ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας 2003-2004 Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές.

Παρουσίαση με θέμα: "ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας 2003-2004 Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας 2003-2004 Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Α’ Εξάμηνο 2004

2 ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ Πρωτογενούς Υλικού (Primary Resource Material) Επιβλέπων Καθηγητής: Σ. Καπιδάκης Ευαγγελία Λάσκαρι

3 Τι είναι Πρωτογενές Υλικό  Χειρόγραφα  Παλαιά Βιβλία  Χάρτες  Ηχογραφήσεις  Φιλμ- Αρνητικά – Slides  Αρχαιολογικά Αντικείμενα, Εκθέματα Μουσείων, Πίνακες

4 Πού Υπάρχει  Βιβλιοθήκες  Αρχεία  Μουσεία  Άλλα Ιδρύματα Δημόσια / Ιδιωτικά  Ιδιώτες

5 Γιατί κινδυνεύει και από τι Γιατί είναι μοναδικό / σπάνιο: Από φυσική καταστροφή (φωτιά, πλημμύρα, σεισμός) Από φυσική φθορά (οξείδωση χαρτιού, μικροοργανισμοί) Δολιοφθορά

6 Τι κερδίζουμε με την ψηφιοποίηση  Έργα λογοτεχνικά, ερευνητικά, τέχνης διατηρούνται  Είναι διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο για σκοπούς εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, για όλες τις μελλοντικές γενιές  Ελαττώνονται φυσικά, διοικητικά, οικονομικά ή άλλα εμπόδια για την πρόσβαση του χρήστη

7 Τα στοιχεία της εργασίας προέρχονται από:  Την εμπειρία του American Memory  Την εμπειρία του Πανεπιστημίου της Iowa  Το παράδειγμα της IBM: Biblioteca Vaticana Apostolica, συλλογή Andrew Wyeth, Archivo Genaral de Indias de Sevillia, Lurtherhalle in Wittenberg, Klan Library, Βιβλιοθήκη Beinecke Παν. Yale  Το παράδειγμα της Universal Library (Carnegie Mellon University)  Το πρόγραμμα ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado

8 Πώς Υλοποιούνται τα Προγράμματα Ψηφιοποίησης  Συνήθως είναι συνδυασμός δημόσιας / ιδιωτικής πρωτοβουλίας  Παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή εθελοντών (προσωπικό φορέων-ιδιώτες)  Επιχορηγήσεις – χρηματοδοτήσεις από διάφορους σχετικούς φορείς / ιδρύματα

9 Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού Α) Κίνδυνοι για το υλικό: Κίνδυνος στο σκαννάρισμα Κίνδυνος από υπέρυθρη ακτινοβολία Κίνδυνος από το άγγιγμα με τα χέρια Λύσεις: Διαμόρφωση ειδικού περιβάλλοντος Χρησιμοποίηση κατάλληλου εξοπλισμού Προσοχή στην πρώτη σάρωση

10 Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού Β) Προβλήματα λόγω κακής κατάστασης του υλικού: Ξεθωριασμένο μελάνι Διάχυση από μελάνι στην επίσης γραμμένη πίσω όψη (bleed-through) Κηλίδες Λύσεις: Αλλαγές χρησιμοποιώντας παλέτα χρωμάτων Εφαρμογή ειδικού φίλτρου σε ολόκληρη σελίδα ή κομμάτι

11 Γ) Προσέγγιση στο πρωτογενές υλικό είναι user oriented: Βιβλιοθηκονόμος – Αρχειονόμος ενδιαφέρεται για υψηλή ανάλυση – αρχειακή ποιότητα – υλικό προσπελάσιμο μέσω web Εμπειρία χρήστη το υλικό καθεαυτό Η τεχνική πρέπει να ενισχύει την ακριβή όψη χωρίς να μοιάζει ψεύτικο Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού

12 Μέσα στην ψηφιακή συλλογή τα αντικείμενα είναι ταξινομημένα:  Σύμφωνα με το original format  Ανάλογα με το digital format (Jpeg, Mpeg, SGML, MP3)  Κατά συλλογή (π.χ. χειρόγραφα, γεωγραφία και χάρτες, ισπανική συλλογή, νομική βιβλιοθήκη, κλπ.)

13 Ο Χρήστης αυτών των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών συνήθως έχει στη διάθεσή του:  Πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο κειμένου είτε με finding aids είτε με πλήρες κείμενο Finding Aids = λεπτομερείς οδηγοί σε πρωτογενές υλικό με πληρέστερη πληροφόρηση από αρχεία καταλόγων  Δυνατότητες πλοήγησης, φυλλομέτρησης, εκτύπωσης  Σελίδες μάθησης (π.χ. Learning Page του American Memory) είναι οδηγοί για τη συλλογή, προγράμματα μαθημάτων / δραστηριοτήτων για το σχολείο ή το σπίτι  Workshops on line  Άλλες επιμορφωτικές σελίδες (π.χ. Today in History του American Memory)

14 Θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας  Το ψηφιοποιημένο υλικό είναι ιδιοκτησία των κατά περίπτωση φορέων / ιδρυμάτων  Πρέπει να υπάρχει εξισορρόπηση στις προσπάθειες βελτιωμένης προσπέλασης και στις προσπάθειες να οριοθετηθεί η χρήση  Ενδεχόμενα έσοδα διατίθενται για περαιτέρω ψηφιοποίηση / βελτίωση ποιότητας  Οι καλύτερες πρακτικές εξαρτώνται από τη φύση του υλικού και τα είδη χρήσης  Παράδειγμα: χειρόγραφα Βατικανού (watermarks)

