ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΩΡΕΑ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΝ Βιοηθικοί Προβληματισμοί.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΩΡΕΑ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΝ Βιοηθικοί Προβληματισμοί."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΩΡΕΑ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΝ Βιοηθικοί Προβληματισμοί

2 Ιστορική Αναδρομή Μεταμοσχεύσεων Ελληνική μυθολογία με πρωταγωνιστή τον Προμηθέα Ορθόδοξη εκκλησία: Ιησούς Χριστός επανασυγκολλεί το δεξί αυτί ενός υπηρέτη Άγιοι ιατροί Κοσμάς και Δαμιανός ακροτηρίασαν κάτω άκρο με κακοήθη όγκο και μεταμόσχευσαν ένα υγιές από νεκρό δότη Αιθίοπα(13 ος αιώνας) 1924: Αρχιεπίσκοπος Λουκάς, Αγιος Ποιμένας και Ιατρός Χειρουγός, μεταμόσχευση νεφρού απο μοσχάρι σε νεαρό ασθενή

3 Ιστορική Αναδρομή Μεταμοσχεύσεων Πίνακας 1Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορία των μεταμοσχεύσεων 1771 1804 1902 1906 1924 1936 1944 1950-3 1951 1953 1954 1958 1959 1963 1978 1981 Μεταμόσχευση ιστών Ελεύθερη δερματική αυτομεταμόσχευση Αγγειοραφή Πρώτη πειραματική μεταμόσχευση νεφρού Πρώτη κλινική μεταμόσχευση νεφρού με ξένο μόσχευμα Η απόρριψη αναγνωρίζεται ως ένα «αφυλακτικό φαινόμενο» Πρώτη κλινική μεταμόσχευση νεφρού από πτωματικό δότη Καλύτερη αναγνώριση του φαινομένου της απόρριψης Αλλεπάλληλες μεταμοσχεύσεις νεφρού χωρίς ανοσοκαταστολή Χρήση κορτιζόνης ως ανοσοκατασταλτικό φάρμακο Πρώτη νεφρική μεταμόσχευση απο ζώντα συγγενή δότη Πρώτη νεφρική μεταμόσχευση μεταξύ μονοζυγωτικών διδύμων Αναγνώριση των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας Χρήση της ακτινοβολίας ως ανοσοκατασταλτικού Συνδυασμένη εφαρμογή αναοσοκατασταλτ. φαρμάκων Κλινική χρήση της κυκλοσπορίνης Κλινική εφαρμογή των μονοκλωνικών αντισωμάτων

4 Ιστορική Αναδρομή Μεταμοσχεύσεων Πίνακας 2Μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα 1968-Θεσσαλονίκη 1971-Αθήνα 1990-Θεσσαλονίκη 1990-Αθήνα 1989-Αθήνα 1990-Αθήνα 1992-Θεσσαλονίκη 1992-Αθήνα 1999-Θεσσαλονίκη Μεταμόσχευση νεφρού Μεταμόσχευση ήπατος Μεταμόσχευση ήπατος και παγκρέατος Μεταμόσχευση καρδιάς Μεταμόσχευση πνεύμονα Μεταμόσχευση ήπατος και νεφρού Εμφύτευση νησιδίων παγκρέατος Μεχρι το τέλος του 2001 σύμφωνα με το διεθνές αρχείο των μεταμοσχεύσεων ειχαν γίνει 940.563 μεταμοσχεύσεις οργάνων σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ σήμερα ξεπερνούν το 1.000.000.

5 Η ιδέα της δωρεάς οργάνων αποτελεί υψίστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού, και στις μέρες μας, βασική προϋπόθεση του ιατρικού επιτεύγματος των μεταμοσχεύσεων. Η ιδέα της δωρεάς οργάνων αποτελεί υψίστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού, και στις μέρες μας, βασική προϋπόθεση του ιατρικού επιτεύγματος των μεταμοσχεύσεων. ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ: «ξενομεταμοσχεύσεις», δηλαδή λήψη οργάνων από ζώα, δημιουργία ιστών και οργάνων στο εργαστήριο από βλαστοκύτταρα (πρόδρομα αδιαφοροποίητα κύτταρα).

