ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Ελένη Σπανίδου-Καρβούνη Παθολογοανατόμος Αρεταίειο Νοσοκομείο

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Ο όρος περιλαμβάνει όλα τα κακοήθη νεοπλάσματα του μαστού:  Επιθηλιακής προελεύσεως ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ  Μεσεγχυματικής προελεύσεως ΣΑΡΚΩΜΑΤΑ Η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του μαστού είναι ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ

ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΜΑΣΤΟΥ Σπάνιο σε ηλικία < 25 ετών Η επίπτωσίς του προοδευτικά αυξάνεται με την ηλικία (Μέση ηλικία=64 έτη) Β. Αμερική-Ευρώπη: 1 Ca / 8 γυναίκες Ιαπωνία: 1 Ca /50 γυναίκες

Παράγοντες κινδύνου Γενετική προδιάθεσις 5-10% κληρονομικό, κατά τον επικρατούντα χαρακτήρα (BRCA-1, BRCA-2) Ιστορικό καρκινώματος μαστού σε μητέρα, αδελφή, θεία (κυρίως σε νέα ηλικία ή αμφοτερόπλευρα)

Παράγοντες κινδύνου Μεγάλη διάρκεια αναπαραγωγικής ηλικίας (Πρώιμη εμμηναρχή-όψιμη εμμηνόπαυση) Αριθμός παιδιών: Το Ca μαστού είναι περισσότερο συχνό σε άτεκνες γυναίκες, συγκριτικά με γυναίκες που έχουν παιδιά Ηλικία κατά τη γέννηση του πρώτου παιδιού (> 30 ετών → μεγαλύτερος κίνδυνος)

Παράγοντες κινδύνου Ιστορικό καρκινώματος στον ίδιο ή αντίθετο μαστό (Χ10) Ατυπη επιθηλίωσις σε προηγηθείσα βιοψία (Χ5) Ιστορικό Ca ενδομητρίου Εκθεσις σε ακτινοβολία (θεραπευτική/τυχαία) Παχυσαρκία

Παράγοντες κινδύνου Εκτός από τη γενετική προδιάθεση, στους περισσότερους παράγοντες κινδύνου για Ca μαστού κοινό χαρακτηριστικό είναι ή ηυξημένη έκθεσις σε ενδογενή οιστρογόνα επί μακρό χρονικό διάστημα (ή κάποια ορμονολογική διαταραχή) (οιστρογόνα/προγεστερόνη)

Καρκίνωμα Μαστού Εντόπισις 4% αμφοτερόπλευρη εντόπισις 50% στο άνω έξω τεταρτημόριο 20% υπό την θηλή Από 10% στα άλλα 3 τεταρτημόρια

Καρκίνωμα Μαστού Ταξινόμησις In situ 15-30%  Πορογενές 80%  Λοβιακό 20% Διηθητικό 70-85%  Πορογενές 80%  Λοβιακό 10%  Σωληνώδες 5%  Βλεννώδες 2%  Μυελοειδές 2%

In situ Καρκίνωμα Τα κακοήθη νεοπλασματικά κύτταρα αναπτύσσονται μέσα στις ΤΠΛ μονάδες, δεν διηθούν τη βασική μεμβράνη, δεν μεθίστανται

In situ Λοβιακό καρκίνωμα Δεν σχηματίζει ψηλαφητή αλλοίωση Ανακαλύπτεται σε βιοψίες μαστού που γίνονται για άλλη αιτία 50-70% αμφοτερόπλευρο Αποτελεί παράγοντα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη διηθητικού καρκινώματος, πορογενούς ή λοβιακού, στον ίδιο ή αντίθετο μαστό σε οποιαδήποτε θέση (25-30% σε 20 έτη)

In situ Λοβιακό καρκίνωμα Διάτασις των τελικών πορολοβιακών μονάδων από ένα ομοιόμορφο νεοπλασματικό κυτταρικό πληθυσμό

In situ Πορογενές καρκίνωμα Μη ψηλαφητή αλλοίωσις που ανακαλύπτεται μαστογραφικά (70%) Ψηλαφητό ογκίδιο Πρόδρομη μορφή του διηθητικού πορογενούς καρκινώματος: 30% των ασθενών αναπτύσσουν διηθητικό πορογενές καρκίνωμα στην ίδια θέση, μετά από τοπική εκτομή

