Ιστορικό Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος

Παρουσίαση με θέμα: "Ιστορικό Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ιστορικό Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος
Αυτισμός: Εαρινό Εξάμηνο 2015 20 Φεβρουαρίου 2015 Νικόλαος Κυπαρισσός

2 Διαχρονική εμφάνιση Αρχαίοι θρύλοι με νεράιδες που άρπαζαν ένα μωρό ανθρώπου και το άλλαζαν με μωρό νεράιδας. Το μωρό αυτό ήταν εξαιρετικά όμορφο αλλά παράξενο και απόμακρο. Οι «άγιοι τρελοί» στην Παλαιά Ρωσία, η απομάκρυνση των οποίων από τους άλλους ήταν αποδεκτή και που παρουσίαζαν παράδοξη συμπεριφορά, φανερή αναισθησία στον πόνο, αφέλεια ως προς τους κοινωνικούς τύπους (Frith, 1989a). Διαχρονικές αναφορές, σε πολλές κουλτούρες, σε άτομα με παράδοξη συμπεριφορά και κοινωνική αποστροφή χαρακτηριστική του αυτισμού (ο Αδελφός Juniper, το «Άγριο Παιδί του Aveyron»).

3 Οι απαρχές της ειδικής παιδαγωγικής
Ο γιατρός Itard (1801) ανέλαβε την εκπαίδευση του Βίκτωρα (του άγριου παιδιού της Aveyron) και με αξιοσημείωτη υπομονή κατάφερε να το μάθει να επικοινωνεί μερικώς με νοήματα. Ο ψυχολόγος Lightner Witmer (1919) εφάρμοσε εξατομικευμένη διδασκαλία στον Don (ένα αγόρι 2 χρονών και 7 μηνών με τυπική εικόνα αυτισμού) για μεγάλη περίοδο και κατάφερε την απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων και πρόοδο στη σχολική εργασία. Οι ιδέες του Itard μεταβιβάστηκαν στο μαθητή του Edouard Seguin, και από αυτόν στην Maria Montessori και επηρέασαν τις μεθόδους της ειδικής αγωγής.

4 Πρόσφατη αναγνώριση Οι πρώτες περιγραφές ατόμων με αλλόκοτες εκδηλώσεις δεν είχαν υπόψη άλλες περιπτώσεις. Ο ψυχίατρος Eugen Bleuler το 1911 εισήγαγε τον όρο «αυτισμός» για να αναφερθεί στην βασική διαταραχή του περιορισμού των σχέσεων με τον κοινωνικό περίγυρο, στη σχιζοφρένεια, (και αυτός ο όρος επινοήθηκε από το Bleuler), όπου το άτομο αποστρέφεται τους άλλους και περιορίζεται στον εαυτό του. (Απώλεια επαφής με την ‘πραγματικότητα’, αδιαφορία για έξω κόσμο, μοναχικότητα). Οι πρώτες αναφορές για ομάδες παιδιών με περίεργες συμπεριφορές εμφανίζονται το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.

5 Πιθανοί λόγοι πρόσφατης αναγνώρισης
Ο αυτισμός είναι σχετικά σπάνιος. Έπρεπε να προηγηθούν οι πολιτισμικές αλλαγές του 18ου, 19ου και 20ου αιώνα που ξεκίνησαν τις διαδικασίες αναγνώρισης της αξίας και του δικαιώματος κάθε ύπαρξης. Από τον 20ο αιώνα και μετέπειτα αρχίζει να αναπτύσσεται μια αντίληψη για τις δυσκολίες στη μάθηση. Η ψυχολογία και η ψυχιατρική εστιάζουν στην ανάπτυξη των παιδιών. Η προσοχή κάποιων μελετητών και κλινικών στράφηκε σε παιδιά με σοβαρές ελλείψεις ή δυσκολίες.

6 Αλλαγές στις επιστήμες
Με την είσοδο του 20ου αιώνα μεγάλωσε το ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες, ενώ η ψυχολογία και οι λεγόμενες κοινωνικές επιστήμες θεωρούνταν ακόμη κλάδοι της φιλοσοφίας. Η Συμμαχία κέρδισε το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο επειδή η έρευνα και η τεχνολογία της ξεπέρασε αυτή του Άξονα. Οι ανάγκες του αγώνα για επικράτηση είχαν σαν αποτέλεσμα την χρηματοδότηση ερευνών και την εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων στις κοινωνικές επιστήμες. Αυτή όμως η νέα πειραματική γνώση δεν μπορούσε να προβλέψει τη σύνθετη ανθρώπινη συμπεριφορά εκτός του ελεγχόμενου εργαστηρίου, αλλά κατάφερε να ανακαλύψει της αρχές και πολλές διαδικασίες της συμπεριφοράς.

