ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Το Κόμικ της λογικής και η Λογική των Κόμικς: μια κοινωνιοσημειωτική προσέγγιση του Logicomix Δημήτρης Παππούς Επόπτρια: Γρίβα Ελένη Βαθμολογητές: Ιφιγένεια Βαμβακίδου Νίκος Φωτόπουλος

2 Περιεχόμενα Πρόλογος Εισαγωγή Υλικό- Ερευνητικά ερωτήματα Μεθοδολογία της έρευνας Διευκρίνιση όρων Σημειωτική ανάλυση και κριτική ανάλυση λόγου Ανάλυση καρέ-καρέ Συζήτηση Βιβλιογραφία

3 Επιλογή του υλικού Επιλέξαμε το LOGICOMIX των Δοξιάδη, Παπαδημητρίου, Παπαδάτου και Annie di Donne(2008). κόμικ σαν είδος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Σημειωτική, καθώς κάθε μια από τις εικόνες του αποτελεί αφορμή για ανάλυση, μελέτη και κατηγοριοποίηση, περίπου όπως ένας πίνακας ζωγραφικής. Το κόμικ σαν είδος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Σημειωτική, καθώς κάθε μια από τις εικόνες του αποτελεί αφορμή για ανάλυση, μελέτη και κατηγοριοποίηση, περίπου όπως ένας πίνακας ζωγραφικής. Οι διαφορές που εντοπίζουμε με τις υπόλοιπες εικαστικές τέχνες υπόκεινται κυρίως στο λαϊκό χαρακτήρα του κόμικ. Το κόμικ αποτελεί ένα προϊόν της ποπ κουλτούρας, ανάγνωσμα μαζικής παραγωγής που απευθύνεται σε συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων.

4 Το υλικό μας ανήκει στο είδος του εικονογραφημένου Μυθιστορήματος graphic novel: Ο όρος μεταφράζεται αυτολεξεί εικονογραφημένο μυθιστόρημα, σε συντομία εικονιστόρημα και εκτείνεται σε περισσότερες Ο όρος μεταφράζεται αυτολεξεί εικονογραφημένο μυθιστόρημα, σε συντομία εικονιστόρημα και εκτείνεται σε περισσότερεςσελίδες. Η προέλευση του είδους αυτού, κόμικς άλμπουμ είναι αμερικανική και συνήθως εκδίδεται σε περιορισμένη έκδοση –τυπογραφικά και ποιοτικά ανώτερη Από άποψη περιεχομένου, πραγματεύεται θέματα κοινωνικά, ιστορίες μυστηρίου, ή στην προκειμένη περίπτωση την επεξήγηση των αφηρημένων μαθηματικών εννοιών, μέσα από την βιογραφία ενός σημαντικού ανθρώπου.

5 Σκοπός της έρευνας Να εντοπίσουμε την επεξήγηση αφηρημένων μαθηματικών και κατ’ επέκταση φιλοσοφικών θεωριών και τον τρόπο που αυτές προσεγγίζονται μέσα από επιλεγμένες ενότητες, σεκάνς και κυρίως μέσα από μεμονωμένα καρέ του LOGICOMIX.

6 Ερευνητικά ερωτήματα που αφορούν στις επιλογές και τη χρήση του λόγου Επιτυγχάνεται η κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, που πραγματεύεται το LOGICOMIX μέσα από τη γλώσσα των κόμικς; Επιτυγχάνεται η κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, που πραγματεύεται το LOGICOMIX μέσα από τη γλώσσα των κόμικς; Διακρίνονται οι διαφορετικές θεωρίες μέσα από τους διαλόγους των κύριων πρωταγωνιστών κατά τη συνομιλία τους; Διακρίνονται οι διαφορετικές θεωρίες μέσα από τους διαλόγους των κύριων πρωταγωνιστών κατά τη συνομιλία τους; Κατά πόσο οι λεκτικές πράξεις βοηθούν τον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με τα θεωρήματα και τις αφηρημένες ιδέες; Κατά πόσο οι λεκτικές πράξεις βοηθούν τον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με τα θεωρήματα και τις αφηρημένες ιδέες; Διαπιστώνεται έμφυλη διαφοροποίηση όσον αφορά στη λογική εκφορά του λόγου; Ποια η συμμετοχή των γυναικών σε συνομιλιακό επίπεδο κατά την επεξήγηση των ιδεών από τον Ράσελ; Διαπιστώνεται έμφυλη διαφοροποίηση όσον αφορά στη λογική εκφορά του λόγου; Ποια η συμμετοχή των γυναικών σε συνομιλιακό επίπεδο κατά την επεξήγηση των ιδεών από τον Ράσελ;

