ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 5 ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ RICARDO

3-2 Περίγραμμα Κόστος ευκαιρίας και συγκριτικό πλεονέκτημα Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα με ένα συντελεστή Παραγωγικές δυνατότητες Οφέλη από το εμπόριο Μισθοί και εμπόριο Παρερμηνείες του συγκριτικού πλεονεκτήματος Κόστος μεταφορών και μη εμπορεύσιμα προϊόντα Εμπειρικές ενδείξεις

3-3 Εισαγωγή Οι θεωρίες για την ύπαρξη του εμπορίου μπορούν να διαχωριστούν σε τρεις κατηγορίες: Το μέγεθος και η απόσταση των αγορών προσδιορίζουν το ύψος των αγορών και πωλήσεων μιας χώρας. Αυτές οι συναλλαγές ωφελούν τόσο τους αγοραστές, όσο και τους πωλητές. Διαφορές στην εργασία, τις δεξιότητες της εργασίας, το φυσικό κεφάλαιο, του φυσικούς πόρους και την τεχνολογία δημιουργούν παραγωγικά πλεονεκτήματα για τις χώρες. Οικονομίες κλίμακας (η μεγαλύτερη κλίμακα είναι πιο αποτελεσματική) δημιουργούν παραγωγικά πλεονεκτήματα για τις χώρες.

3-4 Εισαγωγή (συνέχεια) Σύμφωνα με το Ρικαρδιανό υπόδειγμα (Κεφάλαιο 3), οι διαφορές στην παραγωγικότητα της εργασίας ανάμεσα στις διάφορες χώρες δημιουργούν διαφορές στην παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα το εμπόριο να είναι επωφελές. – Οι διαφορές στην παραγωγικότητα συνήθως αποδίδονται σε διαφορές στην τεχνολογία. Σύμφωνα με το υπόδειγμα Heckscher-Ohlin (Κεφάλαιο 4), οι διαφορές στην εργασία, στις εργασιακές δεξιότητες, στο φυσικό κεφάλαιο, τη γη και άλλους παραγωγικούς συντελεστές ανάμεσα στις διάφορες χώρες δημιουργούν διαφορές στην παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα το εμπόριο να είναι επωφελές.

3-5 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα χρησιμοποιεί τις έννοιες του κόστους ευκαιρίας και του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή ενός αγαθού αντιπροσωπεύει το κόστος της αδυναμίας παραγωγής κάποιου άλλου αγαθού, διότι οι πόροι έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί.

6 Ricardo: Θεωρία του Συγκριτικού Πλεονεκτήματος Υποθέσεις: 2 χώρες, 2 προϊόντα, 1 συντελεστής παραγωγής (εργασία) Όχι παρέμβαση κράτους (ελεύθερο εμπόριο) Όχι κόστη μεταφοράς Ελεύθερη κίνηση εργασίας μέσα στη χώρα Όχι μετακίνηση εργασίας από χώρα σε χώρα

7 Παραγωγικότητα εργασίας: διαφορετική μεταξύ των προϊόντων και μεταξύ των χωρών Σταθερό κόστος ευκαιρίας στην παραγωγή Κόστος ευκαιρίας για την περίπτωση δύο αγαθών: η ποσότητα του ενός αγαθού που πρέπει να θυσιαστεί για να παραχθεί μία επιπλέον μονάδα από το άλλο αγαθό

Παράδειγμα απόλυτο πλεονέκτημα Δύο αγαθά Σιτάρι (Σ) και ύφασμα (Υ) Γιά την παραγωγή ενος kg σίτου και 1 m υφάσματος απαιτούνται οι οι εξής μονάδες εργασίας

Απόλυτο πλεονέκτημα Χώρα Α έχει απόλυτο πλεονέκτημα (μικρότερο κόστος παραγωγής) στο Σιτάρι και χώρα Β στο ύφασμα Με διεθνές εμπόριο η χώρα Α θα εξειδικευτεί στο Σ και η Β στο Υ.

Συγκριτικό πλεονέκτημα Εστω οτι οι χώρες διέπονται από τα παρακάτω μεγέθη Η χώρα Α έχει απόλυτο πλεονέκτημα και στα δύο αγαθά.

Κόστη ευκαιρίας και συγκριτικά πλεονεκτήματα Κόστη ευκαιρίας είναι διαφορετικά. Η χώρα Α έχει χαμηλότερο κόστος ευκαιρίας στο Σ και η χώρα Β στο Υ. Η χώρα Α έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στο Σ και η Β έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στο Υ

Διεθνής Ανταλλαγή Αν χώρες ειδικευτούν στα προϊόντα οπου έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα τότε αν ανταλλάξουν 1 μονάδα Σ γιά μία μονάδα Υ, τότε αυτό συμφέρει και τις δύο. Χώρα Α θα μπορούσε να παράγει Σ (12 μονάδες) και η Β Υ (10 μονάδες) πού είναι περισσότερο από ότι παραγόταν πρίν το εμπόριο. Με την ανταλλαγή 1 προς 1, η Α θα μπορούσε να καταναλώσει 6 μονάδες Σ και 6 μονάδες Υ, και η Β θα μπορούσε να καταναλώσει 6 μονάδες Σ και 4 Υ που είναι περισσότερο από πριν. Αρα ωφελούνται και οι δύο Συμπερασμα, Ακόμα και όταν μία χώρα έχει απόλυτο πλεονέκτημα σε όλα τα προίόντα μπορεί να ωφεληθεί από εμπόριο

Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Υποθέστε ότι στις ΗΠΑ μπορούν να παραχθούν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα με τους ίδιους πόρους που μπορούν να παραχθούν Η/Υ. Υποθέστε ότι στο Εκουαδόρ μπορούν να παραχθούν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα με τους ίδιους πόρους που μπορούν να παραχθούν Η/Υ. Οι εργάτες στο Εκουαδόρ είναι λιγότερο παραγωγικοί από τους εργάτες στις ΗΠΑ ως προς την παραγωγή Η/Υ. Γρήγορο πρόβλημα: ποιο θα είναι το κόστος ευκαιρίας του Εκουαδόρ αν αποφασίσει να παράγει τριαντάφυλλα;

