ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Εισαγωγή N. ΝΙΚΗΤΑΚΟΣ Kαθηγητής Παν. Αιγαίου Γ. ΛΕΒΕΝΤΑΚΗΣ - Μεταδιδακτορικός Υπότροφος Δ. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ - μέλος ΕΔΙΠ ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΤ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑIΟΥ & ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τ.Τ. Τμήματα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών & Μηχ. Αυτοματισμού ΤΕ Διάλεξη 2 η : Ασφάλεια Κρίσιμων Υποδομών

Θέματα Παρουσίασης Θεσμικό Πλαίσιο Βασικές Έννοιες - Ορολογία Ευρωπαϊκό Κεκτημένο Εναρμόνιση στην Ελληνική Νομοθεσία Ερωτήσεις – Συζήτηση Προβολή Βίντεο 210/3/2016

Ναυτιλία και Ασφάλεια ?Τι είναι για εσάς η Ασφάλεια; ?Πώς σχετίζεται με τη Ναυτιλία; ?Πόσο σημαντική τη θεωρείτε; ?Για ποιους λόγους; ?Τι γνωρίζετε για το υπάρχον κανονιστικό πλαίσιο; ?Ποιο είναι το ιδανικό επίπεδο ανάληψης ευθύνης για την Ασφάλεια; (ατομικό; Εταιρικό; Τοπικό; Εθνικό; Ευρωπαϊκό; Διεθνές;) 510/3/2016

Ναυτιλία και Ασφάλεια Ασφάλεια = Security - ΟΧΙ Safety ΚΟΙΝΟΣ ΣΤΟΧΟΣ: Λήψη μέτρων για αποφυγή περιστατικών που έχουν κακή-καταστροφική έκβαση (απώλεια πλοίου, απώλεια ζωής, τραυματισμός, ρύπανση, κλπ). SAFETY: περιστατικά που δεν προκαλούνται από πρόθεση (π.χ., κόπωση υλικού, κακές καιρικές συνθήκες, ανθρώπινο λάθος, κλπ). SECURITY: περιστατικά που προκαλούνται από πρόθεση (π.χ., τρομοκρατική ενέργεια, κλοπή, άλλη παράνομη πράξη). 810/3/2016

Θεσμικό και Νομικό Πλαίσιο Διεθνής Κώδικας Ασφάλειας Πλοίων και Λιμένων 2002 (I.S.P.S. Code). Κανονισμός (ΕΚ) 725/2004, για τη βελτίωση της ασφάλειας στα πλοία και τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Ευρωπαϊκή Οδηγία 2005/65/ΕC, σχετικά με την ενίσχυση της ασφαλείας των λιμένων. Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/114/EC, για την ασφάλεια και προστασία των Κρίσιμων Υποδομών. 1110/3/2016

Βασικές Έννοιες  Υποδομή (Infrastucture) Τα βασικά μέσα, οι υπηρεσίες και οι εγκαταστάσεις που απαιτούνται για τη λειτουργία μιας κοινότητας ή της κοινωνίας, όπως συστήματα μεταφορών και επικοινωνίας, φορείς ηλεκτροδότησης και ύδρευσης και δημόσια ιδρύματα όπως σχολεία, ταχυδρομεία και φυλακές. 1210/3/2016

Βασικές Έννοιες  Κρίσιμη υποδομή (Critical Infrastructure) Συστήματα ουσιώδη για τη διατήρηση των σημαντικών λειτουργιών μιας κοινωνίας των οποίων οι αστοχίες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό πρόβλημα στον πληθυσμό, την οικονομία και την εθνική ασφάλεια. Οι κρίσιμες υποδομές αλληλεπιδρούν σε διάφορα επίπεδα και η πρόκληση προβλήματος σε μία από αυτές ενδέχεται να επηρεάσει τη λειτουργικότητα των άλλων υποδομών. Η σημασία αυτών των υποδομών για την κοινωνία και των επιπτώσεων της διακοπής λειτουργίας τους επιβάλλει τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια και την προστασία τους ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι. 1310/3/2016

Βασικές Έννοιες  Τρωτότητα (vulnerability) Περιγράφει την αδυναμία ενός συγκεκριμένου πόρου καθώς και την ευκολία με την οποία μπορεί να επηρεαστεί από μια συγκεκριμένη απειλή. Όταν ένας πόρος μπορεί να επηρεαστεί εύκολα από μια απειλή, λέμε ότι αυτός ο πόρος είναι τρωτός σε αυτήν την απειλή. 1410/3/2016