7 Ερευνητικά ερωτήματα σχετικά με τις επιλογές και τη χρήση της εικόνας Κατά πόσο η στιλιζαρισμένη τεχνοτροπία του κόμικ συμβάλλει στην αναπαράσταση των φιλοσοφικών ιδεών στην αφήγηση; Πώς εξυπηρετούν τον παραπάνω σκοπό τα εφέ κίνησης, η προσέγγιση των χαρακτήρων μέσω των πλάνων των οπτικών γωνιών θέασης και της ονοματοποιίας των ήχων; Επιτυγχάνεται ο τονισμός της επαναστατικότητας που φέρνει η ανακάλυψη των ιδεών μέσα από αυτά; Πώς συμβάλλουν στο παραπάνω; Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές στις σεκάνς που περιλαμβάνουν διδακτικές προσεγγίσεις της γεωμετρίας και των μαθηματικών,

8 Μεθοδολογία της έρευνας Η ανάλυση του υλικού έγινε χωρίζοντας τις σεκάνς του κόμικ που εξετάζουμε σε τέσσερις μεγάλες θεματικές ενότητες. Αυτές έχουν σαν κοινό παρονομαστή την αφήγηση της ιστορίας όπως ξετυλίγεται μέσα από την διάλεξη του Μπέρτραντ Ράσελ και τη συγγραφική ομάδα του LOGICOMIX. Η ανάλυση του υλικού έγινε χωρίζοντας τις σεκάνς του κόμικ που εξετάζουμε σε τέσσερις μεγάλες θεματικές ενότητες. Αυτές έχουν σαν κοινό παρονομαστή την αφήγηση της ιστορίας όπως ξετυλίγεται μέσα από την διάλεξη του Μπέρτραντ Ράσελ και τη συγγραφική ομάδα του LOGICOMIX. Κριτική Ανάλυση Λόγου του κειμένου σε Μικροεπίπεδο και Μακροεπίπεδο, μόνο κατά το πρώτο επεισόδιο της 1 ης θεματικής ενότητας ώστε να δώσουμε στον αναγνώστη ένα παράδειγμα σχετικά με το πως ακριβώς προέκυψαν οι 19 κατηγορίες τις οποίες χωρίσαμε σε: Επεισόδια Λόγου, φαινόμενα σύνταξης και σε Επίπεδο λέξης. Κριτική Ανάλυση Λόγου του κειμένου σε Μικροεπίπεδο και Μακροεπίπεδο, μόνο κατά το πρώτο επεισόδιο της 1 ης θεματικής ενότητας ώστε να δώσουμε στον αναγνώστη ένα παράδειγμα σχετικά με το πως ακριβώς προέκυψαν οι 19 κατηγορίες τις οποίες χωρίσαμε σε: Επεισόδια Λόγου, φαινόμενα σύνταξης και σε Επίπεδο λέξης.

9 Σημειωτική Ανάλυση εικόνας: Το μοντέλο ανάλυσης αποτελεί ένα συγκερασμό της σημειωτικής περιγραφής των εικόνων όπως τη συναντάμε στις Μυθολογίες του Barthes, καθώς και της κοινωνιοσημειωτικής ανάλυσης του Umberto Eco στο κεφάλαιο όπου αναλύει μια σελίδα κόμικ καρέ-καρέ στο βιβλίο του, Κήνσορες και Θεράποντες. Σημειωτική Ανάλυση εικόνας: Το μοντέλο ανάλυσης αποτελεί ένα συγκερασμό της σημειωτικής περιγραφής των εικόνων όπως τη συναντάμε στις Μυθολογίες του Barthes, καθώς και της κοινωνιοσημειωτικής ανάλυσης του Umberto Eco στο κεφάλαιο όπου αναλύει μια σελίδα κόμικ καρέ-καρέ στο βιβλίο του, Κήνσορες και Θεράποντες. Αναζητήσαμε τους συσχετισμούς μεταξύ λόγου και εικόνας, που συμβάλλουν ή όχι στην απλούστευση των Μαθηματικών εννοιών. Αναζητήσαμε τους συσχετισμούς μεταξύ λόγου και εικόνας, που συμβάλλουν ή όχι στην απλούστευση των Μαθηματικών εννοιών.

