Κλινική κυτταρογενετική Σάτρα Μαρία Ε.ΔΙ.Π Βιολογίας-Μοριακής Βιολογίας

Ο Mendel και οι νόμοι της κληρονομικότητας Κάθε άνθος μπιζελιού διαθέτει αρσενικές και θηλυκές δομές – αυτογονιμοποίηση Μπορούσε να διασταυρώσει τεχνητά διαφορετικά μπιζέλια Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μπιζελιών Χρησιμοποίησε αμιγή στελέχη Μελετούσε ένα χαρακτηριστικό τη φορά

Τα συμπεράσματα του Mendel Το χρώμα των σπόρων δε μεταβιβάζεται με ανάμειξη κίτρινα + πράσινα = κιτρινοπράσινα Δεν είχε σημασία η προέλευση της γύρης Καταρρίφθηκε η θεωρία της μονογονεϊκής κληρονομικότητας

Τα συμπεράσματα του Mendel Διασταυρώσεις μετά από αυτογονιμοποίηση: P: Φυτά με κίτρινα μπιζέλια F1: Φυτά με κίτρινα μπιζέλια F2: ¾ φυτά με κίτρινα μπιζέλια, ¼ φυτά με πράσινα μπιζέλια Επανήλθε το «εξαφανισμένο» χαρακτηριστικό Καταρρίφθηκε η θεωρία της ανάμεικτης κληρονομικότητας

Τα συμπεράσματα του Mendel Η μεταβίβαση των χαρακτηριστικών ελέγχεται από κληρονομικούς παράγοντες (σήμερα ονομάζονται γονίδια) Αυτοί οι παράγοντες δρουν ως αυτόνομα σωματίδια που δεν αναμειγνύονται, αλλά παραμένουν ανεξάρτητα Υπάρχουν παραλλαγές των γονιδίων (σήμερα ονομάζονται αλληλόμορφα) που ερμηνεύουν τις παραλλαγές των κληρονομικών χαρακτηριστικών

Βασικές έννοιες Φαινότυπος: τα εμφανισιακά χαρακτηριστικά του φυτού Γονότυπος: η γενετική σύσταση του φυτού Ομόζυγος: ένας οργανισμός που διαθέτει δύο ταυτόσημα αλληλόμορφα Ετερόζυγος: ένας οργανισμός που διαθέτει δύο ανόμοια αλληλόμορφα Επικρατές: το αλληλόμορφο που υπαγορεύει τον φαινότυπο του φυτού Υπολειπόμενο: το αλληλόμορφο που δεν υπαγορεύει τον φαινότυπο του φυτού

Ο 1ος νόμος του Mendel ο νόμος του διαχωρισμού Τα δύο αλληλόμορφα για κάθε χαρακτηριστικό διαχωρίζονται κατά το σχηματισμό των γαμετών και στη συνέχεια ενώνονται τυχαία

Ο 1ος νόμος του Mendel ισχύει για όλους τους οργανισμούς Π.χ. στον άνθρωπο ο αλφισμός μεταβιβάζεται με υπολειπόμενο τρόπο (-πράσινα μπιζέλια) Το επικρατές αλληλόμορφο Α του γονιδίου κωδικοποιεί ένα ένζυμο που εμπλέκεται στη σύνθεση της μελανίνης Το υπολειπόμενο αλληλόμορφο α κωδικοποιεί μια μορφή του γονιδίου που είναι λιγότερο δραστική ή και εντελός ανενεργή

Ο 1ος νόμος του Mendel ισχύει για όλους τους οργανισμούς P: ΑΑ x αα F1: Αα Αα x Αα F2: ΑΑ Αα Αα αα P: αα x αα F1: αα

Γενεαλογικό δέντρο Οι γενετιστές που εξετάζουν τη μεταβίβαση ειδικών χαρακτηριστικών στον άνθρωπο μελετούν πολλές οικογένειες ή αρκετές γενιές λίγων, μεγάλων οικογενειών Για να διαπιστώσουν το πρότυπο κληρονομικής μεταβίβασης σχεδιάζουν ένα γενεαλογικό δέντρο: σχεδιάγραμμα που δείχνει το φαινότυπο κάθε μέλους της οικογένειας για ένα ορισμένο χαρακτηριστικό

Διϋβριδική διασταύρωση Χρώμα καρπών Y κίτρινο επικρατές, πράσινο υπολ/νο Σχήμα σπόρων R στρόγγυλο επικρατές, ζαρωμένο υπολ/νο Φαινοτυπικός λόγος 9:3:3:1

Ο 2ος νόμος του Mendel ο νόμος του ανεξάρτητου διαχωρισμού Τα αλληλόμορφα, που είναι υπεύθυνα για δύο χαρακτηριστικά, μεταβιβάζονται ανεξάρτητα. Κάποια στιγμή παράγονται φυτά με νέο μείγμα χαρακτηριστικών Ο ανεξάρτητος διαχωρισμός κάθε ζεύγους αλληλομόρφων κατά τη δημιουργία των γαμετών αναφέρεται ως 2ος νόμος του Mendel

Ο κλάδος της Βιολογίας ο οποίος ασχολείται με την μελέτη των χρωμοσωμάτων και των ανωμαλιών τους καλείται κυτταρογενετική.