Βασικές Έννοιες  Απειλή (threat) Αποτελεί τον πυρήνα οποιασδήποτε διαδικασίας εκτίμησης κινδύνου. Μια απειλή μπορεί να είναι ένα οποιοδήποτε συμβάν ή περιστατικό που ενδέχεται να προκαλέσει πρόβλημα ή ακόμα και ολοσχερή καταστροφή σε έναν πόρο ή σύνολο πόρων. 1510/3/2016

Βασικές Έννοιες  Ανάλυση Κινδύνων Ανάλυση των σχετικών σεναρίων περί απειλών, προκειμένου να αξιολογηθούν τα τρωτά σημεία και οι δυνητικές επιπτώσεις της διακοπής λειτουργίας ή της καταστροφής υποδομών ζωτικής σημασίας 1610/3/2016

Βασικές Έννοιες  Συνέπειες (Consequences) Οι πιθανές φυσικές συνέπειες και συνέπειες στον κυβερνοχώρο οποιουδήποτε περιστατικού περιλαμβανομένης της τρομοκρατικής επίθεσης και των φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών, αποτελούν πρωταρχικούς παράγοντες που πρέπει να μελετηθούν στην εκτίμηση κινδύνου. 1710/3/2016

Βασικές Έννοιες  Ευαίσθητες Πληροφορίες Νοούνται τα στοιχεία που αφορούν υποδομές ζωτικής σημασίας, τα οποία σε περίπτωση αποκάλυψής τους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση ενεργειών με σκοπό τη διακοπή λειτουργίας ή την καταστροφή εγκαταστάσεων υποδομών ζωτικής σημασίας 10/3/201619

Βασικές Έννοιες  Ευρωπαϊκή κρίσιμη υποδομή (ECI) Οι κρίσιμες υποδομές με επίδραση πέραν των εθνικών συνόρων αναγνωρίζονται και αναδεικνύονται ως (Δι-)Ευρωπαϊκές κρίσιμες υποδομές. 2010/3/2016

Πρωτοβουλίες σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο Ιστορική αναδρομή  Πρόγραμμα Χάγης (2004)  Προστασία των Κρίσιμων Υποδομών στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας  Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Προστασίας Κρίσιμων Υποδομών (EPCIP)  Δικτύου Έγκαιρης Προειδοποίησης και Πληροφοριών για τις Κρίσιμες Υποδομές της ΕΕ (CIWIN)  786 Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  787 Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  114 Οδηγία (Directive) του Συμβουλίου της ΕΕ 2110/3/2016

Σύνοψη πρωτοβουλιών 2210/3/2016

Το δίκτυο CIWIN  Critical Infrastructure Warning Information Network C I W I N ΔΠΥΖΣ  Δίκτυο Προειδοποίησης σχετικά με τις Υποδομές Ζωτικής Σημασίας o Σκοπός o Συμμετοχή o Λειτουργικές δυνατότητες o Ο ρόλος των Κρατών Μελών o Ασφάλεια 2310/3/2016

Οδηγία 114/2008  Αιτιολογία  Βασικές Αρχές εθνική αρμοδιότητα επικουρικότητας συμπληρωματικότητα των μέτρων ασφάλειας ώστε να παρέχεται το μεγαλύτερο δυνατό κοινοτικό επίπεδο ασφάλειας εμπιστευτικότητα των πληροφοριών για τις κρίσιμες υποδομές συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αναλογικότητα των μέτρων ύστερα από την σχετική εκτίμηση του κινδύνου κατά τομέα κρίσιμων υποδομών προσέγγιση κατά Τομέα Υποδομών 2410/3/2016

Οδηγία 114/2008 (συν.)  Στόχος Ευημερία των πολιτών της ΕΕ, Εξασφάλιση της ηρεμίας στην εσωτερικής αγοράς, Ο υγιής ανταγωνισμός, Η βιωσιμότητα των Υποδομών Και η παραγωγή πλούτου  Βήματα υλοποίησης  Ορισμοί 2510/3/2016