10 Θεματικές ενότητες 1. Ο Ράσελ και πέντε διαφορετικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις: α) Στην κατ’ οίκον διδασκαλία με τον Καθηγητή της Γεωμετρίας β) Η ανοιχτή στο κοινό διάλεξη-με θέμα: «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑΠΡΑΓΜΑΤΑ» του ηλικιωμένου Ράσελ, γ) Η μετωπική διδασκαλία του καθηγητή μαθηματικών στο Κέιμπριτζ δ) Η αυταρχική στάση στην διδασκαλία του Βιτγκενστάιν σε μαθητές δημοτικού Σχολείου και ε) Η εκ διαμέτρου αντίθετη ελευθεριάζουσα διδακτική πρακτική του Ράσελ. 2. Οι σχέσεις του Ράσελ με την οικογένεια και το άλλο φύλο 3. Η διεπιστημονική σχέση του Ράσελ με τους άλλους επιστήμονες (του κύκλου του) 4. Το «παρασκήνιο» της συντακτικής ομάδας του Logicomix:

11 Μοντέλο ανάλυσης γλωσσικού υλικού Επεισόδιο λόγου 1. Κατευθυντική πράξη λόγου 2. Αποφαντική πράξη λόγου 3. Εκφραστική πράξη λόγου 4. Παύσεις - διακοπές 5.Turn taking 6. Λογικές συνδέσεις 7. α)Γραφολογικά στοιχεία (Β, Ι), β) Σημεία στίξης Σύνταξη 8. Παθητική φωνή 9. Ατελείς φράσεις- ασάφειες 10. Ελλειπτικές δομές 11. Ονοματοποίηση Επίπεδο λέξης 12. Λόγιες λέξεις 13. Ξένες λέξεις 14. Επαναλήψεις λέξεων- φράσεων 15. Χρήση τροποποιητών 16. Συναισθηματικά φορτισμένα επίθετα 17. Επίθετα που δηλώνουν υπερβολή 18. Συναισθηματικά φορτισμένα ρήματα 19. Αισθητηριακά ρήματα

12 Κατηγορίες που ορίσαμε στην Σημειωτική ανάλυση του layout ολόκληρης της σελίδας- οργάνωση των αφηγηματικών πλαισίων: Αριθμός καρέ­αφηγηματικές ζώνες Αριθμός καρέ­αφηγηματικές ζώνες Η προσέγγιση των χαρακτήρων Η προσέγγιση των χαρακτήρων Ζoom in- zoom out Ζoom in- zoom out Πλαίσια, σύνδεση με λεζάντες Πλαίσια, σύνδεση με λεζάντες Κυρίαρχα χρώματα Κυρίαρχα χρώματα Τόνοι Τόνοι Κίνηση Κίνηση

13 Παράδειγμα ανάλυσης της οργάνωσης των καρέ ανά σελίδα Η οργάνωση των καρέ (layout) της σελίδας 92 Η πρώτη σελίδα του περίπατου- μονολόγου του Ράσελ με τη συντροφιά της Αλίσια Πέρσαλ Σμιθ χωρίζεται σε τρεις αφηγηματικές ζώνες, που συνολικά περιέχουν επτά καρέ, με την μεσαία να παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Στην πρώτη αφηγηματική ζώνη έχουμε δυο γενικά πλάνα με οπτική γωνία θέασης από κάτω. Οι χαρακτήρες απεικονίζονται σχεδόν ολόσωμοι- από τα γόνατα και πάνω και τη διαφορά κάνει το άλικο σύνολο εποχής που φορά η Άλις.

