιο παλάτι άσπλαχνη καρδιά έχοντας, και τον βροντόκτυπο τον Κοσμοσείστη και τον μυαλωμένο τον Δία, πατέρα των θεών και των ανθρώπων, που με τη βροντή του κάνει να σείεται η απέραντη γη. Όλους όμως τους κατάπινε ο μέγας Κρόνος μόλις έβγαινε ο καθένας από την ιερή μήτρα της μάνας τους και κατέβαινε στα γόνατά της, (έχοντας κατά νου) φρονώντας μην τυχόν και πάρει τη βασιλική εξουσία στους θεούς κανείς από τους λαμπρούς εγγονούς του Ουρανού. Γιατί είχε μάθει από τη Γαία και τον αστερόφωτο Ουρανό ότι ήταν γραφτό, παρά τη δύναμή του, να ηττηθεί από κάποιο παιδί του, - πράγματι από το θέλημα του μεγάλου Δία. Έτσι καθόταν άγρυπνος φρουρός και καραδοκώντας (καιροφυλακτώντας) κάθε φορά κατάπινε τα παιδιά του. Τη Ρέα την κατείχε πένθος αβάσταχτο. Όταν λοιπόν επρόκειτο να γεννήσει τον Δία, πατέρα των θεών και των ανθρώπων, τότε ικέτευσε τους γονείς της [-τη Γαία και τον αστερόφωτο τον Ουρανό-] να καταστρώσουν μαζί της ένα σχέδιο για να γεννήσει κρυφά το παιδί της και να κάνει τον μέγα Κρόνο, τον πανούργο, να πληρώσει την Ερινύα του πατέρα του [και των παιδιών του που κατάπινε]. 11 Μύθος προς μελέτη Ησιόδου Θεογονία

Άκουσαν προσεχτικά την κόρη τους, πείστηκαν και της είπαν όσα επέπρωτο να συμβούν στον βασιλιά Κρόνο και τον γενναίο της γιο. Την έστειλαν στο Λύκτο, στην πλούσια Κρήτη, [όταν ήρθε η ώρα να γεννήσει το στερνό παιδί της, τον μέγα Δία. Η Γαία η πελώρια δέχτηκε να τον αναθρέψει και να τον φροντίσει στην πλατιά την Κρήτη]. Εκεί πρώτα στον Λύκτο, τον έφερε η Ρέα μέσα στη γοργή, σκοτεινή νύχτα. Τον πήρε στα χέρια της και τον έκρυψε σε μία απόκρημνη σπηλιά, στα έγκατα της ιερής γης, στο πυκνοφυτεμένο όρος Αιγαίο. Στα χέρια του μέγα γιου του Ουρανού, του βασιλιά Κρόνου, έβαλε μια μεγάλη πέτρα που σπαργάνωσε. Και αυτός ο ανόητος την πήρε στα χέρια του και την έριξε στην κοιλιά του και ούτε κατάλαβε ότι ο γιος του έμεινε πίσω, ανίκητος και άβλαβος, στη θέση της πέτρας, ο γιος που γρήγορα έμελλε να τον δαμάσει με βία και δύναμη και να του αφαιρέσει την τιμή, και να βασιλέψει αυτός μες στους αθανάτους. 12 Μύθος προς μελέτη Ησιόδου Θεογονία

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς Copyright: Πανεπιστήμιο Πατρών, Ευφημία Δ. Καρακάντζα, Ευφημία Δ. Καρακάντζα. «Μυθος και Τελετουργία στην ΑΕ. Συμβιωτική φάση και αγωνία του αποχωρισμου στον μύθο». Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λπ., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.