Η απεικόνιση των χρωμοσωμάτων σε ζεύγη κατά ελλατούμενο μέγεθος αποτελεί τον καρυότυπο Η διαδικασία ανάλυσης χρωμοσωμάτων περιλαμβάνει: λήψη ζωντανών κυττάρων (συνήθως περιφερικού αίματος), τα οποία καλλιεργούνται σε κατάλληλες συνθήκες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα προσθήκη κολχικίνης με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό ορισμένων κυττάρων στην μετάφαση της μίτωσης - λύση της κυτταρικής μεμβράνης με υποτονικό διάλυμα - μετα φορά σε αντικειμενοφόρο πλάκα και χρώση της πλάκας με κατάλληλες τεχνικές .

Καρυότυπος φυσιολογικού θήλεος (μετά από χρώση G). Τα άκρα των χρωμοσωμάτων ονομάζονται τελομερή. Ο κοντός βραχίονας ενός χρωμοσώματος ονομάζεται p (petite=μικρός) και ο μακρύς βραχίονας ονομάζεται q.

Εκτός από την ταξινόμηση κατά μέγεθος, τα χρωμοσώματα μπορούν να ταξινομηθούν με βάση την θέση του κεντρομεριδίου. Εάν το κεντρομερίδιο βρίσκεται κοντά στη μέση του χρωμοσώματος, το χρωμόσωμα ονομάζεται μετακεντρικό Ένα ακροκεντρικό χρωμόσωμα έχει το κεντρομερίδιό του κοντά στην άκρη τα υπομετακεντρικά χρωμοσώματα έχουν τα κεντρομερίδια κάπου μεταξύ της μέσης και της άκρης.

Διάφορες τεχνικές χρώσης των χρωμόσωματών χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια κυτταρογενετικής Οι ζώνες των χρωμοσωμάτων βοηθούν να προσδιορίσουν τα μεμονωμένα χρωμοσώματα και οι δομικές τους ανωμαλίες. Οι τεχνικές ζώνωσης περιλαμβάνουν τις quinacrine, Giemsa, R, C, και NOR ζωνώσεις. Η υψηλής ευκρίνειας ζώνωση, χρησιμοποιώντας τα χρωμοσώματα στην πρόφαση ή τη μετάφαση, αυξάνει τον αριθμό αισθητών ζωνών.

Επιτόπια υβριδοποίηση φθορισμού (FISH ) Τα μακρύτερα βέλη δείχνουν έναν ανιχνευτή που υβριδιοποιείται στο κεντρομερίδιοτου χρωμοσωματος 17, και τα πιό μικρά, παχύτερα βέλη δείχνουνένα ανιχνευτή που υβριδιοποιείται στο 17p.

Η τεχνική FISH μπορεί να επεκταθεί με τα πολλαπλάσια χρώματα για να ανιχνεύσει διάφορες πιθανές αλλαγές του αριθμού των χρωμοσωμάτων ταυτόχρονα. Πολλαπλοί ανιχνευτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να χρωματίσουν κάθε χρωμόσωμα με ένα μοναδικό χρώμα, που διευκολύνει την ανίχνευση των δομικών αναδιοργανώσεων. Η τεχνική της συγκριτικής υβριδοποίησης γονιδιώματος (CGH), στην οποία το διαφορετικά σημασμένο DNA από τις πηγές δοκιμής και ελέγχου υβριδοποιείται στα κανονικά χρωμοσώματα μετάφασης, επιτρέπει την ανίχνευση των διπλασιασμών και των διαγραφών χρωμοσωμάτων

ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΩΝ Ένα κύτταρο που περιέχει ένα πολλαπλάσιο των 23 χρωμοσωμάτων στον πυρήνα του λέγεται ότι είναι ευπλοειδές. Π.χ. οι απλοειδής γαμέτες και τα διπλοειδή σωματικά κύτταρα είναι ευπλοειδή. Η πολυπλοιειδία, η παρουσία ενός πλήρους συνόλου πρόσθετων χρωμοσωμάτων σε ένα κύτταρο. Π.χ. Η τριπλοειδία (69 χρωμοσώματα) και η τετραπλοειδία (92 χρωμοσώματα) είναι πολυπλοειδείς περιπτώσεις που βρίσκονται στους ανθρώπους.

