Δεκέμβριος 2015 ΕΙΣΟΔΗΜΑ – ΔΑΠΑΝΕΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑ ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2 Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την marc A.E. - Αριθμός Μητρώου Ε.Σ.Ρ.: 1 (ΕΝΑ), ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ νοικοκυριά αντιπροσωπευτικής επιλογής. ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ15-18 Δεκεμβρίου 2015 ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣΠανελλαδική κάλυψη. ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣΠολυσταδιακή τυχαία δειγματοληψία με χρήση quota. ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Τηλεφωνικές συνεντεύξεις βάσει ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Η marc A.E. Είναι μέλος του ΣΕΔΕΑ, της ESOMAR, της WAPOR και τηρεί τον κανονισμό του Π.Ε.Σ.Σ. και τους διεθνείς κώδικες δεοντολογίας για την διεξαγωγή και δημοσιοποίηση ερευνών κοινής γνώμης.

Σύνθεση Δείγματος

Περιοχή κατοικίαςΠεριφέρεια Αττική36,5 Μακεδονία – Θράκη26,3 Ήπειρος, Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα15,5 Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος και Νησιά Ιονίου13,9 Κρήτη και Νησιά Αιγαίου7,8 4

Από πόσα άτομα αποτελείται το νοικοκυριό σας; (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού σας) 5

Πόσα από αυτά τα άτομα εργάζονται; 6

Αποτελέσματα Έρευνας

8 ΕΙΣΟΔΗΜΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Το συνολικό οικογενειακό ετήσιο εισόδημά σας για το 2015 θα είναι: 9 Δεκέμβριος 2013Δεκέμβριος Μέχρι €10.000Μέχρι € ,134,4 € €18.000€ € ,334,3 € €25.000€ € ,416,9 € €30.000€ € ,97 € €40.000€ € Άνω των €40.000Άνω των € ,21,9 ΔΑ4,12,5

Το συνολικό οικογενειακό ετήσιο εισόδημά σας 10 Πάνω από 1 στα 3 νοικοκυριά δηλώνουν ότι διαβιούν με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που βρίσκεται στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα (έως 10,000€)

Το συνολικό οικογενειακό σας εισόδημα μετά το ξέσπασμα της κρίσης έχει μειωθεί, αυξηθεί ή παρέμεινε στα ίδια περίπου επίπεδα; ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΗΜΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Το 94,2% των νοικοκυριών παρουσίασε σημαντική μείωση των εισοδημάτων μετά το ξέσπασμα της κρίσης, με σαφέστατη την τάση διεύρυνσης της ανισότητας υπέρ του 1% του πληθυσμού. Μάλιστα, μείωση εισοδημάτων καταγράφηκε και μέσα στο 2015 για το 77,9% των νοικοκυριών

Το εισόδημά σας το 2015 σε σχέση με την περσινή χρονιά το 2014: 12

Θεωρείτε πως το 2016, η οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού σας είναι πιο πιθανό: 13 Αποθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι οι προσδοκίες των νοικοκυριών για το νέο έτος παραμένουν συντριπτικά αρνητικές, καθώς σχεδόν το 70% αναμένει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης

Με το οικογενειακό εισόδημα που έχετε σήμερα, σε ποια κατηγορία οικογενειών θα λέγατε ότι ανήκετε σε αυτές που… 14 Το 15,2% των νοικοκυριών δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, εύρημα που συνάδει με το ποσοστό ακραίας φτώχειας που σημειώνεται στη χώρα. Περίπου τα 2/3 των νοικοκυριών (64,1%) αναγκάζονται να κάνουν περικοπές για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία προς το ζην.

Το εισόδημά σας επαρκεί για να καλύψετε πλήρως και σωστά τις καθημερινές διατροφικές ανάγκες της οικογένειάς σας ή κάνετε περικοπές σε είδη όπως κρέας, ψάρια, φρούτα και λαχανικά; 15 Το διαθέσιμο εισόδημά σας επαρκεί για να εξασφαλίσετε ικανοποιητική θέρμανση στο σπίτι σας; Πάνω από τα μισά νοικοκυριά (56,5%) αδυνατούν να καλύψουν επαρκώς τις διατροφικές ανάγκες της οικογένειας και να εξασφαλίσουν ικανοποιητικό επίπεδο θέρμανσης (δείκτης κοινωνικής αποστέρησης). Τα μονομελή και τα πολυμελή (άνω 5 ατόμων) νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σοβαρότερο πρόβλημα επιβίωσης.