6 Μεταμόσχευση Μεταμόσχευση = αντικατάσταση ή τοποθέτηση στον ασθενή οργάνων ή ιστών που ελήφθησαν απο κάποιο δότη ΠΗΓΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ: δότες χωρίς πάλλουσα καρδια - αυτοί που χάνουν τη ζωή τους αιφνίδια και δεν ανταποκρίνονται στις άμεσα παρεχόμενες προσπάθειες καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης δότες με παλλουσα καρδια - συγγενείς υγιείς δότες, - μη συγγενείς υγιείς δότες, - εγκεφαλικά νεκροί ή πτωματικοί δότες - ανεγκέφαλα βρέφη.

7 Ποιός δίνει την άδεια για να πραγματοποιηθεί μία μεταμόσχευση; Όταν το προσωπικό του νοσοκομείου εντοπίσει έναν υποψήφιο δότη οργάνων, θα προσεγγιστεί η οικογένεια με έναν τρόπο που αποπνέει ευαισθησία και σεβασμό για να συζητηθεί η πιθανότητα της δωρεάς οργάνων. Η πείρα των κέντρων μεταμοσχεύσεων καταδεικνύει ότι πολλές οικογένειες βρίσκουν τη δωρεά οργάνων παρήγορη μετά το θάνατο του συγγενούς τους.

8 Πώς είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μία δωρεά οργάνου από ζωντανό δότη; Το πλέον συνηθισμένο είδος δωρεάς οργάνου από ζωντανό δότη είναι η δωρεά ενός νεφρού. Όλοι μας έχουμε δύο νεφρούς, αν και μπορούμε να ζήσουμε μία απόλυτα υγιή και φυσιολογική ζωή με έναν μόνο νεφρό. Μερικά κέντρα μεταμόσχευσης ήπατος μπορούν σήμερα να εκτελέσουν επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες χρησιμοποιούν ηπατικό ιστό από ζωντανό δότη. Πρόκειται συνήθως για δωρεά ιστού από γονέα σε τέκνο, αλλά έχουν πραγματοποιηθεί και μερικές μεταμοσχεύσεις ηπατικού ιστού από ενήλικα σε ενήλικα. Το ήπαρ του δότη αναγεννιέται και φθάνει στο φυσιολογικό του μέγεθος μετά την επέμβαση. Η ηλικία των δωρητών πρέπει να κυμαίνεται από 18 εώς 75 ετών Δυνατοί δότες οργάνων

9 Κριτήρια που αποκλείουν τη δωρεά οργάνων Να πάσχει ο δωρητής από κάποια μεταδιδόμενη ασθένεια όπως : Ηπατίτιδα, AIDS Σηψαιμία, Κακοήθεις/θανάσιμες ασθένειες (εξαιρούνται οι κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου) σοβαρό τραύμα του ήπατος ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ Στους δωρητές παγκρέατος προϋπάρχον διαβήτης οξεία παγκρεατίτιδα αυξημένη εντατική φροντίδα ασταθής αρτηριακή πίεση Δωρητές νεφρών προυπάρχουσα νεφρική διαταραχή ή ασθένεια προϋπάρχον διαβήτης ή και παλιό ιστορικό υπέρτασης Δωρητές μυελού των οστών ηλικία > 55 έτη αν πάσχει από τα ακόλουθα: άσθμα (χρόνιο ή με καθημερινή θεραπεία), καρκίνο, ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, ηπατίτιδα Β ή C, AIDS, κίρρωση ήπατος, παθολογική παχυσαρκία, συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ερυθηματώδη λύκο), βαριές ψυχικές διαταραχές, δρεπανοκυτταρική αναιμία και β-μεσογειακή αναιμία