Στο μειωτικό μη διαχωρισμό, δύο ομόλογα χρωμοσωμάτα μεταναστεύουν στο ίδιο θυγατρικό κύτταρο αντί να διαχωριστούν κανονικά και να μεταναστεύσουν σε διαφορετικά θυγατρικά κύτταρα. Αυτό παράγει ένα μονοσωμικό και ένα τρισωμικό απόγονο

Τρισωμία 21 (καρυότυπος 47, XY, +21 ή 47, ΧΧ, +21) Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προσώπου περιλαμβάνουν χαμηλή ρινική ρίζα, επικανθικές βλεφαρικές σχισμές, συγκριτικά μικρά και μερικές φορές διπλωμένα αυτιά, ισιωμένη άνω γναθιαία και ζυγωματική περιοχή, Υποτονία Ανοιχτό στομα Κοντό λαιμό

Γενετικά αίτια… Τρισωμία 21 (47, +21), - 94 %, αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας της μητέρας Robertsonian translocation (μετάθεση) involving chromosome 21- περίπου 3-4 %, Δεν σχετίζεται με την ηλικία της μητερας. Tρισωμία 21 μωσαϊκισμός – 2-3 %

Νοητική Υστέρηση Σχεδόν σε όλα τα βρέφη με σύνδρομο Down Σε ήπια-μέτρια επίπεδα Ξεκινά στον 1ο χρόνο ζωής Μέσος ηλικιακός όρος για βρέφη: κάθονται 11 μηνών, περπατούν 26 μηνών (2πλάσιος από τον συνηθισμένο) Πρώτες λέξεις 18 μηνών Πτώση του δείκτη IQ μέσα στα πρώτα 10 χρόνια, φτάνει σε πλατώ στην εφηβεία και παραμένει στα ίδια επίπεδα στην ενηλικίωση

Ανάπτυξη Μειωμένη ανάπτυξη και βάρος σώματος Χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης Μεγαλύτερος επιπολασμός για παχυσαρκία Στα βρέφη το βάρος είναι μικρότερο από το αναμενόμενο σε σχέση με το μήκος και αργότερα αυξάνεται δυσανάλογα παχυσαρκία 3-4 ετών

Απώλεια ακοής Ετερόπλευρη/Αμφοτερόπλευρη Conductive (βαρηκοΐα αγωγιμότητας), sensorineural (νευροαισθητήριος βαρηκοΐα ) ή και τα δύο Otitis media (μέση ωτίτιδα, φλεγμονή μέσου ωτός) είναι συχνό πρόβλημα

Αιματολογικές διαταραχές Κίνδυνος λευχαιμίας 1-1.5% 65% των νεογέννητων έχουν polycythemia (πολυκυτταραιμία) που καταλήγει σε υπογλυκαιμία Ο κίνδυνος για AML (Acute Myeloid Leukemia) και ALL (Acute Lymphocytic Leukemia) είναι επίσης υψηλότερος από το γενικό πληθυσμό Transient leukemia (παροδική λευχαιμία) – επηρεάζει αποκλειστικά τα νεογέννητα - είναι ασυμπτωματική με αυθόρμητη βελτίωση σε 2-3 μήνες - Vesiculopustular skin eruptions είναι κοινά και καταλήγουν με διαταραχή

Ενδοκρινικές διαταραχές Ασθένειες θυροειδούς– ο υποθυρεοειδισμός συμβαίνει πιο συχνά από τον υπερθυρεοειδισμό Διαβήτης– ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 είναι 3 φορές μεγαλύτερος απ’ ότι στο γενικό πληθυσμό

Αναπαραγωγή Οι γυναίκες με σύνδρομο Down είναι γόνιμες και μπορούν να κυοφορήσουν Σχεδόν όλοι οι άνδρες με σύνδρομο Down είναι στείροι. Ο μηχανισμός σχετίζεται με δυσλειτουργίες κατά τη σπερματογένεση

Τρισωμία 18 Σύνδρομο Edwards, (47, XY, +18), Ο φαινότυπος του συνδρόμου Edwards είναι όμοιος με αυτό του συνδρόμου Down, αλλά επειδή είναι λιγότερο κοινό, είναι λιγότερο πιθανό να αναγνωριστεί κλινικά. Οι ασθενείς με τρισωμία 18 έχουν προγεννητική ανεπάρκεια ανάπτυξης (βάρος που είναι χαμηλό για την εμβρυίκή ηλικία), χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προσώπου, και μια χαρακτηριστική ανωμαλία χεριών .

Τρισωμία 18, επίσης γνωστή ως σύνδρομο Edwards, προκαλείται από μία χρωμοσωμική ανωμαλία Τρισωμία: όταν ένα άτομο γεννιέται με 3 χρωμοσώματα αντί για 2 που αναμένεται φυσιολογικά Οπότε τρισωμία 18 υπάρχει όταν ένα άτομο διαθέτει 3 χρωμοσώματα 18

Three number 18 Chromosomes

Τρισωμία 18 Η Τρισωμία 18 είναι ένα σχετικά κοινό σύνδρομο Είναι 3 φορές πιο κοινό στα κορίτσια απ’ ότι στα αγόρια Το σύνδρομο προκαλείται από την παρουσία «extra υλικού» του χρωμοσώματος 18. Το «extra υλικό» παρεμβαίνει στη φυσιολογική ανάπτυξη

