1 η Ομάδα, ‘’ Όξινη βροχή’’: Λεοντιάδης Γιάννης, Μάγειρα Γαρυφαλλιά, Κουμρίγια Βασιλική, Κυπαρρισόπουλος Γιώργος, Κατσικογιάννη Παναγιώτα

2 η Ομάδα, ‘’Τυφώνας Κατρίνα’’:Μαγουλάς Γρηγόρης, Κισάκοβα Χριστίνα, Κατσανά Ειρήνη, Καρποδίνης Αλέξανδρος, Κοσμά Δέσποινα

3 η Ομάδα,’’ ΚΛΙ.ΜΑ’’:Μάλλιαρη Ευαγγελία, Μαλαμίδης Κύρος, Κοκκάλας Σπύρος, Λουκέρη Μελίνα

4 η Ομάδα, ‘’φαινόμενο του θερμοκηπίου’’:Κιβωτός Αντώνης, Κατσανά Ιωάννα, Κατσής Αναστάσης, Λιάπη Μαρία

5 η Ομάδα, ‘’Θερμόμετρα’’: Μανούσου Φανή, Κόγιος Γιάννης, Λαζαρίδης Δημήτρης, Κολυφέτη Χλόη

Περιεχόμενα: 1. Κλιματική Αλλαγή ( ορισμός) 2. Αειφόρος Ανάπτυξη 3. Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον 3.1 Όξινη Βροχή 3.2 Φωτοχημικό Νέφος 3.3 Φαινόμενο του θερμοκηπίου 3.4 Μείωση της στιβάδας του όζοντος 3.5 Ευτροφισμός 4. Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία 4.1 Ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος. Αλλεργία. 4.2 Ασθένειες που προκαλούνται από κατανάλωση μη πόσιμου νερού. 4.3 Υποσιτισμός 4.4 Παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος 4.5 Λοιμώδεις ασθένειες 4.6 Καρκίνος 4.7 Ψυχικές ασθένειες 5. Τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής

1. Κλιματική Αλλαγή Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο που προκαλείται από διάφορους παράγοντες. Η κύρια αιτία είναι η υπερβολική χρήση ορυκτών πόρων, όπως είναι ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό κύκλο του διοξειδίου του άνθρακα τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει καθοριστική. Η απερίσκεπτη καύση ορυκτών καυσίμων, αλλά και οι κτηνοτροφικές δραστηριότητες που συμβάλουν στην εκπομπή μεθανίου έχουν διαταράξει τις ισορροπίες στον κύκλο του διοξειδίου του άνθρακα. Παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετές λύσεις για την κλιματική αλλαγή. Η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να μειώσει τις εκπομπές αερίων κατά 67% στα επόμενα χρόνια. Για να γίνει όμως αυτή η μείωση πρέπει να πραγματοποιηθεί μία αλλαγή στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής που συμβάλει απίστευτα στην κλιματική αλλαγή. Προτείνεται λοιπόν η πρόσβαση σ ‘ένα μοντέλο που θα δίνει έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τέλος η χρήση βιολογικών καλλιεργειών αντί για βιομηχανικές μπορεί να φέρει σπουδαία αποτελέσματα.

2. Αειφόρος Ανάπτυξη Η Αειφόρος ανάπτυξη χαρακτηρίζεται ως ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιούν τις δικές του ανάγκες. Δίνεται έμφαση στην οικονομία, στην χρήση, στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση. Η Αειφόρος ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπ' όψιν την προστασία του περιβάλλοντος και την βιωσιμότητα. Επίσης μπορούν ν αξιοποιούν και τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία. Τέλος η Αειφορία αποτελεί βασικό στόχο της σημερινής κοινής γεωργικής όσο και του περιβάλλοντος.

3. Επιπτώσεις της κλιματικής Αλλαγής στο περιβάλλον 3.1 Όξινη βροχή Όξινη βροχή Με τον όρο όξινη βροχή ονομάζουμε όλες τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (δηλ. η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι) οι οποίες έχουν ρΗ (ενεργό οξύτητα)* χαμηλότερο από το ρΗ της κανονικής βροχής, δηλαδή οι κατακρημνίσεις αυτές είναι πιο όξινες από την κανονική βροχή. Η βροχή, στη φυσική της κατάσταση, είναι ελαφρά όξινη με ρΗ μεταξύ 5.0 και 5.6. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, η βροχή γίνεται όλο και περισσότερο όξινη και το ρΗ της κυμαίνεται από 3,5 έως 4,5. Βροχή με ρΗ 4,6 είναι 10 φορές πιο όξινη από βροχή με ρΗ 5,6. Η αυξημένη οξύτητα οφείλεται συνήθως σε νιτρικά και θειικά οξέα τα οποία συνήθως προέρχονται από ανθρωπογενείς πηγές.Οι σημαντικότεροι πρωτογενείς ατμοσφαιρικοί ρύποι που προκαλούν την όξινη βροχή είναι το διοξείδιο του θείου (502) και τα οξείδια του αζώτου (ΝΟχ):Ανεβαίνοντας, λοιπόν, οι ρύποι στην ατμόσφαιρα αντιδρούν με τους υδρατμούς της και το νερό της βροχής, και σχηματίζουν αντίστοιχα οξέα, όπως θειικό και νιτρικό. Αυτά τα οξέα στη συνέχεια πέφτουν στην επιφάνεια της Γης είτε μαζί με τη βροχή, το χιόνι ή το χαλάζι (οπότε μιλάμε για υγρή απόθεση οξέων ή όξινη βροχή) είτε ως ξηρά σωματίδια οπότε μιλάμε για ξηρή απόθεση των οξέων. Το διοξείδιο του θείου περιέχεται στα ορυκτά καύσιμα (ιδιαίτερα στο αργό πετρέλαιο).Μελέτες από τα μέσα της δεκαετίας του '80 οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι μεγάλες συγκεντρώσεις ρύπων που συντελούν στη δημιουργία της όξινης βροχής μεταφέρονται μέσω των αερίων μαζών σε μεγάλες αποστάσεις, μακριά από τον τόπο παραγωγής τους.

Η πιθανότητα να δεχθεί μια περιοχή όξινη βροχή εξαρτάται κυρίως από την προέλευση και την τροχιά των αέριων μαζών που προκαλούν τις βροχές. Περιοχές που αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα από την όξινη βροχή, χωρίς οι ίδιες να έχουν σημαντικές εκπομπές οξειδίων θείου και αζώτου, είναι οι σκανδιναβικές χώρες και ο Καναδάς που γίνονται αποδέκτες της οξύτητας που σχηματίζεται από εκπομπές χωρών της κεντροδυτικής Ευρώπης και των βορειοανατολικών Η.ΠΑ Στην Ευρώπη, η Μ. Βρετανία είναι η χώρα που επηρεάζει τα οικοσυστήματα της βορειοδυτικής Ευρώπης, «εξάγοντάς» τους όξινη βροχή. Η όξινη βροχή επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα σε οικοσυστήματα, καλλιέργειες, πολιτιστικά μνημεία και περιουσιακά στοιχεία των πολιτών (π.χ. αυτοκίνητα). Οι βαριές επιπτώσεις του φαινομένου ανάγκασαν, τα τελευταία χρόνια, πολλές κυβερνήσεις να επιβάλλουν νόμους και άλλα μέτρα με σκοπό τη μείωση, τουλάχιστον, του φαινομένου και άρα των επιπτώσεών του. Το ρΗ είναι ένα μέτρο του πόσο όξινο ή πόσο αλκαλικό είναι ένα διάλυμα. Η κλίμακα του ρΗ κυμαίνεται από το Ο έως το 14. Τα όξινα διαλύματα έχουν ρΗ μικρότερο από 7 ενώ τα αλκαλικά έχουν πάνω από 7. Όταν ένα διάλυμα έχει ρΗ=7, τότε καλείται ουδέτερο)

ΟΙ ΠΙΟ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ Οι πιο πολύ απειλούμενες περιοχές του κόσμου σήμερα είναι ο Καναδάς, οι ανατολικές και δυτικές ΗΠΑ, η Σκανδιναβία και η Ιαπωνία. Το πρόβλημα του Καναδά οφείλεται στα καυσαέρια της κοιλάδας του Οχάιο των Η.Π.Α. Για τη Σκανδιναβία την κύρια ευθύνη έχουν η Αγγλία, η Γερμανία και η Πολωνία. Το πρόβλημα της ρύπανσης είναι διεθνές ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ Η όξινη βροχή προσβάλλει: Τα μάρμαρα, τους ασβεστόλιθους, τον βασάλτη και άλλα πετρώματα Τα δάση της Κεντρικής Ευρώπης Το δέρμα και τους πνεύμονες του ανθρώπου Τα ψάρια σε λίμνες και ποτάμια Την Γεωργία κ.λπ. Αυτοκίνητα, κτίρια και άλλες κατασκευές παθαίνουν διάβρωση και βαθμιαία καταστρέφονται.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Στη γεωργία η όξινη βροχή έχει πολλές επιπτώσεις. Εμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών και των δένδρων. Εργαστηριακές μετρήσεις έχουν δείξει ότι τα δάση ίσως βρεθούν σε μεγάλο κίνδυνο στο εγγύς μέλλον. Στη Σουηδία και στη Νέα Αγγλία έχουν παρατηρηθεί μειωμένοι αριθμοί ανάπτυξης των δένδρων. Η ανάπτυξη των φασολιών είναι επίσης μειωμένη στις Η.Π.Α ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Στους ανθρώπους η όξινη βροχή επηρεάζει το δέρμα και υπάρχουν υπόνοιες ότι «κατατρώγει» τους πνεύμονες. Είναι πλέον βέβαιο ότι το διοξείδιο του θείου βλάπτει το αναπνευστικό σύστημα και μπορεί να συντομεύσει την ανθρώπινη ζωή.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΥΔΡΟΒΙΟ ΤΟΜΕΑ Όταν αυτή η βροχή καταλήξει σ΄ ένα ποτάμι ή μια λίμνη χωρίς αλκαλικά πετρώματα, τότε ανεβάζει την οξύτητα του νερού. Τα οξέα βρίσκουν τον δρόμο τους στο περιβάλλον και με χιονόνερο, την πάχνη και το χιόνι. Με την αύξηση της οξύτητας στο νερό, τα αυγά των ψαριών και των αμφιβίων καταστρέφονται. Στη συνέχεια, τα διάφορα βακτήρια πεθαίνουν. Χωρίς βακτήρια, οι βιολογικές διασπάσεις δεν γίνονται και φύλλα και άλλα οργανικά υλικά συγκεντρώνονται στον πυθμένα. Διάφορα φύκια εμφανίζονται και το πλαγκτόν χάνεται. Τα ψάρια εξαφανίζονται, και πρώτα τα ευαίσθητα όπως οι πέστροφες. Τυχόν αυγά που θα επωασθούν παράγουν παραμορφωμένα ψαράκια που σύντομα πεθαίνουν. Στο τέλος η λίμνη έχει μόνο φύκια και χόρτα. Η όξινη βροχή αποσπά τοξικά μέταλλα, από το έδαφος και τα οδηγεί στις λίμνες και τα ποτάμια δηλητηριάζοντας τα περισσότερο.

Η ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Ο Παρθενώνας επιβίωσε περισσότερο από 2000 χρόνια. Υπέστη σεισμούς και βομβαρδισμούς, από πάνω του πέρασαν κατακτητές και ο άνεμος και η βροχή τον χτύπησαν επανειλημμένα. Δεν έπαθε όμως διάβρωση ούτε μεγάλες κακώσεις. Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες έγιναν πολύ περισσότερα από ό,τι σε δύο χιλιετίες. Η όξινη βροχή του κατατρώγει τα μάρμαρα. Οι Καρυάτιδες ήδη είναι στο μουσείο για να προστατευτούν.

ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ Μπορούμε όλοι να συνεισφέρουμε απευθείας στην καταπολέμηση της όξινης βροχής παίρνοντας μέτρα όπως: Να κλείνουμε τα φώτα, τον υπολογιστή ή άλλες συσκευές όταν δεν είναι απαραίτητο να λειτουργούν Να χρησιμοποιούμε ηλεκτρικές συσκευές μόνο όταν τις χρειάζεται Να έχουμε τον θερμοστάτη στους 20 o C τον χειμώνα και στους 23 o C το καλοκαίρι. Να μονώσουμε το σπίτι του όσο καλύτερα μπορεί Να χρησιμοποιούμε τα μέσα μαζικής μεταφοράς όσο πιο συχνά μπορεί ή ακόμη καλύτερα να περπατάει ή να χρησιμοποιεί ποδήλατο Να αγοράσουμε αυτοκίνητο με χαμηλές εκπομπές οξειδίων του αζώτου και να το διατηρούμε σε καλή κατάσταση Να είμαστε καλά ενημερωμένοι

3.2 Φωτοχημικό νέφος Φωτοχημικό νέφος Το φωτοχημικό νέφος είναι μία μορφή ρύπανσης της ατμόσφαιρας που εμφανίζεται σε μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα. Πρόκειται για μία κατάσταση που οφείλεται σε συσσώρευση αέριων ρύπων, οι οποίοι προέρχονται από τις μηχανές καύσεις των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων. Παρουσιάζεται όταν έχουμε υψηλές θερμοκρασίες, μεγάλη ηλιοφάνεια, μικρή σχετικά υγρασία και υψηλή συγκέντρωση οξειδίων του αζώτου, υδρογονανθράκων, μονοξειδίου του άνθρακα, όζοντος και δευτερογενών προϊόντων, που αποτελούν τα κύρια συστατικά του. Το όζον που αποτελεί δευτερογενή ρύπο, παράγεται στην περίπτωση του φωτοχημικού νέφους από την αλληλεπίδραση των οξειδίων του αζώτου με την ηλιακή ακτινοβολία για αυτό το νέφος ονομάζεται φωτοχημικό. Ονομάζεται επίσης «Νέφος τύπου Λος Άτζελες» επειδή μελετήθηκε για πρώτη φορά στην ομώνυμη μεγαλούπολη των Η.Π.Α, όπου αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα. Οι ρύποι που αποτελούν το φωτοχημικό νέφος, ειδικά τα οξείδια του αζώτου και το όζον, προκαλούν προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που ζουν στις μεγαλουπόλεις και τους εισπνέουν καθημερινά.

