Φροντίδα Ψυχικά Πάσχοντος στο Σπίτι

Χαρακτηριστικά στοιχεία του συστήματος ψυχιατρικής φροντίδας στη χώρα μας είναι ότι : Παραμένει νοσοκομειο-κεντρική Παρουσιάζει πλημμελή ή ανύπαρκτη οργάνωση εξωνοσοκομειακών και ενδιάμεσων δομών, μεταξύ του ασύλου και της οικογένειάς του ασθενή Συμβάλλει στην αποκοπή του αρρώστου από την οικογένειά του και την κοινότητα ως συνέπεια του εγκλεισμού του Είναι ανύπαρκτη η συνεχής φροντίδα του ασθενή μετά την έξοδό του από την ψυχιατρική κλινική, το ψυχιατρικό νοσοκομείο ή την ιδιωτική κλινική

Συνήθως τα ίχνη του ψυχικά πάσχοντος αγνοούνται στα μεσοδιαστήματα των υποτροπών και η ποιότητα ζωής του εξαρτάται από τις ενοχές και το (υπαρκτό ή ανύπαρκτο) ενδιαφέρον της οικογένειας

Η φροντίδα του ψυχικά πάσχοντος στο σπίτι Στον ψυχικά ασθενή Στην οικογένειά του και Στην κοινωνική ομάδα που περιβάλλει τον ψυχικά πάσχοντα

Η όλη προσπάθεια παροχής ψυχιατρικής φροντίδας στο σπίτι επηρεάστηκε αρχικά από την αντίληψη ότι ο ιδεώδης χώρος νοσηλείας των αρρώστων αυτών είναι το ίδιο τους το σπίτι και στηρίχθηκε στα μεταρρυθμιστικά ρεύματα της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής που αναπτύχθηκαν τις δεκαετίες ΄60 και ΄70 και που σκοπό τους είχαν τη μετάθεση της ψυχιατρικής φροντίδας από το ίδρυμα στην κοινότητα

Στις μέρες μας πολλά άτομα με χρόνιες και οξείες ψυχικές διαταραχές λαμβάνουν φροντίδα υγείας στην κοινότητα. Πολλά από αυτά τα άτομα και οι οικογένειές τους προσπαθούν να διαχειριστούν πολύπλοκα πρωτόκολλα ανάρρωσης ενώ ταυτόχρονα έρχονται αντιμέτωπα με: - μειωμένες δεξιότητες - οικονομικές δυσχέρειες που προκύπτουν από την ασθένεια - απώλεια σημαντικής κοινωνικής στήριξης - επιπρόσθετα προβλήματα υγείας πέραν της ψυχικής νόσου

Η ψυχιατρική φροντίδα στο σπίτι αφορά τους ασθενείς με χρόνιες ψυχικές διαταραχές και τις οικογένειές τους. Μεταξύ αυτών μπορεί να είναι: 1.Ασθενείς σε κρίση 2.Ασθενείς που δεν ακολουθούν το πρόγραμμα θεραπείας 3.Ασθενείς που χρειάζονται συχνά εισαγωγή σε νοσοκομείο 4.Ασθενείς που έχουν διπλή διάγνωση ψυχικής διαταραχής και κατάχρησης ψυχοδραστικών ουσιών

6.Ασθενείς με συμπτώματα που συμβάλλουν στην κοινωνική απομόνωση 7.Ασθενείς με μειωμένη λειτουργικότητα και ικανότητα αυτοφροντίδας 8.Ασθενείς με κατάθλιψη που οφείλεται σε κάποια χρόνια σωματική ασθένεια 9.Οικογένειες που φροντίζουν χρόνιους ψυχικά πάσχοντες 10.Οικογένειες που φροντίζουν τελικού σταδίου ασθενείς και έχουν ανάγκη παρηγορητικής φροντίδας

Η ψυχιατρική φροντίδα στο σπίτι περιλαμβάνει επίσης συμβουλευτική και υποστήριξη σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν γονικά διλήμματα όπως : 1.Αναπτυξιακή καθυστέρηση 2.Εφηβικές χημικές εξαρτήσεις 3.Προβλήματα συμπεριφοράς 4.Άλλες διανοητικές διαταραχές που επηρεάζουν τα παιδιά

Οι υπηρεσίες που παρέχονται στα πλαίσια της φροντίδας του ψυχικά πάσχοντος στο σπίτι περιλαμβάνουν : 1.Εκτίμηση της ψυχικής και διανοητικής κατάστασης 2.Βασική εκπαίδευση που αφορά τη διάγνωση και τα συμπτώματα της ψυχικής διαταραχής καθώς και τη θεραπεία αυτής 3.Συμβουλευτική και συμμόρφωση στη θεραπεία

