8ο ΓΕΛ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Σχολικό έτος: Τμήμα: Α1΄

Παρουσίαση με θέμα: "8ο ΓΕΛ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Σχολικό έτος: Τμήμα: Α1΄"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 8ο ΓΕΛ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Σχολικό έτος: 2012-2013 Τμήμα: Α1΄
Νεοελληνική Λογοτεχνία Α΄ τάξη Γενικού Λυκείου Διδακτική ενότητα: Τα φύλα στη λογοτεχνία Θέμα εργασίας: «Έρωτας και Λογοτεχνία» Υπεύθυνη καθηγήτρια: Δέσποινα Παπαστάθη, Φιλόλογος

2 Εισαγωγή: «Βασικός σκοπός της λογοτεχνίας είναι η “κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό”». Σύμφωνα με το νέο Πρόγραμμα Σπουδών, σκοπός της λογοτεχνίας είναι να τονίσουμε πως αφετηρία μας είναι το παρόν, τα προβλήματα και τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου, περίπλοκου και δυσνόητου κόσμου. Αυτό σημαίνει πως η λογοτεχνία πρέπει να αναδειχθεί ως ένα σύνθετο πολιτισμικό φαινόμενο που διακρίνεται απ’ την ιστορικότητα του συγγραφέα, του κειμένου, αλλά και των αναγνωστών του. (Βλ. «Σκοποί και Δεξιότητες του ΠΣ για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας», Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2, αρ. φ. 1562, 27 Ιουνίου 2011, σ ). Η ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διδακτική προσέγγιση, καθώς διδάσκουμε το μαθητή σύμφωνα με τα υποκειμενικά χαρακτηριστικά του, το γνωστικό υπόβαθρο, το περιβάλλον, την ταυτότητα, το φύλο, τα ιδιαίτερα προβλήματά του. Τα λογοτεχνικά κείμενα που περιλαμβάνονται στο σχολικό βιβλίο των Κειμένων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για την Α΄ τάξη Γενικού Λυκείου, μπορούν να προσεγγιστούν μέσα από τρεις διδακτικές ενότητες: Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Το θέατρο.

3 Τα φύλα στη λογοτεχνία Προγραμματισμός ύλης: Στα πλαίσια της ενότητας Τα φύλα στη λογοτεχνία, οι μαθητές διδάχτηκαν λογοτεχνικά κείμενα που συμβάλλουν στην πολύπλευρη κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων μέσα απ’ την οπτική του φύλου: σχέση πατέρα – κόρης, μητέρας – γιου, αδελφής – αδελφού, τη στάση των φύλων απέναντι στον έρωτα, το θεσμό της προίκας, το προξενιό και ποικίλες κοινωνικές συμβάσεις που σχετίζονται με το θεσμό του γάμου. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της ύλης που εκπονήσαμε στην αρχή του σχολικού έτους οι μαθητές έπρεπε να προσεγγίσουν ερμηνευτικά τα ακόλουθα κείμενα απ’ το σχολικό βιβλίο της Α΄ λυκείου: Απ’ τα δημοτικά τραγούδια: «Του νεκρού αδελφού», «Της νύφης που κακοπάθησε», «Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή», «Ο γιος της χήρας», «Της Δέσπως», απ’ τα ιπποτικά μυθιστορήματα: «Άγουρος ποθοφλόγιστος», απ’ τα καταλόγια: -»Αν ήξευρα, κυράτσα μου», απ’ τα κυπριακά: «Πάγω», απ’ την Κρητική λογοτεχνία: «Ερωτόκριτος», απ’ το Νεοελληνικό Διαφωτισμό: Αγνώστου, «Έρωτος αποτελέσματα», απ’ την Επτανησιακή σχολή: Λασκαράτου, «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς», απ’ τους Φαναριώτες: -Παλαιολόγου, «ο Πολυπαθής», -Ροΐδη, «Μονόλογος Ευαισθήτου». Στόχος μας υπήρξε όχι μόνο η ερμηνευτική προσέγγιση σε σχέση με το θέμα των φύλων στη λογοτεχνία, των ανωτέρω αλλά και επιπλέον κειμένων που προέκυψαν μέσα απ’ τη διδακτική πράξη, αλλά και η ανάδειξη της εξέλιξής τους μέσα στο χρόνο και τις διάφορες περιόδους της λογοτεχνίας.