In situ Πορογενές καρκίνωμα Εξαίρεσις ολοκλήρου της αλλοιώσεως με περιθώριο υγιούς ιστού (1 εκ) Εξέτασις ολόκληρης της αλλοιώσεως για να αποκλεισθεί η πιθανότης ότι υπάρχει και διηθητικό Ca

In situ Πορογενές καρκίνωμα Ιστολογικοί τύποι:  Comedo (φαγεσωρικό) (50%)  Ηθμοειδές  Θηλώδες  Συμπαγές κ.λ.π.

Νόσος Paget της θηλής του μαστού Ιδιαίτερος τύπος in situ πορογενούς καρκινώματος με ανάπτυξη των νεοπλασματικών κυττάρων μέσα στην επιδερμίδα του δέρματος της θηλής Μακροσκοπικά εκζεματοειδής εμφάνισις της θηλής (εξέρυθρη με διάβρωση) Μπορεί να συνυπάρχει υποκείμενο διηθητικό Ca (50-60%)

Διηθητικό Καρκίνωμα Μαστού

Συνήθως αναπτύσσεται ως ψηλαφητή αλλοίωσις Τα νεοπλασματικά κύτταρα διηθούν το στρώμα του μαστού (δηλ. δεν περιορίζονται από τη βασική μεμβράνη μέσα στις ΤΠΛ μονάδες) και έχουν τη δυνατότητα να δώσουν μεταστάσεις.

In situ – Διηθητικό Ca

Διηθητικό Πορογενές καρκίνωμα NOS 70-80% των καρκινωμάτων του μαστού Σκληρό ογκίδιο 2-4 εκ Ακίνητο Στις διατομές, λευκωπό, ανώμαλη παρυφή ± Εισολκή του δέρματος ή της θηλής ± Πάχυνσις του δέρματος

Διηθητικό Πορογενές Καρκίνωμα NOS Ιστολογικά 3 βαθμοί κακοηθείας βάσει:  Διάταξις των νεοπλασματικών κυττάρων  Βαθμός πυρηνικής διαφοροποιήσεως  Μιτωτική δραστηριότης Κάθε μία παράμετρος βαθμολογείται από 1-3 Η συνολική βαθμολογία καθορίζει το grade (I-III)

Διηθητικό Λοβιακό Καρκίνωμα 5-10% των καρκινωμάτων του μαστού Εχει την τάση να είναι αμφοτερόπλευρο (20%) Εχει την τάση να είναι πολυεστιακό στον ίδιο μαστό Ασαφές, συχνά ελαστικό ογκίδιο Δοκίδες από καλά διαφοροποιημένα κύτταρα

Καρκίνωμα Μαστού Το καρκίνωμα του μαστού επεκτείνεται κατά συνέχεια ιστών, λεμφογενώς κι αιματογενώς Η πρόγνωσίς του εξαρτάται κυρίως από το στάδιο Η σταδιοποίησις βασίζεται στο μέγεθος του όγκου, στην παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων, εκτεταμένης τοπικά νόσου κι αιματογενούς διασποράς

Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση  Λεμφαδενικές μεταστάσεις  (-) μασχ. λεμφαδένες: 70%-80%, 10ετής επιβίωσις  (+) μασχ. λεμφαδένες: 40-15%, 10ετής επιβίωσις  Εκτεταμένη τοπική νόσος (διήθησις δέρματος/γραμ. μυός)  Μέγεθος όγκου  < 1εκ, 98%, 5ετής επιβίωσις  >2εκ, (-) λεμφαδένες, 96% 5ετής επιβίωσις

Σταδιοποίησις καρκινώματος μαστού Στάδιο I: Ογκος ≤ 2εκ, χωρίς λεμφαδενικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις Στάδιο II: Ογκος ≤ 5εκ, με (+) μασχ. Λεμφαδένες Ογκος > 5εκ, με (-) μασχ. Λεμφαδένες