10 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ – ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Είναι το σημείο όπου η ζωή και ο θάνατος είναι τόσο δυσδιάκριτα μεταξύ τους.... Τι είναι αυτό που μας ορίζει ζωντανούς και τι είναι αυτό που μας ορίζει νεκρούς;;; τι είναι αυτή η ζωντανή-νεκρή κατάσταση και πώς πρέπει να τη χειριστούμε;;; Μας δίνεται το δικαίωμα απο το Θεό να την ορίζουμε, να τη χρησιμοποιούμε, να την εκμεταλλευόμαστε προς όφελος άλλων ανθρώπων;;;

11 ΘΑΝΑΤΟΣ κριτήρια διάγνωσης θανάτου μέχρι το 1968 το κριτήριο διάγνωσης του θανάτου του αν­ θρώπου ήταν η μη αναστρέψιμη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος και της αναπνευστι­κής λειτουργίας Το έτος 1968 η ad hoc επιτρο­πή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Harvard των ΗΠΑ (Ad hoc Harvard Committee) εισηγήθηκε την αποδοχή ενός νέου, νευρολογι­ κού, κριτηρίου θανάτου. Σύμφωνα με το κριτή­ριο αυτό, νεκροί είναι οι ασθενείς οι οποίοι ευρί­σκονται σε βαθύ, μη αντιδρόν, απνοϊκό κώμα και στους οποίους δεν υπάρχει «ευδιάκριτη» δρα­στηριότητα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος («εγκεφαλικός θάνατος», «ε.θ.»).

12 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ Εγκεφαλικός θάνατος (brain death) σημαίνει μη αναστρέψιμη βλάβη του εγκεφάλου, με μόνιμη απώλεια όλων των λειτουργιών του εγκεφαλικού στελέχους (brain stem death). Έχει γίνει αποδεκτό, ότι θάνατος του εγκεφάλου σημαίνει θάνατος του ατόμου, δηλαδή, το βιολογικό τέλος κάθε ατόμου.

13 ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ Στοιχεία ζωήςΣτοιχεία θανάτου Το σώμα είναι ζεστό Εχει καρδιακό παλμό Αιματική ροή Παράγονται ούρα Απορρόφιση και μεταβολισμός τροφών Καμια αντίδραση σε έντονους ερεθισμούς Πλήρης άπνοια Ελλειψη εκτέλεσης αυτόματων κινήσεων (αν γίνει ορθή διαγνωσή του) Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι οριστικός και αμετάκλητος (αν γίνει ορθή διαγνωσή του),ενώ η καρδιακή ανακοπή είναι συχνά ανατάξιμη και η καρδιά και η λειτουργια της αντικαταστάσιμες

14 ΕΓΚΥΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΕΣ ΚΥΟΦΟΡΟΥΝ ΕΩΣ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΑ ΕΜΒΡΥΑ ΤΟΥΣ (2005) η Suzan Torres, 26χρονη ερευνήτρια που έμεινε εγκεφαλικά νεκρή μετά απο εγκεφαλική αιμορραγία μεταστατικού όγκου στον εγκέφαλο, ενώ ήταν έγκυος στο 2 ο παιδί της. Κρατήθηκε στη ζωή, με μηχανική υποστήριξη για 3 περίπου μήνες μεχρι να γεννήσει το κοριτσάκι της 10 εγκεφαλικά νεκρες έγκυες γυναίκες απο το 1980-2002 που κρατήθηκαν στη ζωή ώσπου γέννησαν τα παιδιά τους. ΤΟ ΑΠΛΟ ΜΥΑΛΟ ΘΕΩΡΕΙ ΑΣΥΜΒΑΤΟ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΥΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΘΗΣΑΝ ΩΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΕΣ, ΕΝΩ ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΑΡΚΕΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΒΙΩΣΑΝ.

15  Τρίτη, 27 Δεκεμβρίου 2011: Ένας 21χρονος ανένηψε, λίγο πριν τον ανοίξουν οι γιατροί για να του πάρουν τα όργανα, για να δοθούν για μεταμοσχεύσεις!  Nοσηλευόταν σε κώμα, στην εντατική μεγάλου νοσοκομείου της Αθήνας και μερίδα γιατρών διέγνωσε… εγκεφαλικό θάνατο, πιέζοντας τους συγγενείς της να δωρίσουν τα όργανά της. Tελικά ανένηψε! Ακραιες μεν αληθινές δε.... Περιπτώσεις !!!