Υπαρχούν τρεις διαφορετικοί τύποι Τρισωμίας 18 Υπαρχούν τρεις διαφορετικοί τύποι Τρισωμίας 18 Πλήρης Τρισωμία 18: Ο πιο κοινός τύπος της Τρισωμίας 18. Το επιπλέον χρωμόσωμα υπάρχει σε κάθε κύτταρο του σώματος του εμβρύου. Μερική Τρισωμία 18: πολύ σπάνια. Υπάρχει μόνο ένα τμήμα του χρωμοσώματος επιπλέον. Αυτό μπορεί να προκληθεί από κληρονομικούς παράγοντες. Μωσαϊκή Τρισωμία 18: επίσης πολύ σπάνια. Το επιπλέον χρωμόσωμα υπάρχει μόνο σε μερικά από τα κύτταρα του σώματος. Ωστόσο, κληροδοτείται σπάνια (όταν υπάρχει στους γαμέτες) και συμβαίνει τυχαία κατά την κυττρική διαίρεση.

Τρισωμία 18 Όπως η κατάσταση ενός παιδιού με σύνδρομο Down μπορεί να κυμαίνεται από ήπια μέχρι σοβαρή, το ίδιο ισχύει και για παιδιά με Τρισωμία 18 Ωστόσο, στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει υψηλή θνησιμότητα στα παιδιά με Τρισωμία 18 πριν ή σχεδόν αμέσως μετά τη γέννηση 50% των βρεφών με Τρισωμία 18 δεν επιβιώνουν πέρα από την 1η εβδομάδα ζωής Μερικά παιδιά έχουν επιβιώσει μέχρι την εφηβική ηλικία, αλλά με σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης και υγείας

Τυπικά χαρακτηριστικά της Τρισωμίας 18 Προβλήματα νεφρών Ο οισοφάγος δεν συνδέεται με το στομάχι Clenched hands (σφιγμένα χέρια) Σοβαρή αναπτυξιακή καθυστέρηση Low-set ears (αυτιά που εφάπτονται χαμηλά) Strawberry-shaped head (σχήμα προσώπου σαν φράουλα) Umbilical or inguinal hernia (κήλη)

Clenched Hands

Low-set ears

Τρισωμία 13 (47, XY, +13) - σύνδρομο Patau Το πρότυπο της δυσμορφίας είναι αρκετά διακριτικό και επιτρέπει συνήθως την κλινική αναγνώριση. Αποτελείται από στοματικές και εμφανισιακές σχισμές, μικροφθαλμία (μικρά, ανώμαλα διαμορφωμένα μάτια), και μεταξονική πολυδακτυλία. Οι δυσμορφίες του κεντρικού νευρικού συστήματος φαίνονται συχνά, όπως είναι οι καρδιακές ατέλειες και οι νεφρικές ανωμαλίες.

Cayden Phipps: 3A - Abrams Περιγραφή Σύνδρομο Patau – επίσης γνωστό ως τρισωμία 13 και τρισωμία D. 1 στις 12000 γεννήσεις >80% των βραφών με σύνδρομο Patau πεθαίνουν κατά τον 1ο χρόνο ζωής The Simian line: μη φυσιολογική γραμμή της παλάμης που είναι σύμπτωμα του συνδρόμου Patau. Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Ιστορία Το σύνδρομο Patau ή Τρισωμία 13, όπως ονομαζόταν αρχικά, παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον Thomas Bartholin το 1657. Ωστόσο, οι πραγματικές γενετικές και χρωμοσωμικές συσχετίσεις ανακαλύφθηκαν από τον Dr. Klaus Patau το 1960, από τον οποίο πήρε και το όνομα “Patau syndrome”. Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Αιτιολογία Κάθε κύτταρο του σώματος έχει 2 αντίγραφα του χρωμοσώματος 13, ένα από κάθε γονέα. Ωστόσο, στο σύνδρομο Patau, τα κύτταρα έχουν 3 αντίγραφα του χρωμοσώματος 13. Επίσης, τμήμα του επιπλέον χρωμοσώματος μπορεί να συνδεθεί με κάποιο άλλο χρωμόσωμα, προκαλώντας αλλαγές. Οι περισσότερες περιπτώσεις δεν προκύπτουν από κληρ/τα, αλλά τυχαία κατά το σχηματισμό των γαμετών. Μια βλάβη στη μείωση μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία γαμετών με μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων, π.χ. με ένα επιπλέον χρωμόσωμα 13. Εικ: τρία αντίγραφα του χρωμοσώματος 13. φυσιολογικά θα υπήρχαν δύο, ένα από κάθε γονικό γαμέτη, αλλά μια μετάλλαξη/βλάβη στην κυτταρική διαίρεση δίνει στο γαμέτη μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Μωσαϊκισμός Patau ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων συμβαίνουν όταν μόνο μερικά από τα κύτταρα του σώματος έχουν ένα επιπλέον αντίγραφο του χρωμοσώματος 13, καταλήγοντας σ’ έναν ανάμεικτο κυτταρικό πληθυσμό με διαφορές στον αριθμό χρωμοσωμάτων. Ένα βρέφος με υπερωϊοσχιστία/λυκόστομα (cleft palate), μια κοινή ανωμαλία του συνδρόμου Patau. Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Κοινά προβλήματα Προβλήματα του νευρικού συστήματος: Νοητικές και κινητικές δυσλειτουργίες όμοιες με του αυτισμού Μικροκεφαλία (microcephaly) ή λιγότερο στρογγυλεμένο κεφάλι, ωοειδές σχήμα Επιπτώσεις στην κατασκευή των ματιών: Μικροφθαλμία (microphthalmia) ή διασταυρωμένα (crossed) μάτια (μπορεί να αφορά το ένα ή και τα δύο) Καταρράκτης Αισθητητριακός νυσταγμός (Sensory Nystagmus) ή ακούσια σύσπαση (“twitching”) του ματιού Υποπλασία ή υπανάπτυξη του οπτικού νεύρου Microphthalmia Sensory nystagmus Microcephaly Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Κοινά προβλήματα Αγγειακά προβλήματα: Προβλήματα νεφρών Δυσλειτουργία καρδιάς, όπως ventricular septal defect (δυσλειτουργία μεσοκοιλιακού διαγράγματος) Αριστερά: Polycystic kidney disease (PKD). Αναπτύσσονται κυστίδια μέσα στους νεφρούς. Τα κυστίδια είναι μικρές σφαιρικές δομές που περιέχουν υδατώδες υγρό. Kidney Problem Cayden Phipps: 3A - Abrams