4 «Έρωτας και λογοτεχνία»
Για την εις βάθος κατανόηση των θεμάτων που σχετίζονται με τα φύλα στη λογοτεχνία αναθέσαμε στους μαθητές την εκπόνηση εργασίας με θέμα «Έρωτας και λογοτεχνία», με την οποία θα ολοκληρωνόταν η μελέτη της ενότητας. Για το σκοπό αυτό προτείναμε, χωρίς ωστόσο να δεσμεύουμε τις επιλογές των μαθητών, καθώς μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε κείμενο – ποιητικό ή πεζό – θεωρούσαν αυτοί πως ανταποκρίνεται στο θέμα της εργασίας, μια σειρά λογοτεχνικών κειμένων απ’ το σχολικό βιβλίο της Α΄ Λυκείου, αλλά και κείμενα που είναι ευρέως γνωστά για το ερωτικό θέμα που πραγματεύονται. Οι μαθητές, αφού μελέτησαν τα κείμενα, επέλεξαν εκείνα που ανταποκρίνονται στις θεματικές υποενότητες της εργασίας. Στη συνέχεια, συνέθεσαν ένα δοκίμιο πειθούς που να αιτιολογεί την οπτική του φύλου μέσα απ’ τη συγκριτική ανάγνωση των επιλεγμένων κειμένων. Είχαν, επίσης, τη δυνατότητα να μεταγράψουν κάποιο/α απ’ τα κείμενα που επέλεξαν σε σελίδα ημερολογίου. Κατά αυτόν τον τρόπο ασκήθηκαν τόσο στην ανάπτυξη επιχειρηματολογίας, όσο και στην παραγωγή κειμένου με ύφος πιο προσωπικό, εξομολογητικό.

5 Προτεινόμενα κείμενα:
Απ’ το σχολικό βιβλίο της Α΄ τάξης του λυκείου:  Ιπποτικά μυθιστορήματα: [Άγουρος ποθοφλόγιστος] - πρώτη περίοδος. Καταλόγια: [Αν ήξευρα κυράτσα μου…] – δεύτερη περίοδος. Κυπριακό: [Πάγω] – δεύτερη περίοδος. Αγνώστου, «Έρωτος αποτελέσματα» - Νεοελληνικός διαφωτισμός. Ιωάννη Βηλαρά, «Σαν πεταλούδα στη φωτιά» - τρίτη περίοδος / πρόδρομοι της νεοελληνικής ποίησης. Ανδρέας Λασκαράτος, «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς», απόσπασμα – Επτανησιακή Σχολή. Γεώργιος Ζαλοκώστας, «Η αναχώρησή της» - Ρομαντισμός / Φαναριώτικη Σχολή. Εμμανουήλ Ροΐδης, «Μονόλογος ευαισθήτου» - Φαναριώτικη Σχολή.

6 Κείμενα με θέμα τον έρωτα:
Κωνσταντίνος Καβάφης, «Δεκέμβρης του 1903». Μυρτιώτισσα, «Σ’ αγαπώ». Μαρία Πολυδούρη, «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες». Γιώργος Σαραντάρης, «Μιλώ». Κική Δημουλά, «Ο πληθυντικός αριθμός».

7 Θέματα προς συζήτηση και προβληματισμό:
Ερμηνευτική προσέγγιση των κειμένων (μορφή και περιεχόμενο: στοιχεία παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης). Γυναίκα και έρωτας στη λογοτεχνία: στερεότυποι ρόλοι και δεσμεύσεις. Άντρας και έρωτας στη λογοτεχνία: στερεότυποι ρόλοι, δεσμεύσεις και ελευθερίες. Έρωτας – γάμος – προίκα – προξενιό στη λογοτεχνία. Να εντοπίσετε α) ερωτικά ποιήματα που έχουν μελοποιηθεί ή β) να ανθολογήσετε και να σχολιάσετε τραγούδια με ερωτικό περιεχόμενο (συνθέτης/ στιχουργός / ερμηνευτής / σχολιασμός περιεχομένου).

8 Θέματα εργασιών: Να συνθέσετε ένα δοκίμιο πειθούς λέξεων για ένα από τα προτεινόμενα θέματα προς συζήτηση και προβληματισμό. Να επιλέξετε ένα ή περισσότερα κείμενο / α που σας αρέσει και να το / α μεταγράψετε σε μορφή σελίδας ημερολογίου.

9 Ανάλυση: Α) Δοκίμια πειθούς
Ι) Γυναίκα και έρωτας στη λογοτεχνία: στερεότυποι ρόλοι και δεσμεύσεις: Την υποενότητα αυτή του θέματος επέλεξαν οι μαθητές: Εύα Καλογιάννη, Δέσποινα Αναστασίου, Μαρία Καλύβα, Άρης Καραμάνης, Κατερίνα Καμαράτου, Χριστόφορος Καγιάς. Μελέτησαν τα εξής κείμενα: Μ. Πολυδούρη «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες», Μυρτιώτισσας «Σ’ αγαπώ», Κ. Δημουλά «Ο πληθυντικός αριθμός», Γ. Χορτάτση «Ερωφίλη», Β. Κορνάρου, «Ερωτόκριτος», Αγνώστου, « Έρωτος αποτελέσματα», Αν. Λασκαράτου, «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς».

10 II) Άντρας και έρωτας στη λογοτεχνία: στερεότυποι ρόλοι, δεσμεύσεις και ελευθερίες
Την υποενότητα αυτή του θέματος επέλεξαν οι μαθητές: Χρήστος Γκαρόζης, Γιώργος Γιωτγιάννης, Γιάννης Ανδρούτσος, Αλέξανδρος Ηλίας, Νικολέτα Καραλή (που μελέτησε τόσο τη θέση της γυναίκας όσο και του άντρα). Μελέτησαν τα εξής κείμενα: «Αν ήξευρα κυράτσα μου…», «Πάγω», Εμμ. Ροḯδη, «Μονόλογος ευαισθήτου», Ι. Βηλαρά, «Σαν πεταλούδα στη φωτιά», Κ. Καβάφη «Δεκέμβρης του 1903», Γ. Σαραντάρη, «Μιλώ», Γ. Ρίτσου, «Σονάτα του σεληνόφωτος», «Σαρκικός λόγος».

11 III) Έρωτας – γάμος – προίκα – προξενιό στη λογοτεχνία
Την υποενότητα αυτή του θέματος επέλεξε η μαθήτρια: Κάτια Ασλάνογλου. Μελέτησε τα εξής κείμενα: Αγνώστου, «Έρωτος αποτελέσματα», Αν. Λασκαράτου, «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς», Εμμ. Ροḯδη, «Μονόλογος ευαισθήτου».

12 IV) α) ερωτικά ποιήματα που έχουν μελοποιηθεί, β) να ανθολογήσετε και να σχολιάσετε τραγούδια με ερωτικό περιεχόμενο (συνθέτης / στιχουργός / ερμηνευτής / σχολιασμός περιεχομένου) Οι μαθητές Φωτεινή Κιτσαρά και Χρυσή Βλη ανθολόγησαν και σχολίασαν τραγούδια με ερωτικό περιεχόμενο. Μελέτησαν τα εξής τραγούδια (συνθέτης, στιχουργός, τίτλος): Μ. Λοḯζου – Μ. Ρασούλη, «Όλα σε θυμίζουν», Τ. Παναγή – Χ. Καντζέλη, «Η μπαλάντα της αγαπημένης», Πήγασου - Πήγασου, «Φεύγω για το 7», Β. Ηλιάδη – Σ. Παππά, «Δίνει τα φιλιά», Μ. Χατζηγιάννς – Ν. Μωραḯτη, «Δεν έχω πολλά», Σ. Μάλαμα – Σ. Μάλαμα, «Το γράμμα», Σ. Μάλαμα – Π. Καφετζοπούλου, «Νεράιδα», Αλ. Ιωαννίδη - Αλ. Ιωαννίδη, «Όνειρο ήταν», «Θα ’μαι κοντά σου όταν με θες», Β. Δημητρίου – Κ. Παḯζη, «Αγάπη», Λ. Μαχαιρίτσα – Μ. Γκανά, «Μικρός τιτανικός», Ν. Παπάζογλου – Ν. Παπάζογλου, «Αύγουστος».

13 V) Ερμηνευτική προσέγγιση κειμένων
Την υποενότητα αυτή του θέματος επέλεξαν οι μαθητές: Ευάγγελος Γιώτης, Χρήστος Αναστασίου, Κώστας Κόκκορης. Μελέτησαν τα εξής κείμενα: Παραλογή, «Του νεκρού αδελφού», Αν.Λασκαράτου, «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς», Αγνώστου, «Έρωτος αποτελέσματα», Εμμ. Ροḯδη, «Μονόλογος Ευαισθήτου», Δ. Σολωμού, «Το όνειρο», Οδ. Ελύτη, «Το μονόγραμμα» (απόσπασμα),

14 Β) Σελίδες ημερολογίου
Σε σελίδα ημερολογίου μετέγραψαν τα κείμενα οι μαθητές: Δήμητρα Γκούντα: Αγνώστου, «Έρωτος αποτελέσματα», Φωτεινή Διαμάντη: μετέγραψε σε σελίδα ημερολογίου τα εξής ερωτικά τραγούδια: Λ. Καμπουράκη, «Άστρα μη με μαλώνετε», Μ. Λοḯζου, «Σ’ ακολουθώ», Αλ. Ιωαννίδη, «Όνειρο ήτανε», «Θα ’μαι κοντά σου, όταν με θες».

15 Συμπεράσματα: Οι μαθητές μέσα απ’ τη μελέτη των κειμένων που προτείναμε, είτε των κειμένων που επέλεξαν οι ίδιοι, κατόρθωσαν: ν’ αναπτύξουν και να αιτιολογήσουν την προσωπική τους άποψη για τα κείμενα που διάβασαν, ν’ αναγνωρίσουν τα πολιτιστικά στοιχεία που σχετίζονται με τις σχέσεις των φύλων, όπως αυτές εκφράζονται μέσα στη λογοτεχνία, να κατανοήσουν την εξέλιξη της λογοτεχνίας μέσα στα πλαίσια της ιστορίας, να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών, να αυτενεργήσουν, επιλέγοντας ποιήματα και τραγούδια που τους εκφράζουν, να διατυπώσουν με ευστοχία τις απορίες τους κατά την πορεία προετοιμασίας για τη συγγραφή του δοκιμίου ή της σελίδας ημερολογίου, να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν, να ανταλλάξουν απόψεις. Σημείωση: Οι εργασίες των μαθητών αξιολογήθηκαν ως προς την πληρότητα του περιεχομένου, την έκφραση και τη δομή, και βρίσκονται στον ατομικό φάκελο του κάθε μαθητή.

16 Στην εργασία πήραν μέρος οι μαθητές της Α1΄ τάξης του 8ου ΓΕΛ Ιωαννίνων:
Αναστασίου Δέσποινα Αναστασίου Χρήστος Ανδρούτσος Ιωάννης Ασλάνογλου Αικατερίνη Βλη Χρυσή Γιωτγιάννης Γεώργιος Γιώτης Ευάγγελος Γκαρόζης Χρήστος Γκούντα Δήμητρα Διαμάντη Φωτεινή Ηλίας Αλέξανδρος Καγιάς Χριστόφορος Καλογιάννη Εύα Καλύβα Μαρία Καμαράτου Αικατερίνη Καραλή Νικολέτα Καραμάνης Αριστοτέλης Κιτσαρά Φωτεινή Κόκκορης Κωνσταντίνος