7 Αλλαγές στις κοινωνικές επιστήμες
Δύο προσεγγίσεις ανταγωνίζονται διαχρονικά να εξηγήσουν τις περιπτώσεις διαφορετικών ατόμων που δυσκολεύονται να ενταχτούν στην κοινωνία: α) Το ιατρικό μοντέλο που ψάχνει τις αιτίες σε κάποιους μη-φυσιολογικούς βιολογικούς μηχανισμούς για να προτείνει θεραπείες και β) το ψυχολογικό μοντέλο που ψάχνει στο διαχρονικό περιβάλλον του ατόμου (οικογένεια και συνθήκες) τις ψυχολογικές αιτίες των προβλημάτων. Σε αυτό το υπόβαθρο άρχισε να αναγνωρίζεται ο αυτισμός. Η εργαστηριακή και κλινική έρευνα παραμένει δυσκολότερη στις κοινωνικές επιστήμες, όπως και στην ιατρική, λόγω αρκετών παραγόντων που δεν γίνεται να ελεγχθούν πλήρως. Οι κοινωνικές επιστήμες μπορούν να προσεγγίσουν μόνο τις φυσικές επιστήμες μόνο σε έλεγχο και ακρίβεια, αλλά αυτό δεν ακυρώνει τα πολύ σημαντικά αποτελέσματά τους στην διεύρυνση τις αυτογνωσίας του ανθρώπου.

8 Πρώτες γενικές περιγραφές του αυτισμού
Ο Leo Kanner (1943) στη Βαλτιμόρη και Hans Asperger (1944) στη Βιέννη αναφέρονται με τον όρο «αυτισμός» ανεξάρτητα (δεν γνώριζε ο ένας την εργασία του άλλου) στις περιγραφές τους των ομάδων παιδιών που παρατήρησαν: «Περίεργα» παιδιά ανίκανα να δημιουργήσουν σχέσεις με άλλους, που φαίνονταν να είναι έτσι εκ γενετής, σε αντίθεση με την σχιζοφρένεια του Bleuler. Η εργασία του Kanner γίνεται γρήγορα γνωστή, ενώ του Asperger γραμμένη στα Γερμανικά και δημοσιευμένη στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου άργησε να φανεί στην διεθνή βιβλιογραφία.

9 Πρώτες περιγραφές (συνέχεια)
Ο Kanner ονόμασε «πρώιμο νηπιακό αυτισμό» το ασυνήθιστο τρόπο συμπεριφοράς που είχαν 11 παιδιά στην κλινική του τα οποία παρουσίαζαν «αυτιστική μοναχικότητα», «επιθυμία για ομοιομορφία» και «νησίδες δεξιοτήτων». Ο Asperger περιέγραψε με τον όρο «αυτιστική ψυχοπάθεια της παιδικής ηλικίας» μια ομάδα παιδιών και εφήβων με έλλειψη κοινωνικής κατανόησης, που, ενώ μιλούσαν, δυσκολεύονταν να συνομιλήσουν, με έντονο και περιορισμένο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο θέμα. Ο Asperger συμπεριέλαβε στην «αυτιστική ψυχοπάθεια» από περιπτώσεις στα όρια του φυσιολογικού έως αυτές με σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες αλλά οι περιγραφές του αφορούσαν μάλλον την προσωπικότητα των παιδιών παρά κάποιας ψυχικής ασθένειας.

10 Kanner και Asperger: συμφωνία
Περιγραφές όμοιες σε πολλά σημεία: Ο όρος «αυτιστική» και η αναγνώριση των κοινωνικών προβλημάτων των παιδιών που επισημάνθηκαν ως το πιο ενδιαφέροντα και χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαταραχής. Η πίστη τους ότι το κοινωνικό μειονέκτημα είναι εγγενές (Kanner) ή ιδιοσυστατικό (Asperger) και ότι ενυπάρχει στη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Η παρατήρηση της φτωχής οπτικής επαφής, των στερεότυπων κινήσεων και λέξεων, της αντίστασης στις αλλαγές, των εστιασμένων ενδιαφερόντων και της ελκυστικής εμφάνισης των παιδιών.

11 Kanner και Asperger: συμφωνία (συνέχεια)
Παρατήρηση παρόμοιων χαρακτηριστικών σε πολλούς γονείς των παιδιών (κοινωνική απόσυρση, αφοσίωση σε ρουτίνες και εστίαση σε ειδικά ενδιαφέροντα με αποκλεισμό όλων των άλλων). Η διάκριση της διαταραχής που περιέγραψαν από τη σχιζοφρένεια βάση τριών γνωρισμάτων της: α) τη βελτίωση παρά τη χειροτέρευση των ασθενών τους με το πέρασμα του χρόνου, β) την απουσία παραισθήσεων και γ) ότι τα παιδιά ήταν μη-φυσιολογικά από τα πρώιμα χρόνια τους και ότι δεν έδειχναν απώλεια ικανοτήτων ύστερα από αρχική καλή λειτουργία.