3-14 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Κάθε χώρα αντιμετωπίζει το κόστος ευκαιρίας όταν χρησιμοποιεί πόρους για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Για παράδειγμα, ο αριθμός των εργατών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή τριαντάφυλλων ή Η/Υ είναι συγκεκριμένος. Το κόστος ευκαιρίας της παραγωγής Η/Υ είναι η ποσότητα των τριαντάφυλλων που δεν θα παραχθούν. – Κάθε χώρα αντιμετωπίζει ένα δίλημμα: πόσους Η/Υ ή πόσα τριαντάφυλλα να παράγει με τους περιορισμένους πόρους που έχει;

Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Υποθέστε ότι στις ΗΠΑ μπορούν να παραχθούν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα με τους ίδιους πόρους που μπορούν να παραχθούν Η/Υ. Υποθέστε ότι στο Εκουαδόρ μπορούν να παραχθούν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα με τους ίδιους πόρους που μπορούν να παραχθούν Η/Υ. Οι εργάτες στο Εκουαδόρ είναι λιγότερο παραγωγικοί από τους εργάτες στις ΗΠΑ ως προς την παραγωγή Η/Υ. Γρήγορο πρόβλημα: ποιο θα είναι το κόστος ευκαιρίας του Εκουαδόρ αν αποφασίσει να παράγει τριαντάφυλλα;

3-16 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Το κόστος παραγωγής τριαντάφυλλων είναι χαμηλότερο για το Εκουαδόρ. – Το Εκουαδόρ μπορεί να παράγει 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα, ενώ διαφορετικά θα μπορούσε να παράγει Η/Υ. – Οι ΗΠΑ μπορούν να παράγουν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα, ενώ διαφορετικά θα μπορούσαν να παράγουν Η/Υ.

3-17 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Το κόστος ευκαιρίας παραγωγής Η/Υ είναι χαμηλότερο για τις ΗΠΑ. – Το Εκουαδόρ μπορεί να παράγει Η/Υ ή 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα. – Οι ΗΠΑ μπορούν να παράγουν Η/Υ ή 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα. – Οι ΗΠΑ μπορούν να παράγουν Η/Υ ή 3,3 εκατομμύρια τριαντάφυλλα.

3-18 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Μια χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ενός αγαθού αν το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή του είναι χαμηλότερο σε σύγκριση με το κόστος ευκαιρίας των άλλων χωρών. Μια χώρα με συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ενός αγαθού χρησιμοποιεί τους πόρους της πιο αποτελεσματικά όταν παράγει αυτό το αγαθό και όχι άλλα αγαθά.

3-19 Συγκριτικό πλεονέκτημα και κόστος ευκαιρίας (συνέχεια) Οι ΗΠΑ έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή Η/Υ: χρησιμοποιούν τους πόρους τους πιο αποτελεσματικά στην παραγωγή Η/Υ σε σύγκριση με άλλες χρήσεις. Το Εκουαδόρ έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή τριαντάφυλλων: χρησιμοποιεί τους πόρους του πιο αποτελεσματικά στην παραγωγή τριαντάφυλλων σε σύγκριση με άλλες χρήσεις. Υποθέστε ότι αρχικά το Εκουαδόρ παράγει Η/Υ και οι ΗΠΑ παράγουν τριαντάφυλλα και ότι και οι δύο χώρες θέλουν να καταναλώνουν Η/Υ και τριαντάφυλλα. Μπορούν και οι δύο χώρες να βελτιώσουν τη θέση τους;

3-20 Συγκριτικό πλεονέκτημα και εμπόριο Τριαντάφυλλα (εκατομμύρια) Η/Υ (χιλιάδες) ΗΠΑ Εκουαδόρ Σύνολο0+70

3-21 Συγκριτικό πλεονέκτημα και εμπόριο (συνέχεια) Σε αυτό το απλό παράδειγμα, βλέπουμε ότι όταν οι χώρες ειδικεύονται στην παραγωγή του αγαθού που έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα, μπορούν να παραχθούν και να καταναλωθούν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. – Αρχικά οι δύο χώρες μπορούν να καταναλώσουν μόνο 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα και 30 χιλιάδες Η/Υ. – Αν παρήγαν τα αγαθά στα οποία έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα, θα μπορούσαν να εξακολουθήσουν να καταναλώνουν 10 εκατομμύρια τριαντάφυλλα, καταναλώνοντας – = περισσότερους Η/Υ.

3-22 Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα με ένα συντελεστή Το απλό παράδειγμα με τα τριαντάφυλλα και τους Η/Υ εξηγεί την ιδέα του Ρικαρδιανού υποδείγματος. Μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα λίγο πιο σύνθετο Ρικαρδιανό υπόδειγμα ενός συντελεστή χρησιμοποιώντας για απλότητα τις ακόλουθες υποθέσεις:

3-23 Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα με ένα συντελεστή (συνέχεια) 1.Ο μόνος σημαντικός πόρος για την παραγωγή είναι η εργασία. 2.Η παραγωγικότητα της εργασίας διαφέρει από χώρα σε χώρα, συνήθως λόγω διαφορών στην τεχνολογία, αλλά παραμένει σταθερή στο χρόνο σε κάθε χώρα. 3.Η προσφορά εργασίας σε κάθε χώρα είναι σταθερή. 4.Παράγονται και καταναλώνονται μόνο δύο αγαθά: κρασί και τυρί. 5.Ο ανταγωνισμός επιτρέπει στους εργάτες να λαμβάνουν έναν «ανταγωνιστικό» μισθό, που εξαρτάται από την παραγωγικότητά τους και την τιμή του αγαθού που μπορούν να πωλήσουν, και τους επιτρέπει να απασχολούνται στον κλάδο με τον υψηλότερο μισθό. 6.Το υπόδειγμα περιλαμβάνει μόνο δύο χώρες: την Ημεδαπή και την Αλλοδαπή.

3-24 Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα με ένα συντελεστή (συνέχεια) Επειδή η παραγωγικότητα της εργασίας είναι σταθερή, ορίζουμε την αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος ως το σταθερό αριθμό ωρών εργασίας που απαιτούνται για την παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος. – a LW είναι η αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος για την παραγωγή κρασιού στην εγχώρια οικονομία. Για παράδειγμα, αν a LW = 2, τότε χρειάζονται 2 ώρες εργασίας για την παραγωγή ενός λίτρου κρασιού στην εγχώρια οικονομία. – a LC είναι η αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος για την παραγωγή τυριού στην εγχώρια οικονομία. Για παράδειγμα, αν a LC = 1, τότε χρειάζεται 1 ώρα εργασίας για την παραγωγή ενός κιλού τυριού στην εγχώρια οικονομία. – Υψηλή αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος σημαίνει ότι η παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαμηλή.