Οδηγία 114/2008 (συν.)  Αναγνωρισμένοι Τομείς Κρίσιμων Υποδομών: Πληροφορικής& Επικοινωνίας ΕπικοινωνίαςΠληροφορικής& Πυρηνική Βιομηχανία ΒιομηχανίαΠυρηνική ΕρευνητικέςΕγκαταστάσειςΕρευνητικέςΕγκαταστάσεις ΕνέργειαςΕνέργειας ΜεταφορώνΜεταφορών ΔιαστημικέςΥποδομέςΔιαστημικέςΥποδομές ΥγείαςΥγείας ΧημικήΒιομηχανίαΧημικήΒιομηχανία ΝερούΝερού ΟικονομίαςΟικονομίας Τομείς Κρίσιμων Υποδομών Τομείς ΤροφίμωνΤροφίμων 2610/3/2016

Οδηγία 114/2008 (συν.)  Αναγνωρισμένοι Τομείς Κρίσιμων Υποδομών Μεταφορών: Τομέας Κρίσιμων Υποδομών Μεταφορών Τομέας Κρίσιμων Υποδομών Μεταφορών Μεταφορές Εσωτερικού πλωτού δικτύου Μεταφορές Εσωτερικού πλωτού δικτύου Ωκεάνιες & θαλάσσιες Μεταφορές Ωκεάνιες & θαλάσσιες Μεταφορές Οδικές Μεταφορές Οδικές Μεταφορές Σιδηροδρομικές Μεταφορές Σιδηροδρομικές Μεταφορές Αεροπορικές Μεταφορές Αεροπορικές Μεταφορές Ωκεάνιες & θαλάσσιες Μεταφορές Ωκεάνιες & θαλάσσιες Μεταφορές 2710/3/2016

Οδηγία 114/2008 (Πρακτικές απαιτήσεις) Καθορισμός Εθνικού Φορέα για τις Κρίσιμες Υποδομές Ορίσθηκε το ΚΕ.ΜΕ.Α. για τους Τομείς Ενέργειας και Μεταφορών Καθορισμός και Αξιολόγηση των Κρισίμων Υποδομών Υιοθέτηση Κριτηρίων Μελέτες Τρωτότητας / Επικινδυνότητας και Risk Assesment Χάραξη Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία Κ.Υ. Δημόσια Διαβούλευση και Συντονισμός των Εμπλεκόμενων Φορέων Καθορισμός Σχήματος Συνεργασίας και Αρμοδιοτήτων των Φορέων Δ.Δ. Συνεργασία με τον Ιδιωτικό Τομέα Καθορισμός Σχήματος Συνεργασίας 2810/3/2016

Οδηγία 114/2008 (Εφαρμογή στην Ελλάδα) Συγκροτήθηκε διυπουργική ομάδα με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας Μετά την έκδοση της Οδηγίας η Γ.Γ.Π.Π. παρέμεινε σημείο επαφής με την Ε.Ε. Συγκροτήθηκε Ειδική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων με ευθύνη την μελέτη και εισήγηση του πλαισίου σύστασης και λειτουργίας της Εθνικής Αρχής η οποία υπέβαλε τελική πρόταση (28/04/2010) ΦΕΚ 104/2011 (Π.Δ. 39) 2910/3/2016

ΦΕΚ 104/2011 (Π.Δ. 39) Αντικείμενο Ορισμοί Προσδιορισμός των ΕΥΖΣ Σχέδια ασφαλείας λειτουργίας Σύνδεσμοι ασφαλείας Υποβολή εκθέσεων Συνδρομή της Επιτροπής για τις ΕΥΖΣ Διαβαθμισμένες πληροφορίες για την προστασία των ΕΥΖΣ Σημεία επαφής για την προστασία των ΕΥΖΣ 3010/3/2016

Αντικείμενο  Με το Π.Δ. 39 θεσπίζεται η διαδικασία προσδιορισμού και χαρακτηρισμού των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας (ΕΥΖΣ), καθώς και η προσέγγιση της αξιολόγησης της ανάγκης βελτίωσης της προστασίας των υποδομών αυτών προκειμένου να συμβάλλει στην προστασία του κοινού, σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2008/114/ΕΚ του Συμβουλίου της 8ης Δεκεμβρίου 2008 «σχετικά με τον προσδιορισμό και τον χαρακτηρισμό των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας, και σχετικά με την αξιολόγηση της ανάγκης βελτίωσης της προστασίας τους». 3110/3/2016