12 Kanner και Asperger: διαφοροποιήσεις
Επειδή πιθανόν περιέγραψαν παιδιά με διαφορετικούς τύπους του φάσματος διαφοροποιήθηκαν: Στις γλωσσικές ικανότητες (Kanner: 3 στα 11 παιδιά δεν μιλούσαν καθόλου και τα υπόλοιπα δεν χρησιμοποιούσαν το λόγο τους για επικοινωνία. Asperger: και τα 4 μιλούσαν με ευχέρεια). Στις κινητικές ικανότητες (Kanner: μερικά παιδιά κάπως αδέξια σε αδρές κινήσεις αλλά όλα πολύ επιδέξια στο λεπτότερο συντονισμό της κίνησης. Asperger: και τα 4 αδέξια με άγαρμπο συντονισμό σε αδρές κινήσεις αλλά και σε λεπτές όπως το γράψιμο).

13 Kanner και Asperger: διαφοροποιήσεις (συνέχεια)

14 Ορολογία: Ιστορική καθιέρωση
Το σύνδρομο του Kanner περιγράφει ένα άτομο με αυτιστική μοναχικότητα, επιθυμία για ομοιομορφία και νησίδες δεξιοτήτων, ενώ το σύνδρομο του Asperger χρησιμοποιείται για τις πιο σπάνιες περιπτώσεις ευφυών και γλωσσικά ικανών ατόμων με άτυπη όμως κοινωνικοποίηση. Τα σύνδρομα Kanner και Asperger είναι υποομάδες στο φάσμα ανωμαλιών που δυσκολεύουν την κοινωνική αλληλοεπίδραση και επικοινωνία, που σχετίζονται με οποιοδήποτε επίπεδο νοημοσύνης και συχνά με αναπτυξιακά, μαθησιακά, ή και ιατρικά προβλήματα.

15 Η εξέλιξη των αντιλήψεων περί αυτισμού
Προ-επιστημονική αντίληψη Από τη μυθολογική αρχή και διαμέσου της ιστορίας μέχρι τον 19ο αιώνα: «το υποβολιμαίο μωρό», «το δαιμονισμένο», «το άγριο παιδί». Στο 19ο αιώνα αρχίζει προοδευτικά να γίνεται αντιληπτή η σχέση εγκεφάλου και συμπεριφοράς. Έτσι αναπτύσσεται σταδιακά η ιατρική αντίληψη για τη συμπεριφορά, για να φτάσουμε στα τέλη του 19ο στο ψυχίατρο Henry Maudsley η οποία προτείνει τη δυνατότητα «παιδικής ψύχωσης» για τα παιδιά με αλλόκοτες και απροσάρμοστες συμπεριφορές. Οι διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, με προφανείς ομοιότητες στη συμπεριφορά, ταξινομήθηκαν αρχικά σαν «παιδικές ψυχώσεις».

16 Η εξέλιξη των αντιλήψεων: 20ος αιώνας
Οι πρώτες δεκαετίες του 20ουαιώνα είδαν την ανάπτυξη της ψυχαναλυτικής θεωρίας του Sigmund Freud και των συνεχιστών της. Οι θεωρίες των ψυχαναλυτών οδήγησαν τις απόψεις κοινού και επαγγελματιών ώστε, μετά τη δημοσίευση της πρώτης εργασίας του Kanner για τον «πρώιμο νηπιακό αυτισμό», ο αυτισμός να θεωρείται ψυχική διαταραχή που προκαλείται από τον τρόπο οι γονείς είχαν αναθρέψει τα παιδιά τους, με καταστροφικές συνέπειες για την εμπιστοσύνη των γονιών στην ικανότητά τους να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Από την δεκαετία του ‘60 ψυχολόγοι και γιατροί, όπως ο Michael Rutter, Eric Schopler και ο Stanley Greenspan, στρέφουν την προσοχή στις διαταραχές τομέων ανάπτυξης στον αυτισμό που, όπως πιστεύεται, έχουν φυσικές (βιολογικές και γενετικές) αιτίες.

17 Οι συνέπειες της εξέλιξης της αντίληψης για τον αυτισμό στην αντιμετώπιση αυτού
Η διαφορετικότητα του αυτισμού θεωρείται σήμερα ως συνέπεια διαφορετικών λειτουργιών και πιθανόν διαφορετικών δομών στον εγκέφαλο των ατόμων που τον εκδηλώνουν. Ο αυτισμός θεωρείται σήμερα ως αναπτυξιακή διαταραχή και μπορεί να κατανοηθεί μόνο, όπως κάθε βιολογική και ζωντανή διαδικασία ανάπτυξης, σαν μια αλληλεπίδραση οργανικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Με τις σημερινές μας γνώσεις, τα πιο σημαντικά όπλα αντιμετώπισης των διαταραχών αυτιστικού φάσματος είναι η πολύ καλή γνώση του κάθε ατόμου με αυτισμό και οι σωστές παρεμβάσεις στο περιβάλλον του.