Cayden Phipps: 3A - Abrams Θεραπεία Δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά κάποια πρωτόκολλα που ακολουθούνται για να παραταθεί η ζωή των πασχόντων Πολλές φορές απαιτείται χειρουργείο, ώστε να διορθωθούν βλάβες και να ζήσει το παιδί όσο περισσότερο γίνεται Εφόσον τα περισσότερα βρέφη πεθαίνουν κατά το 1ο έτος ζωής, είναι απαραίτητη ειδική μεταχείριση Πολλά βρέφη δεν επιβιώνουν τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες εξαιτίας σοβαρών νευρολογικών και αγγειακών προβλημάτων Cayden Phipps: 3A - Abrams

Μονοσωμία του Χρωμοσώματος Χ (Σύνδρομο Turner) (1) κοντό ανάστημα, (2) σεξουαλικός παιδισμός και ωοθηκική δυσγένεση, και (3) ένα πρότυπο σημαντικών και δευτερευουσών δυσμορφιών. Τα φυσικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα μπορούν να περιλάβουν ένα τρίγωνικό-διαμορφωμένο πρόσωπο οπίσθια εξωτερικά αυτιά και ένα ευρύ, μεμβρανώδη λαιμό. στήθος ευρύ - εικόνα ασπίδας, συγγενείς καρδιακές ατέλειες, δομικές ατέλειες νεφρών, αλλά συνήθως δεν προκαλούν ιατρικά προβλήματα.

Αιτιολογια Το θηλυκό άτομο γεννιέται χωρίς το δεύτερο X χρωμόσωμα "45X” : το άτομο διαθέτει 44 αυτοσωμικά και ένα μόνο X χρωμόσωμα Απαιτούνται πολλαπλές εξετάσεις κυττάρων αίματος επειδή μερικά κύτταρα μπορεί να έχουν Χ μονοσωμία, ενώ άλλα όχι

καρυοτυποσ

Turner’s syndrome baby

συμπτωματα Μικρότερος του μέσου όρου και αργός ρυθμός ανάπτυξης Όχι αναπτυξιακές «εκρήξεις» κατά την εφηβεία Μη λειτουργικές ωοθήκες: Δεν παράγονται οιστρογόνα ή προγεστερόνη Στειρότητα Λοιμώξεις του μέσου ωτός που οδηγούν σταδιακά σε απώλεια ακοής Προβλήματα με υπολογιστικές ικανότητες, μνήμη, λεπτές κινήσεις Αποχρωματισμένες κηλίδες στο δέρμα

Οπτικα συμπτωματα

Συμπτωματα φυσιολογιασ Κοντό ανάστημα Παχυσαρκία (λόγω υπολειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα) Βλεφαρόπτωση Προβλήματα στην ανάπτυξη του στήθους Κοντά δάχτυλα και πατούσες Επιπλέον δέρμα στο λαιμό (webbed neck) Πρήξιμο σε χέρια και πόδια Χαμηλά τοποθετημένα αυτιά Μαλακά νύχια που οι άκρες τους στρέφονται προς τα πάνω Μη φυσιολογική περιστροφή του καρπού και του αγκώνα

