Πεζογραφία Ρωμαϊκών / Αυτοκρατ. χρόνων (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)

Παρουσίαση με θέμα: "Πεζογραφία Ρωμαϊκών / Αυτοκρατ. χρόνων (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πεζογραφία Ρωμαϊκών / Αυτοκρατ. χρόνων (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)
Ιστοριογραφία: Διονύσιος Αλικαρνασσεύς (Ρωμαϊκή Αρχαιολογία), Αρριανός (Αλεξάνδρου Ανάβασις), Παυσανίας (Ελλάδος Περιήγησις), Στράβων (Γεωγραφικά). Φιλοσοφία (Νέα Στοά, Νεοπλατωνισμός): Επίκτητος (Διατριβές), Μάρκος Αυρήλιος (Εις Εαυτόν), Πλωτίνος (Εννεάδες). Διογένης ο Λαέρτιος (Φιλοσόφων Βίων και Δογμάτων Συναγωγή).

2 Πεζογραφία Ρωμαϊκών / Αυτοκρατ. χρόνων (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)
«Δεύτερη Σοφιστική» => σύζευξη Φιλοσοφίας και Ρητορικής (1ος-3ος αι. μ.X.). (Επι)Στροφή στο (κλασικό) παρελθόν. Kαικίλιος (Περί του Χαρακτήρος των Δέκα Ρητόρων), Λογγίνος, Περί ύψους, Διονύσιος Aλικαρνασσεύς (π.χ. Περί των Αρχαίων Ρητόρων), Δίων ο Xρυσόστομος (80 λόγοι), Aίλιος Aριστείδης (π.χ. Ιεροί Λόγοι), Ηρώδης ο Αττικός.

3 Πεζογραφία Ρωμαϊκών / Αυτοκρατ. χρόνων (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)
Λουκιανός (71 πεζά κείμενα [σοφιστικές μελέτες, διαλέξεις, πραγματείες,  σατιρικοί διάλογοι – Μενίππεια σάτιρα (κριτική συμπεριφορών και παραδεδομένων μύθων, απότομες εναλλαγές ύφους)].

4 Πεζογραφία Ρωμαϊκών χρόνων
 (Ερωτικό) Μυθιστόρημα: Tα περί Xαιρέαν και Kαλλιρρόην του Xαρίτωνος, τα Εφεσιακά του Ξενοφώντος, Δάφνις και Xλόη του Λόγγου, Tα κατά Λευκίππην και Kλειτοφώντα του Aχιλλέως Tατίου, τα Aιθιοπικά του Hλιοδώρου. Λουκιανού Λούκιος ή Όνος (έργο που ενέπνευσε τον Λατίνο Aπουλήιο, Μεταμορφώσεις). Επίδραση σε Λατινικό, Μεσαιωνικό και Βυζαντινό — λόγιο, ιπποτικό— και νεότερο Ευρωπαϊκό μυθιστόρημα.

5 Πλούταρχος, Βίος ~ 50 – 120 μ.Χ., Χαιρώνεια Βοιωτίας.
Εύπορη αριστοκρατική οικογένεια, επιμελημένη μόρφωση (Αθήνα / Αμμώνιος). Ταξίδια σε Ελλάδα, Ιταλία, Σάρδεις, Αλεξάνδρεια, Ρώμη. Δημόσια αξιώματα (ιερατικά καθήκοντα στο μαντείο των Δελφών [ισόβιο ιερατικό αξίωμα, περίπου από το 95 μ.Χ.], Ρωμαίος πολίτης, Αθηναίος πολίτης, δεσμοί με την Ακαδημία).

6 Έργο (‘Κατάλογος Λαμπρία’)
1. Βίοι Παράλληλοι: ~ 50 βιογραφίες επιφανών Ελλήνων και Ρωμαίων ανά ζεύγη (π.χ. Δημοσθένης-Κικέρων, Θησεύς-Ρωμύλος), εκτός από τέσσερις μεμονωμένες (Άρατος, Αρταξέρξης, Γάλβας, Όθος / Όθων). Βιογραφία / Ηθολογία (παρά Ιστορία). 2. Ηθικά: Ομάδα έργων (~ 200, σώζονται γύρω στα 70) με ποικιλία θεμάτων (καθαυτό ηθικά, ιστορικά, πολιτικά, κοινωνικά, παιδαγωγικά, θρησκειολογικά, κοσμολογικά, καλλιτεχνικά, ερωτικά). Μάξιμος Πλανούδης (τέλη 13ου αιώνα). Συμβουλευτική-διδακτική διάθεση.

7 Έργο (‘Κατάλογος Λαμπρία’)
Τα καθαυτό ηθικά συγγράμματα (όπως το Περί πολυπραγμοσύνης) συγκροτούνται από ομιλίες, διαλόγους (κατά τα πρότυπα των Πλατωνικών) ή διατριβές / πραγματείες. Εκλεκτικισμός (Πλατωνισμός, Αριστοτέλης και Περιπατητικοί, Στωικισμός, Πυθαγόρειοι, Κυνικοί). Πλούσια πηγή Γραμματείας Κλασικών και Αλεξανδρινών χρόνων. Δεινός μελετητής, ‘επιστημονική’ μέθοδος.

