Πρόληψη νοσοκομειακών λοιμώξεων και νοσοκομειακή υγιεινή Βαρβάρα Μουχτούρη, DLSHTM, MSc, PhD Επόπτρια Δημόσιας Υγείας Manager EU SHIPSAN ACT Joint Action.

Παρουσίαση με θέμα: "Πρόληψη νοσοκομειακών λοιμώξεων και νοσοκομειακή υγιεινή Βαρβάρα Μουχτούρη, DLSHTM, MSc, PhD Επόπτρια Δημόσιας Υγείας Manager EU SHIPSAN ACT Joint Action."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πρόληψη νοσοκομειακών λοιμώξεων και νοσοκομειακή υγιεινή Βαρβάρα Μουχτούρη, DLSHTM, MSc, PhD Επόπτρια Δημόσιας Υγείας Manager EU SHIPSAN ACT Joint Action Διδάκτορας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

2 Στόχοι του μαθήματος  Να περιγράψετε τις συνέπειες και τις κυριότερες αιτίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Να εξηγήσετε τη σημασία της επιτήρησης στην πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων  Να κατανοήσετε τους παράγοντες που συντελούν στη μετάδοση των νοσοκομειακών λοιμώξεων  Να εξηγήσετε τα μέσα πρόληψης των νοσοκομειακών λοιμώξεων  Να αποτιμήσετε το πρωτόκολλο καθολικών μέτρων πρόληψης στο νοσοκομείο

3 Περιεχόμενο  Νοσοκομειακές λοιμώξεις – ορισμός  Κυριότερες κατηγορίες  Αίτια  Τρόποι μετάδοσης  Παράγοντες κινδύνου  Επιπτώσεις  Πρόληψη Άσκηση: Παρατήρηση βασικών (καθολικών) προφυλάξεων στο νοσοκομείο

4 Πότε μία λοίμωξη θεωρείται «νοσοκομειακή»  όταν ο ασθενής εισάγεται στο νοσοκομείο από άλλη αιτία,  η λοίμωξη δεν έχει εκδηλωθεί και δεν βρίσκεται στο χρόνο επώασης κατά την εισαγωγή,  η λοίμωξη εκδηλώνεται μετά από >48 ώρες (την 3 η ημερολογιακή ημέρα)  η λοίμωξη μεταδίδεται στο νοσοκομείο Αγγλικοί όροι: nosocomial infection, hospital-acquired infection

5 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Μικροβιαιμίες  Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος  Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος  Λοιμώξεις χειρουργικού πεδίου  Λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος

6 Πεδία μόλυνσης και παράγοντες κινδύνου LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS Mechanical ventilation Aspiration Nasogastric tube Central nervous system depressants Antibiotics and anti-acids Prolonged health-care facilities stay Malnutrition Advanced age Surgery Immunodeficiency 13% BLOOD INFECTIONS Vascular catheter Neonatal age Critical care Severe underlying disease Neutropenia Immunodeficiency New invasive technologies Lack of training and supervision 14% SURGICAL SITE INFECTIONS Inadequate antibiotic prophylaxis Incorrect surgical skin preparation Inappropriate wound care Surgical intervention duration Type of wound Poor surgical asepsis Diabetes Nutritional state Immunodeficiency Lack of training and supervision 17% URINARY TRACT INFECTIONS Urinary catheter Urinary invasive procedures Advanced age Severe underlying disease Urolitiasis Pregnancy Diabetes 34% Most common sites of health care- associated infection and the risk factors underlying the occurrence of infections LACK OF HAND HYGIENE

7

8 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Μικροβιαιμίες  5% των νοσοκομειακών λοιμώξεων αλλά με υψηλή θνητότητα  Σχετίζονται με χρήση ενδαγγειακών καθετήρων και με μονάδες εντατικής θεραπείας  Μικροοργανισμοί που προκαλούν τη λοίμωξη:  Κοανγκουλάση-θετικοί σταφυλόκοκκοι  Κοανγκουλάση-αρνητικοί σταφυλόκοκκοι  Εντερόκοκκοι  Μύκητες (Candida)  Λοιμώξεις προκαλούμενες από τη χρήση ενδαγγειακών καθετήρων και ουροκαθετήρων μπορούν να εξελιχθούν σε βακτηριαιμίες

9 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος  Αποτελούν το 40% των νοσοκομειακών λοιμώξεων  Σχετίζονται με τη χρήση καθετήρα  Μικροοργανισμοί που προκαλούν τη λοίμωξη:  Gram-αρνητικοί του γαστρεντερικού: E. coli, enterococci  Pseudomonas aeruginosa  Candida

10 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος  Οι πνευμονίες αποτελούν τη δεύτερη συχνότερη κατηγορία  Υψηλή θνητότητα  Ασθενείς διασωληνωμένοι έχουν υψηλότερο κίνδυνο  Μικροοργανισμοί που προκαλούν λοίμωξη:  Ανώτερο αναπνευστικό  Άνω γαστρεντερικό  Μολυσμένος εξοπλισμός  Ιοί (γρίππης)  Λεγεωνέλλα

11 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Λοιμώξεις του χειρουργικού πεδίου  Μόλυνση της τομής ή και βαθύτερες  Παράγοντες κινδύνου:  Χαρακτηριστικά του ξενιστή  Είδος της εγχείρησης  Συχνά εκδηλώνονται μετά την έξοδο από το νοσοκομείο  Μικροοργανισμοί: Staphylococcus aureus, ψευδομονάδες, κοανγκουλάση-αρνητικοί σταφυλόκοκκοι, εντερόκοκκοι, μύκητες

12 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Λοιμώξεις του χειρουργικού πεδίου  Δείκτης κινδύνου (risk index) – US National Nosocomial Surveillance System:  Κατηγορία τραύματος: καθαρό, δυνητικά μολυσμένο, μολυσμένο, ρυπαρό/μολυσματικό  ASA index: βαθμολογία του αναισθησιολόγου βασισμένη στο ιστορικό και στους παράγοντες κινδύνου του ασθενούς  Διάρκεια επέμβασης  Η σύγκριση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων του χειρουργικού πεδίου ανά χειρουργό οδήγησε στη μείωσή τους

13 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος  Θα πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ νοσοκομειακών γαστρεντερίτιδων και άλλων παραγόντων π.χ. οφειλόμενων στη χρήση αντιβιοτικών  Μικροοργανισμοί: Clostridium difficile, rotavirus, norovirus, Salmonella

14 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  Clostridium difficile  Σχετίζεται συχνότερα με διάρροια οφειλόμενη σε χρήση αντιβιοτικών και ψευδομεμβρανώδη εντεροκολίτιδα στα νοσοκομεία  Μεταδίδεται από το περιβάλλον, τα χέρια του προσωπικού, άλλους ασθενείς και ιατρικό εξοπλισμό – οι σπόροι του επιβιώνουν στις επιφάνειες για 5 μήνες  Ο χρόνος νοσηλείας σχετίζεται με τη λοίμωξη  Οι περισσότεροι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί  Τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από:  Τη χρήση αντιβιοτικών  Παρουσία παραγόντων κινδύνου: ηλικία (80%>60), εξασθένιση, χρήση αντιδιαρροϊκών, εισαγωγή εξαρτημάτων στο γαστρεντερικό