Νοητικα συμπτωματα Συνήθως φυσιολογικά επίπεδα διανοητικής ανάπτυξης Ωστόσο, φαίνεται να αντιμετωπιζούν δυσκολίες με συγκεκριμένες δεξιότητες Μαθησιακές δυσκολίες, ειδικά στα Μαθηματικά Προβλήματα συμπεριφοράς Προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης

διαγνωση Εξέταση αμνιακού υγρού στις εγκύους Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, απαιτείται γενετική συμβουλευτική Απλή εξέταση καρυότυπου σε κύτταρα αίματος Συνήθως η διάγνωση γίνεται σε βρεφική ηλικία, αλλά μπορεί να γίνει και αργότερα

στατιστικα Αυτή τη στιγμή 60,000 γυναίκες στις Η.Π.Α. Για άγνωστους λόγους το 98% των εμβρύων με σύνδρομο Turner αποβάλλονται, κατέχοντας έτσι το ποσοστό 10% των αποβολών συνολικά Συμβαίνει περίπου σε 1 στις 2000 γεννήσεις θηλυκών ατόμων

Επιπτωσεισ στη ζωη Οι γναίκες με σύνδρομο Turner έχουν κανονικό τρόπο ζωής Φυσιολογικές οικογενειακές σχέσεις Πιθανά προβλήματα, λόγω της εμφάνισής τους σε νεαρή ηλικία Turner’s Syndrome Support Groups

Αντιμετωπιση/θεραπεια Δεν υπάρχει θεραπεία για το σύνδρομο Turner Υπάρχουν κάποιοι τρόποι αντιμετώπισης των συμπτωμάτων: Ορμονική θεραπεία για την ανάπτυξη Υποκατάστατα οιστρογόνων, προγεστερόνης Τακτική παρακολούθηση καρδιακής λειτουργίας για πιθανά προβλήματα

Σύνδρομο Klinefelter 47, XXY Τα επίπεδα τεστοστερόνης στους εφήβους και τους ενηλίκους είναι χαμηλά. Η γυναικομαστία (ανάπτυξη στηθών) φαίνεται περίπου στο ένα τρίτο των επηρεασθέντων αρσενικών και οδηγεί σε έναν αυξανόμενο κίνδυνο του καρκίνου του μαστού. Το πρόσθετο χρωμόσωμα Χ παράγεται μητρικά σε περίπου 50% των περιπτώσεων Klinefelter, και η εμφάνιση του αυξάνεται με την προχωρημένη μητρική ηλικία

Πως κληρονομείται αυτή η διαταραχή; Ένα ζεύγος φυλετικών κυττάρων αποτυγχάνουν να διαχωριστούν κατά το σχηματισμό ωαρίου ή σπερματοζωαρίου Το έμβρυο καταλήγει με 3 αντίγραφα χρωμ (XXY)

Πως επηρεάζεται η οικογένεια ενός ατόμου με σύνδρομο Klinefelter? Τα αρσενικά άτομα είναι πολύ πιθανό να μην μπορούν να γονιμοποιήσουν και να ξεκινήσουν μια νέα οικογένεια

Caroline Cossey (XXXY) Έγινε διάσημο μοντέλο Υποβλήθηκε σε επέμβαση αλλαγής φύλου Cossey ήταν κορίτσι του James Bond στην ταινία “For Your Eyes Only.”

Τρισωμία Χ 47, XXX Προφανείς φυσικές ανωμαλίες φαίνονται σπάνια, αλλά αυτά τα θηλυκά πάσχουν μερικές φορές από στειρότητα, ακανόνιστο κύκλο έμμηνου ρήσης, ή ήπια διανοητική καθυστέρηση. Περίπου το 90% των περιπτώσεων είναι το αποτέλεσμα του μη διαχωρισμού στη μητέρα, και, όπως με άλλες τρισωμίες η εμφάνισή τους αυξάνεται με την προχωρημένη ηλικία των παλαιότερων μητέρων. Η ακούσια διακοπή κύησης είναι συχνή στους ανθρώπους, με περίπου το ένα τρίτο των κυήσεων να χάνονται αυθόρμητα μετά από την εμφύτευση. Οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, που έχουν μελετηθεί στα σπερματοζωάρια και ωοκύτταρα στις αποβολές και τις θνησιγένιες, είναι μια σημαντική αιτία της ακούσιας διακοπής εγκυμοσύνης.

Τι είναι το σύνδρομο Τρισωμίας Χ? είναι μία χρωμοσωμική ανωμαλία που συναντάται σε συχνότητα 1 στις 1000 γυναίκες. Οι γυναίκες συνήθως έχουν ένα X χρωμόσωμα από κάθε γονέα αλλά στην Τρισωμία Χ, η γυναίκα έχει 3 X χρωμοσώματα. Αυτή συνήθως προκύπτει από λάθος κατά το σχηματισμό του ωαρίου της μητέρας ή του σπερματοζωαρίου του πατέρα. Οι άνθρωποι φυσιολογικά έχουν 46 χρωμοσώματα, δηλ. 23 ζεύγη. Είναι μια γενετική διαταραχή, αλλά όχι κληρονομική.