4.Εκτίμηση και παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και των πιθανών παρενεργειών της φαρμακευτικής θεραπείας 5.Εκτίμηση του υποστηρικτικού (οικογενειακού και κοινωνικού) συστήματος και της αποτελεσματικότητάς του 6.Ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία

7.Διαχείριση κρίσεων 8.Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες 9.Βοήθεια στην αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων διαβίωσης και στην ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης

10.Βασική εκπαίδευση σε θέματα υγείας και αυτοφροντίδας (όπως σωματική άσκηση, διατροφή, ύπνος, φροντίδα στοματικής κοιλότητας, αποφυγή του στρες, αποφυγή αλκοόλ, τσιγάρων κλπ) 11.Βοήθεια και υποστήριξη των μελών της οικογένειας 12.Ένταξη σε κοινωνικές ομάδες 13.Παραπομπή σε κοινωνικές υπηρεσίες, διαιτολόγους – εργοθεραπευτές- φυσικοθεραπευτές στα πλαίσια της πολυδιάστατης συνεργασίας 14.Σύντομες ψυχοθεραπείες και διαχείριση συμπεριφοράς

Είναι γνωστό από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι αν ο εγκλεισμός αποτραπεί στην πρώτη κρίση της αρρώστιας η πρόγνωσή της μεταβάλλεται σημαντικά.

Σύνθεση και ρόλος της θεραπευτικής ομάδας Εποπτεύων (έμπειρος ψυχίατρος που έχει το ρόλο του συντονιστή) Ψυχίατροι Ειδικευόμενοι ψυχίατροι Ψυχολόγοι Νοσηλευτές Ψυχικής Υγείας Κοινωνικοί Λειτουργοί Φοιτητές

Από την αρχή της εφαρμογής της ψυχιατρικής φροντίδας στο σπίτι φαίνεται πως επιτυγχάνεται : Ταχεία υπευθυνοποίηση του αρρώστου Ενεργή συμμετοχή του αρρώστου στη θεραπεία Ενεργή συμμετοχή της οικογένειας

Φροντίδα στο σπίτι Ψυχικά Πάσχων Οικογένεια Κοινότητα

Εφαρμογή φροντίδας στο σπίτι σε ασθενείς με σχιζοφρένεια Σημαντικό ρόλο παίζουν : Το πλαίσιο λειτουργίας της θεραπευτικής ομάδας που αναλαμβάνει τον ασθενή (ιδιωτικός ή δημόσιος φορέας, αστική ή αγροτική περιοχή, κινητή μονάδα κλπ) Η βαρύτητα της κλινικής εικόνας του αρρώστου (νοσηλεία στο σπίτι ή φροντίδα στο σπίτι, τροποποιήσεις βάσει της ψυχοπαθολογίας)

Με βάση την κλινική κατάσταση του αρρώστου διακρίνουμε τρεις τύπους φροντίδας στο σπίτι : 1.Ψυχιατρικοί άρρωστοι που μετά από μία μικρότερης ή μεγαλύτερης διάρκειας νοσηλεία επιστρέφουν από την ψυχιατρική κλινική ή το ψυχιατρείο στο σπίτι 2.Ασθενείς για τους οποίους δεν ενδείκνυται η νοσηλεία στο νοσοκομείο 3.Ασθενείς για τους οποίους υπάρχει απόλυτη ένδειξη εισαγωγής σε κλινική

Πρώτος τύπος Ψυχιατρικοί άρρωστοι που μετά από μία μικρότερης ή μεγαλύτερης διάρκειας νοσηλεία επιστρέφουν από την ψυχιατρική κλινική ή το ψυχιατρείο στο σπίτι Η θεραπευτική ομάδα θα : Προσφέρει ψυχολογική βοήθεια στον άρρωστο και στην οικογένεια Χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή Συμβάλλει την κοινωνική αποκατάσταση του ατόμου Απαιτείται συνδυασμός παροχής φροντίδας και στους τρεις τομείς

Φαρμακευτική αγωγή Συχνά οι άρρωστοι αρνούνται την φαρμακευτική αγωγή Συχνά τα μέλη της οικογένειας βλέποντας κάποια βελτίωση παροτρύνουν τους αρρώστους να διακόψουν την αγωγή Συχνά τα μέλη της θεραπευτικής ομάδας και της οικογένειας φοβούνται τον ψυχωσικό άρρωστο, γεγονός που διατηρεί στη διατήρηση αυξημένης φαρμακευτικής δόσης (δημιουργία συμμαχίας μεταξύ θεραπευτών και οικογένειας)

Η υπερβολική δόση οδηγεί: -σε παρενέργειες -αδρανοποίηση του ασθενή -περιορισμό της δυνατότητας έκφρασης, αντίθεσης και αυτονόμησης του αρρώστου από την οικογένειά του -περιορισμό της δυνατότητας του αρρώστου για εργασία