8 Γλώσσα / Ύφος Καλλιεργημένος Αττικός λόγος χωρίς υπερβολές Αττικισμού. Μετριοπαθές γλωσσικό ιδίωμα. Αττικισμός (Απολλόδωρος απο Πέργαμο, Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, Φρύνιχος, Αρποκρατίων, Πολυδεύκης, Μοίρης) # Ασιανισμός (Ρητορικές Σχολές Μ. Ασίας). Απλό, επιμελημένο ύφος. Μακροπερίοδος λόγος και συμπύκνωση νοημάτων.

9 Έργο, Πρόσληψη Μεγάλη απήχηση στην εποχή του και στην ύστερη αρχαιότητα (π.χ. Αρριανός, Μάρκος Αυρήλιος). Πλατωνιστές (Πρόκλος, Πορφύριος, Αλκίνοος, Νουμήνιος). Εκκλησιαστικοί Πατέρες (Κλήμης Αλεξανδρείας [Στρωματεις], Βασίλειος Καισαρείας [Βασίλειος ο Μέγας]).

10 Έργο, Πρόσληψη 16ος-18ος αιώνας: Erasmus, Rabelais, Montaigne, F. Bacon, Shakespeare, Rousseau, Goethe, Beethoven, Emerson. Αδαμάντιος Κοραής (μελετητής και εκδότης). 19ος αιώνας: Κάμψη (ιστορική ακρίβεια). Αναζωπύρωση κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

11 Περί πολυπραγμοσύνης Ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των εκλαϊκευτικών ηθικών συγγραμμάτων του Πλουτάρχου / των συγγραμμάτων πρακτικής φιλοσοφίας. πολυπραγμοσύνη = (υπερβολική) περιέργεια, αδιακρισία. // περιεργία (516A, 519A), τὸ περίεργον (517E), τὸ φιλοπευθές … καὶ φιλόπραγμον (515F). Πρβλ. τον γνωστό (πολιτικό) ορισμό της πολυπραγμοσύνης. Στενή σχέση με το έργο Περί αδολεσχίας.

12 Περί πολυπραγμοσύνης Πραγματισική ηθική (πρακτικό πνεύμα και πίστη στην κοινή λογική). Ο Πλούταρχος είναι πεπεισμένος πως η απόλυτη αρετή είναι άπιαστη, εξού και οι παραινέσεις του παραμένουν εντός των δυνατοτήτων της ανθρώπινης φύσης. Παιδαγωγικός στόχος => ηθική βελτίωση. Υποδείγματα της Ελληνορωμαϊκής λογοτεχνίας / ιστορίας ως ηθικά διδάγματα.

13 Περί πολυπραγμοσύνης Πηγές / Επιρροές:
1. Κωμωδία (τύπος συκοφάντη). Βλ. και Τιμοκλή Πολυπράγμων. 2. Αρίστων ο Χίος (Στωικός / Κυνικός φιλόσοφος του 3ου π.Χ. αι., μαθητής του Ζήνωνος του Κυτιέα). Σύγκριση με τους Χαρακτήρες του Θεόφραστου (και συγκεκριμένα με το Περιεργίας).

14 Περί πολυπραγμοσύνης Δομή
1. Ορισμός του πάθους (/ νοσήματος). Δύο ορισμοί (515D, 518C). Μορφή ακρασίας (519E, όπως και η αδολεσχία). Ένδειξη μίας φύσης κακής, καθώς συνδέεται με τη συκοφαντία, την κακολογία και τη χαιρεκακία (516A, 517E, 518C, 519C-E). Προσωπικό ηθικό ελάττωμα και κοινωνικό κακό. Η πολυπραγμοσύνη αντιτίθεται στη δικαιοσύνη και τη σωφροσύνη. Πρβλ. τα αυτου πράττειν και μη πολυπραγμονειν στην Πλατωνική Πολιτεία (433a) και τη διαδεδομένη αντίληψη για την αξία της ησυχιότητος και της οικειοπραγίας στην αρχαία Γραμματεία.

15 Περί πολυπραγμοσύνης 2. Παραδείγματα που φωτίζουν τη φύση / τις εκδηλώσεις του πάθους (κυρίως από τη σύγχρονη καθημερινή ζωή και δευτερευόντως ιστορικά / λογοτεχνικά). 3. Θεραπεία. Συνάδει με το γενικότερο ψυχοθεραπευτικό σχήμα του Πλουτάρχου (Κρίσις [συνειδητοποίηση και στοχασμός] και Άσκησις [εξάσκηση - συνήθεια]). Πρωταρχικής σημασίας στη θεραπευτική διαδικασία είναι η διαμεσολάβηση και η επικράτηση της λογικής (π.χ. 521E).

16 Περί πολυπραγμοσύνης Ο Πλούταρχος βασίζεται περισσότερο στην άμεση εμπειρία και τη βιωματική γνώση (οξυδερκής παρατηρητής των ηθών και των συνηθειών της εποχής του ή και ‘θεωρητικός’ της ψυχής), παρά στα διαβάσματα (μολονότι τα έργα του προϋποθέτουν ευρεία φιλοσοφική κουλτούρα). Καθαρή και συνεπής επιχειρηματολογία, πλούτος πρακτικών συμβουλών, οξυδερκείς ψυχολογικές ενοράσεις, αλλά και κάποιες ατυχείς συγκρίσεις, παρατραβηγμένα συμπεράσματα ή αντιφάσεις.