Ιστορία Η πρώτη δημοσιευμένη αναφορά στο σύνδρομο Τρισωμίας X έγινε από την Patricia Jacobs στο Western General Hospital στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, το 1959. Παρατηρήθηκε σε μία γυναίκα 35 ετών που είχε πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια στην ηλικία των 19 ετών.

Συμπτώματα Το σύνδρομο Τρισωμίας X μπορεί να μην προκαλέσει συμπτώματα. Εάν εμφανιστούν, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν: Ψηλό ανάστημα Μικρό κεφάλι (microcephaly) Κάθετες πτυχώσεις του δέρματος που μπορεί να καλύπτουν τις εσωτερικές γωνίες των ματιών Καθυστερημένη ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων, λόγου & ομιλίας Μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. Δυσλεξία) Μυϊκή αδυναμία Επιληπτικές κρίσεις Δυσλειτουργίες νεφρών

Γενετική μετάδοση Το σύνδρομο Τρισωμίας X θεωρείται «φυλετική τρισωμία», επειδή υπάρχει ένα επιπλέον αντίγραφο του χρωμοσώματος Χ.

Θεραπεία Οι θεραπείες αφορούν τα συμπτώματα Αν υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες, απαιτείται συμβουλευτική Τακτικές εξετάσεις Ψυχολογική συμβουλευτική Η χρωμοσωμική ανωμαλία δεν επιδιορθώνεται Ωστόσο, μπορεί ο τρόπος ζωής να είναι φυσιολογικός αν αντιμετωπίζονται κατάλληλα τα συμπτώματα

Σύνδρομο XYY Ανευπλοειδία του Y χρωμοσώματος Προκύπτει από μη διαχωρισμό σε μειωτική διαίρεση του πατέρα

Σύνδρομο XYY Συχνότητα: 1 στις 1000 γεννήσεις αρσενικών ατόμων Συναντάται σε 4-20 στα 1000 άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα, που κρατούνται σε σωφρονιστικά ιδρύματα Ερώτημα: το επιπλέον Y χρωμόσωμα προκαλεί αλλαγές στην συμπεριφορά των ανδρών;

Η ανίχνευση είναι δύσκολη Έχουν φυσιολογική φυλετική ανάπτυξη Οι άνδρες είναι γόνιμοι Ο μόνος φαινότυπος που συσχετίζεται με το σύνδρομο XYY είναι το ψηλό ανάστημα Απαιτείται μικροσκοπική εξέταση των χρωμοσωμάτων του ατόμου, επειδή τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά δεν εκφράζονται πάντα έντονα (2 probe FISH). 1970’s British TV series: He had an extra Y, which made him a macho criminal!

Κοινά χαρακτηριστικά Περισσότερη φυσική δραστηριότητα Καθυστερημένες διανοητικές και μαθησιακές δεξιότητες Καθυστερημένη έναρξη ομιλίας Μέσος όρος ύψους : 7 cm πάνω από το αναμενόμενο Μεγάλα δόντια, μεγάλα αυτιά, μακρύ πρόσωπο, μακριά χέρια και πόδια

Το γονίδιο SRY Πως το Y χρωμόσωμα καθορίζει το φύλο Το γονίδιο SRY, βρίσκεται στο Y cχρωμόσωμα. Είναι πρωταρχικός καθοριστής της φυλετικής ανάπτυξης. Αν το αναπτυσσόμενο έμβρυο έχει λειτουργικό SRY γονίδιο στα κύτταρά του, θα αναπτυχθεί σε άντρα. Αν δεν υπάρχει λειτουργικό SRY, το έμβρυο αναπτύσσεται ως γυναίκα. Αν και το SRY γονίδιο βρίσκεται συνήθως στο Y χρωμόσωμα, κάποιες φορές μεταφέρεται στο X. Αποτέλεσμα: 46,XX άνδρες Μερικές φορές το γονίδιο SRY απενεργοποιείται, λόγω μετάλλαξης Αποτέλεσμα: 46,XΥ γυναίκες (σύνδρομο Swyer) Είναι επίσης πιθανό να είναι μερικώς ανενεργό το SRY γονίδιο -Αποτέλεσμα: ambiguous genitalia (διφορούμενα γεννητικά όργανα)

ΔΟΜΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΩΝ Εκτός από την απώλεια ή την εμφάνιση επιπλέον ολόκληρων χρωμοσωμάτων, και μέρη των χρωμοσωμάτων μπορούν να χαθούν ή να διπλασιαστούν καθώς διαμορφώνονται οι γαμέτες, και η διαμόρφωση τμημάτων των χρωμοσωμάτων μπορεί να αλλάξει. Οι δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες μπορεί να είναι μη ισορροπημένες (η αναδιοργάνωση προκαλεί ένα κέρδος ή μια απώλεια χρωμοσωμικού υλικού) ή να είναι ισορροπημένες (η αναδιοργάνωση δεν προκαλεί απώλεια ή κέρδος του χρωμοσωμικού υλικού).