Δεύτερος τύπος Ασθενείς για τους οποίους δεν ενδείκνυται η νοσηλεία στο νοσοκομείο Σε αυτόν τον τύπο ανήκει μια μεγάλη ομάδα ασθενών με λιγότερο βαριά συμπτωματολογία Εφαρμόζεται μόνιμη φροντίδα, συστηματικό Follow-up με συνδυασμό ψυχολογικής βοήθειας και φαρμακευτικής αγωγής Μία ενδεχόμενη κρίση αντιμετωπίζεται στο σπίτι, αυξάνονται οι ώρες παρουσίας των θεραπευτών στο σπίτι και αποφεύγεται συστηματικά η εισαγωγή στο νοσοκομείο

Σε μία κρίση : Ο πάσχων αναγνωρίζει μόνος του τα συμπτώματα και ζητά έγκαιρα από μόνος του να τον βοηθήσουν Τα συμπτώματα συνήθως δεν είναι τόσο θεαματικά Αν όμως στην οικογένεια υπάρξει πανικός στην πρώτη παραληρητική ιδέα ή στην παράξενη συμπεριφορά τότε δημιουργείται ένταση – άγχος Η ένταση οδηγεί στη σύγκρουση αρρώστου και οικογένειας

Τρίτος τύπος Ασθενείς για τους οποίους υπάρχει απόλυτη ένδειξη εισαγωγής σε κλινική Στην περίπτωση αυτή γίνεται νοσηλεία και φροντίδα στο σπίτι Ο άρρωστος και η οικογένεια αντιμετωπίζονται ως παθολογικός αστερισμός Η βοήθεια προσφέρεται προς όλες τις κατευθύνσεις, διότι υπάρχει γενικά σε όλους μία ψυχοπαθολογία Η παρουσία των θεραπευτών είναι 24ωρη τουλάχιστον τις δύο πρώτες ημέρες Ο άρρωστος δε χωρίζεται από την οικογένεια και γίνεται προσπάθεια να μη διαταραχθεί ο τρόπος λειτουργίας της οικογένειας Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν υπάρχει ο κίνδυνος αυτοκτονίας

Οικογένεια Η θεραπευτική ομάδα καλείται να παρέχει φροντίδα και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Οι δυναμικές και οι σχέσεις μεταξύ των μελών είναι στοιχεία που κάθε θεραπευτής πρέπει να λαμβάνει υπόψη Κρίνεται σκόπιμο λοιπόν να αναφερθούν βασικά στοιχεία που αφορούν τη σχέση της οικογένειας με ψυχικά ασθενή

Υπολογίζεται ότι μία στις τέσσερις οικογένειες έχει τουλάχιστον ένα μέλος που υποφέρει αυτή την στιγμή από μία ψυχική ή συμπεριφορική διαταραχή. Αυτές οι οικογένειες αναγκάζονται όχι μόνο να προσφέρουν υλική και συναισθηματική στήριξη, αλλά και να υποστούν την αρνητική επίπτωση του στίγματος και των διακρίσεων.

Το βάρος της οικογένειας αφορά: οικονομικές δυσκολίες ( Οι δαπάνες για τη θεραπεία της ψυχικής ασθένειας συχνά επιβαρύνουν την οικογένεια, είτε λόγω έλλειψης ιατρικής ασφάλειας, ή επειδή η ασφάλεια ίσως να μην καλύπτει τα ψυχικά νοσήματα) συναισθηματικές αντιδράσεις στην ασθένεια ( υπάρχει επίσης ο συνεχής φόβος ή η ενοχή για μία υποτροπή της ασθένειας που μπορεί να προκαλέσει ξαφνική και απρόσμενη αναστάτωση στη ζωή των μελών της οικογένειας) το άγχος της αντιμετώπισης της διαταραγμένης συμπεριφοράς, τη διάλυση της καθημερινότητας της οικογένειας και τον περιορισμό των κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Εκτός από το άμεσο βάρος που σηκώνουν οι οικογένειες πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι χαμένες ευκαιρίες. Οι οικογένειες, ένα μέλος των οποίων υποφέρει από ψυχική διαταραχή, κάνουν κάποιες προσαρμογές και συμβιβασμούς, που αποτρέπουν τα άλλα τους μέλη της από το να εκπληρώσουν το δυναμικό τους στη δουλειά, τις κοινωνικές σχέσεις και τη διασκέδαση.

