ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: > Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ζερβογιάννη Αθηνά ΜΑΘΗΜΑ : Μακροοικονομική Ι ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Ζήβα Μαρία Καπόλου Αγγελική Καρβελά Παναγιώτα Νίκα Μυρσίνη-Σοφία Ρεντζή Ειρήνη

Οικονομική Ανάπτυξη

Ιστορική Αναδρομή Μερκαλιντιστική φάση : Ωρίμανση > αντίληψης του πλούτου. Τέλη του 18 ου : Σχολή των πρώτων κλασικών οικονομολόγων (Smith, Ricardo, Marx ). Μετά τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο: Ανασυγκρότηση. 1980: Ανάπτυξη μαθηματικών τεχνικών, βάσεις δεδομένων.

Εννοιολογική οριοθέτηση Οι οικονομικές θεωρίες και ιδιαίτερα αναπτυξιακές αποδέχονται ορισμένες αξιωματικές υποθέσεις: Για την φύση Τους σκοπούς που επιδιώκει. Με βάση αυτές τις αξίες δημιουργούνται τα κριτήρια για την >. Ο άνθρωπος

O στόχος των ατόμων σύμφωνα με τον A. Smith: Μεγιστοποίηση τις ευχαρίστησης (κέρδος). Ελαχιστοποίηση πόνου (κόστος). Αποδέχεται 3 βασικές αρχές: 1.Ο άνθρωπος είναι λογικό ον. 2.Γνωρίζει το ατομικό του συμφέρον. 3.Το ατομικό του συμφέρον το επιδιώκει μόνος του. Νεοκλασικό Μοντέλο (A.Smith 1776)

Ρόλος της οικονομικής ανάπτυξης Η παροχή όλων των πληροφοριών τεχνικών λειτουργιών και μηχανισμών που θα φέρουν μια ισορροπία ανάμεσα στα μέγιστα και στα ελάχιστα.

Ριζοσπαστικό ή Μαρξιστικό Υπόδειγμα (K. Marx) Βρίσκεται στον αντίποδα με το νεοκλασικό Για την ικανοποίηση των αναγκών του ο άνθρωπος δρα σε ομάδες (κοινωνικό ον). Δεν αποδέχονται τον άνθρωπο ως ηδονιστή.

Τα χαρακτηριστικά της καλής κοινωνίας Να εξασφαλίζει την κυριαρχία του καταναλωτή. Να διευκολύνει την κυριαρχία των εργαζομένων. Να διευκολύνει την κυριαρχία του πολίτη. Να λύνει το πρόβλημα της ισότητας σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.

Έννοια-Περιεχόμενο Ταύτιση της οικονομικής ανάπτυξης με την οικονομική μεγέθυνση για το νεοκλασικό ή παραδοσιακό παράδειγμα. Μέχρι το 1960.

Ορισμοί Οικονομική Μεγέθυνση: αναφέρεται σε μια αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ. Οικονομική Ανάπτυξη: ως πιο ευρεία έννοια, αναφέρεται σε μια αύξηση της «κατά κεφαλήν ευημερίας» μιας χώρας. Όχι μόνο ποσοτικές σχέσεις αλλά και ποιοτικές.

Ορισμοί Συνολική ή Ολική Ανάπτυξη: Ο όρος ανάπτυξη αναφέρεται, πλέον, σε διαρθρωτικές αλλαγές που ξεπερνούν τα στενά όρια της οικονομικής σφαίρας και συμπεριλαμβάνουν μεταβολές που αφορούν το πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και οικολογικό περιβάλλον.

Πως μετριέται η μεγέθυνση ΑΕγχΠ ΑΕΠ 1.Μέθοδος Δαπάνης 2.Εισοδηματική Μέθοδος 3.Μέθοδος Παραγωγής Δεν περιλαμβάνει: Ιδιοκατανάλωση, ποιοτικούς δείκτες, παραοικονομία και αγνοεί την σύνθεση και την κατανομή της παραγωγής.

Δείκτης Εκτίμησης της Ανάπτυξης Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης: Ο H.D.I. είναι ένας σύνθετος στατιστικός δείκτης ο οποίος λαμβάνει τιμές στο διάστημα (0,1) και αποτελεί ένα μέτρο σύγκρισης 1)του προσδόκιμου ζωής (L.E.I) 2)της εκπαίδευσης (E.I.) 3) της ποιότητας ζωής, -η οποία χαρακτηρίζεται από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (G.D.Ppc.I.)-, των κρατών ανά τον κόσμο. Ο σταθμικός μέσος αυτών των τριών μεταβλητών εκτιμάει το μέγεθος του H.D.I.