Οι αλλαγές της δομής των χρωμοσωμάτων μπορούν να εμφανιστούν όταν ομόλογα χρωμοσώματα διάτασσονται εσφαλμένα κατά τη διάρκεια της μείωσης (π.χ., άνισος επιχιασμός). Η θραύση χρωμοσωμάτων μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της μείωσης ή της μίτωσης. Η πιθανότητα της θραύσης χρωμοσωμάτων μπορεί να αυξηθεί παρουσία ορισμένων επιβλαβών παραγόντων, των αποκαλούμενων clastogens (-ακτινοβολία ιονισμού, μερικές ιοικές μολύνσεις, και μερικές χημικές ουσίες )

Οι μικροδιαγραφές είναι μια υποκατηγορία της διαγραφής χρωμοσωμάτων που μπορεί να παρατηρηθεί μόνο σε χρωμοσώματα με ζωνώσεις ή, σε μερικές περιπτώσεις, χρησιμοποιώντας των μοριακές γενετικές προσεγγίσεις. Τα σύνδρομα που προκαλούνται από τη διαγραφή μιας σειράς παρακείμενων γονιδίων καλούνται μερικές φορές παρακείμενα σύνδρομα γονιδίων. Πίνακας 6.3 Σύνδρομα Μικροδιαγραφής Σύνδρομο Κλινικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα Xρωμοσωμική Διαγραφή Prader-Willi Διανοητική καθυστέρηση, μικρό ανάστημα, παχυσαρκία, υποτονία, χαρακτηριστικά προσωπεία, μικρά πόδια 15q11-13 Angelman Διανοητική καθυστέρηση, αταξία, ανεξέλεγκτο γέλιο, κρίσεις Langer- Giedion Χαρακτηριστικά προσωπεία, αραιή τριχοφυία, ποικίλα διανοητική καθυστέρηση 8q24 Miller- Dieker χαρακτηριστικά προσωπεία 17p13.3 Velocardiofacial DiGeorge ανωμαλία/χαρακτηριστικά προσωπεία, διασπασμένος ουρανίσκος, καρδιακές ανωμαλίες 22q11 Smith- Magenis Διανοητική καθυστέρηση, υπερδραστηριότητα, δυσμορφικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά 17p11.2 Ουίλιαμς Αναπτυξιακή ανικανότητα, χαρακτηριστικά προσωπεία, υπερβαλβιδικιή αορτική στένωση 7q1 Aniridia/Όγκος Wilms Διανοητική καθυστέρηση, ανιρίδια, προδιάθεση στον όγκο Wilms, γεννητικές ατέλειες 11p13 Διαγραφή 1p36 Διανοητική καθυστέρηση, κρίσεις, απώλεια ακοής, καρδιακές ανωμαλίες, μη επιτυχής ανάπτυξη, διακριτικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προσώπου 1p36 Rubinstein Taybi Διανοητική καθυστέρηση, ευρείς αντίχειρες και μεγάλα δάκτυλα ποδιών, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προσώπου, σπονδυλικές και στερνικές ανωμαλίες, πνευμονική στένωση 16p13.3 Alagille Νεογνικός ίκτερος, σπόνδυλοι "πεταλούδων", πνευμονική βαλβιδική στένωση, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προσώπου 20p12

Οι ισορροπημένες μετατοπίσεις στα σωματικά κύτταρα μπορούν μερικές φορές να προκαλέσουν κακοήθειες με τη διακοπή ή την αλλαγή των γονιδίων ή των ρυθμιστικών ακολουθιών τους. Αμοιβαία μετατόπιση μεταξύ του χρωμοσώματος 22 και του μακριού βραχίονα του χρωμοσώματος 9 (το αποκαλούμενο χρωμόσωμα Φιλαδέλφεια). Το περιστατικό αυτής της μετατόπισης στα αιματοποιητικά κύτταρα μπορεί να προκαλέσει τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία.

Η επίδραση του περιβάλλοντος... Οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι, που έχουν κοινά γονίδια, δε μοιάζουν απόλυτα ούτε συμπεριφέρονται κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο Πέρα από τα γονίδια, υπάρχει κι ένας επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας: το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Π.χ. Ύψος-θρέψη, δίαιτα άσκηση-καρδιοπάθεια ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ = ΓΟΝΟΤΥΠΟΣ + ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

θυμηθειτε… Είμαστε όλοι άνθρωποι και διαφέρουμε με τον τρόπο μας. Κάποιοι δεν μοιάζουν ή συμπεριφέρονται διαφορετικά. ΣΕΒΑΣΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