16 ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι μια ιατρική έννοια, συνέπεια της τεχνολογίας, που επινοήθηκε για να περιγράψει μια κατάσταση του ανθρώπου και έρχεται σε αντίθεση με τον φυσικό θανατο, που είναι συνέπεια της φυσικής εξέλιξης του ανθρώπινου σώματος προς το θάνατο ;;; Μήπως τελικά ο εγκεφαλικός θάνατος επινοήθηκε για να εξυπηρετήσει καποιες σκοπιμότητες των μεταμοσχεύσεων και ενώ η δωρεά οργάνων ειναι πολύ καλή και θεμιτή, αφου σώζεις ζωες, δεν παυει με αυτό τον τροπο που γίνεται να αποτελεί σκοπιμότητα;;; Η σύγχιση μεταξύ εγκεφαλικού θανάτου και κώματος ή χρόνιας φυτικής κατάστασης, ο φόβος μήπως τα κριτήρια για τη διάγνωσή του δεν ειναι επαρκή ή ακριβή ή δεν εκτελούνται, με αποτελεσμα η διαγνωση να ειναι εσφαλμενη και η κατασταση του ατομου αναστρέψιμη, μιας και έχει συμβεί, σε σπάνιες περιπτώσεις ασθενών με οριακή εγκεφαλική βλάβη, να επέλθει ανάνηψη από αυτήν την κατάσταση Η αντίληψη μήπως οι εγκεφαλικά νεκροί δεν βρισκονται σε οριστική επέλευση του θανάτου λόγω των εγκεφαλονωτιαίων αντανακλαστικών που εχουν...

17 Επιστημονικές Αμφισβητήσεις Dr Robert Taylor (επίκουρος καθηγητής Νευρολογίας) υποστηρίζει ότι ο καλύτερος ορισμός του θανάτου είναι η οριστική παύση της κυκλοφορίας του αίματος. προτείνει την ταύτιση του εγκεφαλικού θανάτου με το νομικό θάνατο και την παράλληλα σαφή όμως διάκριση του από το βιολογικό θάνατο Dr Robert Truog (Πανεπιστημίου Ηarvard ) αποτελεί μια νομική μηχανή που διευκόλυνε συγκεκριμένες ιατρικές πράξεις.... η αφαίρεση οργάνων δεν πρέπει να βασίζεται στο θάνατο του δότη αλλά σε άλλα κριτήρια, όπως η οριστική απώλεια της συνειδήσεως και η συναίνεση του ή των συγγενών του Dr Αlan Shewmon (UCLA) (πρώην υπέρμαχος και υποστηρικτής του εγκεφαλικού θανάτου) ο θάνατος επέρχεται μόνον μετά την ανεπίστρεπτη παύση της καρδιακής λειτουργίας. Το επιχείρημα του είναι ότι εκτός από τον εγκέφαλο και ο νωτιαίος μυελός επιτελεί ολοκληρωμένες και ρυθμιστικές λειτουργίες, με αποτέλεσμα η νέκρωση του εγκεφάλου να μη σημαίνει κατ ανάγκη και παύση όλων των ολοκληρωμένων λειτουργιών του οργανισμού. Σε μελέτη του, εμφανίζει περιπτώσεις εγκεφαλικά νεκρών ατόμων που για ειδικούς λόγους (π.χ. γυναίκα εγκυμονούσα) παρέμειναν στη μηχανική υποστήριξη για μακρό χρονικό διάστημα. Το γεγονός ότι η γυναίκα τελικά κυοφόρησε θεωρεί πως είναι ασύμβατο με το θάνατο. Dr Paul Byrne νεογνολόγος Οχάϊο Όλα τα σημεία ζωής των δοτών είναι ακόμη παρόντα πριν τη λήψη των οργάνων· για παράδειγμα: Σταθερή θερμοκρασία σώματος και πίεση, η καρδιά χτυπάει, τα ζωτικά όργανα, όπως το συκώτι και τα νεφρά, λειτουργούν και ο δότης αναπνέει με τη βοήθεια αναπνευστήρα