15 Κυριότερες κατηγορίες νοσοκομειακών λοιμώξεων  MRSA (methicillin resistance staphylococci)  Υψηλή λοιμογονικότητα  Είναι ανθεκτικοί σε πολλά κοινά αντιβιοτικά  Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές θεραπείας  Υψηλή θνητότητα  Η επίπτωση αυξάνει σε Ευρώπη, Αμερική και άλλα μέρη του κόσμου  Μεταδίδεται στο νοσοκομείο αλλά και στην κοινότητα

16 Τρόποι μετάδοσης νοσοκομειακών λοιμώξεων  Αυτομόλυνση (self-infection)  Διασταυρούμενη μόλυνση (cross-infection)  Μόλυνση από το περιβάλλον (environmental infection)

17 Τρόποι μετάδοσης νοσοκομειακών λοιμώξεων  Εικόνα 36.1 Mim’s Medical Microbiology 4 th Edition, page 552

18 Παράγοντες κινδύνου  Ξενιστής  Λοιμογόνος παράγοντας  Περιβάλλον

19 Φόρμουλα του Hierholzer (1996) Ιp= V x D x S x T Hd Ip: Πιθανότητα για νοσοκομειακή λοίμωξη V: λοιμωγονικότητα μικροοργανισμού D: δόση μικροοργανισμού S: πεδίο εισαγωγής του μικροοργανισμού T: χρόνος επαφής Hd: δυνάμεις αντίστασης του ξενιστή

20 Επιπτώσεις  Σοβαρή νόσος ή θάνατος  Παρατεταμένη νοσηλεία  Κόστος νοσηλείας  Απώλεια ωρών εργασίας ασθενούς  Ταλαιπωρία ασθενών και συγγενών  Ανάγκη χορήγησης αντιβιοτικών  Κόστος θεραπείας  Εκθέτει τον ασθενή σε τοξικές ουσίες με πιθανές παρενέργειες  Πιέζει τον μικροοργανισμό να αναπτύξει ανθεκτικότητα  Ο ασθενής αποτελεί πηγή μόλυνσης για το νοσοκομειακό περιβάλλον αλλά και την κοινότητα

21 Επιδημιολογικά στοιχεία λοιμώξεων που μεταδόθηκαν σε χώρους παροχής υγείας στην Ευρώπη  4 100 000 περιπτώσεις κάθε χρόνο  37 000 θάνατοι  Λοιμώξεις του ουροποιητικού, αναπνευστικού, μετεγχειρητικές, μικροβιαιμίες  5% αυτών οφείλονται στον MRSA  20–30% μπορούν να προληφθούν με μέτρα υγιεινής

22 Επιπτώσεις  Μελέτη του ΠΟΥ σε 55 νοσοκομεία 14 κρατών έδειξε 8,7% επιπολασμό νοσοκομειακών λοιμώξεων

23 Επιπτώσεις  Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο ένας στους 11 νοσηλευόμενους έχει νοσοκομειακή λοίμωξη (9%)  100.000 περιπτώσεις ετησίως  με κόστος 1000 εκατομμύρια λίρες ετησίως για την παρατεταμένη νοσηλεία και τη θεραπεία

24 Επιπτώσεις  Στις ΗΠΑ 5% ποσοστό προσβολής  2 εκατομμύρια περιπτώσεις ετησίως  > 2 δισεκατομμύρια δολάρια ετήσιο κόστος

25 European Centre for Disease Prevention and Control. Annual epidemiological report 2014. Antimicrobial resistance and healthcare-associated infections. Stockholm: ECDC; 2015.

26 European Centre for Disease Prevention and Control. Annual epidemiological report 2014. Antimicrobial resistance and healthcare-associated infections. Stockholm: ECDC; 2015.

27

28 Επιπτώσεις Κόστος  Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους οφείλεται στην παρατεταμένη νοσηλεία  Οι οικονομικές αποζημιώσεις αποτελούν επιπλέον κόστος  Για τις επιμολύνσεις χειρουργικών τραυμάτων η παρατεταμένη νοσηλεία είναι 8,2 ημέρες (από 3 στη γυναικολογική κλινική σε 19,8 ημέρες στην ορθοπεδική)

29 Τι είναι απαραίτητο για τον εντοπισμό των νοσοκομειακών λοιμώξεων;

30 Πότε μία λοίμωξη θεωρείται «νοσοκομειακή»  όταν ο ασθενής εισάγεται στο νοσοκομείο από άλλη αιτία,  η λοίμωξη δεν έχει εκδηλωθεί και δεν βρίσκεται στο χρόνο επώασης κατά την εισαγωγή, συνήθως εκδηλώνεται μετά από >48 ώρες  η λοίμωξη μεταδίδεται στο νοσοκομείο Αγγλικοί όροι: nosocomial infection, hospital-acquired infection

31 Επιδημιολογική επιτήρηση Συλλογή δεδομένων  Συστηματική καταγραφή των απομονωθέντων μικροοργανισμών  Συστηματική καταγραφή των κλινικών εικόνων  Έρευνες επιπολασμού  Έρευνες επίπτωσης

32 Επιδημιολογική επιτήρηση Συλλογή δεδομένων (αριθμητής)  Συστηματική καταγραφή των απομονωθέντων μικροοργανισμών  Συχνότερη μέθοδος, υψηλή ειδικότητα, ιδανική για ανίχνευση εξάρσεων, εύκολη  Χαμηλή ευαισθησία, εξαρτάται από την ανάλυση δειγμάτων, πολλές νοσοκομειακές λοιμώξεις έχουν χαμηλό ποσοστό μικροβιακής διάγνωσης

33 Επιδημιολογική επιτήρηση Συλλογή δεδομένων (αριθμητής)  Συστηματική καταγραφή των κλινικών εικόνων  Συμπληρωματική της προηγούμενης για να αυξηθεί η ευαισθησία  Το νοσηλευτικό προσωπικό συνήθως δεν δηλώνει τις περιπτώσεις με κλινική εικόνα που πρέπει να δηλωθεί

34 Επιδημιολογική επιτήρηση Συλλογή δεδομένων (παρανομαστής)  Εισαγωγές  Εξιτήρια  Ασθενείς-ημέρες (ανθρωποημέρες)  Αριθμός διαδικασιών  Αριθμός ημερών με τη χρήση συσκευής

35 Επιδημιολογική επιτήρηση Πηγές δεδομένων Αρχεία καταγραφής ιστορικού ασθενών (απαιτεί πολλές ώρες εργασίας προσωπικού) Μικροβιολογικά αποτελέσματα Αρχεία κλινικών διαγνώσεων Αρχεία καταγραφής αντιβιοτικών