14 Στη δεύτερη αφηγηματική ζώνη ο Ράσελ απεικονίζεται από τη μέση και πάνω. Το μάτι του αναγνώστη κατευθύνεται στο κεντρικό χωρίς πλαίσιο καρέ της σελίδας σε λευκό φόντο. Η κίνηση των χεριών και η στάση του σώματος καταδηλώνουν την ανήσυχη ροή του λόγου του Μπέρτι και περνούν ομαλά στην τρίτη αφηγηματική ζώνη, όπου διακρίνουμε ξανά το φόντο της ευρωπαϊκής πόλης προοπτικά ιδωμένο από κάτω, καταλήγοντας σε ένα γενικό πλάνο από ψηλά, με τον Ράσελ να ανοίγει τα χέρια του και την Άλις να τον κοιτάζει έκπληκτη. Τα χρώματα που κυριαρχούν στη σελίδα θυμίζουν έντονα αυτά της βρετανικής σημαίας, Σκούρο μπλε ουλτραμαρίν για την καμπαρντίνα, το καπέλο και τη γραβάτα του Ράσελ και κρίμσον κόκκινο για το ταγέρ, το φόρεμα, το καπέλο και την ομπρέλα της Άλις. Το φόντο χαρακτηρίζεται από θερμούς απαλούς τόνους του μπλε και του πορτοκαλί. Τα παραπάνω στοιχεία μαζί με τον μονόλογο- πρόζα του ερωτευμένου Ράσελ, δίνουν έναν εύθυμο τόνο στην αφήγηση.

15 Στοιχεία που εξετάσαμε στη Σημειωτική Ανάλυση της εικόνας: Τον προσανατολισμό του καρέ Τον προσανατολισμό του καρέ Τον αριθμό των προσώπων που εντοπίσαμε στο κάθε καρέ Τον αριθμό των προσώπων που εντοπίσαμε στο κάθε καρέ Ποια από τα πρόσωπα εμπλέκονται στη δράση. Ποια από τα πρόσωπα εμπλέκονται στη δράση. Την οπτική (το «πλάνο» και τη γωνία θέασης της κάθε σκηνής) Την οπτική (το «πλάνο» και τη γωνία θέασης της κάθε σκηνής) Την οπτική απεικόνισης των χαρακτήρων. (αν φαίνονται σε προφίλ, μετωπική όψη ή σε τρία τέταρτα) Την οπτική απεικόνισης των χαρακτήρων. (αν φαίνονται σε προφίλ, μετωπική όψη ή σε τρία τέταρτα) Αν οι χαρακτήρες εμφανίζονται σε πορτρέτο, ολόσωμα, όρθιοι ή σε κίνηση Αν οι χαρακτήρες εμφανίζονται σε πορτρέτο, ολόσωμα, όρθιοι ή σε κίνηση

16 Τυχόν στοιχεία της δράσης που καταδηλώνουν χρόνο Τυχόν στοιχεία της δράσης που καταδηλώνουν χρόνο Παθητική στάση –αν συνοδεύεται από παθητική φωνή Παθητική στάση –αν συνοδεύεται από παθητική φωνή Τα κυρίαρχα χρώματα Τα κυρίαρχα χρώματα Τα επίπεδα της κάθε εικόνας και τον τρόπο που αυτά δημιουργούν βάθος Τα επίπεδα της κάθε εικόνας και τον τρόπο που αυτά δημιουργούν βάθος Τα αντικείμενα- κλειδιά και η κυριολεκτική ή συμβολική τους χρήση Τα αντικείμενα- κλειδιά και η κυριολεκτική ή συμβολική τους χρήση Σχέση εικόνας και λόγου Σχέση εικόνας και λόγου

17 Παράδειγμα ανάλυσης καρέ Κεφάλαιο 1, σελίδα 58, καρέ 58 α Οι κατ’ οίκον διδασκαλίες με τον Καθηγητή Γεωμετρίας Θεματική 1 α : Οι κατ’ οίκον διδασκαλίες με τον Καθηγητή Γεωμετρίας

