Π ΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ Δ ΥΤΙΚΉ Σ Μ ΑΚΕΔΟΝΊΑ Σ Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Καθηγήτρια: κ. Τάχου- Ηλιάδου Ονοματεπώνυμο: Γνωστοπούλου Μελπομένη αεμ: 3121 Μάθημα: Εκπαιδευτική Πολιτική Θέμα εργασίας: Εκπαιδευτικές Ανισότητες και η Ελληνική Περιφέρεια Φλώρινα 2014

Ε ΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΈΣ ΑΝΙΣΌΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ Η σχολική αποτυχία οριζόταν από το ελληνικό κράτος τη δεκαετία του ‘70με σαφήνεια και αυστηρότητα μέσα από τη χαμηλή βαθμολογία και συνεπώς τις επιπτώσεις αυτής στη σχολική προαγωγή. Έτσι όσοι αποτύγχαναν είτε παραπέμπονταν σε επαναληπτικές εξετάσεις το Σεπτέμβριο είτε επαναλάμβαναν τη τάξη είτε τέλος εγκατέλειπαν το εκπαιδευτικό σύστημα. Όμως όλα αλλάζουν το 1976/77 με τη μεταρρύθμιση Ράλλη. Με τη μεταρρύθμιση αυτή : 9 χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση Διαίρεση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε δύο τριετής κύκλους σπουδών Αλλάζει ο τρόπος βαθμολογίας και αξιολόγησης κυρίως στο δημοτικό, καθώς και καταργούνται οι εξετάσεις στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού.

Παρατηρούμε λοιπόν μια ελαστικοποίηση όχι μόνο στη βαθμολόγηση αλλά και στον τρόπο προαγωγής των μαθητών στις επόμενες τάξεις -βαθμίδες του σχολείου. Αυτό γίνεται φανερό από τα εξής στοιχεία : Η μαθητική διαρροή λοιπόν μειώνεται με την παροδο των χρόνων (Για τη μαθητική γενιά που μπήκε στην Α δημοτικού το 1970/71 απεφοίτησε από τη ΣΤ δημοτικού το 1975/76 το 86,4 % (διαρροή 13,6 %) Ενώ για τη μαθητική γενιά που μπήκε στην Α δημοτικού το 1985/86, αποφοίτησε το 1990/91 το 99,4% (διαρροή 0,6 %)

παρά τις όποιες αλλαγές και βελτιώσεις εξακολουθεί να παρατηρείται μαθητική διαρροή έστω και μειωμένη. Γι αυτόν τον μικρό αριθμό παιδιών ( που συνήθως είναι παιδιά παλιννοστούντων, μεταναστών ή που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο σχολείο) και πολλές φορές το εγκαταλείπουν, γίνεται λόγος για την ενισχυτική διδασκαλία, μιας διαφοροποιημένης διδασκαλίας που έχει στόχο την παροχή βοήθειας προς αυτά τα παιδιά. Το 1988 καθιερώνεται πλέον ο όρος ενισχυτική διδασκαλία με στόχο την προώθηση της ισότητας στην εκπαίδευση όπως και να προλάβει τον αναλφαβητισμό. Στη Πρωτοβάθμια εκπαίδευση ο θεσμός αυτός λειτουργεί με πολλά προβλήματα λόγω έλλειψης υλικού, κατάρτισης εκπαιδευτικών. Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο θεσμός αυτός υπολειτουργεί ουσιαστικά. Το σύστημα που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια, όχι μόνο δεν πέτυχε το στόχο του που ήταν η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων αλλά συνέτεινε το πρόβλημα. Το βάρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας μετατέθηκε έκτος σχολείου, αναπτύσσεται ο ιδιωτικός τομέας και οι γονείς ξοδεύουν άπειρα χρήματα για τα φροντιστήρια των παιδιών τους. Έτσι όλη αυτή η κατάσταση και το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα θέτουν εκτός μια μερίδα μαθητών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν σ’ αυτό και αναγκάζονται να το εγκαταλείψουν. Ενισχύονται λοιπόν οι ανισότητες στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Μ ΑΘΗΤΙΚΉ ΔΙΑΡΡΟΉ ΣΤΗ Δ ΕΥΤΕΡΟΒΆΘΜΙΑ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ ΑΝΆ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΌ ΔΙΑΜΈΡΙΣΜΑ Το ποσοστό των μαθητών που αποφοιτούν από τα λύκεια της χώρας παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά γεωγραφικό διαμέρισμα. Σημαντικό ρόλο στο ποσοστό αποφοίτων από τα λύκεια παίζει ο τύπος λυκείου ( γενικό, ειδικό, πολυκλαδικό, ιδιωτικό) αλλά και η περιφέρεια στην οποία βρίσκεται. Φαίνεται ότι οι απόφοιτοι γενικού λυκείου είναι σε κάθε περίσταση περισσότεροι και οι απόφοιτοι άλλων τύπων λυκείων διαφοροποιούνται σημαντικά. Καταλαβαίνουμε λοιπόν το ρόλο της περιφέρειας στην οποία βρίσκεται το λύκειο. Παρατηρούμε επίσης ότι οι απόφοιτοι είναι περισσότεροι στις περιοχές της πρωτεύουσας και συμπρωτεύουσας παρά στις άλλες περιφέρειες. Έχουμε λοιπόν αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις στα ποσοστά αποφοίτησης από διάφορους τύπους λυκείων. Βαθμολογία Γ τάξη λυκείου Επίσης υπάρχουν διαφορές στις επιμέρους κατηγορίες των προβιβάσιμων βαθμών όπως και οι πληθώρα των μεγάλων βαθμών. Ενδεικτικά στη περιφέρεια του Βόρειου Αιγαίου πάνω από τα 3/5 των μαθητών παίρνουν βαθμολογίες ανάμεσα στο 15 με 20.