36 Επιδημιολογική επιτήρηση Επιλογή της κατάλληλης μεθόδου Η συνεχής επιδημιολογική επιτήρηση απαιτεί χρόνο και προσωπικό και δεν είναι η καλύτερη λύση Η επιτήρηση θα πρέπει να βασίζεται στις προτεραιότητες του νοσοκομείου και στις ανάγκες της κάθε κλινικής

37 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Μέτρα, όροι και διαδικασίες για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους Χώρους Παροχής Υγείας.  Πεδίο Εφαρμογής  Νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, Πανεπιστημιακά, Στρατιωτικά, Ν.Π.Ι.Δ.  Κέντρα Υγείας  Ιδιωτικές Κλινικές  Μονάδες Χρόνιας Αιμοκάθαρσης εκτός Νοσοκομείων και Κλινικών  Περιεχόμενο  Εσωτερικός Κανονισμός Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους Χώρους Παροχής Υγείας  Εκπαίδευση προσωπικού  Σύσταση Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων (ΕΝΛ)  Ομάδας Επιτήρησης της Κατανάλωσης και της Ορθής Χρήσης των Αντιβιοτικών  Δείκτες Ελέγχου Λοιμώξεων

38 Επιδημιολογική επιτήρηση στην Ελλάδα Σχέδιο δράσης «Προκρούστης»  Τα νοσοκομεία αποστέλλουν σε εβδομαδιαία βάση τέσσερις κατηγορίες λοιμώξεων:  μικροβιαιμίες (πρωτοπαθείς και ενδαγγειακών καθετήρων),  πνευμονίες (κοινότητας, ιδρυμάτων παροχής ιατρικής φροντίδας, νοσοκομειακές σε μη διασωληνωμένους ασθενείς και συνδεόμενες με τον αναπνευστήρα),  λοιμώξεις ουροποιητικού συστήματος και  λοιμώξεις χειρουργικού πεδίου, που οφείλονται στα τρία πολυανθεκτικά Gram – αρνητικά παθογόνα (Klebsiella sp., Acinetobacter sp., Pseudomonas sp.), με αντοχή στις καρβαπενέμες.

39 Επιδημιολογική επιτήρηση στην Ελλάδα Σχεδίο δράσης «Προκρούστης»  Παράλληλα, στις 28 ημέρες μετά την πρώτη θετική καλλιέργεια αναζητείται και καταγράφεται η έκβαση της συγκεκριμένης λοίμωξης.  Όταν δεν καταγράφεται κάποια από τις παραπάνω λοιμώξεις, τα νοσοκομεία αποστέλλουν μηδενική δήλωση.

40 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Επίπτωση Νοσοκομειακών Λοιμώξεων:  ο αριθμός των νέων επεισοδίων λοιμώξεων σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα  δηλώνει την συχνότητα εμφάνισης του νοσήματος κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα  βασικός δείκτης του οποίου η εξέλιξη θα παρακολουθείται μέσα στο χρόνο με συνεχή καταγραφή.  αφορά συνήθως περιορισμένο αριθμό λοιμώξεων από συγκεκριμένα παθογόνα  υπολογίζεται ανά 1000 ημέρες ασθενείς

41 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Σημειακός Επιπολασμός Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και χρήσης αντιβιοτικών:  Ο αριθμός των ασθενών με νοσοκομειακή λοίμωξη στο σύνολο των νοσηλευομένων ασθενών τη δεδομένη περίοδο καταγραφής.  Αποτελεί μία φωτογραφική - στιγμιαία αποτύπωση της τρέχουσας κατάστασης και πραγματοποιείται μία περιορισμένη χρονική περίοδο.  Αφορά σε όλες τις νοσοκομειακές λοιμώξεις καθώς και στη χρήση των αντιβιοτικών στα νοσοκομεία.  Πραγματοποιούνται τουλάχιστον κάθε δύο έτη σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας και θα αξιολογούνται ως προς την εξέλιξή τους και συγκριτικά.

42 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014  Επιτήρηση Κατανάλωσης Αντιβιοτικών:  συνεχής και βασίζεται στο διεθνές σύστημα υπολογισμού της κατανάλωσης των αντιβιοτικών WHO-ATC-Classification/DDD (Daily Defined Dose for Adults/1000 ημέρες ασθενείς).  Επιτήρηση Μικροβιακής Αντοχής:  aφορά συγκεκριμένους μικροοργανισμούς και το ποσοστό αντοχής τους στα αντιβιοτικά σύμφωνα με τα τρέχοντα όρια ευαισθησίας των μικροβιολογικών εργαστηρίων.  Αποικισμός: η απομόνωση ενός μικροοργανισμού από βιολογικό δείγμα ασθενούς χωρίς ο ασθενής να εμφανίζει κλινικά συμπτώματα λοίμωξης.  Η διασπορά των ανθεκτικών μικροοργανισμών γίνεται τόσο από τους ασθενείς με λοίμωξη όσο και από τους ασθενείς με αποικισμό.  Οι δύο αυτές κατηγορίες ασθενών θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τα ίδια μέτρα ελέγχου και πρόληψης

43 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δείκτες Ελέγχου Λοιμώξεων Α. Δείκτες Επιτήρησης Λοιμώξεων 1. Μηνιαία Επίπτωση βακτηριαιμιών (αριθμός βακτηριαιμιών /1000 ασθενείς- ημέρες)  Από όλα τα νοσοκομεία και τις ιδιωτικές κλινικές της χώρας επιτηρούνται συστηματικά οι νοσοκομειακές βακτηριαιμίες σύμφωνα με τον διαχωρισμό ανά είδος και ανά παθογόνο μικροοργανισμό.

44 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δείκτες Ελέγχου Λοιμώξεων Α. Δείκτες Επιτήρησης Λοιμώξεων 2. Σημειακός Επιπολασμός Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και Κατανάλωσης Αντιβιοτικών.  Ο επιπολασμός θα πραγματοποιείται ανά διετία σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) από όλα τα νοσοκομεία και τις ιδιωτικές κλινικές της χώρας.  Τη συγκεκριμένη επιτήρηση θα συντονίζει το ΚΕΕΛ-ΠΝΟ σε εθνικό επίπεδο.

45 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δείκτες Ελέγχου Λοιμώξεων Β. Δείκτες Επιτήρησης Μικροβιακής Αντοχής  Επιτηρούνται οι παρακάτω μικροοργανισμοί και η αντοχή τους στα βασικότερα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση λοιμώξεων από τα συγκεκριμένα παθογόνα: α. Escherichia coli β. Proteus mirabilis γ. Acinetobacter baumannii δ. Klebsiella pneumoniae ε. Enterobacter aerogenes-cloacae στ. Pseudomonas aeruginosa ζ. Staphylococcus aureus η. Enterococcus faecium – faecalis  Η συγκεκριμένη επιτήρηση θα πραγματοποιείται από τα μικροβιολογικά εργαστήρια των νοσοκομείων και των ιδιωτικών κλινικών ανά εξάμηνο.