15 Έλεγχος Ποιότητας Κάθε project πρέπει να χαρακτηρίζεται:  Ακρίβεια 98% στην ποιότητα εικόνων  Να περιλαμβάνει όλες τις σελίδες  Είναι σημαντικό η πρώτη σάρωση να είναι υψηλής ποιότητας

16 Πρότυπα Ομοσπονδίας Ψηφιακών Βιβλιοθηκών που αφορούν σε υλικό Μουσείων, Βιβλιοθηκών, Αρχείων  Standards for Electronic Resource Management DLF – Sponsored NISO Whitepaper  Guide to good practice: Cataloguing Standards for Describing Cultural Objects and Images  The Open Archives Initiative

17 Άλλα Πρότυπα  Encoded Archival Description (EAD)  AMMEM DTD: αναπτύχθηκε για να «εννοιοποιήσει» κείμενα ενώνοντάς τα σε ομάδα παρά να περιγράφει ειδικούς τύπους εγγράφων  Text Encoding Initiative (TEI)  SGML

18 Το American Memory για Κωδικοποίηση Υλικού Κειμένου Χρησιμοποιεί SGML για δύο τύπους εγγράφων: Finding Aids Πλήρες κείμενο βιβλίων, φυλλαδίων, χειρογράφων, ιστορικών κειμένων

19 Οι οδηγίες ψηφιοποίησης προέρχονται από το Project Ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado  έχουν σκοπό να αυξήσουν τη διαλειτουργικότητα και δυνατότητα πρόσβασης στις ψηφιακές συλλογές  Να εξασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ποιότητας εικόνας  Να μειώσουν στο ελάχιστο την πιθανότητα επαναληπτικής σάρωσης  Να εξασφαλίσουν καλύτερες πρακτικές για μετατροπή των υλικών σε ψηφιακό μορφότυπο  Να εξασφαλίσουν την επί μακρόν διατήρηση αυτών των ψηφιακών πηγών

20 Μορφότυπα Αποθήκευσης Ψηφιακών Εικόνων  TIFF με CCITT Fax 4 compression  TIFF με L2W συμπίεση (κύρια μορφότυπα αρχείων εικόνας)  JPEG  GIF (κοινά μορφότυπα για εικόνες thumbnail)

21 Άλλα Μορφότυπα:  PNG (Portable Network Graphic)  PDF (Portable Document Format)  Kodak Photo CD  MrSID (Multi Resolution Seamless Image Database)

22 Τύποι Scanner  Flatbed scanner (* κατάλληλος για υλικό βιβλιοθηκών και αρχείων)  Slide  Microfilm  Drum  Sheetfed  Digital camera (δεν ενδείκνυται εκτός από high end)

23 Πρόσθετο Λογισμικό Λογισμικό batch processing όπως Equilibrium’s DeBabelizerPro ή Thumbplus χρήσιμο για γενιά thumbnails ή access εικόνων

24 Λογισμικό Παραγωγής Εικόνας (Image Editing)  Photoshop  Photodelux  Photo Impact  JASC Paint Shop Pro

25 Βάσεις Δεδομένων  MySQL  Oracle  SyBase  Microsoft  Access  FileMakerPro

26 Standards για Δημιουργία Ψηφιακών Εικόνων  Master Image File: αντιπροσωπεύει πιστότερα την πληροφορία  Derivative Image Files: a) Access b) Thumbnail

27 Σάρωση  Ανάλυση σε dpi ή ppi  Υψηλότερες ρυθμίσεις dpi δίνουν καλύτερη εικόνα αλλά  Υψηλότερα dpi συνεπάγονται μεγαλύτερο μέγεθος αρχείου  Οπτική ανάλυση – παρεμβλητική

28 Βιβλιογραφία  http://www.cdpheritage.org/resource/scanning/std fileformats.html http://www.cdpheritage.org/resource/scanning/std fileformats.html  http://www.cdpheritage.org/resource/rsrc_technical.html http://www.cdpheritage.org/resource/rsrc_technical.html  http://lcweb2.loc.gov/ammem http://lcweb2.loc.gov/ammem  “Digitization of special collections at the University of Iowa Libraries”, Carol Ann Hughes, D-Lib Magazine, June 2000, vol. 6, n.6 http://www.dlib.org/dlib/June00/hughes/06hughes.html  “Safeguarding digital contents & users – Digital images of treasured antiquities”, Gladney Henry M. & Fred Fintzer & Fabio Schiatarella – IBM – Research division & IBM Italy, D-lib magazine, July / August 1997 http://www.dlib/July97/vatican/07gladney.html  http://www.ul.cs.cmu/edu/html/head/html http://www.ul.cs.cmu/edu/html/head/html  http://www.loc.gov/rr/ead/eadhome.html http://www.loc.gov/rr/ead/eadhome.html  Antique Books, Robert Thibadeau & Evan Benoit / School of Computer Science – Carnagie Mellon University, D-Lib Magazine, September, 1997 http://www.dlib.org/dlib/september97/thibadeau.html