18 Dr Jean Didier Vincent Υποστηριχτής του εγκεφαλικου θανατου ερωτηθείς για την περίπτωση μιας εγκύου που έχει διαγνωσθεί «εγκεφαλικά νεκρή» και συνεχίζει - με μηχανική υποστήριξη - την εγκυμοσύνη της, παράγοντας μάλιστα και γάλα για το αγέννητο παιδί της, παραδέχθηκε ότι μπορεί να υπάρχει ελάχιστη ορμονική παραγωγή στον εγκέφαλό της (δείγμα δηλαδή εγκεφάλου που λειτουργεί). Dr Cicero Coimbra, κλινικός νευρολόγος Πανεπιστήμιο Σάο Πάολο Βραζιλία καταδίκασε έντονα τη σκληρότητα της δοκιμασίας της άπνοιας, κατά την οποία αποσύρεται η μηχανική αναπνευστική στήριξη από τον ασθενή μέχρι και 10 λεπτά, ώστε να προσδιορισθεί αν θα αρχίσει αυτός να αναπνέει αυτόνομα. Αυτό αποτελεί μέρος της διαδικασίας που ακολουθείται, πριν δηλωθεί ένας ασθενής με εγκεφαλική βλάβη «εγκεφαλικά νεκρός». Ένας μεγάλος αριθμός ασθενών με εγκεφαλική βλάβη, ακόμα και σε βαθύ κώμα, μπορούν να επανέλθουν σε μια φυσιολογική ζωή. Ωστόσο, η δοκιμασία της άπνοιας (η οποία θεωρείται το πιο σημαντικό βήμα για τη διάγνωση του “εγκεφαλικού θανάτου”), μπορεί να επιφέρει μη αναστρέψιμη ενδοκρανιακή διαταραχή της κυκλοφορίας, ή ακόμα και καρδιακή παύση Dr Yoshio Watanabe, καρδιολόγος από την Ιαπωνία αν οι ασθενείς δεν υποβάλλονταν στη δοκιμασία της άπνοιας, θα είχαν 60% πιθανότητα αποκατάστασης στη φυσιολογική ζωή, με έγκαιρη θεραπευτική υποθερμία Dr Hill Πολυς κόσμος δεν ξέρει οτι η μηχανική υποστήριξη δεν αποσύρεται πριν ληφθούν τα όργανα, και χρειάζεται κάποια μορφή αναισθησίας στην οποία υποβάλλεται ο δότης κατά τη διάρκεια της εγχείρησης...

19 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΕΛΙΚΑ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΖΩΝΤΑΝΟΥΣ-ΝΕΚΡΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΟΥΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΘΑΝΑΤΟΥ.... ΕΓΩ ΞΕΡΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΘΑΝΑΤΟΥ, ΔΙΟΤΙ ΠΟΛΥ ΑΠΛΑ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ....Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΑΠΛΑ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΖΩΗΣ, ΔΕΝ ΜΕΤΡΑΤΑΙ,ΔΕΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ..... Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΠΟΥ ΔΥΣΚΟΛΑ ΘΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕ ΕΝΑΝ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΙΜΟ ΟΡΙΣΜΟ....

20 Βιβλιογραφία Ελένη Ασκητοπούλου, Επείγουσα και Εντατικη Ιατρική, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, 1991 Bernstein I., Powner D., Extended somatic support for pregnant women after brain death, Crit Care Med 2003, τεύχος 31, 1241-1249 Κων. Καρακατσανης, Εγκεφαλικός θανατος, ταυτίζεται με το θανατο του ανθρώπου; Ιατρική και φιλοσοφική θεώρηση Β’ εκδοση, University Studio press, Θεσσαλονίκη 2001 Βιοηθική και Βιοθεολογία, Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ Βλασίου Ιεροθέου, 2005 Βιοηθική επιτροπή της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος www.transplsntation.gr