46 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δείκτες Ελέγχου Λοιμώξεων Γ. Δείκτες Επιτήρησης Κατανάλωσης Αντιβιοτικών στο νοσοκομειακό χώρο  H επιτήρηση της κατανάλωσης των αντιβιοτικών στα νοσοκομεία ανά εξάμηνο (DDDs/100ασθενείς-ημέρες) πρέπει να πραγματοποιείται από τα φαρμακεία των νοσοκομείων ή των ιδιωτικών κλινικών.

47 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δ. Δείκτες επιτήρησης συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας στην εφαρμογή των μέτρων ελέγχου για την διασπορά των νοσοκομειακών παθογόνων.  Είδη βακτηριαιμιών α. Βακτηριαιμίες συνδεόμενες με κεντρικούς φλεβικούς καθετήρες β. Υπόλοιπες βακτηριαιμίες (πρωτοπαθείς, δευτεροπαθείς)  Αίτια μικροβιαιμιών γ. Acinetobacter spp. Στελέχη ανθεκτικά στις καρβαπενέμες δ. Klebsiella spp. Στελέχη ανθεκτικά στις καρβαπενέμες ε. Pseudomonas spp. Στελέχη ανθεκτικά στις καρβαπενέμες στ. Staphyloccocus aureus. Στελέχη ανθεκτικά στην Μεθικιλ-λίνη (MRSA) δ. Enterococcus spp. Στελέχη ανθεκτικά στα γλυκοπεπτίδια (VRE)

48 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Δ. Δείκτες επιτήρησης συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας στην εφαρμογή των μέτρων ελέγχου για την διασπορά των νοσοκομειακών παθογόνων. 1. Συμμόρφωση στην Υγιεινή των Χεριών 2. Επιτήρηση της κατανάλωσης αλκοολούχων αντισηπτικών διαλυμάτων (ml/1000 ασθενείς-ημέρες) 3. Μηνιαία επιτήρηση εφαρμογής της απομόνωσης και του διαχωρισμού των ασθενών με λοίμωξη ή αποικισμό από τα πολυανθεκτικά παθογόνα που επιτηρούνται στα κλινικά τμήματα των νοσοκομείων και των ιδιωτικών κλινικών (ασθενείς που απομονώνονται ή συννοσηλεύονται/νέες περιπτώσεις ασθενών με λοίμωξη ή αποικισμό από πολυανθεκτικό παθογόνο) 4. Ποσοστό ετήσιου αντιγριπικού εμβολιασμού επαγγελματιών υγείας σε κάθε νοσοκομείο ή ιδιωτική κλινική.

49 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Ε. Ποιοτικοί Δείκτες οργάνωσης και υποδομής που σχετίζονται με την πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων 1. Θεσμικές Δομές/ Διαδικασίες - Εξειδικευμένο προσωπικό α) Συγκρότηση και λειτουργία Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων β) Συγκρότηση και λειτουργία Ομάδας Επιτήρησης Κατανάλωσης και Ορθολογικής Χρήσης Αντιβιοτικών. γ) Κατάρτιση και έγκριση Εσωτερικών Κανονισμών Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους Χώρους Παροχής Υγείας δ) Αριθμός εκπαιδευθέντων στις διαδικασίες και στα μέτρα ελέγχου και πρόληψης των λοιμώξεων στο σύνολο των εργαζομένων του Νοσοκομείου ή της Ιδιωτικής Κλινικής ε) Αριθμός Νοσηλευτριών/ών Ελέγχου Λοιμώξεων στ) Αριθμός λοιμωξιολόγων στο Νοσοκομείο ή την Ιδιωτική Κλινική ζ) Αριθμός κλινικών μικροβιολόγων στο Νοσοκομείο ή την Ιδιωτική Κλινική 2. Δομή νοσοκομείου ή ιδιωτικής κλινικής- Εξειδικευμένα τμήματα 

50 Πρόληψη Το 1/3 των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι δυνατόν να προληφθεί

51 Πρόληψη  Εξάλειψη των πηγών μόλυνσης από το περιβάλλον του νοσοκομείου  Διακοπή της αλυσίδας της μετάδοσης (από την πηγή στον ξενιστή)  Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς Πρόληψη και έλεγχος των νοσοκομειακών λοιμώξεων: Σύνολο των επιστημονικά τεκμηριωμένων μέτρων, μέσων και πρακτικών, με την εφαρμογή των οποίων μειώνεται η πιθανότητα διασποράς των μικροοργανισμών καθώς και οι λοιμώξεις στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014.

52 Διοικητικά μέτρα  Εφαρμογή πολιτικών πρόληψης:  Επιτροπή νοσοκομειακών λοιμώξεων  Μέτρα υγιεινής για το προσωπικό  Μέτρα περιβαλλοντικής υγιεινής  Ανοσοποίηση προσωπικού  Πολιτική ορθής χρήσης των αντιβιοτικών  Επιδημιολογική επιτήρηση  Ποσοστό νοσοκομειακών λοιμώξεων ανά χειρούργο  Έλεγχος διαδικασιών στις κλινικές

53

54 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Εσωτερικός Κανονισμός Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους Χώρους Παροχής Υγείας  Την εκπόνηση σε ετήσια βάση σχεδίου δράσης για την υλοποίηση της εν λόγω στρατηγικής, όπου θα αναφέρονται οι στόχοι, οι δράσεις, οι αναγκαίοι πόροι, το χρονοδιάγραμμα, το εμπλεκόμενο ανθρώπινο προσωπικό, η τιμή στόχος για κάθε δείκτη ελέγχου λοιμώξεων που περιγράφεται στην παρούσα με σκοπό τη βελτίωση των τιμών των δεικτών.  Τις διαδικασίες συστήματος παρακολούθησης της εφαρμογής του Κανονισμού, της συμμόρφωσης των εργαζομένων και των διαδικασιών λήψης αναγκαίων βελτιωτικών μέτρων.  Την περιγραφή των αρμοδιοτήτων του προσωπικού της εκάστοτε Μονάδας που εμπλέκεται στην εφαρμογή του Κανονισμού.  Τη γραπτή αποτύπωση ιατρονοσηλευτικών Πρωτοκόλλων (σύμφωνα με τις διεθνείς και εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες) για την πρόληψη της διασποράς των νοσοκομειακών παθογόνων, την πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων και την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών.

