ΕΝΤΟΜΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Χρήστος Γ. Αθανασίου 1

ΕΝΤΟΜΑ ΠΑΤΑΤΑΣ Κύριοι εχθροί Leptinotarsa decemplineata (Coleoptera: Chrysomelidae): δορυφόρος της πατάτας Phthorimaea operculella (Lepidoptera: Gelechiidae): φθοριμαία της πατάτας Έντομα εδάφους (κυρίως Agriotes) Myzus persicae (Hemiptera: Aphididae) : πράσινη αφίδα του καπνού Δευτερεύοντες εχθροί Έντομα φυλλώματος (Θρίπες, Αλευρώδεις, Τζιτζικάκια) Άλλα πολυφάγα λεπιδόπτερα (Αcherontia atropos) 2

Leptinotarsa decemlineata (Coleoptera: Chrysomelidae) δορυφόρος της πατάτας  Ολιγοφάγο, πατάτα, μελιτζάνα, τομάτα (Solanacea)  Τέλειο: Μήκος 10 mm. Χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί, με 5 μαύρες γραμμές σε κάθε έλυτρο (decem-lineata)  Προνύμφη: mm, κοντόχονδρη, κυρτή, κόκκινη, με 2 μαύρες κηλίδες στα πλάγια κάθε κοιλιακού δακτυλίου 3

Διαχειμάζει: Τέλειο μέσα στο έδαφος Άνοιξη: έξοδος ακμαίων 3 γενεές/έτος (συνήθως)Τρέφονται από το φύλλωμα Σύζευξη, Ωοτοκία Εναποθέτουν τα ωά σε ομάδες 4-80 ωών στην κάτω επιφάνεια των φύλλων Εμφάνιση Προνυμφών Τρέφονται από τα φύλλα, σπανιότερα καρπούς (κυρίως στη μελιτζάνα) Νύμφωση Προνυμφών Σε μικρό βάθος στο έδαφος στο θάλαμο νύμφωσης Έξοδος Ακμαίων 2ης γενεάς Εμφάνιση Προνυμφών Εμφάνιση Ακμαίων 3ης γενεάς Τα ακμαία της 3ης γενεάς βγαίνουν από το έδαφος, τρέφονται για λίγες ημέρες και ξαναμπαίνουν σε βάθος cm για διαχείμαση 4

5

 1. Καλλιεργητικά μέτρα Καταστροφή ζιζανίων και κυρίως της αγριοτοματιάς, που παρέχει στο έντομο τροφή μέχρι να εμφανιστούν τα φυτά πατάτας Καταπολέμηση  2. Βιολογική καταπολέμηση Μπορεί να εφαρμοστεί το σκεύασμα που περιέχει τον κρύσταλλο της δ-ενδοτοξίνης του Bacillus thuringiensis subsp. tenebrionis (Novodor) 6

 3. Χημική καταπολέμηση Επέμβαση με τις πρώτες προσβολές, με εντομοκτόνα επαφής και στομάχου. Πολύ ανθεκτικό σε μεγάλο αριθμό δραστικών ουσιών (41 έως σήμερα): AldicarbAldicarb, aldrin, azinphos-methyl, Bacillus thuringiensis CryIIIA, carbaryl, carbofuran, cartap, chlordane, chlorfenvinphos, cloethocarb, cypermethrin, DDT, deltamethrin, dieldrin, dioxacarb, endosulfan, endrin, esfenvalerate, fenvalerate, hydrogen cyanide, imidacloprid, lindane/BHC, malathion, methamidophos, methidathion, methoxychlor, monocrotophos, oxamyl, parathion, parathion-methyl, permethrin, phorate, phosmet, phoxim, propoxur, quinalphos, rotenone, tetrachlorvinphos, thiamethoxam, toxaphene, trichlorfonaldrinazinphos-methylBacillus thuringiensis CryIIIA carbarylcarbofurancartapchlordanechlorfenvinphoscloethocarb cypermethrinDDTdeltamethrindieldrindioxacarbendosulfan endrinesfenvaleratefenvaleratehydrogen cyanideimidacloprid lindane/BHCmalathionmethamidophosmethidathionmethoxychlor monocrotophosoxamylparathionparathion-methylpermethrin phoratephosmetphoximpropoxurquinalphosrotenone tetrachlorvinphosthiamethoxamtoxaphenetrichlorfon 7