18 Κριτική Ανάλυση Λόγου ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ: -ΝΑΙ, Ο ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, Ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ… θηλυκό γένος ουσιαστικού κι επιθέτου σε μεταφορά ΟΛΑ ΤΑ ΕΞΗΓΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ! ΜΙΚΡΟΣ ΜΠΕΡΤΙ: -ΜΗΠΩΣ-Χρήση τροποποιητή- ΕΞΗΓΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΕΡΑΥΝΟ; Ε;;; σημεία στίξης Σε επίπεδο επεισοδίων λόγου διαπιστώνουμε ότι στην πλειοψηφία των σεκάνς που περιέχουν διαλόγους εντοπίζουμε το σχήμα διάδρασης μέσω των σημείων στίξης- Θαυμαστικό– Ερωτηματικό. Πιο συχνά συμβαίνει το αντίστροφο. Τα τρία ερωτηματικά και το πλάγια γραμμένο επιφώνημα (Ε;;;) στην εκφορά της απορίας του μικρού Ράσελ υπογραμμίζουν περισσότερο τον ερωτηματικό τόνο της φωνής από ένα μικρό παιδί, με διάθεση και ανυπομονησία να μάθει για ΟΛΑ αυτά που του υπόσχεται η ΕΠΙΣΤΗΜΗ του νεαρού Καθηγητή.

19 Σε Μικροεπίπεδο >ΝΑΙ, Ο ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, Ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ…ΟΛΑ ΤΑ ΕΞΗΓΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ! -ΜΗΠΩΣ ΕΞΗΓΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΕΡΑΥΝΟ; Ε;;; ΝΑΙ, Ο ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, Ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ…ΟΛΑ ΤΑ ΕΞΗΓΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ! -ΜΗΠΩΣ ΕΞΗΓΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΕΡΑΥΝΟ; Ε;;;<: Διστακτικός σύνδεσμος, εδώ σε ευθεία ερώτηση, ρήμα σε Γ΄ πρόσωπο Ενικού Ενεστώτα που συντάσσεται με συμπλεκτικό σύνδεσμο- σε ρόλο προσθετικό- και με αντικείμενο σε πτώση Αιτιατική. Ακολουθεί επιφώνημα απορίας με τρία ερωτηματικά, ένδειξη ότι το φωνήεν παρατείνεται.

20 Σε Μακροεπίπεδο εντοπίζουμε δύο αποφαντικές πράξεις λόγου, από τις οποίες η ασυνταξία της δεύτερης παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ενώ κανονικά ύστερα από τα τρία Υποκείμενα- Αντικείμενα έπρεπε να ακολουθεί παθητική φωνή και το κανονικό υποκείμενο να πάρει τη θέση του ποιητικού αιτίου (Ο ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, Ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ... ΟΛΑ ΕΞΗΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ!). Φαινόμενα τέτοιου είδους συναντάμε στη μεταφορά του προφορικού λόγου σε γραπτό, όπως σ’ αυτόν το διάλογο όπου ο πρωταγωνιστής- καθηγητής προσπαθεί να μεταδώσει τη γνώση του στο παιδί. Σε Μακροεπίπεδο εντοπίζουμε δύο αποφαντικές πράξεις λόγου, από τις οποίες η ασυνταξία της δεύτερης παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ενώ κανονικά ύστερα από τα τρία Υποκείμενα- Αντικείμενα έπρεπε να ακολουθεί παθητική φωνή και το κανονικό υποκείμενο να πάρει τη θέση του ποιητικού αιτίου (Ο ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, Ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ... ΟΛΑ ΕΞΗΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ!). Φαινόμενα τέτοιου είδους συναντάμε στη μεταφορά του προφορικού λόγου σε γραπτό, όπως σ’ αυτόν το διάλογο όπου ο πρωταγωνιστής- καθηγητής προσπαθεί να μεταδώσει τη γνώση του στο παιδί. Στοιχείο προφορικότητας

21 Σημειωτική Ανάλυση του καρέ:

22 Παράδειγμα εντοπισμού των γλωσσικών κατηγοριών στο κείμενο ΡΑΣΕΛ: ΡΑΣΕΛ: αποφαντική πράξη λόγου: -Έχω γράψει μέχρι σήμερα δεκάδες βιβλία και εκατοντάδες άρθρα, κι έχω δώσει χιλιάδες διαλέξεις … γραφολογικά στοιχεία -Έχω γράψει μέχρι χρήση τροποποιητή σήμερα δεκάδες βιβλία και εκατοντάδες επίθετα που δηλώνουν υπερβολή άρθρα, κι έχω δώσει χιλιάδες (δίνεται έμφαση στα αριθμητικά επίθετα) διαλέξεις … γραφολογικά στοιχεία λογική σύνδεση: -Μα υποψιάζομαι ότι αν επιζήσει το όνομά μου… ατελής φράση αποφαντική πράξη λόγου: λογική σύνδεση: -Μα υποψιάζομαι ότι αν επιζήσει συναισθηματικά φορτισμένο ρήμα το όνομά μου… ατελής φράση