55 ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Υ1.Γ.Π.114971/ΦΕΚ Β 388/18.02.2014 Εσωτερικός Κανονισμός Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους Χώρους Παροχής Υγείας  Τη γραπτή αποτύπωση των διαδικασιών διαχείρισης των ασθενών με λοιμώδη νοσήματα και κυρίως λοίμωξη - αποικισμό από ανθεκτικά παθογόνα  Την κατάρτιση ετήσιου οικονομικού προϋπολογισμού και απολογισμού σχετικά με την πρόληψη και τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων.  Η συνολική ετήσια δαπάνη για τον περιορισμό των νοσοκομειακών λοιμώξεων στο συγκεκριμένο νοσηλευτικό ίδρυμα καθώς και η συνολική ετήσια δαπάνη για τη θεραπεία των νοσοκομειακών λοιμώξεων στους νοσηλευθέντες ασθενείς  Η αναθεώρηση, η επικαιροποίηση ή η τροποποίηση του Κανονισμού κοινοποιείται στην αρμόδια Δ.Υ.ΠΕ. και, αν κριθεί απαραίτητο, ο Κανονισμός εγκρίνεται εκ νέου.

56

57

58 το ΚΕΕΛΠΝΟ ως ο επίσημος φορέας Δημόσιας Υγείας της χώρας μας, προωθεί δράσεις με στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος της ενδημίας των νοσοκομειακών λοιμώξεων και του φαινόμενου της μικροβιακής αντοχής στα ελληνικά νοσοκομεία:  Σχεδιασμός, οργάνωση και προώθηση του σχεδίου δράσης “Προκρούστης” για την επιτήρηση πολυανθεκτικών στελεχών από gram- αρνητικά παθογόνα (Acinetobacter spp, Klebsiella spp, Pseudomonas spp) σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. Η έναρξη της εφαρμογής του σχεδίου έγινε το Νοέμβριο του 2010 με καταγραφή βακτηριαιμιών, ουρολοιμώξεων, λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και λοιμώξεων χειρουργικού πεδίου. Από το Νοέμβριο του 2012 η επιτήρηση επικεντρώθηκε στην καταγραφή των βακτηριαιμιών, με στόχο την ενίσχυση της επιτήρησης εφαρμογής των μέτρων ελέγχου λοιμώξεων στα ελληνικά νοσοκομεία  Συνεργασία με το Ελληνικό Δίκτυο Μελέτης της Μικροβιακής Αντοχής (WHONET-Greece), για θέματα νεο- αναδυόμενων μηχανισμών (πχ NDM) και επιπέδων αντοχής, καθώς και στο πλαίσιο διερεύνησης συρροών κρουσμάτων νοσοκομειακών λοιμώξεων  Σχεδιασμός και οργάνωση εκστρατείας για την εδραίωση της υγιεινής των χεριών, που ξεκίνησε την άνοιξη του 2010 και περιλαμβάνει:  Έντυπο υλικό (εξάπτυχο και δίπτυχο ενημερωτικό φυλλάδιο, αφίσες, επιδαπέδια αυτοκόλλητα) για την ενημέρωση επαγγελματιών υγείας και επισκεπτών σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας  Εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους επαγγελματίες υγείας (οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό)  Δημιουργία εθνικού δικτύου εφαρμογής της υγιεινής των χεριών για την προώθηση της υγιεινής των χεριών στο νοσοκομειακό χώρο, καθώς και καταγραφή συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας  Η χώρα μας επισήμως συμμετέχει στην παγκόσμια εκστρατεία του ΠΟΥ για την προώθηση της υγιεινής των χεριών (WHO, First Global Patient Safety Challenge,”Clean Care is Safer Care”) από τον Απρίλιο του 2010.  Εκπροσώπηση του ΚΕΕΛΠΝΟ στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατανάλωσης Αντιβιοτικών (ESAC-net). Ανάρτηση δεδομένων κατανάλωσης από την κοινότητα και τα νοσοκομεία στη βάση καταχώρησης Tessy/ESAC. Τα δεδομένα πωλήσεων χορηγούνται από τον ΕΟΦ και στη συνέχεια μετατρέπονται σε DDD ανά δραστική ουσία  Δράσεις στο πλαίσιο της “Ευρωπαϊκής Ημέρας Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά”, που έγινε για πρώτη φορά στις 18 Νοεμβρίου 2008 και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, με στόχο την ενημέρωση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών. Για το έτος 2014 υλοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις:  Δημοσκόπηση, μέσω της οποίας διερευνήθηκε η στάση του κοινού σχετικά με την προμήθεια αντιβιοτικών από τα φαρμακεία χωρίς προηγούμενη κλινική αξιολόγηση και ιατρική συνταγή  Συνέντευξη τύπου, που πραγματοποιήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2014 στους διαπιστευμένους δημοσιογράφους του Υπουργείου Υγείας  Ανάρτηση μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του ΚΕΕΛΠΝΟ  Συμμετοχή επιστημόνων του ΚΕΕΛΠΝΟ σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές  Προβολή τηλεοπτικού ενημερωτικού μηνύματος με μορφή ταινίας, με πρωταγωνιστή τον χαρακτηριστικό σκαντζόχοιρο  Διανομή ενημερωτικού έντυπου υλικού στον προαύλιο χώρο του εκπτωτικού χωριού στα Σπάτα  Υποβολή αιτήματος προς το Υπουργείο Παιδείας προκειμένου να:  διδαχθούν οι φοιτητές των Ιατρικών Σχολών της χώρας στο τρίμηνο της Παθολογίας την “Ορθολογική Χρήση των Αντιβιοτικών” με διαδραστικό σύστημα  διαμορφωθεί Εγχειρίδιο Υγιεινής για τα Λύκεια  προγραμματιστεί η ενημέρωση των γονέων για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών στα σχολεία της χώρας  Άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες  Μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους νοσοκομειακούς γιατρούς με αντικείμενο την ορθολογική χρήση αντιβιοτικών που θα υλοποιηθεί το 2015  Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους φαρμακοποιούς σχετικά με την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών και το φαινόμενο της μικροβιακής αντοχής, σε συνεργασία με τους φαρμακευτικούς συλλόγους  Εκπαίδευση του κοινού στην ορθολογική χρήση αντιβιοτικών μέσα από το δίκτυο των δήμων της Αττικής  Συνεργασία του ΚΕΕΛΠΝΟ με την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων για την έκδοση των Κατευθυντήριων Οδηγιών για τη Διάγνωση και την Εμπειρική Θεραπεία των Λοιμώξεων.  Νομοθετική ρύθμιση (ΦΕΚ 388/ 18-2-2014) “Μέτρα, όροι και διαδικασίες για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων που συνδέονται με τη νοσηλεία των ασθενών στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας”.