Phthorimaea operculella (Lepidoptera: Gelechiidae) φθοριμαία ή σκουλήκι της πατάτας  Ολιγοφάγο, Solanacea κυρίως πατάτα, καπνό  Τέλειο: άνοιγμα πτερύγων mm, μήκος 8-9 mm, τεφρό με κροσσούς στις πτέρυγες  Προνύμφη: mm, λευκή-ρόδινη 8

Διαχειμάζει: Ανεπτυγμένη Προνύμφη Άνοιξη: έξοδος ακμαίων Στο έδαφος κάτω από υπολείμματα ή και στην αποθήκη 4-6 γενεές/έτος Σύζευξη, Ωοτοκία Εναποθέτουν τα ωά στα φύλλα, τους βλαστούς ή τους κονδύλους που εξέχουν από το έδαφος Εμφάνιση Προνυμφών Τρέφονται από τα φύλλα (ορύσσουν στοές), τους βλαστούς και τους κονδύλους (αργότερα) Η ζημιά συνεχίζεται και στην αποθήκη Νύμφωση Προνυμφών Έδαφος εκτός του κονδύλου 9

10

11

1. Καλλιεργητικά μέτρα Αγρός: Φύτευση υγιών (μη προσβεβλημένων) κονδύλων. Φύτευση, σκάλισμα κτλ. χωρίς να εξέχει το πάνω μέρος του κονδύλου από το έδαφος (προσφέρεται για ωοτοκία) Ρωγμές στο έδαφος ευνοούν την είσοδο των προνυμφών Καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας Αποθήκη: αποφυγή αποθήκευσης προσβεβλημένων κονδύλων Καταπολέμηση 2. Χημική καταπολέμηση Αγρός: Ψεκασμός με εντομοκτόνα. Παρακολούθηση πτήσης με φερομονικές παγίδες Αποθήκη: δάπεδο-τοίχοι να ψεκάζονται με εντομοκτόνα. Τοποθέτηση των κονδύλων στα ψυγεία σταματά την προσβολή, αλλά χρειάζονται μήνες για να θανατωθεί το έντομο (ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες) 12

Agriotes spp. (Coleoptera: Elateridae) σιδηροσκούληκα  Πολυφάγα (διάφορα φυτά μεγάλης καλλιέργειας, αυτοφυή και δένδρα)  Τέλειο: mm, ανάλογα με το είδος, μαύρο ή καστανό γυαλιστερό  Προνύμφη: μέχρι και 60 mm, πορτοκαλί, σκληρή  Σημαντικότερα στην Ελλάδα τα A. lineatus, A. obscurus, A. sputator, Α. rufipalpis, A. litigiosus Agriotes obscurus Agriotes rufipalpis 13

Βιολογία Agriotes Ολοκλήρωση βιολογικού κύκλου σε 3-4 έτη. Εμφάνιση ενηλίκων Μάρτιο-Απρίλιο Ωοτοκία Ιούνιο-Ιούλιο, εναπόθεση ωών στο έδαφος ατομικά ή σε μικρές ομάδες. Ωά και προνύμφες ευαίσθητες στην ξηρασία. Χειμώνα και καλοκαίρι σε βαθύτερα στρώματα. 14

Καταπολέμηση  Δύσκολη η καταπολέμηση (προνύμφες προφυλαγμένες).  Αγρανάπαυση, καταστροφή ζιζανίων, αμιψεισπορά με σκαλιστικές (προσβάλλονται λιγότερο).  Δημιουργία συνθηκών ξηρασίας, θερινά οργώματα.  Ενσωμάτωση εν/νων πριν ή κατά τη σπορά η τη φύτευση.  Εφαρμογή σε όλο το χωράφι, στις γραμμές, κατά τόπους, επένδυση σπόρου. 15

Καταπολέμηση Πολύ δύσκολη η καταπολέμηση (προνύμφες προφυλαγμένες στο έδαφος) Αγρανάπαυση, καταστροφή ζιζανίων Δημιουργία συνθηκών ξηρασίας, θερινά οργώματα. Ενσωμάτωση κοκκωδών εντομοκτόνων συνήθως κατά τη σπορά στη γραμμή σποράς ή φύτευσης Εφαρμογή σε όλο το χωράφι, στις γραμμές, κατά τόπους, επένδυση σπόρου Δειγματοληψία εδάφους (Απρίλιος-Μάιος-Ιούνιος) και φερομονικές παγίδες για ακμαία Όριο επέμβασης: 6 προνύμφες/m 2 16