3-25 Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα με ένα συντελεστή (συνέχεια) Επειδή η προσφορά εργασίας είναι σταθερή, συμβολίζουμε το συνολικό αριθμό ωρών εργασίας στην Ημεδαπή ως ένα σταθερό αριθμό L.

3-26 Παραγωγικές δυνατότητες Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας δείχνει τη μέγιστη ποσότητα αγαθών που μπορεί να παραχθεί για μια συγκεκριμένη ποσότητα πόρων. Αν Q C η παραγόμενη ποσότητα τυριού και Q W η παραγόμενη ποσότητα τυριού, τότε η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της εγχώριας οικονομίας έχει την εξίσωση: a LC Q C + a LW Q W = L Συνολικές μονάδες παραγωγής κρασιού Η απαιτούμενη εργασία για την παραγωγή κάθε μονάδας τυριού Συνολικές μονάδες παραγωγής τυριού Η απαιτούμενη εργασία για την παραγωγή κάθε μονάδας κρασιού Συνολική ποσότητα πόρων εργασίας

3-27 Σχ. 3-1: Καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της Ημεδαπής

3-28 Παραγωγικές δυνατότητες (συνέχεια) a LC Q C + a LW Q W = L Q C = L/a LC όταν Q W = 0 Q W = L/a LW όταν Q C = 0 Q W = L/a LW – (a LC /a LW )Q C : η εξίσωση της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων, η κλίση της οποίας είναι ίση με – (a LC /a LW ) Όταν η οικονομία χρησιμοποιεί όλους τους πόρους της, το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή τυριού είναι η ποσότητα κρασιού που θυσιάζεται (μειώνεται) καθώς Q C αυξάνεται: (a LC /a LW ) Όταν η οικονομία χρησιμοποιεί όλους τους πόρους της, το κόστος ευκαιρίας είναι ίσο με την απόλυτη τιμή της κλίσης της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων και είναι σταθερό όταν η αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος είναι σταθερή.

3-29 Παραγωγικές δυνατότητες (συνέχεια) Η παραγωγή ενός επιπρόσθετου κιλού τυριού απαιτεί a LC ώρες εργασίας. Κάθε ώρα που αφιερώνεται στην παραγωγή τυριού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή μιας συγκεκριμένης ποσότητας κρασιού, ίσης με 1 ώρα/(a LW ώρες/λίτρα κρασιού) = (1/a LW ) λίτρα κρασιού Για παράδειγμα, αν 1 ώρα μεταφερθεί στην παραγωγή τυριού, η επιπρόσθετη ώρα εργασίας θα παράγει 1 ώρα/(2 ώρες/λίτρα κρασιού) = 1/2 λίτρα κρασιού. Το αντάλλαγμα είναι η αυξημένη ποσότητα τυριού σε σχέση με τη μειωμένη ποσότητα κρασιού: a LC /a LW.

3-30 Παραγωγικές δυνατότητες (συνέχεια) Γενικά, το μέγεθος της παραγωγής της εγχώριας οικονομίας ορίζεται από την a LC Q C + a LW Q W ≤ L Αυτή περιγράφει τι μπορεί να παράγει η οικονομία, αλλά για να προσδιορίσουμε τι παράγει η οικονομία πρέπει να προσδιορίσουμε τις τιμές των αγαθών.

3-31 Παραγωγή, τιμές και μισθοί Έστω P C η τιμή του τυριού και P W η τιμή του κρασιού. Λόγω του ανταγωνισμού, – τα ωρομίσθια των παραγωγών τυριού είναι ίσα με την αγοραία αξία του τυριού που παράγεται σε μια ώρα: P C /a LC – τα ωρομίσθια των παραγωγών κρασιού είναι ίσα με την αγοραία αξία του κρασιού που παράγεται σε μια ώρα: P W /a LW Επειδή στους εργαζόμενους αρέσουν οι υψηλοί μισθοί, θα εργάζονται στον κλάδο που έχει το υψηλότερο ωρομίσθιο.

3-32 Παραγωγή, τιμές και μισθοί (συνέχεια) Αν P C /a LC > P W /a LW οι εργάτες θα παράγουν μόνο τυρί. – Αν P C /P W > a LC /a LW οι εργάτες θα παράγουν μόνο τυρί. – Η οικονομία θα ειδικευθεί στην παραγωγή τυριού αν η τιμή του τυριού σε σύγκριση με την τιμή του κρασιού είναι υψηλότερη από το κόστος ευκαιρίας παραγωγής τυριού. Αν P C /a LC < P W /a LW οι εργάτες θα παράγουν μόνο κρασί. – Αν P C /P W < a LC /a LW οι εργάτες θα παράγουν μόνο κρασί. – Αν P W /P C > a LW /a LC οι εργάτες θα παράγουν μόνο κρασί. – Η οικονομία θα ειδικευθεί στην παραγωγή κρασιού αν η τιμή του κρασιού σε σύγκριση με την τιμή του τυριού είναι υψηλότερη από το κόστος ευκαιρίας παραγωγής κρασιού.

3-33 Παραγωγή, τιμές και μισθοί (συνέχεια) Αν η Ημεδαπή θέλει να καταναλώνει τόσο κρασί όσο και τυρί (χωρίς διεθνές εμπόριο), πρέπει να προσαρμοσθούν οι σχετικές τιμές, έτσι ώστε οι μισθοί στους κλάδους παραγωγής τυριού και κρασιού να εξισωθούν. – Αν P C /a LC = P W /a LW οι εργάτες δεν θα έχουν κίνητρο απασχόλησης μόνο στον κλάδο του τυριού ή του κρασιού, με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η παραγωγή και των δύο προϊόντων. – P C /P W = a LC /a LW – Η παραγωγή (και κατανάλωση) και των δύο αγαθών είναι δυνατή όταν η σχετική τιμή ενός αγαθού ισούται με το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή του.