59 Πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων  Οι πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων στο νοσοκομείο διαχωρίζονται από τον ΠΟΥ ως:  Βασικές προφυλάξεις για όλους τους ασθενείς ή Καθολικά μέτρα (standard precautions or universal precautions) που εφαρμόζονται σε όλους τους ασθενείς σε κάθε περίπτωση (ανεξάρτητα εάν έχει επιβεβαιωθεί ή όχι η λοίμωξη)  Μέτρα ανάλογα με τον τρόπο μετάδοσης:  Προφυλάξεις επαφής.  Προφυλάξεις σταγονιδίων.  Αερογενείς προφυλάξεις.  Τύποι και διάρκεια προφυλάξεων για επιλεγμένες λοιμώξεις.

60 Πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων  Βασικές προφυλάξεις  Υγιεινή των χεριών  Μέσα ατομικής προστασίας  Ρουχισμός και ποδιές  Γάντια  Προστατευτικά γυαλιά  Μάσκες  Χειρισμός αιχμηρών  Χειρισμός σωματικών υγρών στο περιβάλλον  Διαχείριση αποβλήτων  Προστασία από σταγονίδια του αναπνευστικού συστήματος κατά τον βήχα και τον πταρμό  Διαχείριση ιματισμού  Καθαριότητα περιβάλλοντος χώρου  Τοποθέτηση ασθενούς

61 Βασικές προφυλάξεις Υγιεινή των χεριών  Αποδεκτές μέθοδοι:  Με αλκοολούχα διαλύματα (όταν τα χέρια είναι εμφανώς καθαρά)  Με υγρό σαπούνι και νερό (όταν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα)  Η τεχνική πλυσίματος πρέπει να είναι αναρτημένη σε αφίσα αναφέροντας τον ελάχιστο απαιτούμενο χρόνο  Εάν υπάρχει υποψία ή απόδειξη για την παρουσία ιού χωρίς έλυτρο ή σπόρων βακτηρίων τότε δεν αρκεί η εφαρμογή υγιεινής των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα, αλλά θα πρέπει να εφαρμοστεί πλύσιμο των χεριών

62 Υγιεινή των χεριών και αντισηψία Ο όρος περιλαμβάνει: Το πλύσιμο των χεριών Την εφαρμογή αντισηπτικών στα χέρια Το στέγνωμα των χεριών Την αντισηψία των χεριών στα χειρουργεία

63 Περιοχές που παραλείπονται κατά την υγιεινή των χεριών  οι περιοχές που παραλείπονται πιο συχνά κατά την υγιεινή των χεριών:  στα ακροδάκτυλα  στις κοιλότητες των νυχιών  στα μεσοδακτύλια διαστήματα  στην ράχη των χεριών και  στους αντίχειρες Στην εικόνα, με κόκκινο χρώμα παρουσιάζονται οι περιοχές που παραλείπονται πιο συχνά ενώ με πορτοκαλί αυτές που παραλείπονται λιγότερο. 

64 Πρόληψη Mim’s Medical Microbiology 4 th Edition, page 560

65 ΑσθενήςΠράξηΑριθμός Klebsiellae ανά χέρι Α Φυσιοθεραπεία Μέτρηση αρτ. πίεσης και σφυγμού Πλύσιμο ασθενούς Θερμομέτρηση από το στόμα Β Μέτρηση περιφερειακών παλμών Άγγιγμα του ώμου Άγγιγμα βουβωνικής περιοχής Γ Άγγιγμα χεριού Δ Αποσωλήνωση ασθενούς Άγγιγμα τραχειοτομής Mim’s Medical Microbiology 4 th Edition, page 560 10 - 100 100 - 1000 1000 100 - 1000

66 How to handwash To effectively reduce the growth of germs on hands, handwashing must last 40–60 seconds and should be performed by following all of the illustrated steps.

67

68 ΤΕΧΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΟΥ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΟΥ  Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία EN 1500 για την υγιεινολογική αντισηψία των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα θα πρέπει να χρησιμοποιείται:  Η απαιτούμενη ποσότητα του αντισηπτικού  Να διατηρούνται τα χέρια υγρά για τον χρόνο που αναγράφεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης του αλκοολούχου ιδιοσκευάσματος.  Τα χέρια θα πρέπει να τρίβονται σε όλη την επιφάνειά τους μέχρι να στεγνώσουν.  Περιγραφικά, η αντισηψία των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα:

69 To effectively reduce the growth of germs on hands, handrubbing must be performed by following all of the illustrated steps. This takes only 20–30 seconds! How to handrub

70 Hand hygiene and glove use  The use of gloves does not replace the need to clean your hands!  You should remove gloves to perform hand hygiene, when an indication occurs while wearing gloves  You should wear gloves only when indicated (see the Pyramid in the Hand Hygiene Why, How and When Brochure and in the Glove Use Information Leaflet) – otherwise they become a major risk for germ transmission

71 Hand hygiene and glove use Gloves on  1) Before a sterile procedure  2) When αnticipating contact with blood or another body fluid, regardless of the existence of sterile conditions and including contact with non- intact skin and mucous membrane  3) Contact with a patient (and his/her immediate surroundings) during contact precautions. Gloves off  1) As soon as gloves are damaged (or non-integrity suspected)  2) When contact with blood, another body fluid, non-intact skin and mucous membrane has occurred and has ended  3) When contact with a single patient and his/her surroundings, or a contaminated body site on a patient has ended  4) When there is an indication for hand hygiene.

72

73 Πρόληψη ΚΕΕΛΠΝΟ

74 Πρόληψη ΚΕΕΛ-ΠΝΟ

75 Μέθοδοι υγιεινής των χεριών  Η χειρουργική αντισηψία γίνεται πάντα πριν την διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων.  Στόχος της χειρουργικής αντισηψίας είναι η καταστροφή της παροδικής και η μείωση της μόνιμης χλωρίδας του δέρματος των χεριών.  Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τη χειρουργική αντισηψία θα πρέπει να επιφέρουν άμεση μείωση του αριθμού των μικροβίων στα χέρια και να τα διατηρούν σε χαμηλά επίπεδα για αρκετές ώρες μετά την εφαρμογή των γαντιών (υπολειμματική δράση).

76 Βασικές προφυλάξεις Μέσα ατομικής προστασίας - Personal protective equipment (PPE)  Πρέπει να χρησιμοποιούνται από:  Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό  Το τεχνικό προσωπικό  Το προσωπικό καθαριότητας  Το προσωπικό των εργαστηρίων  Τους συγγενείς  Υποχρεωτική χρήση με εικονογραφημένες οδηγίες τοποθέτησης και αφαίρεσης  Πριν την επιλογή των μέσων ατομικής προστασίας θα πρέπει να γίνεται εκτίμηση του κινδύνου έκθεσης  Χρησιμοποιημένα μέσα ατομικής προστασίας τα οποία έχουν μολυνθεί σε σωματικά υγρά θα πρέπει να απορρίπτονται με τα μολυσματικά απορρίμματα

77 Ενδυμασία και ποδιές  Οι πλαστικές ποδιές χρησιμοποιούνται σε διαδικασίες που  είναι δυνατόν να εκτιναχθούν υγρά ή  να προκληθούν εκκρίσεις για την προστασία του δέρματος και των ενδυμάτων  Λερωμένες ή υγρές ποδιές και ιματισμός πρέπει να αφαιρεθούν και να απορριφθούν άμεσα  Οι επαναχρησιμοποιούμενες ποδιές θα πρέπει να πλυθούν σύμφωνα με το πρωτόκολλο πλυσίματος των ακάθαρτων Βασικές προφυλάξεις …..