Επιλογή δέσμης και επιτυχία ανά δέσμη στις εισαγωγικές εξετάσεις Υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ επιλογής δέσμης ανά περιφέρεια και επιτυχίας ανά δέσμη στην κάθε περιφέρεια. Έτσι εδώ θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι: Σε ότι αφορά την επιλογή οι συμμετέχοντες στις εξετάσεις φαίνεται να επιλέγουν βάσει της δέσμης αρεσκείας τους ανάλογα σε ποια περιφέρεια είναι και στο κοινωνικό δίκτυο στο οποίο ανήκουν. Όσον αφορά την επιτυχία συγκεκριμένες έρευνες δείχνουν ότι οι περιφέρειες δεν μπορούν κατά κανόνα να ικανοποιήσουν την επιλογή τους. Εκείνο που μας κινεί το ενδιαφέρον είναι η διαπίστωση της διαφορετικής επιτυχίας ανά σχολείο στις εισαγωγικές εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παρατηρείται ότι τα λεγόμενα ιδιωτικά και ειδικά σχολεία αποτελούν τα πιο αποτελεσματικά στις εισαγωγικές εξετάσεις. Άρα για την επιτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του τύπου σχολείου και της αστικότητας του.

Συμπερασματικά Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα κρύβει μέσα του σημαντικότατες διαφοροποιήσεις, οι οποίες εμφανίζονται τόσο σε επίπεδο σχολικής μονάδας όσο και σε τοπικό /περιφερειακό επίπεδο. Πλέον υπάρχουν οικογενειακές εκπαιδευτικές στρατηγικές που δημιουργούνται συμφώνα με τις εκτιμήσεις, εμπειρίες γονέων / μαθητών, τις παραδόσεις τους, από τις φήμες του ευρύτερου κοινωνικού δικτύου της οικογένειας όπως και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση τους. Όλα αυτά διαμορφώνουν από το ποιο σχολείο θα φοιτήσουν τα παιδιά μέχρι και ποιες σχολές θα δηλώσουν στο μηχανογραφικό τους. Καλό θα ήταν λοιπόν να υπάρχει ένας ευέλικτος μηχανισμός συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού που θα μπορούσε να κάνει πιο αποτελεσματική την όποια στρατηγική αναπτύξουν οι ενδιαφερόμενοι αλλά και να συνεισφέρει στη μελλοντική πορεία που θα ακολουθήσουν τα αδύναμα κοινωνικοοικονομικά στρώματα μαθητών που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε ιδιωτικά ΄΄καλά ΄΄ σχολεία.