Μαθηματικός Τύπος Τιμές H.D.I. H.D.I. >=0.90 Πολύ Ανεπτυγμένη (Very High Human Development (or developed)) 0.8<= H.D.I. <0.90 Υψηλά Ανεπτυγμένη (High Human Development (or developing)) 0.5<= H.D.I. <0.80 Μεσαία Ανεπτυγμένη (Medium High Human Development (or developing)) H.D.I. <0.50 Λίγο Ανεπτυγμένη/Υποανάπτυκτη (Low High Human Development (or developing))

Θεωρίες Μεγέθυνσης των Κλασικών Οικονομολόγων Adam Smith :ένα υπόδειγμα οικονομικής μεγέθυνσης, το οποίο καθοδηγείται από την προσφορά. Τεχνολογική Πρόοδος Ειδίκευση ( specialization) Βελτιώσεις στον μηχανικό εξοπλισμό Διεθνές Εμπόριο

David Ricardo (1817) Ιδέα περί φθινουσών αποδόσεων της γης. Αυτό έχει δύο αποτελέσματα: Τα αυξανόμενα μισθώματα του γαιοκτήμονα. Οι τιμές των αγαθών θα αυξάνονται. Ισχυρίστηκε ότι αυτή η πτώση μπορεί να ελεγχθεί από τις τεχνολογικές βελτιώσεις και την εξειδίκευση. Αργότερα τροποποίησε την θέση του για τον μηχανικό εξοπλισμό.

Karl Marx ( ) Η θεωρία της αξίας Η θεωρία της υπεραξίας Η τεχνολογική πρόοδος υπό μορφή μηχανημάτων ή εξειδίκευση του εργατικού δυναμικού (δεν συμβάλλουν στην οικονομική μεγέθυνση) Το ζήτημα του εμπορίου Αυτοκαταστροφή του καπιταλισμού

Νεοκλασικές Θεωρίες Ανάπτυξης Το μοντέλο Domar – Harrod Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης εξαρτώνται: Το επίπεδο αποταμίευσης Το επίπεδο των επενδύσεων Κύριο πρόβλημα των «καθυστερημένων» χωρών προσδιορίζεται η έλλειψη κεφαλαίων και το επείγον ζήτημα γι αυτές είναι η αύξηση των αποταμιεύσεων η οποία τροφοδοτεί την αύξηση των επενδύσεων δηλαδή την αύξηση των ρυθμών σχηματισμού κεφαλαίων (Αγγελόπουλος, 1989).

Θεωρίες των Σταδίων (Rostow) Πέντε στάδια ανάπτυξης: 1.Παραδοσιακή Κοινωνία 2.Προϋποθέσεις για απογείωση 3.Στάδιο απογείωσης 4.Στάδιο ωριμότητας 5.Στάδιο μαζικής κατανάλωσης

Ο Joseph Schumpeter και η θεωρία της καινοτομίας Εισήγαγε την έννοια των «νέων συνδυασμών» (new combinations). Όρισε ως «επιχειρηματική λειτουργία» αυτούς τους «νέους συνδυασμούς»

Ο Joseph Schumpeter και η θεωρία της καινοτομίας Η θεωρία της σύγχρονης οικονομικής ανάπτυξης του Schumpeter διαχωρίζεται σε δυο περιόδους: 1.Αυτή του επιχειρηματικού καπιταλισμού 2.Και του σύγχρονου καπιταλισμού

Υπανάπτυξη

Θεωρία Υπανάπτυξης (Underdevelopment) Α: Η οικονομία παράγει αλλά όχι στο μέγιστο Β: Μέγιστο, η οικονομία είναι αποτελεσματική Γ: Η οικονομία δεν μπορεί να παράγει

Παράγοντες Που Προβληματίζουν Την Ομαλή Διεξαγωγή Της Ανάπτυξης Των Χωρών 1.Οι επιχειρήσεις 2.Το χρηματοπιστωτικό σύστημα 3.Το Δημόσιο 4.Τα Νοικοκυριά 5.Το εξωτερικό εμπόριο Άλλοι παράγοντες: αναλφαβητισμός παραδοσιακή αγροτική δομή χαμηλός καταμερισμός εργασίας παραδοσιακή στάση πληθυσμού έλλειψη υποδομών επικοινωνίας