78 Γάντια  Θα πρέπει να τοποθετούνται όταν υπάρχει κίνδυνος επαφής με βιολογικά υγρά του σώματος (πιθανή έκθεση σε αίμα, υγρά παροχετεύσεων, εκκρίσεις κλπ.) και μολυσμένα αντικείμενα και βλεννογόνους και περιοχές με λύση συνεχείας του δέρματος  Θα πρέπει να αφαιρούνται: αμέσως μετά τη χρήση και πριν την επαφή με τον επόμενο ασθενή Όταν υπάρχει κίνδυνος διασταυρούμενης μόλυνσης μεταξύ διαφορετικών σημείων του σώματος του ίδιου του ασθενούς  Μετά την αφαίρεση των γαντιών θα πρέπει να ακολουθεί υγιεινή των χεριών  Το είδος των γαντιών θα πρέπει να είναι κατάλληλο για το είδος της εργασίας π.χ. στις ασηπτικές τεχνικές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα γάντια σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή Βασικές προφυλάξεις ……

79 Προστατευτικά γυαλιά  Τοποθετούνται για την προστασία ματιών, μύτης και στόματος όταν υπάρχει κίνδυνος εκτίναξης βιολογικών υγρών ή διαλυμάτων  Το πλύσιμο των ματιών θα πρέπει να γίνεται στον κοντινότερο νιπτήρα  Τα προστατευτικά γυαλιά θα πρέπει να είναι κατάλληλου μεγέθους για να εφαρμόζουν απόλυτα στο πρόσωπο και να τοποθετούνται πάνω από τα γυαλιά οράσεως Βασικές προφυλάξεις …..

80 Μάσκες  Αδιάβροχες χειρουργικές μάσκες τοποθετούνται:  όταν υπάρχει κίνδυνος εκτίναξης βιολογικών υγρών ή διαλυμάτων  για την προστασία των ματιών και της μύτης  για την αποφυγή διασποράς μικροοργανισμών από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της επέμβασης  στον ασθενή για την αποφυγή διασποράς μικροοργανισμών στο περιβάλλον, όταν υπάρχει κίνδυνος αερογενούς μετάδοσης  Αποτρέπουν τη διασπορά μικροβίων στο περιβάλλον από τον χρήστη της μάσκας  Ειδικού τύπου μάσκες όπως Ν95 χρησιμοποιούνται  Προστατεύουν τον χρήστη από το μικροβιακό φορτίο του αέρα και από τα σταγονίδια στον περιβάλλοντα χώρο Βασικές προφυλάξεις ….

81 Particulate respirator  Filter itself  Adaptable to face  Valve - No valve Type of maskEfficiency of filtration FFP-178% FFP-2 (N-95)92% FFP-3 (N-99)98%

82  Respirators in this family are rated as N, R, or P for protection against oils.  This rating is important in industry because some industrial oils can degrade the filter performance so it doesn’t filter properly.*  Respirators are rated  “N,” if they are Not resistant to oil,  “R” if somewhat Resistant to oil, and  “P” if strongly resistant (oil Proof).  9 τύποι disposable particulate respirators: N-95, N-99, and N-100; R-95, R-99, and R-100; P-95, P-99, and P-100

83 Selection of respiratory protection equipment Patient or suspicious Health staff Supporting staff Laboratory staff Relatives taking care

84 Eye protection Contact transmission (mucosas) Eye irritation Protective goggles Good field of vision Hermetic including upper and lateral areas Elastic band for tightening Together with own glasses Be careful with steaming

85 PPE Placement & Removal PLACEMENTREMOVAL 2 nd, overall (without hood) 3 rd, boots ( Covered by suit legs) 4 th, mask 5 th, glasses 7 th, second pair of gloves 2 nd, hood 3 rd, glasses 4 th, boots 5 th, suit 1 st, first pair of gloves 6 th, hood 7 th, mask 6 th, second pair of gloves 1 st, first pair of gloves

86 Χειρισμός αιχμηρών  Χειρισμός με προσοχή για την αποφυγή των ατυχημάτων  Τα χρησιμοποιημένα αιχμηρά αντικείμενα θα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικούς περιέκτες αμέσως μετά τη χρήση για απόρριψη ή για αποστείρωση  Σε περίπτωση ατυχήματος, ο υπεύθυνος του νοσοκομείου πρέπει να ενημερωθεί και να αρχίσει άμεσα η κατάλληλη προληπτική θεραπεία Βασικές προφυλάξεις ….

87 Χειρισμός σωματικών υγρών στο περιβάλλον  Η περιοχή που υπάρχουν σωματικά υγρά θα πρέπει να απομονωθεί ώστε να μην είναι προσπελάσιμη από ασθενείς και επισκέπτες  Το προσωπικό καθαριότητας θα πρέπει να φορέσει μη αποστειρωμένα γάντια και πλαστικές ποδιές πρέπει να αρχίσει τον καθαρισμό του χώρου  Όλα τα σωματικά υγρά και το αίμα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μολυσμένα και να απολυμαίνονται με 1000 ppm χλωρίνης πρόσφατα παρασκευασμένης πριν καθαριστούν Βασικές προφυλάξεις…….

88 Χειρισμός σωματικών υγρών στο περιβάλλον  Τα σωματικά υγρά θα πρέπει μετά την απολύμανση να καλυφθούν με απορροφητικό χαρτί και να απορριφθούν ως μολυσματικά απορρίμματα  Η περιοχή θα πρέπει να καθαριστεί με απορρυπαντικό και στη συνέχεια να απολυμανθεί με διάλυμα χλωρίου  Στις ευαίσθητες επιφάνειες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά απολυμαντικά  Το περιστατικό θα πρέπει να καταγραφεί στο αρχείο που θα πρέπει να διατηρείτε από την ομάδα πρόληψης νοσοκομειακών λοιμώξεων Βασικές προφυλάξεις ….

89 Χειρισμός αποβλήτων  Τα απορρίμματα που ενδέχεται να είναι μολυσμένα θα πρέπει να απορρίπτονται με τα μολυσματικά απορρίμματα Βασικές προφυλάξεις …….