Σταδιοποίησις καρκινώματος μαστού Στάδιο III: Ογκος > 5εκ, με (+) μασχ. λεμφαδένες, ή με διήθηση του δέρματος ή του θωρακικού τοιχώματος ή με συμφυομένους λεμφαδένες ή με (+) υπερκλειδίους λεμφαδένες Στάδιο IV: Απομακρυσμένες μεταστάσεις

Αιματογενείς μεταστάσεις Ηπαρ, Πνεύμονες, Οστά, Επινεφρίδια, Εγκέφαλος κ.λπ Το διηθητικό λοβιακό έχει την τάση να δίνει συχνώτερα μεταστάσεις στους ορογόνους, ωοθήκες, μήτρα, μυελό των οστών

Προγνωστικοί παράγοντες Στάδιο της νόσου Ιστολογικός τύπος (Καρκινώματα με ιδιαίτερα καλή πρόγνωση: σωληνώδες, βλεννώδες, μυελοειδές, διηθητικό θηλώδες κ.α.) Βαθμός διαφοροποιήσεως Παρουσία (λεμφ)αγγειακής διηθήσεως Και πάρα πολλοί άλλοι (δείκτης πολλαπλασιασμού, μετάλλαξις του p53,πλοειδισμός κ.λ.π.)

Προβλεπτικοί παράγοντες Εκφρασις υποδοχέων οιστρογόνων (ER) και προγεστερόνης (PR) → 70% επιτυχής ανταπόκρισις σε ορμονικούς χειρισμούς

Προβλεπτικοί παράγοντες Υπερέκφρασις του υποδοχέα του επιδερμιδικού αυξητικού παράγοντα 2 (HER2, HER2/neu) Kακός προγνωστικός παράγων Προβλεπτικός παράγων για ωρισμένα χημειοθεραπευτικά σχήματα

Οι προγνωστικοί – προβλεπτικοί παράγοντες έχουν χρησιμοποιηθεί σε διάφορα σχήματα, τα οποία κατατάσσουν τους ασθενείς σε κατηγορίες κινδύνου για υποτροπή / εξέλιξη της νόσου και για την επιλογή της πλέον κατάλληλης θεραπείας (π.χ. προγνωστικός δείκτης Nottingham, τα κριτήρια St Galen κ.λ.π.)

Διηθητικό καρκίνωμα μαστού Δεν αποτελεί μία νόσο με διαφορετικές μορφολογικές εκφράσεις

Η μοριακή έρευνα του καρκινώματος του μαστού έδειξε ότι το διηθητικό καρκίνωμα αποτελείται από ομάδες νεοπλασμάτων με συγκεκριμένες γονιδιακές εκφράσεις → Μοριακή ταξινόμησις → Κατάταξις των ασθενών σε κατηγορίες κινδύνου για υποτροπή

Χρησιμοποιώντας 3 ανοσοϊστοχημικούς δείκτες (ER, PR, HER2/neu) είναι δυνατόν να ταξινομηθούν τα διηθητικά καρκινώματα του μαστού κατ’αντιστοιχία με την μοριακή ταξινόμηση

«Μοριακή» Ταξινόμησις Luminal A (αυλοκυττ. Α) Luminal B (αυλοκυττ. Β) HER2/neuBasal-like (Βασικοκυττ. ) ER++-- PR++-- HER2/neu-++-

Μοριακή ταξινόμησις Το διηθητικό πορογενές καρκίνωμα, NOS και το διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα μπορούν να βρεθούν σε οποιαδήποτε κατηγορία Το σωληνώδες,βλεννώδες, μικροθηλώδες καρκίνωμα ανήκουν στα αυλοκυτταρικά καρκινώματα Το μυελοειδές, αδενοκυστικό και μεταπλαστικό καρκίνωμα ανήκουν στα βασικοκυτταροειδή

Βασικοκυτταροειδές καρκίνωμα Ετερογενής κατηγορία που περιλαμβάνει τα περισσότερα «τριπλά αρνητικά» (ER(-), PR (-), HER2/neu (-)). Υψηλού βαθμού κακοηθείας, μεγάλη μιτωτική δραστηριότητα, νέκρωση, λεμφοκυτταρική διήθηση, απωθητική παρυφή

Βασικοκυτταροειδές καρκίνωμα

Ευχαριστώ!