3-34 Εμπόριο στο Ρικαρδιανό υπόδειγμα Υποθέστε ότι η Ημεδαπή έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή τυριού: το κόστος ευκαιρίας της για την παραγωγή τυριού είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο κόστος ευκαιρίας της Αλλοδαπής. a LC /a LW < a * LC /a * LW – όπου “*” δηλώνει μεταβλητές που αφορούν στην Αλλοδαπή. Όταν η Ημεδαπή αυξάνει την παραγωγή τυριού, μειώνει την παραγωγή κρασιού λιγότερο από όσο θα τη μείωνε η Αλλοδαπή, διότι η αναγκαία εργασία ανά μονάδα προϊόντος για την παραγωγή τυριού στην Ημεδαπή είναι χαμηλή σε σύγκριση με την αναγκαία εργασία ανά μονάδα προϊόντος για την παραγωγή κρασιού.

3-35 Εμπόριο στο Ρικαρδιανό υπόδειγμα (συνέχεια) Υποθέστε ότι η Ημεδαπή είναι πιο αποτελεσματική στην παραγωγή κρασιού και τυριού. Έχει απόλυτο πλεονέκτημα και στα δύο παραγόμενα προϊόντα: οι αναγκαίες ποσότητες εργασίας ανά μονάδα προϊόντος για την παραγωγή κρασιού και τυριού είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες αναγκαίες ποσότητες εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην Αλλοδαπή: – a LC < a * LC και a LW < a * LW Μια χώρα μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην παραγωγή και των δύο προϊόντων, αλλά να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα μόνο στο ένα αγαθό—το αγαθό που χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικούς πόρους σε σύγκριση με την εναλλακτική παραγωγή.

36 Γενικό παράδειγμα: Κόστος σε ώρες εργασίας Χώρες1 μονάδα υφάσματος 1 μονάδα κρασιού Ι ΙΙ

37 Γενικό παράδειγμα: Κόστος σε ώρες εργασίας Χώρες1 μονάδα υφάσματος 1 μονάδα κρασιού Ι α LC α LW ΙΙ α* LC α* LW

38 Γενικό παράδειγμα: Κόστος σε ώρες εργασίας Χώρες1 μονάδα υφάσματος 1 μονάδα κρασιού Κόστος ευκαιρίας υφάσματος ως προς το κρασί Ι α LC α LW α LC / α LW ΙΙ α* LC α* LW α* LC / α* LW

39 Γενικό παράδειγμα: Κόστος σε ώρες εργασίας Χώρες1 μονάδα υφάσματος 1 μονάδα κρασιού Κόστος ευκαιρίας υφάσματος ως προς το κρασί Σχετική τιμή υφάσματος ως προς κρασί (ή σχετικό κόστος) Ι α LC α LW α LC / α LW ΙΙ α* LC α* LW α* LC / α* LW

40 Αν (α LC / α LW ) < (α* LC / α* LW ) τότε η χώρα Ι έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή υφάσματος η ΙΙ συγκριτικό πλεονέκτημα στη παραγωγή κρασιού. => η Ι εξάγει ύφασμα, εισάγει κρασί

41 Με τέλειο ανταγωνισμό: Μισθός: ίσος με την αξία του οριακού προϊόντος ω = Ρc ∙ ΜPLc (1) ΜPLc = 1/ αLc (2) Από (1) και 2) => ω = Ρc ∙ (1/ αLc ) (3) και ω = Ρw ∙ (1/ αLw ) (4) Από (3) και (4) Ρc/Ρw = αLc/αLw (5)

42 Εργασιακή θεωρία της αξίας Από την (5): Ρc/Ρw = αLc/αLw Το σχετικό κόστος παραγωγής σε ώρες εργασίας καθορίζει την σχετική τιμή του προϊόντος Ισχύει για κλειστή οικονομία

43 Η (5) ισχύει για μία κλειστή οικονομία Για δύο χώρες: Έστω ότι ισχύει (πριν την έναρξη εμπορίου μεταξύ τους): (αLc / αLw) < (α*Lc / α*Lw ) ⇒ ( Ρc / Ρw) <( Ρ*c / Ρ*w ) ⇒ άρα η χώρα Ι έχει συμφέρον να εξάγει το αγαθό ύφασμα και η ΙΙ το κρασί.

44 Όταν αρχίσει το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών: Ρc/Ρw) < (Ρc/Ρw ) δ < ( Ρ*c /Ρ*w ) (7) Η σχετική διεθνής τιμή για το ύφασμα, (Ρc/Ρw ) δ κοινή και για τις δύο χώρες βρίσκεται μεταξύ των δύο τιμών αυτάρκειας.

45 Επίσης ισχύει ότι (αLc /αLw)< (Ρc/Ρw ) δ < (α*Lc /α*Lw) Άρα μετά την έναρξη του εμπορίου δεν ισχύει η εργασιακή θεωρία της αξίας

46 Τι καθορίζει ποιο αγαθό εξάγει κάθε χώρα; Οι συνθήκες παραγωγής: η σχετική παραγωγικότητα της εργασίας, δηλαδή, το σχετικό κόστος παραγωγής σε ώρες εργασίας καθορίζουν την δομή του εμπορίου Η, Ι, που είναι σχετικά πιο παραγωγική από την ΙΙ στην παραγωγή υφάσματος εξάγει ύφασμα και εισάγει κρασί.

3-47 Εμπόριο στο Ρικαρδιανό υπόδειγμα (συνέχεια) Ακόμα και αν μια χώρα είναι η πιο (ή η λιγότερο) αποτελεσματική στην παραγωγή όλων των αγαθών, μπορεί και πάλι να ωφεληθεί από το εμπόριο. Για να δούμε πώς μπορούν όλες οι χώρες να ωφεληθούν από το εμπόριο, υπολογίζουμε τις σχετικές τιμές όταν υπάρχει εμπόριο. – Χωρίς εμπόριο, η σχετική τιμή ενός αγαθού ισούται με το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή αυτού του αγαθού. Για να υπολογίσετε τις σχετικές τιμές με εμπόριο, πρέπει πρώτα να υπολογίσετε τις σχετικές ποσότητες της παγκόσμιας παραγωγής: (Q C + Q * C )/(Q W + Q * W )

3-48 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση Έπειτα εξετάζουμε τη σχετική προσφορά τυριού: η προσφερόμενη ποσότητα τυριού από όλες τις χώρες σε σχέση με την προσφερόμενη ποσότητα κρασιού από όλες τις χώρες σε κάθε τιμή του τυριού σε σχέση με την τιμή του κρασιού, P c /P W.

3-49 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση (συνέχεια) a LC /a LW a * LC /a * LW RS Σχετική τιμή τυριού, P C /P W Σχετική ποσότητα τυριού, Q C + Q * C Q W + Q * W L/a LC L * /a * LW

3-50 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση (συνέχεια) Δεν υπάρχει προσφορά τυριού αν η σχετική τιμή του τυριού πέσει κάτω από a LC /a LW. – Γιατί; Διότι η Ημεδαπή θα ειδικευθεί στην παραγωγή κρασιού όταν P C /P W < a LC /a LW – Και υποθέτουμε ότι a LC /a LW < a * LC /a * LW, με αποτέλεσμα και οι αλλοδαποί εργάτες να μην θεωρούν επιθυμητή την παραγωγή τυριού. Όταν P C /P W = a LC /a LW, οι εργάτες στην Ημεδαπή θα είναι αδιάφοροι ανάμεσα στην παραγωγή κρασιού ή τυριού, αλλά οι αλλοδαποί εργάτες θα εξακολουθούν να παράγουν μόνο κρασί.

3-51 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση (συνέχεια) Όταν a * LC /a * LW > P c /P W > a LC /a LW, οι ημεδαποί εργάτες ειδικεύονται στην παραγωγή τυριού, διότι μπορούν να έχουν υψηλότερους μισθούς, αλλά οι αλλοδαποί εργάτες θα εξακολουθούν να παράγουν μόνο κρασί. Όταν a * LC /a * LW = P C / P W, οι αλλοδαποί εργάτες θα είναι αδιάφοροι ανάμεσα στην παραγωγή κρασιού ή τυριού, αλλά οι ημεδαποί εργάτες θα εξακολουθούν να παράγουν μόνο τυρί. Δεν υπάρχει προσφορά κρασιού, αν η σχετική τιμή του τυριού αυξηθεί πάνω από a * LC /a * LW

3-52 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση (συνέχεια) Η σχετική ζήτηση τυριού είναι η ζητούμενη ποσότητα τυριού σε όλες τις χώρες σε σχέση με τη ζητούμενη ποσότητα κρασιού σε όλες τις χώρες σε κάθε τιμή του τυριού σε σχέση με την τιμή του κρασιού, P C /P W. Καθώς αυξάνεται η τιμή του τυριού σε σχέση με την τιμή του κρασιού, οι καταναλωτές σε όλες τις χώρες θα τείνουν να αγοράζουν λιγότερο τυρί και περισσότερο κρασί, με αποτέλεσμα η σχετική ζητούμενη ποσότητα τυριού να μειώνεται.

3-53 Σχετική προσφορά και σχετική ζήτηση (συνέχεια) RD 1 a LC /a LW a * LC /a * LW RS Σχετική τιμή τυριού, P C /P W Σχετική ποσότητα τυριού, Q C + Q * C Q W + Q * W L/a LC L * /a * LW

3-54 Σχ. 3-3: Σχετική παγκόσμια προσφορά και ζήτηση

3-55 Οφέλη από το εμπόριο Τα οφέλη από το εμπόριο προέρχονται από την ειδίκευση στην παραγωγή που χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά τους πόρους και από τη χρησιμοποίηση του εισοδήματος απ’ αυτήν την παραγωγή για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών που η κάθε χώρα επιθυμεί. – όπου “χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά τους πόρους” σημαίνει την παραγωγή ενός προϊόντος στο οποίο η χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Οι ημεδαποί εργάτες κερδίζουν υψηλότερο εισόδημα από την παραγωγή τυριού, διότι η σχετική τιμή του τυριού αυξάνεται με το εμπόριο.

3-56 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Οι αλλοδαποί εργάτες κερδίζουν υψηλότερο εισόδημα από την παραγωγή κρασιού, διότι η σχετική τιμή του τυριού μειώνεται με το εισόδημα (κάνοντας φθηνότερο το τυρί) και η σχετική τιμή του κρασιού αυξάνεται με το εμπόριο.

3-57 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Σκεφτείτε το εμπόριο ως μια έμμεση μέθοδο παραγωγής ή μια νέα τεχνολογία που μετατρέπει το τυρί σε κρασί και το αντίστροφο. Χωρίς αυτήν την τεχνολογία, οι χώρες πρέπει να κατανέμουν τους πόρους στην παραγωγή όλων των αγαθών που θέλουν να καταναλώσουν. Με αυτήν την τεχνολογία, οι χώρες μπορούν να εξειδικεύσουν την παραγωγή τους και να ανταλλάξουν («μετατρέψουν») τα προϊόντα τους με τα αγαθά που θέλουν να καταναλώσουν.

3-58 Οφέλη από το εμπόριο (συνέχεια) Δείχνουμε πώς οι καταναλωτικές δυνατότητες διευρύνονται πέρα από τις παραγωγικές δυνατότητες όταν επιτρέπεται το εμπόριο. Χωρίς εμπόριο, η κατανάλωση περιορίζεται σε ό,τι παράγεται. Με το εμπόριο, η κατανάλωση σε κάθε χώρα διευρύνεται, διότι η παγκόσμια παραγωγή διευρύνεται όταν κάθε χώρα ειδικεύεται στην παραγωγή του αγαθού στο οποίο έχει συγκριτικό πλεονέκτημα.

3-59 Σχ. 3-4: Tο διεθνές εμπόριο διευρύνει τις καταναλωτικές δυνατότητες

3-60 Ένα αριθμητικό παράδειγμα a LC /a LW = 1/2 < a * LC /a * LW = 2 Αναγκαίες ποσότητες εργασίας ανά μονάδα παραγωγής στην Ημεδαπή και την Αλλοδαπή ΤυρίΚρασί Ημεδαπήa LC = 1 ώρα/kga LW = 2 ώρες/lt Αλλοδαπήa * LC = 6 ώρες/kga * LC = 3 ώρες/lt

3-61 Ένα αριθμητικό παράδειγμα (συνέχεια) Η Ημεδαπή είναι πιο αποτελεσματική και στους δύο κλάδους, αλλά έχει συγκριτικό πλεονέκτημα μόνο στην παραγωγή τυριού. Η Αλλοδαπή είναι λιγότερο αποτελεσματική και στους δύο κλάδους, αλλά έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή κρασιού. Γρήγορο ερώτημα: Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή κρασιού στην Ημεδαπή; Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή τυριού;

3-62 Ένα αριθμητικό παράδειγμα (συνέχεια) Με εμπόριο, η σχετική τιμή ισορροπίας του τυριού πρέπει να βρίσκεται ανάμεσα στα a LC /a LW = 1/2 και a * LC /a * LW = 2 Υποθέστε ότι P C /P W = 1 σε ισορροπία. – Δηλαδή, ένα κιλό τυριού αντιστοιχεί σε ένα λίτρο κρασιού.