Μέσα στο 2015 αντιμετωπίσατε δυσκολίες στην έγκαιρη πληρωμή των πάγιων λογαριασμών όπως ΔΕΗ, νερό, τηλέφωνο, κοινόχρηστα, κλπ; 16 Ένα έκτακτο αλλά απολύτως αναγκαίο έξοδο της τάξης των 500 ευρώ θα το αντιμετωπίζατε: Στο ενδεχόμενο μιας έκτακτης ανάγκης πληρωμής 500€, το 15,2% δηλώνει ότι δεν θα μπορούσε να την πραγματοποιήσει, ενώ το 52,9% θα κάλυπτε αυτή τη δαπάνη με μεγάλη δυσκολία. Τα μονομελή και τα πολυμελή (άνω 5 ατόμων) νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σοβαρότερο πρόβλημα επιβίωσης

Ένα έκτακτο αλλά απολύτως αναγκαίο έξοδο της τάξης των 500 ευρώ θα το αντιμετωπίζατε: - Ανά κατηγορία πληθυσμού - Οικογενειακό ετήσιο εισόδημά 2014ΠΕΡΙΟΧΗ Μέχρι € € € € € € € Άνω των € Αττική Μακεδονία - Θράκη Ήπειρος, Θεσσαλία & Στερ. Ελλάδα Δυτ. Ελλάδα, Πελοπ/σος, Νησιά Ιονίου Κρήτη & νησιά Αιγαίου Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία 1,45,510,120,750,08,88,66,08,12,6 Με μικρή δυσκολία 12,225,841,139,740,525,924,621,922,218,4 Με μεγάλη δυσκολία 60,457,939,536,27,149,452,058,351,165,8 Δεν θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω 26,010,29,33,42,415,614,513,818,513,2 ΔΑ 0,60,3 0,1 17 Μέλη νοικοκυριού Άτομα που εργάζονται στο νοικοκυριό Άνεργοι στο νοικοκυριό Αστικότητα 1 άτομο2 άτομα3 άτομα4 άτομα 5 άτομα και άνω ΚανέναΈνα Περισσότερο από ενα Ναι'Οχι Αστική περιοχή Ημιαστική / Αγροτική περιοχή Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία 6,78,47,37,47,05,46,612,32,49,98,16,5 Με μικρή δυσκολία 20,024,426,024,920,019,325,729,519,026,725,419,8 Με μεγάλη δυσκολία 50,054,251,153,354,056,055,245,257,151,051,357,4 Δεν θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω 23,313,015,514,018,019,012,512,621,412,115,016,0 ΔΑ 0,10,41,00,30,40,10,30,20,3

Αποτελέσματα Έρευνας 18 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ- ΑΝΕΡΓΙΑ

Έχετε κάποιο άνεργο μέλος στο νοικοκυριό σας; (Που να μην εργάζεται και να ψάχνει για δουλειά) 19

Για πόσο διάστημα βρίσκεται ή βρίσκονται σε ανεργία (επιλέγουμε το άτομο με τη μεγαλύτερη διάρκεια) ; - Βάση: Όσοι έχουν κάποιο άνεργο μέλος στο νοικοκυριό (33,9%) - 20 Δεκέμβριος 2014 Μεγαλύτερο του 1 έτους 74,7 Μικρότερο του 1 έτους 25,3 Σχεδόν 4 στους 5 ανέργους (79,2% από 74,7% το 2014) βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας ανεργίας, γεγονός που απειλεί με απαξίωση τον παραγωγικό ιστό και το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας

Το άνεργο μέλος του νοικοκυριού σας, λαμβάνει επίδομα ανεργίας; - Βάση: Όσοι έχουν κάποιο άνεργο μέλος στο νοικοκυριό (33,9%) - 21 Το 33,9% των νοικοκυριών, δηλαδή πάνω από 1 εκ. νοικοκυριά έχουν στην οικογένεια ένα τουλάχιστο άτομο σε ανεργία. Από αυτό το ποσοστό μόνο το 11,7% λαμβάνει επίδομα ανεργίας

Ποια είναι η κύρια πηγή εισοδήματος στο νοικοκυριό σας: 22 Τα νοικοκυριά που δηλώνουν εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα ως κύρια πηγή εισοδήματος ανέρχονται μόλις στο 6,1% (από 12,6% το 2012), γεγονός που καταδεικνύει τη σοβαρή συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, που ενδεχομένως να οφείλεται στην αύξηση της ολιγοπώλησης και συγκέντρωσης μεριδίων σε λίγους και ισχυρούς οικονομικούς παίκτες