Γενικότερα Οι Ομάδες Θεωριών 1.Δυαδική οικονομία 2.Χρηματοπιστωτικό σύστημα, αποταμίευση- επένδυση 3.Ανθρώπινοι Πόροι 4.Κοινωνικοί Παράγοντες 5.Διεθνές περιβάλλον

Θεωρίες Υπανάπτυξης 1.Θεωρία Δυισμού Κατάσταση της οικονομίας στην οποία συνυπάρχουν ο παραδοσιακός και ο σύγχρονος τομέας. 2. Θεωρία των Σταδίων της Ανάπτυξης Μακροπρόθεσμη διαδικασία για οικονομική ανάπτυξη από την άποψη της οικονομικής ιστορίας. ΑΛΛΑ τόσο πάγιες καταστάσεις δύσκολα επιδέχονται εναλλακτικούς στόχους και αναπτυξιακές διαδικασίες. 3. Κοινωνικό-ψυχολογική Αιτιότητα και Υπανάπτυξη Πραγματεία του Weber και Προτεσταντισμός. Παθητικότητα και κοινωνική ακαμψία (T.Parsons & N.J.Smelser) Απουσία κινήτρων για επίτευγμα (D.C.McClelland)

4.Νεοκλασική Θεωρία Η υπανάπτυξη έρχεται μέσα από την αναποτελεσματική χρήση των πόρων και από την παρέμβαση του κράτους στη ρύθμιση των τιμών. 5. Θεωρίες Εκσυγχρονισμού (1950) Διαδικασία μετατροπής από ότι θεωρείται ‘’υπανάπτυκτη κοινωνία’’ σε ‘’σύγχρονη κοινωνία’’. 6. Θεωρίες της Κυκλικής Επιδείνωσης των Όρων του Εμπορίου Οι βιομηχανικές χώρες ευνοούνται μέσα από τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης (R.Prebisch). 7. Θεωρία που ‘’Βυθίζει’’ την Ανάπτυξη Η ανάπτυξη μπορεί να οδηγήσει σε χειρότερη θέση από ότι νωρίτερα.

8. Θεωρία Ιμπεριαλισμού Η ανάπτυξη οδηγεί σε πίεση για επέκταση στην παγκόσμια αγορά. Κλασική Θεωρία Ιμπεριαλισμού Σύγχρονη Θεωρία Ιμπεριαλισμού 9. Θεωρία Εξάρτησης >

Πληθυσμιακές Τάσεις

ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Πληθυσμός: είναι μια συλλογή από ανθρώπινα όντα (σύμφωνα με την κοινωνιολογία) Δημογραφία: είναι η κοινωνική επιστήμη η οποία ασχολείται με τη στατιστική μελέτη των ανθρώπινων πληθυσμών

Προβλεπόμενη ανάπτυξη και την παρακμή Τα τελευταία 50 χρόνια ανέβηκε ο ρυθμός του πληθυσμού, λόγω – Προόδους στην ιατρική – Αύξηση στην γεωργική παραγωγικότητα Πρόβλεψη: Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα ξεπεράσει τα 10 δισεκατομμύρια το 2055 Μελλοντική κορύφωση πληθυσμού και στη συνέχεια θα μειωθεί, λόγω – Οικονομικούς λόγους – Ανησυχίες στην υγεία – Εξάντληση της γης – Περιβαλλοντικούς κινδύνους Πρόβλεψη: Ο πληθυσμός θα σταματήσει να αυξάνεται πριν το τέλος του 21 ου αιώνα και θα μειωθεί πριν το 2100 Δημογραφική μετάβαση (μετάβαση από υψηλά ποσοστά γέννησης και θανάτου σε χαμηλότερα)

Μαλθουσιανό Μοντέλο Ανάπτυξης  Ο Thomas R.Malthus παρατήρησε ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός διπλασιάζεται κάθε 25 χρόνια ανεξάρτητα από Περιβαλλοντικούς περιορισμούς κοινωνικούς περιορισμούς το αρχικό μέγεθος του πληθυσμού

Μοντέλο Malthus X(i+1) = (1+r)X(i) όπου – X(i) μέγεθος του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου i – r ρυθμό αύξησης του πληθυσμού ανά μονάδα χρόνου (1+r)X(i) = X(i)+rX(i) => X(i+1) = X(i)+rX(i) => X(i+1) - X(i) = rX(i) Μαλθουσιανή καταστροφή

Θνησιμότητα, γεννητικότητα, γαμηλιότητα και γήρανση Ελάττωση θνησιμότητας στη μεταπολεμική περίοδο: – Βρεφική θνησιμότητα από 55‰ (1955)-> 4‰ (2011) – Μέσος όρος ζωής 63 έτη ανδρών και 66 γυναικών δεκαετία του ΄50-> 78 και 83 αντίστοιχα (2011) Γεννητικότητα φθίνουσα πορεία Ποσοστό των 65 και άνω από 7% (1950)-> 19% (2011) =>Νέα δημογραφική «ισορροπία» Παράμετρος: μετανάστευση

Η γονιμότητα και η γαμηλιότητα Συγχρονική γονιμότητα (ο μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα ανά περίοδος) Διαγενεακή γονιμότητα (η γονιμότητα των διαδοχικών γενεών) Αλλαγές στα πρότυπα γαμηλιότητας

Τα μεταναστευτικά ρεύματα από και προς την Ελλάδα Στα τέλη του 19 ου αιώνα Στις μεσοπολεμικές περιόδους, ( ) Στις μεταπολεμικές περιόδους, ( , ) Αρχές 1970 ηπιότεροι ρυθμοί μεταβατική περίοδος Μεταβολή Ελλάδας από χώρα εξόδου σε εισόδου Μαζική είσοδος

Συμπεράσματα Η Ελλάδα ολοκληρώνει την δημογραφικής της μετάβαση Τρεις μείζονες δημογραφικές προκλήσεις – Πληθυσμιακή ερήμωση – «Διαχείριση» δημογραφικής γήρανσης – «Διαχείριση» μεταναστευτικών ρευμάτων

Εισοδηματική Ανισότητα και Φτώχεια

Ιστορική Αναδρομή της Παγκόσμιας Ανάπτυξης Για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουμε αργή εξέλιξη της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας. Η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος υπολογίζεται σε μόλις 50%. Ο μόνος τρόπος για να γίνει κάποιος πλούσιος είναι να γίνει κάποιος άλλος φτωχός. Από την βιομηχανική επανάσταση και μετά έχουμε ανάπτυξη: αύξηση του εισοδήματος έως και 21,7 φορές για την Ελλάδα.

Εισοδηματική Ανισότητα Ορισμός: Πόσο ισότητα μοιράζονται τα εισοδήματα. Εκφράζεται με τον δείκτη κατανομής σε πεντημόρια (S80/S20) και τον δείκτη άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini).

Γιατί υπάρχει εισοδηματική ανισότητα; Οι άνθρωποι σε μία οικονομία διαφέρουν κατά πολλούς τρόπους που σχετίζονται με το εισόδημα τους. Αυτές οι διαφορές αντανακλώνται, μέσα από το οικονομικό περιβάλλον, σε διαφορές στο εισόδημα. Η ανισότητα διαφέρει από χώρα σε χώρα λόγω των διάφορων χαρακτηριστικών που επιδρούν στο εισόδημα. Η ανισότητα σε μία χώρα μπορεί να μεταβληθεί διαχρονικά λόγω μιας αλλαγής στα χαρακτηριστικά ή στον τρόπο που τα χαρακτηριστική αμείβονται.

Δείκτης κατανομής του εισοδήματος (S80 / S20) κατά πεντημόρια: Συγκρίνει, το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού με το 20% του φτωχότερου. Επηρεάζεται από τις ακραίες τιμές της κατανομής του εισοδήματος και είναι εύκολα κατανοητός από τον ευρύ πληθυσμό.

Δείκτης άνισης κατανομής του εισοδήματος (συντελεστής Gini): Ο συντελεστής Gini ορίζεται ως ο λόγος των αθροιστικών μεριδίων του πληθυσμού, κατανεμημένου ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, προς το αθροιστικό μερίδιο του συνολικού ποσού που λαμβάνουν. Η τιμή του κυμαίνεται από 0 (πλήρης ισότητα) έως 1 (πλήρης εισοδηματική ανισότητα). Χρησιμοποιείται για καλύτερη καταγραφή της οικονομικής ανισότητας.