3-63 Ένα αριθμητικό παράδειγμα (συνέχεια) Αν η Ημεδαπή δεν έχει εμπόριο, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ώρα εργασίας για να παράγει 1/a LW = 1/2 λίτρα κρασιού. Αν η Ημεδαπή έχει εμπόριο, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ώρα εργασίας για να παράγει 1/a LC = 1 κιλό τυριού, να πωλήσει αυτήν την ποσότητα στην Αλλοδαπή στις τρέχουσες τιμές και ν’ αποκτήσει 1 λίτρο κρασιού. Αν η Αλλοδαπή δεν έχει εμπόριο, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ώρα εργασίας για να παράγει 1/a * LC = 1/6 κιλά τυριού. Αν η Αλλοδαπή έχει εμπόριο, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ώρα εργασίας για να παράγει 1/a * LW = 1/3 λίτρα κρασιού, να πωλήσει αυτήν την ποσότητα στην Αλλοδαπή στις τρέχουσες τιμές και ν’ αποκτήσει 1/3 κιλά τυριού.

3-64 Σχετικοί μισθοί Οι σχετικοί μισθοί είναι οι μισθοί της Ημεδαπής σε σχέση με τους μισθούς της Αλλοδαπής. Παρότι σύμφωνα με το Ρικαρδιανό υπόδειγμα, οι σχετικές τιμές εξισώνονται στις διάφορες χώρες μετά το εμπόριο, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους σχετικούς μισθούς. Οι διαφορές των μισθών στο Ρικαρδιανό υπόδειγμα προσδιορίζονται από τις διαφορές της παραγωγικότητας (τεχνολογικές διαφορές). – Μια χώρα με απόλυτο πλεονέκτημα στην παραγωγή ενός αγαθού θα έχει υψηλότερο μισθό σ’ αυτόν τον κλάδο μετά το εμπόριο.

3-65 Σχετικοί μισθοί (συνέχεια) Υποθέστε ότι P C = $12/kg και P W = $12/lt Από τη στιγμή που οι ημεδαποί εργάτες ειδικεύονται στην παραγωγή τυριού μετά το εμπόριο, το ωρομίσθιό τους θα είναι (1/a LC )P C = (1/1)$12 = $12 Από τη στιγμή που οι αλλοδαποί εργάτες ειδικεύονται στην παραγωγή κρασιού μετά το εμπόριο, το ωρομίσθιό τους θα είναι (1/a * LW )P W = (1/3)$12 = $4 Επομένως, ο σχετικός μισθός των ημεδαπών εργατών είναι $12/$4 = 3

3-66 Σχετικοί μισθοί (συνέχεια) Αυτός ο σχετικός μισθός βρίσκεται μεταξύ των λόγων των παραγωγικοτήτων των δύο χωρών στους δύο κλάδους. – Η Ημεδαπή είναι 6/1 = 6 φορές πιο παραγωγική στην παραγωγή τυριού, αλλά μόνο 3/2 = 1,5 φορές πιο παραγωγική στην παραγωγή κρασιού. – Ο μισθός στην Ημεδαπή είναι 3 φορές υψηλότερος από τον μισθό στην Αλλοδαπή. – Αυτές οι σχέσεις υποδηλώνουν ότι και οι δύο χώρες έχουν πλεονέκτημα κόστους στην παραγωγή. – Το κόστος των υψηλών μισθών μπορεί να αντισταθμιστεί από την υψηλή παραγωγικότητα. – Το κόστος της χαμηλής παραγωγικότητας μπορεί να αντισταθμιστεί από τους χαμηλούς μισθούς.

3-67 Σχετικοί μισθοί (συνέχεια) Επειδή ο μισθός των αλλοδαπών εργατών είναι μόνο το 1/3 του μισθού των ημεδαπών εργατών, έχουν πλεονέκτημα κόστους (στην παραγωγή κρασιού), παρά τη χαμηλή τους παραγωγικότητα. Επειδή η παραγωγικότητα των ημεδαπών εργατών είναι 6 φορές υψηλότερη από την παραγωγικότητα των αλλοδαπών εργατών, έχουν πλεονέκτημα κόστους (στην παραγωγή τυριού), παρά τον υψηλό τους μισθό.

3-68 Αντανακλούν οι μισθοί την παραγωγικότητα; Στο Ρικαρδιανό υπόδειγμα, οι σχετικοί μισθοί αντικατοπτρίζουν τη σχετική παραγωγικότητα των δύο χωρών. Αυτή η υπόθεση είναι ορθή; Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι χώρες με χαμηλούς μισθούς δίνουν χαμηλούς μισθούς και όταν η παραγωγικότητα αυξάνεται, θέτοντας τις χώρες με υψηλούς μισθούς σε μειονέκτημα κόστους. Αλλά η εμπειρική έρευνα δείχνει ότι οι χαμηλοί μισθοί συνδέονται με χαμηλή παραγωγικότητα.

3-69 Παραγωγικότητα και μισθοί Source: International Labor Organization, World Bank, Bureau of Labor Statistics, and Orley Ashenfelter and Stepan Jurajda, “Cross-country Comparisons of Wage Rates,” working paper, Princeton University

3-70 Αντανακλούν οι μισθοί την παραγωγικότητα; (συνέχεια) Σύμφωνα με τις εμπειρικές ενδείξεις, οι μισθοί αυξάνονται καθώς αυξάνεται η παραγωγικότητα. – Το 2000, η παραγωγικότητα της εργασίας στη Νότια Κορέα ήταν 35% της παραγωγικότητας της εργασίας στις ΗΠΑ και οι μέσοι μισθοί της ήταν περίπου 38% των μέσων μισθών στις ΗΠΑ. – Μετά τον πόλεμο της Κορέας, η Νότια Κορέα ήταν μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο με πολύ χαμηλή παραγωγικότητα εργασίας. Ακόμα και το 1975, οι μέσοι μισθοί στη Νότια Κορέα ήταν μόνο 5% των μέσων μισθών στις ΗΠΑ.