Ποια είναι η κύρια πηγή εισοδήματος στο νοικοκυριό σας: 23 Παραμένει υψηλό και στατιστικά ισχυρό το εύρημα σύμφωνα με το οποίο οι συντάξεις αποτελούν για το 51,8% των νοικοκυριών την κυριότερη πηγή εισοδήματος. Η σύνταξη αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα άμβλυνσης της φτώχειας και της ανισότητας - υποκατάστατο πολιτικών κοινωνικής προστασίας, που λαμβάνει τη μορφή οιονεί επιδόματος για τα άνεργα μέλη του νοικοκυριού.

Αποτελέσματα Έρευνας 24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

Αναμένετε να μπορέσετε να καλύψετε τις βασικές υποχρεώσεις σας το επόμενο έτος ή όχι; 25 Το 42,8% των νοικοκυριών διατηρεί αρνητικές προσδοκίες συνολικά ως προς την δυνατότητά του να καλύψει βασικές υποχρεώσεις το επόμενο έτος. Τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφονται στα νοικοκυριά με εισοδήματα έως € (58,4%). Παγιώνεται μια περίοδος μειωμένων προσδοκιών για τα ελληνικά νοικοκυριά, γεγονός που συμπαρασύρει μοιραία προς τα κάτω την εγχώρια ζήτηση, την κατανάλωση και τις προοπτικές βελτίωσης της ελληνικής οικονομίας.

Εσείς ή κάποιο άλλο μέλος του νοικοκυριού σας έχετε ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία; 26 1 στα 5 νοικοκυριά έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία, ενώ μόνο το 16,4% των οφειλετών έχει καταφέρει να υπαχθεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων. Έχετε υπαχθεί στη ρύθμιση 100 δόσεων (έως 100) για οφειλές στην εφορία; - Αν έχει κάποιο μέλος του νοικοκυριού οφειλές στην εφορία-

Εκτιμάτε ότι το επόμενο έτος θα μπορέσετε να ανταποκριθείτε στις φορολογικές σας υποχρεώσεις; νοικοκυριά θεωρούν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ενώ από το σύνολο των νοικοκυριών 1 στα 2 περίπου δήλωσαν με βεβαιότητα ότι θα είναι συνεπείς προς τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.

Έχετε οικονομικές υποχρεώσεις προς τις τράπεζες; (δόσεις δανείων, κάρτες, στεγαστικό κλπ) 28 Δεκέμβριος 2014 Ναι38,4 Όχι61,5 ΔΑ0,1

Καταφέρνετε να αποπληρώνετε εγκαίρως τις δόσεις σας ή έχετε ληξιπρόθεσμες οφειλές; -Βάση: όσοι έχουν οικονομικές υποχρεώσεις προς τράπεζες περίπου νοικοκυριά έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες

Έχετε προχωρήσει σε ρύθμιση / διακανονισμό των οφειλών σας στις τράπεζες σας; -Βάση: όσοι έχουν οικονομικές υποχρεώσεις προς τράπεζες- 30

Εκτιμάτε ότι το επόμενο έτος θα μπορέσετε να ανταποκριθείτε στις τραπεζικές σας υποχρεώσεις; -Βάση: όσοι έχουν οικονομικές υποχρεώσεις προς τράπεζες- 31 Το 33,7% εκτιμά ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές υποχρεώσεις το επόμενο έτος (κάρτες, δάνεια, εγγυήσεις κα). Το ύψος των δανείων των νοικοκυριών ανέρχεται με βάση στοιχεία της ΤτΕ του Νοεμβρίου 2015 σε 95 δις.

Αναγκαστήκατε λόγω της κρίσης να κάνατε κάτι από τα παρακάτω για την κάλυψη υποχρεώσεών σας ή όχι; (πολλαπλής επιλογής) 32 Περίπου 400,000 νοικοκυριά αναγκάστηκαν να ρευστοποιήσουν περιουσιακά στοιχεία για ανταποκριθούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών τα τελευταία 4 χρόνια είτε χρησιμοποιεί χρήματα από αποταμιεύσεις είτε απευθύνεται σε συγγενείς και φίλους για την κάλυψη των υποχρεώσεων του.