Φωτοχημικό νέφος( Αθήνα)

3.3 Φαινόμενο του θερμοκηπίου Το φαινόµενο του θερµοκηπίου είναι µια φυσική διαδικασία. Το χρειαζόµαστε για να διατηρούµε τη Γη µας ζεστή, ώστε να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη. Δίχως αυτό, η Γη θα ήταν κρύα περίπου -20 oC, και δεν θα µπορούσε να υπάρχει ζωή. Αντιθέτως, η µέση θερµοκρασία της Γης διατηρείται στο επίπεδο των 15 oC, χάρη στο φαινόµενο αυτό. Τα αέρια του θερµοκηπίου (που περιλαµβάνουν κυρίως το C02 και τους υδρατµούς) σχηµατίζουν ένα 'στρώµα' πάνω από το έδαφος της Γης σε ένα ορισµένο ύψος, ώστε αφού επιτρέψουν να εισέλθει η υπέρυθρη ακτινοβολία του ήλιου, αυτή απορροφάται κατά ένα µέρος από τη Γη και την ατµόσφαιρα. Εν συνεχεία η υπόλοιπη ακτινοβολία την επανεκπέµπει η Γη, που ένα τµήµα της φεύγει προς το διάστηµα και το υπόλοιπο εγκλωβίζεται από το στρώµα των αερίων του θερµοκηπίου. Ένα µέρος λοιπόν της ηλιακής ακτινοβολίας κατά την είσοδο της, περνά αναλλοίωτη στην ατµόσφαιρα, φτάνει στην επιφάνεια του εδάφους και ακτινοβολείται προς τα πάνω µε µεγαλύτερο µήκος κύµατος. Ένα µέρος αυτής απορροφάται από την ατµόσφαιρα, τη θερµαίνει και επανεκπέµπεται στην επιφάνεια του εδάφους. Το στρώµα των αερίων λοιπόν, επιτρέπει τη διέλευση της ακτινοβολίας αλλά ταυτόχρονα την εγκλωβίζει, µοιάζει µε τη λειτουργία ενός θερµοκηπίου και ο Γάλλος µαθηµατικός Fourier το ονόµασε το 1822 ‘’Φαινόµενο Θερµοκηπίου ‘’.

Η παγκόσµια άνοδο της θερµοκρασίας. Αποτελεί µια φυσική διεργασία που εξασφαλίζει στη Γη µια σταθερή θερµοκρασία επιφάνειας εδάφους γύρω στους 150C. Όµως τα τελευταία χρόνια λέγοντας φαινόµενο Θερµοκηπίου δεν αναφερόµαστε στη φυσική διεργασία, αλλά στην έξαρση αυτής, λόγω της ρύπανσης της ατµόσφαιρας από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Οι υδρατµοί, το διοξείδιο του άνθρακα και µεθάνιο σχηµατίζουν ένα φυσικό διαχωριστικό γύρω από τη Γη. Πάντως η καύση ορυκτών καυσίµων έχει οδηγήσει στην αύξηση του ποσού του C02 αλλά και άλλων αερίων όπως το µεθάνιο και οξείδια του αζώτου, που εκλύονται στην ατµόσφαιρα. Η επιφάνεια της Γης θερµαίνεται από τον ήλιο. Καθώς θερµαίνεται, ανακλά πίσω προς την ατµόσφαιρα θερµότητα.Περίπου το 70 της ενέργειας του ήλιου, ακτινοβολείται προς τα πίσω, στο διάστημα. Αλλά κάποιο ποσό της υπέρυθρης ακτινοβολίας παγιδεύεται από τα αέρια του θερµοκηπίου, που θερµαίνουν ακόµη περισσότερο την ατµόσφαιρα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα, η Γη να διατηρείται θερµή και να εµφανίζεται το φαινόµενο της ζωής.

3.4 Μείωση της στιβάδας του όζοντος

Μείωση της στιβάδας του όζοvτος Το όζον, όταν βρίσκεται στα κατώτερα στρώµατα της ατµόσφαιρας, θεωρείται ρύπος. Ωστόσο, στα ανώτερα τµήµατα της ατµόσφαιρας το όζον υπάρχει φυσιολογικά και παίζει έναν πολύ σηµαντικό ρόλο. Σχηµατίζει µια στιβάδα και απορροφά µεγάλο ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας. Όταν όµως ελευθερώνονται στον αέρα χλωροφθοράνθρακες (freon ή CFCs), το αέριο αυτό καταστρέφεται. Έτσι, εξασθενεί η στιβάδα του όζοντος, µε αποτέλεσµα να διέρχεται από την ατµόσφαιρα µεγάλο ποσό υπεριώδους ακτινοβολίας, η οποία είναι επικίνδυνη για τους οργανισµούς, π.χ. προκαλεί καρκίνο του δέρµατος.

4.5 Ευτροφισμός Ο ευτροφισμός είναι περιβαλλοντικό πρόβλημα που παρουσιάζεται σε λίμνες ή κλειστούς αβαθείς κόλπους κάτω από ορισμένες συνθήκες. Στην ουσία δημιουργείται υπέρμετρη αύξηση της συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων, που προκαλείται από τον εμπλουτισμό των υδάτων με απορροές θρεπτικών στοιχείων (νιτρικά και φωσφορικά ιόντα από λιπάσματα και απορρυπαντικά). Τα βακτήρια και οι άλγες (algae) αυξάνονται σε αριθμό τόσο, που σχηματίζουν επικάλυμμα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς φως, οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί στον πυθμένα θανατώνονται, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια, που συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Καθώς ο αριθμός των βακτηρίων αυξάνεται, η κατανάλωση του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου αυξάνεται δραματικά, ενώ η παραγωγή ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει οξυγόνο για τους μη φωτοσυνθετικούς οργανισμούς, όπως, π.χ. τα ψάρια. Τα ψάρια είναι οι πρώτοι οργανισμοί που πεθαίνουν ενώ ακολουθούν και τα βακτήρια δημιουργώντας ένα νεκρό οικοσύστημα. Αποτέλεσμα του ευτροφισμού είναι η πτώση της ποιότητας του νερού, η μεταβολή της χλωρίδας και πανίδας των νερών, η μείωση της αισθητικής αξίας του περιβάλλοντος καθώς και οι περιορισμένες δυνατότητες για αναψυχή.

Έντονη δυσοσμία σε κλειστές ακτές - κόλπους, κυρίως εκεί όπου η κυκλοφορία των υδάτων είναι περιορισμένη, με χαρακτηριστικό την θολερότητα του νερού, τα πράσινα νερά ή και την παρουσία συγκεκριμένων πράσινων φυκών στα βράχια και πολλές φορές κοντά σε παράκτιες αγροτικές περιοχές η σε περιοχές κοντά σε λιμάνια όπου ή σε περιοχές όπου τα λύματα εισρέουν στο θαλάσσια περιβάλλον χωρίς να έχουν υποστεί βιολογικό καθαρισμό. Σε τι οφείλεται όμως αυτή η δυσοσμία και η ανάπτυξη συγκεκριμένων ειδών θαλάσσιας βλάστησης, γιατί επικρατούν τα συγκεκριμένα φύκη σε μολυσμένες περιοχές; Πρόκειται για το φαινόμενο του ευτροφισμού, ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα που παρουσιάζεται σε λίμνες ή κλειστούς αβαθείς κόλπους κάτω από ορισμένες συνθήκες. Ο ευτροφισμός έχει αναγνωριστεί από τα μέσα του 20ου αιώνα ως ένα πρόβλημα μόλυνσης στις λίμνες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Έρευνες έδειξαν ότι το 54% των λιμνών στην Ασία είναι ευτροφικές, στην Ευρώπη, το 53% Στη Βόρεια Αμερική, 48% Στη Νότια Αμερική, το 41% και 28% στην Αφρική.

Είναι ένα έντονο πρόβλημα στο οποίο παρατηρείται αύξηση της συγκέντρωση πέραν του φυσιολογικού ορίου θρεπτικών ουσιών, όπως π.χ. των νιτρικών και φωσφορικών ενώσεων. Χημικές ουσίες – θρεπτικά άλατα, απαραίτητες για την ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών (φυτοπλαγκτόν και διάφορα είδη μακροφυκιών). Πηγές αυτών των ενώσεων είναι κυρίως τα γεωργικά λιπάσματα τα οποία εισρέουν στο υδάτινο περιβάλλον, περιττώματα ζώων από αγροτικές π.χ. γεωργικές περιοχές, μέσω απορροών - ακατέργαστων απόβλητων, καθώς επίσης και από τα ανθρώπινα λύματα/ απορροές, όμβρια ύδατα τα οποία δεν έχουν υποστεί την απαραίτητη διαδικασία βιολογικού καθαρισμού. Με την υπερβολική εισροή/συγκέντρωση θρεπτικών συστατικών σε κλειστές θάλασσες και λίμνες, στις οποίες η κυκλοφορία του νερού είναι ελάχιστη, τα βακτήρια και τα μικροσκοπικά φύκη αυξάνονται σημαντικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι οργανισμοί έχουν την τάση να σχηματίζουν επικάλυμμα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς φως, οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί στον πυθμένα πεθαίνουν, προσφέροντας έτσι ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια τα οποία που συνεχίζουν να αναπτύσσονται.

Καθώς ο αριθμός των βακτηρίων αυξάνεται, η κατανάλωση του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου αυξάνεται δραματικά (λόγο της διαδικασίας της αποσύνθεσης της αυξανόμενης οργανικής ύλης), ενώ η παραγωγή οξυγόνου ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρκετό (υποξικό περιβάλλον) η και καθόλου (ανοξικό) διαλυμένο οξυγόνο στο νερό. Επίσης, αυτό μπορεί να συνοδεύονται και με την παραγωγή υδρόθειου μέσω των αναερόβιων διαδικασιών. Το υδρόθειο π.χ. (Η2S) είναι τοξικό για πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς. Ως συνέπεια, πολλοί από τους υδάτινους οργανισμούς πεθαίνουν, όπως π.χ. ψάρια σε λίμνες, ή κάτω από άλλες συνθήκες “μεταναστεύουν” σε άλλους πιο “υγιείς” βυθούς.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του ευτροφισμού Συνοπτικά ο ευτροφισμός χαρακτηρίζεται ως 1. Αυξημένη βιομάζα του φυτοπλαγκτού, 2. Τοξικά και μη βρώσιμα από τους θαλάσσιους οργανισμούς είδη φυτοπλαγκτού, 3 αυξήσεις ζελατινώδους ζωοπλαγκτού (μέδουσες, σκυφόζωα, κτλ), 4. Μειωμένη βιομάζα βενθικών οργανισμών (οργανισμοί που ζουν στον βυθό της θάλασσας), 5. Αλλαγές στην αφθονία μακροφυτών και βιομάζας, αυξημένη θολερότητα του νερού, 6. Χρώμα, οσμή και προβλήματα επεξεργασίας υδάτων, 7. Μείωση διαλυμένου στο νερό οξυγόνο, 8. Αυξημένες περιπτώσεις θνησιμότητας των ψαριών, 9. Απώλεια επιθυμητών ειδών ιχθύων, 10. Μειώσεις στην αλίευση οστρακοειδών και ψαριών, 11. Μειώσεις στην αντιληπτή αισθητική αξία των υδάτων και ακτών για αναψυχή, καθώς πολλές φορές η δυσοσμία και το χρώμα του νερού (πράσινο, καφετί,κίτρινο η και κόκκινο, αναλόγως τα είδη φυκιών και φυκιοχρωστικών που αναπτύσσονται σε αυτά) τα οποία είναι εντελώς απωθητικά για τους λουόμενους.

Αντιμετώπιση του ευτροφισμού Η μείωση του ευτροφισμού και όλων των παραγόντων που επιταχύνουν το φαινόμενο πρέπει να αποτελεί βασικό μέλημα κατά την εξέταση της μελλοντικής πολιτικής, καθώς και για μια βιώσιμη λύση για όλους. Ο βιολογικός καθαρισμός των αποβλήτων, ο έλεγχος στις αγροτικές και γεωργικές απορροές/ακατέργαστα απόβλητα συμβάλουν σημαντικά στην μείωση αυτού του φαινομένου. Ενώ ο ευτροφισμός έχει δημιουργήσει προβλήματα, οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι η φυσική απορροή (που προκαλεί εξάρσεις του φυτοπλαγκτού στη φύση) είναι κοινή σε μερικά οικοσυστήματα, και δεν θα πρέπει να αντιστραφεί σε συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων πέραν του φυσιολογικού επιπέδου. Θα χρειαστούν τρομερά ποσά ενέργειας για να επανέλθει ένα οικοσύστημα στην αρχική του ισορροπία. Στην φύση η καταστροφή των βιοτόπων και η εξαφάνιση οργανισμών μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη.

Ευτροφισμός

4. Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία. 4.1 Ασθένειες αναπνευστικού συστήματος. Αλλεργία Ασθένειες αναπνευστικού συστήματος, Αλλεργία Οι ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος χαρακτηρίζονται από δυσκολία στην αναπνοή και τη μείωση των επιπέδων του οξυγόνου στην κυκλοφορία του αίματος. Τα αναπνευστικά προβλήματα συνιστούν σοβαρή αιτία θανάτου στις αναπτυσσόμενες χώρες ενώ είναι προβλήματα που απασχολούν τα παιδιά στις ανεπτυγμένες χώρες. Από το 1980 και μετά η συχνότητα του άσθματος έχει αυξηθεί στο τετραπλάσιο. Έχει αποδειχτεί ότι η μακροχρόνια έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους εσωτερικού και εξωτερικού χώρου προκαλεί βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα. Οι αλλεργία είναι ασθένεια που αφορά κυρίως τα παιδιά. Η ρύπανση, η συγκέντρωση κονιδίων και σπορίων μυκήτων στον εξωτερικό χώρο είναι μερικά από τα κύρια αλλεργιογόνα. Η αλλεργία στα παιδιά αφορά δερματίτιδες, εκζέματα, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα.

4.2 Ασθένειες που προκαλούνται από κατανάλωση μη πόσιμου νερού Οι ασθένειες αυτές προκαλούνται από την χρήση μολυσμένου νερού είτε μετά από άμεση κατανάλωση, είτε έμμεσα μέσω της κατανάλωσης ζώων ή φυτών που έχουν καταναλώσει μολυσμένο νερό. Από όλες τις ασθένειες που προκαλούνται από το μολυσμένο νερό η διάρροια φαίνεται να έχει την πρώτη θέση στον θάνατο μικρών παιδιών. (WHO, teachers guide, 2008) Η διάρροια οφείλεται σε ποικιλία παθογόνων μικροοργανισμών. Πρωτόζωα βακτήρια και ιοί μπορούν να προκαλέσουν διάρροια. Η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε αύξηση της συγκέντρωσης των μικροοργανισμών αυτών στο νερό και συνεπώς σε αυξημένο αριθμό ασθενών. Η εξάπλωση της διάρροιας αφορά κυρίως τις αναπτυσσόμενες χώρες εξαιτίας του χαμηλού ποιοτικού ελέγχου του πόσιμου νερού. Και πάλι, πιο ευάλωτη ομάδα φαίνεται να είναι τα παιδιά αφού αυτά έρχονται σε περισσότερη επαφή με το νερό μέσα από το παιχνίδι τους, ενώ παράλληλα έχουν πιο ευαίσθητο μεταβολισμό. Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της θερμοκρασίας αυξάνεται η στάθμη της θάλασσας ιδιαίτερα στις περιοχές της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας και της Αφρικής. Οι ακόλουθες πλημμύρες σε αστικές φτωχές περιοχές μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα. Το 2005 χιλιάδες άνθρωποι συμπεριλαμβανομένων και πολλών παιδιών πέθαναν ως αποτέλεσμα των πλημμυρών της Μομπάης. Τα αίτια θανάτου αποδίδονται σε μολυσματικές ασθένειες που εξαπλώνονται εξαιτίας των ιδανικών συνθηκών ανάπτυξης μικροοργανισμών που προσφέρουν οι πλημμύρες. Συγκεκριμένα εξαιτίας των πλημμυρών μολύνεται το πόσιμο νερό. Έτσι προκύπτουν λοιμώδεις ασθένειες. Στις ασθένειες αυτές ανήκουν η χολέρα και η ηπατίτιδα Α.

4.3 Υποσιτισμός Οι πλημμύρες, η ξηρασία, οι απότομες βροχοπτώσεις, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η κλιματική αλλαγή γενικότερα οδηγούν σε μείωση της αγροτικής παραγωγής, της κτηνοτροφίας και άρα σε μείωση της διαθεσιμότητας τροφής, σε παγκόσμια πείνα και άρα σε υποσιτισμό. Το 1990, 520 εκατομμύρια άνθρωποι απειλήθηκαν με τον κίνδυνο της πείνας σύμφωνα με Αμερικανούς και Βρετανούς επιστήμονες. Ο υποσιτισμός και η πείνα επηρεάζει όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους αλλά κυρίως τα παιδιά. (WHO, teachers guide, 2008) Επιπλέον η πείνα η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην κλιματική αλλαγή, παραμένει μία κύρια αιτία πολέμου και μετανάστευσης.Επιπλέον, εξαιτίας της δράσης της UV-B ακτινοβολίας θανατώνονται μικροοργανισμοί όπως το φυτοπλαγκτόν, το ζωοπλαγκτόν, φυτά της θάλασσας και γενικότερα μειώνεται η βιοποικιλότητα. Η μείωση αυτή αποτελεί διαταραχή του οικοσυστήματος που μπορεί μέσω των ποικίλλων αλληλεπιδράσεων που υπάρχουν σε ένα οικοσύστημα να οδηγήσει σε υποσιτισμό.

4.4 Παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος Η Το καρδιαγγειακό σύστημα επιβαρύνεται και από την απότομη αύξηση των ρύπων οξειδίου του αζώτου και οξειδίων του θείου. (WHO, teachers guide, 2008) Είναι χαρακτηριστική η απότομη αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να επιβαρύνει το καρδιαγγειακό μελέτη που συσχετίζει τον θάνατο ασθενών που ενώ αρχικά επιβίωσαν από έμφραγμα του μυοκαρδίου κατέληξαν, μετά από χρόνια έκθεση σε ρύπανση πόλεων με έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα.

4.5 Λοιμώδεις ασθένειες Η προβλεπόμενη αύξηση των μεταδιδόμενων ασθενειών ως αποτέλεσμα της αλλαγής του κλίματος συνιστά την απειλή μιας κοινωνικής κρίσης. Η ιστορία έχει δείξει έκρηξη επιδημιών μετά από απότομη κλιματική αλλαγή με έναν τρόπο μη γραμμικό. Η υπάρχουσα αύξηση των επιδημιών αναμενόταν πιο μεγάλη, ωστόσο τα τελευταία μοντέλα προβλέπουν μικρή καθαρή αύξηση. (KD. κ.α, 2009) Ο κίνδυνος ωστόσο, από αυτή τη μικρή αύξηση των επιδημιών είναι μεγάλος. Οι περισσότερες ασθένειες δεν έχουν θεραπεία και έτσι και η παραμικρή αύξηση είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού συνεπάγεται κόστος ανθρώπινων ζωών. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την συχνότητα εμφάνισης μεταδιδόμενων ασθενειών είτε άμεσα, επηρεάζοντας τον κύκλο ζωής των παθογόνων μικροοργανισμών, είτε έμμεσα, επηρεάζοντας τον κύκλο ζωής των ενδιάμεσων ξενιστών. Η αύξηση της υγρασίας της ατμόσφαιρας κάτι που οφείλεται στην αύξηση της θερμοκρασίας για παράδειγμα, σχετίζεται με την εμφάνιση ασθενειών όπως του τύφου και της χολέρας (WHO, teachers guide, 2008)

4.6 Καρκίνος Η ύπαρξη όλων των τύπων καρκίνου δέρματος όπως το πλακώδες σχετίζεται με την ΠΚΑ αφού ο καρκίνος του δέρματος οφείλεται στην UV-B ακτινοβολία. Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου είναι μεγαλύτερη στους ανθρώπους με ανοιχτά μάτια και ανοιχτό χρώμα δέρματος καθώς και σε αυτούς που μένουν κοντά στον Ισημερινό και δέχονται κάθετα τις ακτίνες του ήλιου.

4.7 Ψυχικές Ασθένειες Τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι κυκλώνες, οι τυφώνες, οι καταρρακτώδεις βροχές, η απότομη άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ξηρασία οδηγούν στην εμφάνιση ψυχολογικού στρες. Άνθρωποι πεθαίνουν, τραυματίζονται, οικογένειες διαλύονται, παιδιά μένουν ορφανά, στην καλύτερη περίπτωση οι φόροι αδυνατούν να πληρωθούν εξαιτίας της καταστροφής. Όλα αυτά επηρεάζουν την ψυχική υγεία. Η απότομη και απρόβλεπτη αλλαγή του περιβάλλοντος, επηρεάζει κυρίως την ψυχική υγεία προκαλώντας μετά τραυματικό στρες (PTSD). Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί αυτού του είδους το τραύμα εμφανίζουν μπερδεμένη συμπεριφορά. Εμφανίζουν φόβο, θλίψη, τρόμο και επιθετική συμπεριφορά. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται από μήνες έως χρόνια μετά από το συμβάν. Ειδικότερα τα παιδιά προσπαθούν να αποφύγουν να έρθουν σε επαφή με την περιοχή όπου τους δημιουργήθηκε το τραύμα. Οδηγούνται έτσι στην μετανάστευση. Τα παιδιά που μεταναστεύουν μετά από μια φυσική καταστροφή είναι πολύ πιθανό να είναι ορφανά. Η μετανάστευσή τους αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα αφού συνδέεται με την σχολική διαφυγή και την αύξηση της εγκληματικότητας.

5.Δέκα Προτεινόμενοι Τρόποι Αντιμετώπισης Του Προβλήματος Της Κλιματικής Αλλαγής 1. Αντικατάσταση κοινών λαμπτήρων από λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης. 2. Χρήση ανεμιστήρα αντί κλιματιστικού όσο και όπου μπορούμε (σε περίπτωση χρήσης του κλιματιστικού η θερμοκρασία να μην είναι λιγότερο από 26ο Κελσίου) 3. Αγορά ηλεκτρικών συσκευών ενεργειακής κλάσης Α (ενεργειακά αποδοτικότερες). 4. Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα 5. Βελτίωση της μόνωσης στα υπάρχοντα κτίρια και εξαρχής σωστή εγκατάσταση. 6. Κλείσιμο συσκευών από κεντρικό διακόπτη (όχι κατάσταση stand by) 7. Σβήσιμο των φώτων όταν δεν τα χρειαζόμαστε. 8. Περιορισμό των πλαστικών συσκευασιών και προϊόντων μιας χρήσης 9. Χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και του ποδηλάτου αντί της αυτοκίνησης 10. Συμμετοχή στα προγράμματα ανακύκλωσης όπου υπάρχουν.

Επιμέλεια Διαφανειών: Η επιβλέπουσα καθηγήτρια: Δούδαλη Θάλεια ΠΕ 15