Π ΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ ΔΙΆΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ Ως σήμερα η όποια ανάλυση γίνεται στις εισαγωγικές εξετάσεις αντιμετωπίζει τον ελληνικό χώρο ως ένα σύνολο χωρίς διαφοροποιήσεις, σε ότι αφορά τόσο την επιλογή Δέσμης ανά περιφέρεια όσο και την επιτυχία ανά περιφέρεια και δέσμη. ( Επομένως στη συνέχεια θα εξετάσουμε και θα δώσουμε έμφαση στην περιφερειακή διάσταση των εισαγωγικών εξετάσεων.) Σύμφωνα με μετρήσεις η επιτυχία των υποψηφίων στις εξετάσεις είναι περίπου ένας επιτυχών ανά τρείς υποψηφίους. όμως παρατηρείται μια μείωση των επιτυχόντων. Το 1994/95 οι επιτυχόντες ήταν 12,69 % λιγότεροι από το 1982/83. Έτσι είναι αξιοσημείωτο να πούμε ότι παρά τη σημαντική ανάπτυξη του δικτύου των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό επιτυχίας παρουσιάζει σημαντική μείωση( πράγμα που είναι όμως αναμενόμενο λόγω της αύξησης του αριθμού των υποψηφίων. Σύμφωνα με μετρήσεις και στοιχεία παρατηρείται σημαντική απόκλιση μεταξύ της 1ης και 13ης σε επιτυχία περιφέρεια.( ( Η 12ετία που ερευνάται χωρίζεται σε δύο διακριτές 6ετίες. Στην πρώτη 1982/ /89 η απόκλιση μικραίνει και φτάνει το 1988/89 στο 14,44%. Στη δεύτερη εξαετία (1988/ /95)η τάση αυτή φαίνεται να μεταβάλλεται ριζικά. Μέσα σε μια τριετία η απόκλιση διπλασιάζεται και φτάνει στ 30%. Την τελευταία τριετία παρουσιάζεται μια βελτίωση αλλά και πάλι η τελευταία σε επιτυχία μόλις που αγγίζει τα ¾ της επιτυχίας της πρώτης. Ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση της Αττικής που στο πρώτο μισό της 12ετίας εμφανίζεται στην πρώτη θέση ενώ στο δεύτερο μισό περιορίζεται σημαντικά.( δεύτερη εξαετία λοιπόν σοβαρές μεταβολές ).

Κ ΑΤΑΝΟΜΉ ΥΠΟΨΗΦΊΩΝ ΑΝΆ ΔΈΣΜΗ Η πρώτη δέσμη παρουσιάζει συνεχή αύξηση των υποψηφίων. Σ’ αυτήν την επιλογή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το γεγονός ότι η δέσμη αυτή έχει υψηλό κοινωνικό κύρος και το μέλλον παρουσιάζεται ευοίωνο για όποιον ακολουθήσει τα επαγγέλματα από αυτήν τη δέσμη(τμήματα τεχνολογίας και θετικών επιστημών Η δεύτερη δέσμη αν και θεωρείται υψηλού κοινωνικού κύρους δεν την επιλέγουν τόσοι πολλοί υποψήφιοι ίσως λόγω της υπερπαραγωγής των ιατρών ( ανεργία) και λόγω κάποιων υποδεέστερων κοινωνικού κύρους παραϊατρικών σχολών. Και εδώ παρατηρείται μια ασταθής απόκλιση μεταξύ της 1ης και 13ης περιφέρειας και πάλι εδώ η Αττική επιλέγει περισσότερο αυτή τη δέσμη.

Η Η Τρίτη δέσμη εμφανίζει συνεχή μείωση του εθνικού μέσου όρου ( δεν την επιλέγουν πολλοί) αφού τόσο η νομική όσο και οι φιλολογικές και παιδαγωγικές σπουδές θεωρούνται κορεσμένες. και σε αυτήν την περίπτωση έχουμε μεγάλη απόκλιση μεταξύ της πρώτης περιφέρειας και της 13ης. Η τέταρτη δέσμη είναι αυτή που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό επιλογής. Αυτό συμβαίνει γιατί την επιλέγουν όχι μόνο αυτοί που ενδιαφέρονται για τις σχολές που περιέχει αλλά και αυτοί που αναγκαστικά πρέπει να επιλέξουν μία δέσμη χωρίς να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για περεταίρω σπουδές. Λόγω των τελευταίων η δέσμη αυτή δεν απολαμβάνει το κοινωνικό κύρος που της αρμόζει. Η δέσμη αυτή παρουσιάζει συνεχή αύξηση της απόκλισης μεταξύ 1ης και 13ης περιφέρειας. Η Πέμπτη δέσμη αφορά τα ΤΕΙ. Σε αυτήν την δέσμη παρουσιάζεται η μεγαλύτερη απόκλιση επιλογής μεταξύ 1ης και 13ης περιφέρειας που ξεπερνούσε το 50 %.