Αναγκαστήκατε λόγω της κρίσης να κάνατε κάτι από τα παρακάτω για την κάλυψη υποχρεώσεών σας ή όχι; ( ) 33 Για το 2015 παρατηρούμε ότι υπάρχει μια μείωση στην χρήση αποταμιευμένων χρημάτων κατά 6,2%. Αντίθετα σημαντική αύξηση, σημείωσε η χρήση πιστωτικών καρτών για την κάλυψη των υποχρεώσεων (από το 15,8% το 2012 στο 31% το 2015). Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί και ως απόρροια της μείωσης της καταθετικής βάσης, αλλά και της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών.

Το σπίτι που μένετε είναι : 34 Έχετε στεγαστικό δάνειο που τρέχει ακόμη; - Βάση: Όσοι μένουν σε ιδιόκτητο σπίτι - To 89,3% διαμένουν σε ιδιόκτητο σπίτι νοικοκυριά έχουν στεγαστικό δάνειο για το σπίτι που διαμένουν.

Πως ανταποκρίνεστε τις δόσεις του στεγαστικού δανείου; Τις πληρώνετε πάντα κανονικά στην ώρα τους; Με κάποια καθυστέρηση; Έχετε καθυστερημένες οφειλές; - Βάση: Όσοι έχουν στεγαστικό δάνειο που τρέχει ακόμα - 35

Έχετε κάνει διακανονισμό για μικρότερες δόσεις; - Βάση: Όσοι έχουν στεγαστικό δάνειο που τρέχει ακόμα - 36

Πιστεύετε ότι θα μπορέσετε να αποπληρώνετε κανονικά τις δόσεις του στεγαστικού σας στο μέλλον; - Βάση: Όσοι έχουν στεγαστικό δάνειο που τρέχει ακόμα - 37 Ο όγκος των στεγαστικών δανείων ανέρχεται σήμερα σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ στα 67,6 δις (στοιχεία Νοεμβρίου 2015). 122,700 νοικοκυριά δηλώνουν ότι διατρέχουν άμεσο κίνδυνο απώλειας της κατοικίας τους λόγω αδυναμίας πληρωμής. Συνολικά, η αξία των πιθανών επισφαλειών ανέρχεται για το τραπεζικό σύστημα στα 18 δις. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τη ρύθμιση των δανείων α’ κατοικίας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα πρέπει να λάβει υπόψη όλες εκείνες τις παραμέτρους που θα ενισχύσουν το αίσθημα περί δικαίου και δε θα απειλήσουν την κοινωνική συνοχή.

Ανησυχείτε ότι με τα σημερινά δεδομένα μπορεί κάποια στιγμή να χάσετε το σπίτι σας; (αδυναμία πληρωμής φόρων, εκποίηση από τράπεζα) - Βάση: Όσοι έχουν ιδιόκτητη κατοικία στα 4 νοικοκυριά εκφράζουν φόβο ότι θα χάσουν το σπίτι τους εξ αιτίας τόσο των συσσωρευμένων υποχρεώσεων όσο και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων (δανειακών, φορολογικών και άλλων).

Αποτελέσματα Έρευνας 39 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

Θα ήθελα να μου πείτε αν διαθέσατε τα ίδια, λιγότερα ή περισσότερα χρήματα το 2015 σε σχέση με αυτά που διαθέσατε το 2014 στις κατηγορίες δαπανών του νοικοκυριού σας: 40 Συνεχίζεται η κατάρρευση της εσωτερικής ζήτησης καθώς σχεδόν στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών σημειώνεται αρνητικό ισοζύγιο. Η τάση διεύρυνσης της δαπάνης για την εξασφάλιση αγαθών κοινωνικού χαρακτήρα (υγεία, εκπαίδευση, λογαριασμοί κοινής ωφέλειας) αποτελεί εν δυνάμει συντελεστή διάρρηξης του κοινωνικού ιστού και θα πρέπει να αναστραφεί.

Σε ποιες από αυτές τις κατηγορίες θα σας δημιουργούσε πρόβλημα μια έστω και μικρή αύξηση των τιμών; (Επιλέξτε μέχρι 3) 41 Το 70,1% των νοικοκυριών δηλώνει ότι θα αντιμετωπίσει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα αν αυξηθούν οι τιμές στα είδη διατροφής που καταναλώνει. Είναι προφανές ότι η αύξηση του ΦΠΑ που αποφασίστηκε το προηγούμενο εξάμηνο σε ευρύ φάσμα καταναλωτικών αγαθών και τροφίμων από το 13% στο 23% επιδείνωσε τη θέση των νοικοκυριών.