23 Συμμετοχή γυναικών στην αφήγηση Ρόλος δευτερεύων και βοηθητικός- βοηθά τους άντρες να συνεχίσουν τη δική τους αφήγηση. Ρόλος δευτερεύων και βοηθητικός- βοηθά τους άντρες να συνεχίσουν τη δική τους αφήγηση. Οι γυναίκες είναι κυρίως ακροάτριες και υπάρχουν πάντα σε σχέση με έναν άντρα, με τον οποίο υπάρχει σχέση υποταγής, είτε αυτός είναι σύζυγος είτε δάσκαλος. Οι γυναίκες είναι κυρίως ακροάτριες και υπάρχουν πάντα σε σχέση με έναν άντρα, με τον οποίο υπάρχει σχέση υποταγής, είτε αυτός είναι σύζυγος είτε δάσκαλος. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η Λαίδη Ράσελ, η οποία εμφανίζεται σε θέση ισχύος Μόνη εξαίρεση αποτελεί η Λαίδη Ράσελ, η οποία εμφανίζεται σε θέση ισχύος Οι δύο γυναίκες που συμμετέχουν στη συγγραφική ομάδα φαίνεται ότι συμμετέχουν σε συνομιλιακό επίπεδο κατά την επεξήγηση ιδεών συμπληρώνοντας αυτά που πασχίζει να εκφράσει η συγγραφική ομάδα. Οι δύο γυναίκες που συμμετέχουν στη συγγραφική ομάδα φαίνεται ότι συμμετέχουν σε συνομιλιακό επίπεδο κατά την επεξήγηση ιδεών συμπληρώνοντας αυτά που πασχίζει να εκφράσει η συγγραφική ομάδα. Ο λόγος της Άννι φαίνεται μέσα από την ξενική προφορά της, αφελής και χαριτωμένος. Γυναίκες που συμμετέχουν στην αφήγηση Αριθμό ς καρέ 1Λαίδη Ράσελ (γιαγιά του Ράσελ) 2 2Άλις Πέρσαλ Σμιθ (πρώτη σύζυγος του Ράσελ) 30 3Μαθήτρια Βίτγκενσταιν3 4Μητέρα μαθητή2 5Άννι (σεναριογράφος)7 6Ανν (ερευνήτρια)4

24

25 Συζήτηση Απαντώντας στα ερευνητικά ερωτήματα… επιτυγχάνεται η κατανόηση των αφηρημένων εννοιών μέσα από την γλώσσα των κόμικς, επιτυγχάνεται η κατανόηση των αφηρημένων εννοιών μέσα από την γλώσσα των κόμικς, διακρίνονται οι διαφορετικές θεωρίες μέσα από τους διαλόγους των κύριων πρωταγωνιστών κατά τη συνομιλία τους. διακρίνονται οι διαφορετικές θεωρίες μέσα από τους διαλόγους των κύριων πρωταγωνιστών κατά τη συνομιλία τους. οι λεκτικές πράξεις βοηθούν τον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με τα θεωρήματα και τις αφηρημένες ιδέες μέσα από τη χρήση της καταδήλωσης μέσα από τις ερωτηματικές προτάσεις, και τις προστακτικές όπως αυτές παρουσιάζονται μέσα από παραδείγματα διδακτικών προσεγγίσεων της Γεωμετρίας, των Μαθηματικών και της Φιλοσοφίας. οι λεκτικές πράξεις βοηθούν τον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με τα θεωρήματα και τις αφηρημένες ιδέες μέσα από τη χρήση της καταδήλωσης μέσα από τις ερωτηματικές προτάσεις, και τις προστακτικές όπως αυτές παρουσιάζονται μέσα από παραδείγματα διδακτικών προσεγγίσεων της Γεωμετρίας, των Μαθηματικών και της Φιλοσοφίας.