Ο ρόλος της συναισθηματικής έκφρασης των οικογενειών Το κοινωνικό και συναισθηματικό περιβάλλον εντός της οικογένειας, έχει ξεκάθαρα συνδεθεί με υποτροπές στους ψυχικά ασθενείς

Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι η αλλαγή του συναισθηματικού κλίματος στις οικογένειες μπορεί να συνεισφέρει, μαζί με την φαρμακευτική αγωγή, στην πρόληψη των υποτροπών. Αυτά τα ευρήματα είναι χρήσιμα για τη βελτίωση της φροντίδας ασθενών μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, και επίσης υπενθυμίζουν τη σημασία των κοινωνικών παραγόντων στην πορεία και θεραπεία των σοβαρών ψυχικών διαταραχών.

Η ψυχολογική υπερκόπωση των οικογενειών Ο βαθμός της ψυχολογικής υπερκόπωσης εξαρτάται: από τους διαθέσιμους πόρους της οικογένειας, την ηλικία των ατόμων που παρέχουν φροντίδα, το φύλο, την οικονομική κατάσταση, το κοινωνικό υποστηρικτικό πλαίσιο, τις ψυχολογικές αντοχές, το είδος της συγγενικής σχέσης με τον πάσχοντα και τον προηγούμενο ρόλο του ψυχικά πάσχοντα μέσα στην οικογένεια

Η ψυχολογική υπερκόπωση των οικογενειών αφορά κυρίως τους παρακάτω τομείς της ζωής τους : Υγεία : Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν αναφέρουν ότι σημαντικό ποσοστό από τα άτομα που παρέχουν φροντίδα εμφανίζουν από ήπια έως σοβαρή ψυχιατρική συμπτωματολογία, όπως αγχώδη νεύρωση ή κατάθλιψη. Οικονομική κατάσταση : Η παροχή φροντίδας επιβαρύνει οικονομικά την οικογένεια, διότι το άτομο με το ψυχιατρικό πρόβλημα πιθανόν να μην εργασθεί ποτέ, οι φροντιστές πιθανόν να αναγκαστούν να σταματήσουν την εργασία τους και ταυτόχρονα τα έξοδα φροντίδας είναι αυξημένα.

Σχέσεις: Ο κοινωνικός στιγματισμός και η κοινωνική απομόνωση αποτελούν συνήθεις επιπτώσεις της παροχής φροντίδας. Η κοινωνική απομόνωση μπορεί να είναι αποτέλεσμα του μειωμένου ελεύθερου χρόνου για ψυχαγωγία ή/και των αισθημάτων ντροπής των υπόλοιπων μελών της οικογένειας. Στις ενδοοικογενειακές σχέσεις οι συνέπειες που προκύπτουν από την ψυχική νόσο εξαρτώνται από το είδος της σχέσης με τον ψυχικά πάσχοντα. Στις συζυγικές σχέσεις επαναπροσδιορίζονται οι ρόλοι, υποχωρεί η αμοιβαιότητα και οι συγκρούσεις οδηγούν συχνά σε διαζύγιο. Στις γονεικές σχέσεις εμφανίζονται αισθήματα ενοχής και ¨πένθους¨, ενώ τα αδέλφια αναφέρουν αισθήματα ντροπής, ενοχής, φόβου και θυμού

Κοινότητα Στα πλαίσια της φροντίδας στο σπίτι βασικό μέλημα αποτελεί η υπευθυνοποίηση του γειτονικού περιβάλλοντος και πολλές φορές η ανάθεση σε αυτό σημαντικού μέρους της υποστηρικτικής προς τον άρρωστο και την οικογένειά του βοήθειας Η υπευθυνοποίηση επιτυγχάνεται με την αγωγή ψυχικής υγείας

Με τον όρο ΑΓΩΓΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ εννοούμε την εργασία με τον πληθυσμό και την ευαισθητοποίησή του, ώστε να αλλάξει στάση απέναντι στην ψυχική νόσο

ΤΡΟΠΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομιλίες, συζητήσεις, κοινή αντιμετώπιση περιπτώσεων καθώς και σεμινάρια, είναι οι διάφοροι τρόποι εργασίας με τον πληθυσμό. Πρέπει η κοινωνική ομάδα να γνωρίζει πως εργάζονται οι θεραπευτές για να τους αποδεχθεί. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν ένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας να λειτουργεί ως ξένο σώμα μέσα στην κοινότητα

Σημαντικό ρόλο στην αγωγή της κοινότητας παίζει η ενημέρωση σχετικά με την επικινδυνότητα των ψυχικά πασχόντων. Η επικινδυνότητα του ψυχωσικού είναι ο κύριος παράγοντας που προκαλεί την απόρριψη από την κοινωνική ομάδα, τόσο του αρρώστου όσο και του θεραπευτή, παρόλη την αγωγή κοινότητας που έχει προηγηθεί.

Ο ψυχωσικός πριν γίνει επικίνδυνα επιθετικός, βιώνει επανειλημμένες απορρίψεις από γονείς, συγγενείς και φίλους