3-71 Παρερμηνείες σε σχέση με το συγκριτικό πλεονέκτημα 1.Το ελεύθερο εμπόριο είναι επωφελές για μια χώρα μόνο αν είναι πιο παραγωγική από τις άλλες χώρες. – Αλλά ακόμα και μια μη παραγωγική χώρα ωφελείται από το εμπόριο, αποφεύγοντας το υψηλό κόστος για τα αγαθά που θα έπρεπε διαφορετικά να παράγει η ίδια. – Το υψηλό κόστος οφείλεται στην αναποτελεσματική χρήση των πόρων. – Τα οφέλη από το ελεύθερο εμπόριο δεν εξαρτώνται από το απόλυτο πλεονέκτημα, αλλά από το συγκριτικό πλεονέκτημα: ειδίκευση στους κλάδους που χρησιμοποιούν τους πόρους πιο αποτελεσματικά.

3-72 Παρερμηνείες σε σχέση με το συγκριτικό πλεονέκτημα (συνέχεια) 2.Το ελεύθερο εμπόριο με τις χώρες με χαμηλούς μισθούς είναι επιζήμιο για τις χώρες με υψηλούς μισθούς. – Αν και το εμπόριο μπορεί να μειώσει τους μισθούς ορισμένων εργατών, επηρεάζοντας έτσι τη διανομή του εισοδήματος σε μια χώρα, το εμπόριο ωφελεί τους καταναλωτές και τους υπόλοιπους εργάτες. – Οι καταναλωτές ωφελούνται γιατί μπορούν να αγοράζουν φθηνότερα αγαθά. – Οι παραγωγοί/εργάτες ωφελούνται κερδίζοντας υψηλότερο εισόδημα στους κλάδους που χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικά τους πόρους, επιτρέποντάς τους να έχουν υψηλότερες τιμές και υψηλότερους μισθούς.

3-73 Παρερμηνείες σε σχέση με το συγκριτικό πλεονέκτημα (συνέχεια) 3.Το ελεύθερο εμπόριο εκμεταλλεύεται τις λιγότερο παραγωγικές χώρες. – Παρότι τα εργασιακά πρότυπα σε ορισμένες χώρες δεν μπορούν να συγκριθούν με τα δυτικά πρότυπα, θα ήταν στην ίδια κατάσταση ούτως ή άλλως (χωρίς ή με διεθνές εμπόριο). – Αν δεν υπήρχε διεθνές εμπόριο οι μισθοί θα ήταν υψηλότεροι και οι συνθήκες απασχόλησης ασφαλέστερες; Χωρίς παραγωγή με εξαγωγικό προσανατολισμό μπορεί η φτώχια και η εκμετάλλευση (π.χ. αναγκαστική πορνεία) να είναι μεγαλύτερες. – Οι καταναλωτές ωφελούνται από το ελεύθερο εμπόριο, διότι έχουν πρόσβαση σε αγαθά που παράγονται με χαμηλότερο κόστος (πιο αποτελεσματικά). – Οι παραγωγοί/εργάτες ωφελούνται από τα υψηλοτέρα κέρδη/μισθούς— υψηλότερα σε σύγκριση μ’ αυτά που θα είχαν διαφορετικά.

3-74 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά Υποθέστε τώρα ότι παράγονται N αγαθά, που συμβολίζονται ως i = 1,2,…N. Η αναγκαία ποσότητα εργασίας ανά μονάδα προϊόντος για το αγαθό i είναι a Li στην Ημεδαπή και a * Li στην Αλλοδαπή.

3-75 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Τα αγαθά θα παράγονται εκεί που η παραγωγή τους είναι φθηνότερη. Έστω ότι w ο μισθός στην Ημεδαπή και w * ο μισθός στην Αλλοδαπή. – Αν wa L1 < w * a * L1 τότε μόνο η Ημεδαπή θα παράγει το αγαθό 1, διότι οι συνολικοί μισθοί είναι χαμηλότεροι εκεί. – Ή ισοδύναμα, αν a * L1 /a L1 > w/w * – Αν η σχετική παραγωγικότητα μιας χώρας στην παραγωγή ενός αγαθού είναι υψηλότερη από το σχετικό μισθό, τότε το αγαθό θα παράγεται σ’ αυτήν τη χώρα.

3-76 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Υποθέστε ότι παράγονται 5 αγαθά στην υφήλιο:

3-77 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Αν w/w * = 3, η Ημεδαπή θα παράγει μήλα, μπανάνες και χαβιάρι, ενώ η Αλλοδαπή θα παράγει χουρμάδες και φασόλια. – Οι σχετικές παραγωγικότητες της Ημεδαπής για την παραγωγή μήλων, μπανανών και χαβιαριού είναι υψηλότερες από το σχετικό μισθό.

3-78 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Αν κάθε χώρα ειδικεύεται σε αγαθά που χρησιμοποιούν παραγωγικά τους πόρους και ανταλλάσει τα προϊόντα μ’ αυτά που θέλει να καταναλώσει, τότε κάθε χώρα ωφελείται. – Αν κάθε χώρα προσπαθεί να παράγει τα αγαθά για την ίδια τότε σπαταλούνται πόροι. Η Ημεδαπή έχει υψηλή παραγωγικότητα στα μήλα, τις μπανάνες και το χαβιάρι που της δίνουν ένα πλεονέκτημα κόστους, παρά τον υψηλό της μισθό. Η Αλλοδαπή έχει χαμηλούς μισθούς που της δίνουν ένα πλεονέκτημα κόστους, παρά τη χαμηλή της παραγωγικότητα στην παραγωγή χουρμάδων.