Ο συντελεστής Gini κυμάνθηκε το 2010 σε 32,9%, από 37,4% το Μεταβολή της συνολικής ανισότητας κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες.

Φτώχεια Ορισμός: Με τον όρο φτώχεια αναφερόμαστε στην οικονομική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη επαρκών πόρων για την ικανοποίηση βασικών ανθρώπινων αναγκών. Η έννοια της φτώχειας μπορεί και χωρίζεται ως εξής: Απόλυτη Φτώχεια Σχετική Φτώχεια

Σχετική φτώχεια: Σχετική φτώχεια: Είναι το μέρος του πληθυσμού που έχει εισόδημα χαμηλότερο από ένα ποσό του μέσου εισοδήματος της χώρας ( συνήθως 50% ). Απόλυτη φτώχεια: Απόλυτη φτώχεια: Είναι το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα συγκεκριμένο επίπεδο ευρώ την ημέρα.

Στοιχεία για την Απόλυτη Φτώχεια

Εκπαίδευση και Οικονομική Μεγέθυνση

Ποιος ο ρόλος της εκπαίδευσης στην οικονομική ανάπτυξη. Ο στόχος της οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας συνδέεται άμεσα με την εκπαίδευση. Ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην οικονομία υπάρχει μια διαδικασία συνεχών προσαρμογών και έντονης αλληλεξάρτησης.

Η εκπαίδευση για την Οικονομία α) αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη β) επιτρέπει τη μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων γ) αποτελεί ουσιαστικό μέσο για την αντιμετώπιση της ανεργίας και ιδιαίτερα της διαρθρωτικής ανεργίας.

Μπορεί το είδος της εκπαίδευσης να επηρεάσει το είδος της ανάπτυξης; Όσο περισσότερη και καλύτερη εκπαίδευση παρέχεται, τόσο περισσότερη θα είναι και η ανάπτυξη. Η γνώση και η κριτική σκέψη παράγεται στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος.

Εκπαίδευση: επένδυση ή κατανάλωση; Ή αδιαχώριστες έννοιες;

Κόστος Εκπαίδευσης Πως σχετίζεται η εκπαίδευση με την ανάπτυξη; Το ΑΕγχΠ ως λογικός εκφραστής της οικονομικής προόδου. Άρα, η διαχρονική μεταβολή του ΑΕγχΠ δείχνει το οικονομικής ανάπτυξης.

Το μοντέλο του Mincer Η μεταβολή στο μέσο επίπεδο εκπαίδευσης μιας χώρας αποτελεί τον σπουδαιότερο προσδιοριστικό παράγοντα της εισοδηματικής ανάπτυξης. Ο Mincer συμπεριέλαβε στην εξίσωσή του μια μεταβλητή που αναφέρεται στην εργασιακή εμπειρία. Όπου: lnWi = είναι ο λογάριθμος των αποδοχών για το άτομο i Si = τα χρόνια εκπαίδευσης Xi = η εμπειρία, η οποία υπολογίζεται ως η διαφορά της ηλικίας του ατόμου μείον τα χρόνια της εκπαίδευσης μείον 6 Xi^2 = η εμπειρία στο τετράγωνο εi = ο διαταρακτικός όρος

Μακροοικονομικό Μοντέλο Όπου: Αy, η μεταβολή στο λογάριθμο του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (log GDP) από το έτος t-1 έως t St-1, ο μέσος όρος ετών εκπαίδευσης του πληθυσμού κατά αρχικό έτος Yt-1, ο λογάριθμος του αρχικού κατά κεφαλήν GDP Z t-1, συμπεριλαμβάνει μεταβλητές όπως, τον πληθυσμό, το κεφάλαιο ή τις νομοθετικές μεταβολές.

Η διαμόρφωση των μισθών ανάλογα με τα έτη εκπαίδευσης Τα άτομα με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης κερδίζουν υψηλότερους μισθούς Μέτρηση απόδοσης του ανθρώπινου κεφαλαίου Η συμμετοχή του ανθρώπινου κεφαλαίου στους μισθούς.

Εκπαίδευση και εισοδηματικές διαφορές Ποσοτική ανάλυση Ποιοτική Ανάλυση