26 Η χρήση της εικόνας Συνήθως εντοπίζουμε τέσσερα επίπεδα στην κάθε εικόνα Συνήθως εντοπίζουμε τέσσερα επίπεδα στην κάθε εικόνα Υπάρχουν και περιπτώσεις έλλειψης φόντου (π.χ. η ξαφνική αλλαγή διάθεσης υποδηλώνεται με μονόχρωμο, «δισδιάστατο» φόντο) Υπάρχουν και περιπτώσεις έλλειψης φόντου (π.χ. η ξαφνική αλλαγή διάθεσης υποδηλώνεται με μονόχρωμο, «δισδιάστατο» φόντο) Η στιλιζαρισμένη τεχνοτροπία του κόμικ συμβάλλει στην αναπαράσταση των φιλοσοφικών ιδεών στην αφήγηση Η στιλιζαρισμένη τεχνοτροπία του κόμικ συμβάλλει στην αναπαράσταση των φιλοσοφικών ιδεών στην αφήγηση Σημειωτικά προκύπτει ότι επιλέγεται το layout ολόκληρης της σελίδας για την οργάνωση των αφηγηματικών πλαισίων σε στιγμές κορύφωσης της πλοκής. Σημειωτικά προκύπτει ότι επιλέγεται το layout ολόκληρης της σελίδας για την οργάνωση των αφηγηματικών πλαισίων σε στιγμές κορύφωσης της πλοκής.

27

28 Χρώμα και γωνίες λήψης Στην απεικόνιση σε εσωτερικούς χώρους τα χρώματα είναι μουντά με εξαίρεση το σομόν και το λευκό. Στην απεικόνιση σε εσωτερικούς χώρους τα χρώματα είναι μουντά με εξαίρεση το σομόν και το λευκό. Ο χειρισμός του χρώματος στους εξωτερικούς χώρους είναι περισσότερο ανάλαφρος μέσα από την αντίθεση παλ και ζωηρών χρωμάτων. Ο χειρισμός του χρώματος στους εξωτερικούς χώρους είναι περισσότερο ανάλαφρος μέσα από την αντίθεση παλ και ζωηρών χρωμάτων. Ο σχεδιαστής χρησιμοποιεί τα πλάνα με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που συναντάμε αν Ο σχεδιαστής χρησιμοποιεί τα πλάνα με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που συναντάμε αν απομονώσουμε καρέ κινηματογραφικής ταινίας. Κοντινά πλάνα σε όψη τριών τετάρτων επιλέγονται για να τονιστούν τα λεγόμενα του πρωταγωνιστή και την ένταση του διαλόγου. Κοντινά πλάνα σε όψη τριών τετάρτων επιλέγονται για να τονιστούν τα λεγόμενα του πρωταγωνιστή και την ένταση του διαλόγου.

29 Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν σκέψεις, συμπεράσματα ή παύσεις επιλέγονται πολύ κοντινά πλάνα Γενικά και πανοραμικά πλάνα επιλέγονται στα «εισαγωγικά» καρέ. Όλα τα παραπάνω συντίθενται σύμφωνα με τον τρόπο που ο αναγνώστης διαβάζει τα καρέ σε ένα κόμικ. Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι σε ένα μεμονωμένο καρέ του κόμικ υπονοείται η δράση και ο αόριστος χρόνος ενός υποτιθέμενα κινούμενου στιγμιότυπου, παρατηρούμε δύο κείμενα: το λεκτικό και όσα συμπεραίνουμε μέσω της εικόνας.