3-79 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Πώς προσδιορίζεται ο σχετικός μισθός; Από τη σχετική προσφορά και τη σχετική (παράγωγη) ζήτηση εργασίας. Η σχετική (παράγωγη) ζήτηση εργασίας στην Ημεδαπή μειώνεται όταν w/w * αυξάνεται. Καθώς η εργασία στην Ημεδαπή γίνεται πιο ακριβή σε σύγκριση με την εργασία στην Αλλοδαπή: – Τα αγαθά που παράγονται στην Ημεδαπή γίνονται πιο ακριβά και η ζήτηση αυτών των αγαθών και της εργασίας για την παραγωγή τους μειώνεται. – Στην Ημεδαπή θα παράγονται λιγότερα αγαθά, με συνέπεια την περεταίρω μείωση της ζήτησης εργασίας.

3-80 Πίνακας 3-3: Αναγκαίες ποσότητες εργασίας ανά μονάδα προϊόντος Ημεδαπής και Αλλοδαπής

3-81 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Υποθέστε ότι w/w * αυξάνεται από 3 σε 3,99: – Η Ημεδαπή θα παρήγε μήλα, μπανάνες και χαβιάρι, αλλά η ζήτηση αυτών των αγαθών και της εργασίας για την παραγωγή τους θα μειωνόταν καθώς θα αυξανόταν ο σχετικός μισθός. Υποθέστε ότι w/w * αυξάνεται από 3,99 σε 4,01: – Το χαβιάρι είναι τώρα πολύ ακριβό για να παράγεται στην Ημεδαπή, έτσι ο κλάδος παραγωγής χαβιαριού μεταφέρεται στην Αλλοδαπή, προκαλώντας μια ασυνεχή (απότομη) πτώση της ζήτησης εργασίας στην Ημεδαπή. Τα αποτελέσματα όταν w/w * αυξάνεται από 0,75 σε 10 είναι παρόμοια.

3-82 Σχ. 3-5: Κ αθορισμός σχετικών μισθών

3-83 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά (συνέχεια) Τέλος, υποθέστε ότι η σχετική προσφορά εργασίας είναι ανεξάρτητη από το λόγο w/w * και είναι σταθερή σε ένα μέγεθος που προσδιορίζεται από τον πληθυσμό της Ημεδαπής και της Αλλοδαπής.

3-84 Κόστος μεταφορών και μη εμπορεύσιμα αγαθά Σύμφωνα με το Ρικαρδιανό υπόδειγμα, οι χώρες εξειδικεύονται πλήρως στην παραγωγή. Αλλά αυτό σπάνια συμβαίνει για τρεις κυρίως λόγους: 1.Όταν οι συντελεστές παραγωγής είναι περισσότεροι από ένας, η τάση για εξειδίκευση μειώνεται (κεφάλαιο 4). 2.Προστατευτισμός (κεφάλαια 8–11). 3.Το κόστος μεταφορών περιορίζει ή αποτρέπει το εμπόριο, με αποτέλεσμα κάθε χώρα να παράγει το ίδιο αγαθό ή την ίδια υπηρεσία.

3-85 Κόστος μεταφορών και μη εμπορεύσιμα αγαθά (συνέχεια) Τα μη εμπορεύσιμα αγαθά και οι υπηρεσίες (π.χ. κομμώσεις και επισκευές αυτοκινήτων) υφίστανται λόγω του υψηλού κόστους μεταφορών. – Οι χώρες τείνουν να δαπανούν ένα μεγάλο μέρος του εθνικού τους εισοδήματος σε μη εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. – Αυτό το γεγονός επηρεάζει το υπόδειγμα βαρύτητας και τα υποδείγματα που διερευνούν πώς οι μεταφορές εισοδήματος ανάμεσα στις διάφορες χώρες επηρεάζουν το εμπόριο.

3-86 Εμπειρικές ενδείξεις Οι χώρες εξάγουν τα αγαθά στα οποία η παραγωγικότητά τους είναι σχετικά υψηλή; Ο λόγος των εξαγωγών των ΗΠΑ προς τις εξαγωγές της Βρετανίας το 1951 συγκρινόμενος με το λόγο της παραγωγικότητας της εργασίας των ΗΠΑ προς τη παραγωγικότητα της εργασίας της Βρετανίας, για 26 μεταποιητικούς κλάδους, λέει ναι. Τότε, οι ΗΠΑ είχαν απόλυτο πλεονέκτημα και στους 26 κλάδους, αλλά ο λόγος των εξαγωγών ήταν χαμηλός στους λιγότερο παραγωγικούς τομείς των ΗΠΑ.

3-87 Σχ. 3-6: Παραγωγικότητα και εξαγωγές

3-88 Περίληψη 1.Μια χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ενός αγαθού αν το κόστος ευκαιρίας για την παραγωγή αυτού του αγαθού είναι χαμηλότερο σ’ αυτήν τη χώρα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. – Μια χώρα με συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ενός αγαθού χρησιμοποιεί τους πόρους της πιο αποτελεσματικά όταν παράγει αυτό το αγαθό σε σύγκριση με την παραγωγή άλλων αγαθών. 2.Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα εστιάζει μόνο σε διαφορές της παραγωγικότητας της εργασίας ανάμεσα στις χώρες και ερμηνεύει τα οφέλη από το εμπόριο χρησιμοποιώντας την έννοια του συγκριτικού πλεονεκτήματος.

3-89 Περίληψη (συνέχεια) 3.Όταν οι χώρες εξειδικεύονται και συναλλάσσονται, σύμφωνα με το Ρικαρδιανό υπόδειγμα: η σχετική τιμή του παραγόμενου αγαθού αυξάνεται, το εισόδημα των εργατών αυξάνεται και τα εισαγόμενα αγαθά είναι πιο φθηνά για τους καταναλωτές. 4.Το εμπόριο θεωρείται ότι ωφελεί τόσο τις χώρες με υψηλή παραγωγικότητα, όσο και τις χώρες με χαμηλή παραγωγικότητα, παρότι το εμπόριο μπορεί να μεταβάλλει τη διανομή του εισοδήματος σε κάθε χώρα. 5.Η υψηλή παραγωγικότητα ή οι χαμηλοί μισθοί δίνουν στις χώρες ένα πλεονέκτημα κόστους που τους επιτρέπει να παράγουν αποτελεσματικά.

3-90 Περίληψη 6. Αν και η εμπειρική έρευνα επιβεβαιώνει ότι εμπόριο στηρίζεται στο συγκριτικό πλεονέκτημα, το κόστος μεταφορών και άλλοι παράγοντες αποτρέπουν την πλήρη εξειδίκευση στην παραγωγή.