Προσδιορισμός των ΕΥΖΣ  Κριτήρια Απωλειών  Κριτήριο Οικονομικών Επιπτώσεων  Κριτήριο των Επιπτώσεων για το Κοινό 3210/3/2016

Σχέδια Ασφαλείας Λειτουργίας- ΣΑΛ  Τα σχέδια ασφαλείας λειτουργίας (ΣΑΛ) προσδιορίζουν τα περιουσιακά στοιχεία των ΕΥΖΣ και τα μέτρα ασφάλειας που υπάρχουν ή εφαρμόζονται για την προστασία τους. 3310/3/2016

Σύνδεσμοι ασφαλείας  Ο σύνδεσμος ασφαλείας λειτουργεί ως σημείο επαφής για τα ζητήματα ασφαλείας, μεταξύ του εκάστοτε κυρίου/διαχειριστή των ΕΥΖΣ και του ΚΕ.ΜΕ.Α. 3410/3/2016

Υποβολή εκθέσεων  Αξιολόγηση κινδύνου σε σχέση με τους υποτομείς ΕΥΖΣ που βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος  Υποβολή ανά διετία στην Επιτροπή στοιχεία γενικού χαρακτήρα και συνοπτική έκθεση ως προς τις κατηγορίες κινδύνων, απειλών και τρωτών σημείων που εντοπίζονται ανά τομέα ΕΥΖΣ για τις προσδιορισμένες ΕΥΖΣ που βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος. Κάθε έκθεση διαβαθμίζεται ως απόρρητη. 3510/3/2016

Συνδρομή της Επιτροπής για τις ΕΥΖΣ  Το ΚΕ.ΜΕ.Α. αποτελεί την αρμόδια εθνική αρχή δια της οποίας η Επιτροπή συνδράμει τους κυρίους ή διαχειριστές των χαρακτηριζόμενων ως ΕΥΖΣ, παρέχοντάς τους πρόσβαση στις διαθέσιμες βέλτιστες πρακτικές και μεθόδους καθώς επίσης και ενισχυτική εκπαίδευση και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις νέες τεχνικές εξελίξεις για την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας. 3610/3/2016

Διαβαθμισμένες πληροφορίες για την προστασία των ΕΥΖΣ  Οι πληροφορίες που αφορούν την προστασία των ΕΥΖΣ απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται για σκοπούς άλλους πλην της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας. 3710/3/2016

Σημεία επαφής για την προστασία των ΕΥΖΣ  Το ΚΕ.ΜΕ.Α. αποτελεί το εθνικό σημείο επαφής για την προστασία των ΕΥΖΣ.  Το ΚΕ.ΜΕ.Α. στο πλαίσιο της προστασίας των ΕΥΖΣ συντονίζει την εξέταση των ζητημάτων προστασίας ΕΥΖΣ εντός της ελληνικής επικράτειας με τις αρμόδιες αρχές των λοιπών κρατών μελών και με την Επιτροπή. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποκλείεται η συμμετοχή των αρμόδιων κατά περίπτωση για τη λειτουργία ΕΥΖΣ αρχών σε θέματα προστασίας ΕΥΖΣ 3810/3/2016

Χρήσιμη Βιβλιογραφία & Κανονιστικό Πλαίσιο Διεθνής Κώδικας Ασφάλειας Πλοίων και Λιμένων 2002 (I.S.P.S. Code). Κανονισμός (ΕΚ) 725/2004, για τη βελτίωση της ασφάλειας στα πλοία και τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Ευρωπαϊκή Οδηγία 2005/65/ΕC, σχετικά με την ενίσχυση της ασφαλείας των λιμένων. Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/114/EC, για την ασφάλεια και προστασία των Κρίσιμων Υποδομών. ΦΕΚ 104/2011 (Π.Δ. 39) Kröger, W. (2008). Critical infrastructures at risk: A need for a new conceptual approach and extended analytical tools. Reliability Engineering and System Safety, Utne, I.B., P. H. A method for risk modeling of interdependencies in critical infrastructures. Reliability Engineering and System Safety, Rinaldi S.M., Peerenboom, J.P., Kelly T.K., Identifying, understanding and analyzing Critical Infrastructure Interdependencies, IEEE Control Systems Magazine, /3/2016