30

31

32 Η χρήση αντικειμένων και ο ρόλος των γυναικών σε σχέση με το κείμενο Αντικείμενα που παίζουν ρόλο στην πλοκή του σεναρίου με την κυριολεκτική τους χρήση είναι οι κιμωλίες, τα μολύβια, οι πένες, τα τετράδια και οι σημειώσεις Αντικείμενα που παίζουν ρόλο στην πλοκή του σεναρίου με την κυριολεκτική τους χρήση είναι οι κιμωλίες, τα μολύβια, οι πένες, τα τετράδια και οι σημειώσεις Αντικείμενα με ξεχωριστή σε κάθε περίπτωση συμβολική χρήση είναι τα καπέλα, ο πίνακας της συγγραφικής ομάδας με τις σημειώσεις και τα σκίτσα, το ξυράφι του κουρέα κ.α. Αντικείμενα με ξεχωριστή σε κάθε περίπτωση συμβολική χρήση είναι τα καπέλα, ο πίνακας της συγγραφικής ομάδας με τις σημειώσεις και τα σκίτσα, το ξυράφι του κουρέα κ.α. Οι γυναίκες που παρουσιάζονται στο κόμικ φαίνονται γλυκές, υπομονετικές, πρόθυμες να συμπληρώσουν αυτά που έχει να πει ο Ράσελ, ή τα μέλη της συντακτικής ομάδας του logicomix. Οι γυναίκες που παρουσιάζονται στο κόμικ φαίνονται γλυκές, υπομονετικές, πρόθυμες να συμπληρώσουν αυτά που έχει να πει ο Ράσελ, ή τα μέλη της συντακτικής ομάδας του logicomix. Ο ρόλος των γυναικών, κομψών και ντυμένων με ζωηρά χρώματα, είναι δευτερεύων και κατά κάποιον τρόπο παθητικός. Ο ρόλος των γυναικών, κομψών και ντυμένων με ζωηρά χρώματα, είναι δευτερεύων και κατά κάποιον τρόπο παθητικός.

33 Ανάλυση λόγου Από το μοντέλο ανάλυσης που ακολουθήσαμε στο γλωσσικό υλικό προέκυψαν 19 κατηγορίες: οι 7 αφορούν στα επεισόδια λόγου οι 7 αφορούν στα επεισόδια λόγου οι 4 αφορούν στη σύνταξη οι 4 αφορούν στη σύνταξη και οι υπόλοιπες 8 αφορούν στη λέξη. και οι υπόλοιπες 8 αφορούν στη λέξη. Οι λογικές συνδέσεις, η ονοματοποίηση, οι λόγιες και ξένες λέξεις αποδίδουν και καταδηλώνουν τις θεματικές του υλικού που αφορούν στον Ράσελ και στις πέντε διαφορετικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, στις σχέσεις του Ράσελ με την οικογένεια και το άλλο φύλο, στη διεπιστημονική σχέση του Ράσελ με τους άλλους επιστήμονες (του κύκλου του) στο «παρασκήνιο» της συντακτικής ομάδας του Logicomix

34 Στις πράξεις λόγου, επικρατούν οι αποφαντικές πράξεις λόγου και λιγότερο οι κατευθυντικές (οι εντολές και οι παραινέσεις μεταξύ των συνομιλητών). Ο μικρός αριθμός των εκφραστικών Ο μικρός αριθμός των εκφραστικών πράξεων λόγου που αφορούν τα συναισθήματα και τις προσδοκίες των ομιλητών, δηλώνει την πρόθεση των σεναριογράφων να αφηγηθούν την ιστορία με όσο το δυνατό λιγότερο υποκειμενισμό. Ενεργό ρόλο στην αφήγηση του λόγου παίζουν τα Ενεργό ρόλο στην αφήγηση του λόγου παίζουν τα γραφολογικά στοιχεία- τα σημεία στίξης, η έντονη και η πλάγια γραφή.

35 Οι παύσεις και οι διακοπές, συχνό φαινόμενο μεταξύ των συνομιλητών, δίνουν φωνή στην κατά τ’ άλλα βουβή αφήγηση του κόμικ. Η παθητική φωνή στα κείμενα των σεκάνς που εξετάσαμε, δεν συνδυάζεται απαραίτητα και με παθητική στάση των χαρακτήρων. Πολύ συχνή στην εκφορά του λόγου των χαρακτήρων του κόμικ, είναι η χρήση των τροποποιητών- ερωτηματικών, συμπερασματικών και ποσοτικών επιρρημάτων, τους οποίους χρησιμοποιούμε περισσότερο στον προφορικό λόγο. Το κείμενο συμπληρώνεται και από τη χρήση των συναισθηματικά φορτισμένων επίθετων υπογραμμίζοντας τις διαθέσεις των πρωταγωνιστών του Logicomix.

36