Σ ΎΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΛΟΓΉΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΧΊΑΣ ΑΝΆ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ ΚΑΙ ΔΈΣΜΗ Στη πρώτη δέσμη μόνο σε 4 περιφέρεις έχουμε απόλυτη ταύτιση της τάσης επιλογής με την τάση επιτυχίας. Στην Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και την Κρήτη τόσο το ποσοστό των υποψηφίων όσο και των επιτυχόντων είναι πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Στη κεντρική Μακεδονία η τάση επιλογής και επιτυχίας ταυτίζονται αλλά κάτω από τον Ε.Μ.Ο. Στη δεύτερη δέσμη μία μόνο περιφέρεια ( Θεσσαλία) παρουσιάζει ταύτιση ανάμεσα στην τάση επιλογής και την τάση επιτυχίας σε σχέση πάντα με τον Ε.Μ.Ο. Δύο περιφέρειες παρουσιάζουν αντίθετες τάσεις μεταξύ επιλογής και επιτυχίας. Τα Ιόνια νησιά επιλέγουν πάνω από τον Ε.Μ.Ο αυτή τη δέσμη αλλά πετυχαίνουν σε αυτή συνεχώς κάτω από το Ε.Μ.Ο Η Στερεά Ελλάδα παρουσιάζει ακριβώς το αντίθετο.

Όσον αφορά την Τρίτη δέσμη 4 μόνο περιφέρειες εμφανίζουν αντιστοιχία μεταξύ επιλογής και επιτυχίας. Η Ήπειρος και η Θεσσαλία επιλέγουν και επιτυγχάνουν πάνω από τον Ε.Μ.Ο και το Νότιο Αιγαίο και η Κρήτη επιλέγουν και επιτυγχάνουν σταθερά κάτω από το μέσο όρο.. Στην τέταρτη δέσμη καμία περιφέρεια δεν παρουσιάζει ταύτιση στην επιλογή και επιτυχία στις εξετάσεις. Μόνο μία περιφέρεια παρουσιάζει αντιστοιχία. (τα Ιόνια νησιά επιλέγουν την τέταρτη δέσμη περισσότερο πάνω από το Ε.Μ.Ο αλλά πετυχαίνουν συνεχώς λιγότερο από το αντίστοιχο Ε.Μ.Ο επιτυχίας.) Τέλος σχετικά με την Πέμπτη δέσμη εφτά περιφέρειες παρουσιάζουν σταθερά χαρακτηριστικά. Η Ανατολική Μακεδονία- Θράκη, η δυτική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο παρουσιάζουν χαρακτηριστικά πάνω από το Ε.Μ.Ο. Τα Ιόνια Νησιά, Στερεά Ελλάδα, Αττική και Πελοπόννησος εμφανίζονται σταθερά κάτω από Ε.Μ.Ο. Μία περιφέρεια η Θεσσαλία εμφανίζει κάτω από το Ε.Μ.Ο επιλογής και σταθερά πάνω από το Ε.Μ.Ο επιτυχίας.

Σ ΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΆ Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένα « χρηματιστήριο » αξιών όσο αφορά την επιλογή του είδους σπουδών των ανθρώπων. Αυτό το χρηματιστήριο είναι διαφορετικό από περιφέρεια σε περιφέρεια. Οι επιθυμίες, οι εμπειρίες των ανθρώπων και οι παραδόσεις (στο να επιλέξουν επάγγελμα ) διαφέρουν σε κάθε περιφέρεια. Οπότε είναι λογικό να μην ταυτίζονται οι επιθυμίες για τις δέσμες και κατά προέκταση σχολή που θα παρακολουθήσουν από περιοχή σε περιοχή. Επίσης διαπιστώθηκε μια δυσαρμονία μεταξύ επιθυμίας (επιλογή δηλαδή δέσμης ) και επιτυχίας. Φαίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις ότι οι περιφέρειες αδυνατούν να υλοποιήσουν τις επιλογές τους. Έτσι καταλήγουμε στο ότι με το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα και την εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθεί το ελληνικό κράτος αδυνατεί να λάβει υπόψη του τις επιμέρους περιφερειακές διαφοροποιήσεις με επακόλουθο να ενισχύονται οι εκπαιδευτικές ανισότητες και τείνει να αναπαραγάγει εκείνη την εκδοχή της ελληνικής πραγματικότητας (αθηναϊκής πραγματικότητας )που ζουν αυτοί που έχουν πρόσβαση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων.