Θεσμοί προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης στην Ευρώπη Ενότητα 4 η : Διάχυση της προσχολικής αγωγής Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών.

Παρουσίαση με θέμα: "Θεσμοί προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης στην Ευρώπη Ενότητα 4 η : Διάχυση της προσχολικής αγωγής Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Θεσμοί προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης στην Ευρώπη Ενότητα 4 η : Διάχυση της προσχολικής αγωγής Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η. 1

2 Σκοποί ενότητας Κατανόηση των βασικών παιδαγωγικών αρχών της φιλοσοφίας του Fröbel Επιχειρήματα και δίκτυα διάχυσης της προσχολικής αγωγής Η προσχολική αγωγή στην Ελλάδα: άνθρωποι, ιδέες και θεσμική της αναγνώριση Παιδαγωγικές ιδέες: Το έργο της Αικατερίνης Λασκαρίδου 2

3 Σκοποί ενότητας Κατανόηση του φραιμπελιανού συστήματος Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και η συμβολή της στη θεσμική αναγνώριση της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα 3

4 Περιεχόμενα ενότητας Friedrich Fröbel Διάχυση Προσχολικής Αγωγής Θεσμική Αναγνώριση της προσχολικής αγωγής στην Ευρώπη Αικατερίνη Λασκαρίδου Αφετηρία του φραιμπελιανού συστήματος Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Το πρώτο ωρολόγια πρόγραμμα στην Ελλάδα (φραιμπελιανό) 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Σχολιασμός φραιμπελιανού ΑΠΣ του 1895 5

6 Friedrich Froebel Ο Froebel και η θεωρία του 6

7 Friedrich Froebel Το έργο της κόμισσας Marenholtz-Bϋlow που άλλαξε το περιεχόμενο και συνέβαλε στα μέγιστα στη διάχυση του έργου: μετέτρεψε τη θεωρία του παιχνιδιού σε σύνολο πρακτικών οδηγιών και κανόνων, συμβάλλοντας έτσι στη διάδοση της. Σύμφωνα με τον Η. Heiland: «την προσάρμοσε έτσι στο πνεύμα της εποχής, δηλαδή της εκβιομηχάνισης (...). Ο νηπιακός κήπος μετατράπηκε, λοιπόν, σε έναν ενδιαφέροντα από οικονομική και κοινωνική άποψη θεσμό, έγινε de facto μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, 7

8 Friedrich Froebel χρησιμοποιούσε στρατηγικές που συνδέονταν με τη διδασκαλία, προσανατολιζόταν προς μια κοινωνικο-οικονομική αναπαραγωγή και αναγνώριση, και προς μια γνωστική παραγωγή μέσω της διδασκαλίας. Η ιδέα της ελευθερίας, που είναι συνυφασμένη με την αυθεντική θεωρία του παιχνιδιού του Fröbel, έχει σχεδόν εξαλειφθεί». 8

9 Διάχυση Προσχολικής Αγωγής Σημαίνοντες παιδαγωγοί που επηρέασαν τη διάχυση της προσχολικής αγωγής σε διάφορες χώρες. 9

10 Διάχυση Προσχολικής Αγωγής Επιρροές Pestallozzi (ΗΠΑ, Ελλάδα, κλπ.) Owen (Αγγλία, Ισπανία, ΗΠΑ) Froebel (ανά τον κόσμο) 10

11 Θεσμική Αναγνώριση της προσχολικής αγωγής σε χώρες της Ευρώπης Η προσχολική αγωγή αναγνωρίζεται θεσμικά σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, ποιοι συνέβαλλαν στη θεσμική αναγνώριση της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα 11

12 Θεσμική Αναγνώριση της προσχολικής αγωγής σε 12 Ευρωπαϊκές χώρες Γαλλία 1837 Ισπανία 1857 Λουξεμβούργο 1880 Βέλγιο 1880 Ελλάδα 1895 Δανία 1919 Γερμανία 1922 12

13 Θεσμική Αναγνώριση της προσχολικής αγωγής σε 12 Ευρωπαϊκές χώρες Ιταλία 1923 Πορτογαλία 1930 Αγγλία 1944-1947 Ολλανδία 1956 Ιρλανδία 1991 13

14 Θεσμική Αναγνώριση της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα Το ζεύγος Χιλ Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Λασκαρίδου και Froebel Θεσμική Αναγνώριση (1895) 14

15 Αικατερίνη Λασκαρίδου Η ζωή και το έργο της Αικατερίνης Λασκαρίδου 15

16 Αικατερίνη Λασκαρίδου Γεννήθηκε στη Βιέννη (1842). Σπούδασε στην παιδαγωγική Ακαδημία της Βιέννης. 1858: παντρεύτηκε τον Λάσκαρη Λασκαρίδη, πλούσιο έμπορο απ’ την Προύσα 1864: ίδρυσε στην Αθήνα το Ελληνικό Παρθεναγωγείο. 1897: οργάνωσε δυο εργαστήρια άπορων γυναικών στις αίθουσες των Δημοτικών Θεάτρων Αθηνών και Πειραιά, ίδρυσε το Διδασκαλείο νηπιαγωγών με πρότυπο παιδικό κήπο (Καλλιθέα), 16

17 Αικατερίνη Λασκαρίδου τη Γυμναστική σχολή θηλέων, δυο Λαϊκά νηπιαγωγεία σε Αθήνα και Πειραιά για τα φτωχά προσφυγόπαιδα 1906: καθιέρωσε νυχτερινά μαθήματα χειροτεχνίας για δασκάλες 1912: ίδρυσε το Ανώτερο Παρθεναγωγείο Αθηνών και το Εθνικό Νηπιοτροφείο, για την πρακτική εξάσκηση των παιδονόμων και νηπιαγωγών 17

18 Αικατερίνη Λασκαρίδου Τιμήθηκε με τον άργυρο Σταυρό του Σωτήρος Συνέγραψε διάφορα, κυρίως παιδαγωγικά, βιβλία. Δυο κόρες, που επίσης διέπρεψαν, τη Σοφία (1882-1965) και την Ειρήνη (1889-1958). Η Σοφία, καλλιεργημένη ζωγράφος, υπήρξε η πρώτη σπουδάστρια της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών (1903-1907) και οπαδός του ιμπρεσιονισμού. Συμπλήρωσε τις σπουδές της στο Μόναχο. 18

19 Αικατερίνη Λασκαρίδου Η Ειρήνη, αφού σπούδασε σε 48 τυφλολογικά ιδρύματα του Εξωτερικού, ίδρυσε και στέγασε στην έπαυλη της (1907) την πρώτη στην Ελλάδα Σχολή του Οίκου Τυφλών. Κατάρτισε επίσης εκπαιδευτικό σύστημα και έγραψε τα πρώτα βιβλία για τυφλούς με τη μέθοδο Μπράιγ στην ελληνική. Το 1938 συνέστησε τον «Σύλλογο φίλων των τυφλών», του οποίου διετέλεσε ισόβιος πρόεδρος 19

20 Αικατερίνη Λασκαρίδου «Σκοπός της αγωγής πρέπει να είναι η βαθμιαία, σκόπιμος και όσον ένεστι αρμονικωτάτη τελειοποίησις όλων των σωματικών, πνευματικών και ηθικών δυνάμεων του παιδός, δηλ. η η σύμφωνος προς τους φυσικούς και ηθικούς νόμους και επομένως προς τον ανώτατον προορισμόν αυτού προαγωγή του παιδός. Κάλλιστον λοιπόν βεβαίως θέλει θεωρηθή το σύστημα εκείνο, όπερ δι’ όλων των δυνατών αυτώ μέσων τείνει εις την πληρεστέραν προς το τέρμα τούτο προσέγγισιν». 20

21 Αφετηρία του φραιμπελιανού συστήματος σύμφωνα με την Λασκαρίδου Η παραδοχή των εφτά έμφυτων ορμών στο παιδί 21

22 Αφετηρία του φραιμπελιανού συστήματος Την ορμήν της κινήσεως και του παιγνίου δια των παιγνίων της κινήσεως Την ορμήν της καλλιέργειας της γης δια των εν τω κήπω εργασιών και της αγάπης της φύσεως Την ορμήν της παραγωγής και της δημιουργίας δια των επί των Φροεβελιανών Δώρων (Παιγνίων των Νηπίων) ασκήσεων και συνθέσεων και των πολυειδών εργασιών και χειροτεχνιών των Νηπίων 22

23 Αφετηρία του φραιμπελιανού συστήματος Την ορμήν των ρυθμικών τεχνών δια των ασμάτων και των ρυθμικών Παιγνίων και χωρών Την ορμήν του ειδέναι δια της Πραγματογνωσίας και δια της παρατηρήσεως και ερεύνης των φυσικών προϊόντων, των εν τω κήπω φυτών, των οικιακών ζώων κτλ., ως και δια των παιγνίων αυτών και της εκ τούτων εμπειρικής γνώσεως των ιδιοτήτων των σωμάτων (σχήμα, χρώμα, μέγεθος, αριθμός, αναλογίαι, κλπ 23

24 Αφετηρία του φραιμπελιανού συστήματος Την ορμήν της κοινωνικότητος δια της αρμονικής συμβιώσεως των Παιδίων, και Την ορμήν της θρησκείας δι’ ασμάτων, δι’ ηθικών διηγημάτων και δια της εκπληρώσεως μικρών καθηκόντων προς τους περί αυτά». 24

25 Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Το καταστατικό της Φιλεκπαιδευ- τικής Εταιρείας για τα Νηπιαγωγεία 25

26 Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Περί διδασκαλίας Άρθρ. 3. Εις τα νηπιαγωγεία φοιτώσι νήπια από τριετούς μέχρις εξαετούς, και διδάσκονται κατά την νεωτάτην μέθοδον των νηπιαγωγείων της Γαλλίας (Salles d’Asile) τα εξής μαθήματα: 1.ανάγνωσιν επί πινάκων 2.γραφήν επί αβακίου 3.αριθμητικήν δι’ αριθμητηρίου 4.ηθικά και ιστορικά διηγήματα εν εικονογραφίαις 26

27 Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία 5. γεωγραφίαν επί γεωγραφικών πινάκων 6. φυσικήν ιστορίαν εν εικονογραφίαις 7. σχηματογραφίαν 8. ωδικήν 9. γνώσεις πραγμάτων και τεχνουργημάτων 10. ιστορίας εκ της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης 11. κατήχησιν και προσευχάς 27

28 Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία 12. εργόχειρα και Γυμναστικήν Άρθρ. 4. Εις αμφότερα τα Νηπιαγωγεία φοιτώσι και όσαι πτυχιούχοι διδάσκαλοι θελήσωσι να διδαχθώσι την νηπιαγωγικήν α) Εγγράφονται δε αύται την 1ην Σεπτεμβρίου και την 1ην Ιανουαρίου και η διδασκαλία αυτών διαρκεί επί τέσσαρας μήνας. β) Εις δε το τέλος της τετραμήνου διδασκαλίας, υποβάλλονται εις εξετάσεις ενώπιον της επί των σχολείων επιτροπής και λαμβάνουσιν απολυτήριον νηπιαγωγού 28

29 Το πρώτο ωρολόγια πρόγραμμα στην Ελλάδα (φραιμπελιανό) Τι περιλαμβάνει, παράδειγμα 29

30 Το πρώτο ωρολόγια πρόγραμμα στην Ελλάδα (φραιμπελιανό) Τι είναι ΑΠΣ; Το 1896 θεσπίστηκε το πρώτο ΑΠΣ για το Νηπιαγωγείο στην Ελλάδα. Εφαρμόστηκε ελάχιστα ως καθόλου. Δεν γνωρίζουμε πώς εισήχθη. Μπορούμε να πούμε ότι συνιστά ένα τυπικό φραιμπελιανό ΑΠΣ. 30

31 Το πρώτο ωρολόγια πρόγραμμα στην Ελλάδα (φραιμπελιανό) Εικόνα 1 31

32 Το πρώτο ωρολόγια πρόγραμμα στην Ελλάδα (φραιμπελιανό) Εικόνα 2 32

33 Σχολιασμός φραιμπελιανού ΑΠΣ του 1895 Περιεχόμενα, βασικά σημεία, σύγκριση 33

34 Σχολιασμός φραιμπελιανού ΑΠΣ του 1895 Επικέντρωση στα βασικά σημεία Γνώση και παιχνίδι Περιεχόμενο Σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα 34

35 Τέλος ενότητας Διάχυση της προσχολικής αγωγής 35

36 Βιβλιογραφία Ζαμπέτα, Ε. (1998), Αγωγή και εκπαίδευση της πρώιμης παιδικής ηλικίας στην Ευρώπη, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα. Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (1986), Η Μέση Εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα (1830-1893), ΙΑΕΝ-ΓΓΝΓ, Αθήνα. Η εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (1878), Η σύστασις και η πρόοδος αυτής Αθήνησι εκ του τυπογραφείου Χ. Ν. Φιλαδελφέως. Heiland, H. (2000), «Friedrich Fröbel» στο Jean Houssaye (επιμέλεια), Δεκαπέντε Παιδαγωγοί. Σταθμοί στην Ιστορία της Παιδαγωγικής Σκέψης, Μεταίχμιο, Αθήνα, σσ. 75-98. Καρδαμίτση-Αδάμη, Μ. (1984), «Τα πρώτα ελληνικά νηπιαγωγεία», Τεχνικά Χρονικά, Α, 4(3)/84 σσ. 175-214. Κοκκώνης, Ι. Π. (1863), Εγχειρίδιον περί δημοτικής εκπαιδεύσεως ή Οδηγός περί μεθόδων διδακτικών συνδιδακτικής και μικτής, και περί νηπιακών σχολείων, Εν Αθήναις, Τύποις Κορομηλά, τόμοι 2. Κουρτίδης, Α. Π. (1887), «Ελληνικόν Παρθεναγωγείον Αικατερίνης Λασκαρίδου», περιοδικό Εστία, τ. ΚΔ΄, αρ. 606, 9 Αυγούστου 1887, σσ. 523-518, περιλαμβάνεται στο Φουρναράκη Ε., (1987), Εκπαίδευση και αγωγή των κοριτσιών. Ελληνικοί προβληματισμοί (1830-1910). Ένα ανθολόγιο, ΙΑΕΝ, ΓΓΝΓ, σσ. 336-342. 1884. 36

37 Βιβλιογραφία Λασκαρίδου, Αι. (1902), «Νηπιακοί κήποι και λαϊκά νηπιαγωγεία", στο Γ. Μπουκουβάλας (υπό την διεύθυνσιν) Επετηρίς της δημοτικής εκπαιδεύσεως, έτος Α΄ 1901-1902, Εν Αθήναις εκ του τυπογραφείου των καταστημάτων «Ανέστη Κωνσταντινίδου», σσ. 7-19. Λασκαρίδου, Αι. (1914), Υπόμνημα επί των Εκπαιδευτικών Νομοσχεδίων, Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου εφημερίδος «Αθήναι», σσ. 1-8. Λασκαρίδου, Ει. (1933) Πώς να μορφώσωμεν ανθρώπους, επί τη βάσει των έργων της Αικατερίνης Λασκαρίδου, Τυπογραφείον της Εστίας, Αθήνα. Χιλλ (των κ.κ.) (1859), Εγχειρίδιον διδασκαλίας προς χρήσιν των νηπιακών σχολείων (εις τμήματα δύο), όπως διδάσκηται εν τοις σχολείοις των κ.κ. Χιλλ, Εν Αθήναις, εξ του τυπογραφείου της Λακωνίας. Beatty, B. (1995), Preschool education in America. The culture of young children from the colonial era to the present, Yale University, New Haven and London Budde, G.–F. (1999), “Histoire des jardins d’enfants en Allemagne », στο περιοδικό Histoire de l’Education, Μάιος τχ. 82, σσ. 43-71. 37

38 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 38

39 Σημειώματα 39

40 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Κυπριανός Παντελής. «Θεσμοί Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Ευρώπη». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/PN1448/.https://eclass.upatras.gr/courses/PN1448/ 40

41 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 41

42 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 42

43 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνα 1: σελίδα 31, Αναφορά, Κλεάνθους Παπαδημητρίου, 1980, Η Νέα Αγωγή: θεωρία και μέθοδοι, τόμοι Α΄-Γ΄, >, Αθήνα, 1952 Εικόνα 2: σελίδα 32, Αναφορά, Δημαράς, Α., 1974, Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε (τεκμήρια ιστορίας), τα. Α’, Β’, Εστία, Αθήνα 43