90 Προστασία από σταγονίδια του αναπνευστικού συστήματος κατά τον βήχα και τον πταρμό Ασθενείς με συμπτώματα του αναπνευστικού, προσωπικό και επισκέπτες θα πρέπει να συμβουλεύονται ώστε:  Να καλύπτουν το στόμα και τη μύτη κατά τον πταρμό και τον βήχα ή να καλύπτονται με το επάνω μέρος των χεριών  Να απορρίπτουν τα χρησιμοποιημένα χαρτομάντιλα στους κάδους  Να εφαρμόζουν υγιεινή των χεριών μετά από την επαφή με εκκρίσεις του αναπνευστικού  Οι ασθενείς θα πρέπει να συμβουλεύονται να φορούν χειρουργική μάσκα ή να κρατούν απόσταση από τα άτομα που συναναστρέφονται Βασικές προφυλάξεις

91 Απομόνωση του ασθενούς Σε μονόκλινο θάλαμο στις εξής περιπτώσεις:  Όταν υπάρχει υποψία για αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης  Όταν υπάρχει πιθανότητα για μόλυνση του περιβάλλοντος ή εάν ο ασθενής δεν διατηρεί την ατομική του υγιεινή  Όταν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης του ασθενούς ή πιθανότητα για επιπλοκές Βασικές προφυλάξεις……

92 Ιματισμός  Ο ιματισμός θα πρέπει να χειρίζεται με ειδικό πρωτόκολλο για την αποφυγή διασποράς μικροοργανισμών στο περιβάλλον Βασικές προφυλάξεις

93 Καθαριότητα περιβάλλοντος χώρου  Οι θάλαμοι ασθενών θα πρέπει να καθαρίζονται τακτικά και οι επιφάνειες επαφής των χεριών θα πρέπει να απολυμαίνονται  Τα σημεία που έχουν μολυνθεί με σωματικά υγρά θα πρέπει να απολυμαίνονται Βασικές προφυλάξεις ….

94  Παρακολούθηση αλλαγών στα επιδημιολογικά δεδομένα ανά κλινική και συνολικά  Παρακολούθηση δεδομένων από μικροβιολογικές αναλύσεις φορείας μικροβιακών στελεχών  Παρακολούθηση πρακτικών  Εκτέλεση έρευνας για γνώσεις, πρακτικές, συμπεριφορές  Παρακολούθηση κατανάλωσης υλικών (γάντια, καθαριστικά, απολυμαντικά, αντισηπτικά χεριών)  Παρακολούθηση αρχείων καταγραφής συμβάντων όπως έκθεση σε μολυσματικά υλικά και ατυχήματα Παρακολούθηση της εφαρμογής των βασικών προφυλάξεων

95 Πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων  Προφυλάξεις επαφής  Πότε;  Φορείς ή ασθενείς πολυανθεκτικών στελεχών  Λοιμώξεις της επιδερμίδας  Γαστρεντερίτιδες  Πώς  Βασικές προφυλάξεις και  Τοποθέτηση ασθενούς σε μονόκλινο θάλαμο ή σε θάλαμοςμε ασθενείς με το ίδιο νόσημα  Τοποθέτηση μη αποστειρωμένων γαντιών μίας χρήσης  Τοποθέτηση μη αποστειρωμένης καθαρής ποδιάς εάν θα υπάρχει επαφή με τον ασθενή ή το άμεσο περιβάλλον του ή τα αντικείμενα που χρησιμοποίησε ο ασθενής  Περιορισμός μετακινήσεων

96 Πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων  Προφυλάξεις σταγονιδίων  Πότε;  Πνευμονίες (>5μ)  Κοκίτης  Διφθερίτιδα  Παρωτίτιδα  Μηνιγγίτιδα  Γρίπη  Πως;  Εφαρμογή βασικών προφυλάξεων και  Τοποθέτηση ασθενούς σε μονόκλινο θάλαμο ή σε θάλαμος με ασθενείς με το ίδιο νόσημα  Τοποθέτηση χειρουργικής μάσκας σε απόσταση μικρότερη των 1-2 μέτρων από τον ασθενή  Τοποθέτηση χειρουργικής μάσκας στον ασθενή όταν πρέπει να μετακινηθεί  Δεν απαιτούνται μέτρα για τη διαχείριση του αέρα

97 Πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων  Αερογενείς προφυλάξεις  Πότε; (≤5μ)  Φυματίωση  Ιλαρά  Ανεμοβλογιά  Πνευμονική πανώλη  Αιμορραγικός πυρετός με πνευμονία  Γρίπη  Πως;  Εφαρμογή βασικών προφυλάξεων και  Τοποθέτηση ασθενούς σε μονόκλινο θάλαμο με αρνητική πίεση αέρα (ελεγχόμενη ανακυκλοφοριά αέρα ≥12 ανανεώσεις ανά ώρα) με κλειστές πόρτες  Τοποθέτηση ειδικής μάσκας (Ν95) σε όποιον εισέρχεται στο θάλαμο  Τοποθέτηση χειρουργικής μάσκας στον ασθενή όταν πρέπει να μετακινηθεί

98 Πρόληψη  Χρήση ιατρικών παρεμβατικών συσκευών:  όταν είναι απαραίτητο  για το μικρότερο δυνατόν χρονικό διάστημα  με ασηπτικές πρακτικές

99 Πηγές μόλυνσης κατά τη χρήση ενδαγγειακών καθετήρων και μέτρα πρόληψης Mim’s Medical Microbiology 4 th Edition, page 562

100 Βιβλιογραφικές αναφορές  World Health Organization (2004). Practical guidelines for infection control in health care settings.  Jane D. Siegel, MD; Emily Rhinehart, RN MPH CIC; Marguerite Jackson, PhD; Linda Chiarello, RN MS; the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (2007). 2007 Guideline for Isolation Precautions: Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings. http://www.cdc.gov/ncidod/dhqp/pdf/isolation2007.pdf. Accessed 24/3/2012.  Ayliffe’s control of healthcare-associated infection (2009). Fifth edition. A.P Fraise, C. Bradley. London.  B. Drasar, M. Shujauddin Shafi, S. Partridge, A. Leck, S. Irfan, K. Cowgill, L. Messenger (2009). Study guide module ID205 Hospital infection. London School of Hygiene and Tropical Medicine.  Harding AD, Almquist LJ, Hashemi S. The use and need for standard precautions and transmission-based precautions in the emergency department. J Emerg Nurs. 2011 Jul;37(4):367-73; quiz 424-5. Epub 2011 Apr 22.  Norman Noah. Controlling Communicable Disease. London School of Hygiene and Tropical Medicine. 2011.  Mims’ Medical Microbiology. 4 th edition. 2008

101 The “My 5 Moments for Hand Hygiene” approach

102 Πρόληψη ΚΕΕΛΠΝΟ

103 bef.pat: before touching a patientaft.b.f: after body fluid exposure risk bef.asept: before clean/aseptic procedure aft.pat: after touching a patient aft.p.surr: after touching patient surroundings response to the hand hygiene indication(s); it can be either a positive action by performing handrub or handwash, or a negative action by missing handrub or handwash HR: hand hygiene action by handrubbing with an alcohol-based formula HW: hand hygiene action by handwashing with soap and water Missed: no hand hygiene action performed